Morgunblaðið - 31.08.1991, Síða 14

51
14
Itíei TBÚOA .Ií: HITOÁQHAOUAJ QIGAJaVÍUOHOM
MORGÚNBLAÐÍÐ LAUGARDAGUR 3L ÁGÚST 1991
Svar til Jónasar Haraldssonar
eftir Kristján
Óskarsson
í grein eftir þig í Morgunblaðinu
22. ágúst sl. um stjórn fískveiða,
veitist þú að mér án þess að nefna
mig á nafn. Þar sem ég hef fengið
orð fyrir að svara fýrir mig þegar
að mér er veist ætla ég að gera það
hér og nú. Ég tek þetta til mín vegna
þess að ég á lítinn skuttogara og
er fylgjandi sóknarmarksstýringu,
til að ná upp fískstofnunum. Eg
kann ekki við það þegar menn eru
að skrifa í blöð eða eru í fjölmiðlum
að þeir tali undir rós. Ég ætia því
að skrifa þetta svar á sjómanna-
máli og vona að þú skiljir það.
Ég get sagt þér að eftirtaldir
menn hafa verið að koma með tillög-
ur að nýrri fiskveiðistefnu sem við
köllum iðnaðarfískveiðistefnu,
vegna þess að við vitum það senni-
lega betur en þú að það eru fleiri
en við sjómennirnir sem lifum á
sjávarfangi, þar vil ég helst nefna
allt fólkið í frystihúsunum, bæði
konur og karla. Þessir menn eru:
Óskar Þórarinsson eigandi mb. Frás
VE. Matthías Óskarsson eigandi
mb. Bylgju VE. Sigurjón Óskarsson
eigandi mb. Þórunnar Sveinsdóttur
VE og Logi Snæland Jónsson eig-
andi Smáeyjar VE.
Á þessari upptalningu getur þú
séð að þetta eru allt þrautreyndir
skipstjórar með besta aflamarkmið
í Vestmannaeyjum, og eru eins og
ég sannfærðir um að það hafi verið
valin röng leið til að ná því mark-
miði að ná upp fiskistofnunum við
ísland.
Ég vil benda þér á ágætis mynd
sem var sýnd í sjónvarpinu 18. nóv-
ember 1990 um hvemig var komið
fyrir fískistofnum í Winnipegvatni
í Kanada. Þar fengu bátar að róa
ákveðinn dagafjölda í viku hverri
með þeim árangri að fískistofnar
stækkuðu og þeir gátu fjölgað sókn-
ardögum í vatninu. Ég sá ekki þessa
mynd í sjónvarpinu, en Matthías
bróðir minn sá hana og tók hana
upp og bauð mér heim til sín til að
sjá hana. Ég var ekki fýrr kominn
inn úr dyrunum þegar hann segir
við mig: Stjáni þetta er alveg rétt
hjá þér að það er ekki hægt að
stjórna þessu nema með sóknarstýr-
ingu ef við ætlum að ná upp físki-
stofnunum.
Jónas, mér finnst í þinni grein
eins og þú hafir ekki skilið sóknar-
markskerfíð. Við byrjum ekki allir
að róa sama daginn og hættum
ekki allir sama daginn, eins og mér
finnst að þú haldir að þetta hafí
verið. Ef þú hefur áhuga á að skoða
þetta þá ætla ég að benda þér á að
fá upplýsingar um sóknina hjá til-
kynningaskyldunni. T.d. yfir And-
vara VE, Bergvík VE, Björgu VE,
Emmu VE, Katrínu VE og Frigg
VE. Ef þú skoðar sóknarmunstrið á
þessum skipum þá kemst þú að raun
um það að við byijum á misjöfnum
tíma og enduðum þar af leiðandi á
misjöfnum tímum.
Þetta segir mér að það þurfí ekki
að slitna í sundur vinna í landi ef
sóknarmarkskerfíð væri við líði og
við fengjum að skipuléggja veiðam-
ar sjálfír, en ekki einhveijir menn
sem hugsa ekki um annað en pen-
inga. (Þú veist það eins vel og ég
að við fömm ekki með peningana
með okkur í gröfina.)
Jónas, ég ætla að láta þig vita
af því að ég var búinn að gagnrýna
þennan 24 manna hóp sem samdi
frumdrögin að lögum um stjóm físk-
veiða, vegna vanþekkingar þeirra á
fiskveiðum undir kvótastjórn, og
einnig hvaða afleiðingar þau mundu
hafa, að físki yrði fleygt í sjóinn.
Mér fínnst í grein þinni skína í það
að ég tali úr eigin buddu, en það
er ekki rétt hjá þér. Ég get sagt
þér t.d. að haustið 1985 var ég
kominn með teikningu að nýju
Emmunni en þá talaði ég um það á
aðalfundi Útvegsbændafélags VM
að það þyrfti að loka miðunum í
kringum Éyjar fyrir alla báta nema
trébáta skráða í Eyjum. Ef þetta
hefði gengið eftir þá væru aðeins
þrír bátar sem gætu stundað þessar
bleiður. (Þú breytir ekki trébát í
jámbát nema með því að kaupa
nýjan.)
Og af því að ég var að minnast
á teikningar þá langar mig að segja
þér að ég var alltaf með togarasjó-
menn heima og lét þá gagnrýna
teikningarnar og biðja þá um að
segja mér hvað mætti betur fara
um borð í væntanlegu skipi. Ég
hafði aldrei farið í sjóferð með skut-
togara og þáði upplýsingar frá þess-
um mönnum með þökkum, enda
menn með góða reynslu. Það sama
ætti að gera varðandi stjóm físk-
veiða. Láta þá sem gerst vita ráða
ferðinni.
Ég hef alltaf viljað að það væmm
við sjómennimir sem fengjum að
ráða meim um þessi mál, ég veit
að LÍÚ-þing lagði blessun sína á
núgildandi lög um stjómun físk-
veiða, en ef þú skoðar samsetning-
una á LÍÚ-þingiínum þá er þar mik-
ill minnihluti af starfandi sjómönn-
um.
Ég gerði það að gamni mínu á
þinginu 1989, að athuga hvað það
væm margir starfandi sjómenn á
þinginu og það vom innan við 30%.
Jónas, ég held að þú ættir að
kynna þér tillögurnar sem við erum
búnir að semja hér í Eyjum, vegna
þess að þær ganga allar út á það
að fiskistofnamir fái að stækka í
framtíðinni, og einnig að frystihúsin
hafí nóg hráefni.
Einnig em í þessum tillögum
ábendingar um hvemig má fækka
fiskiskipum og tillögur um betra
eftirlit sem kostar ríkið ekki neitt.
Við emm að reyna að koma með
tillögur sem flestir geta sætt sig við
og eiga að sjá til þess að það verði
jofn og góð atvinna í landi.
Ég segi fyrir mig að núverandi
kerfi miðast allt við peninga og til
þess gert að gera þessa ríku ríkari,
og setja sem flesta á hausinn til að
hinir sem eftir lifa fái kvótann nógu
ódýran í framtíðinni.
Og ef við lítum til framtíðarinn-
ar, og það verður búið að koma
þessu svoleiðis fyrir að það þarf að
gera skipin út í 340-350 daga á
ári, þá hlýtur það að verða til þess
að það verður bullandi gróði á þess-
um skipum, sem þýðir að útgerðar-
mennirnir verða að fara að fjárfesta
í einhveiju. Og í hveiju fjárfesta
útgerðarmenn? I skipum, nema einn
og einn. Þetta kerfí býður líka upp
á að það verður meiri slysahætta
þegar það er orðið meira álag á
skip og skipshöfn þess. I þetta kerfi
vantar alveg mannlega þáttinn.
Það var í blöðunum um daginn
að humarinn á Homafírði færi
smækkandi. Hvers vegna? Ég held
ég viti það. (Kerfíð.) Mér fínnst við
núverandi kerfí að menn sem eiga
fiskvinnslu og útgerð séu að splitta
þessum fýrirtækjum í tvennt, þ.e.
útgerðarfélög og fískvinnslufýrir-
tæki. Þeir ætla kannski að láta físk-
vinnsluna fara á hausinn og sitja
svo uppi með skipin og koma í hóp-
inn 'með okkur einstaklingunum og
heimta fijálsan útflutning á fersk-
um físki.
Smáfiskadráp
Jónas, í sambandi við smáfiska-
dráp vil ég segja þér að þessi 100
þúsund tonn sem ég hef verið að
tala um í útvarpi og víðar er ég
ekki að tala eingöngu um smáfisk,
ég er líka að tala um þann físk sem
ég spáði um að yrði hent ef sóknar-
mark yrði afnumið.
T.d. allur gamall netafískur, koli
og fískur eins og karfí, sem slæðist
með þegar ég er að leita að ýsu.
Ég hef ekki tölu á þeim tonnum
af kola, karfa og þorski sem strák-
amir hjá mér eru búnir að henda.
Og eitt get ég sagt þér, að ég er
ekki búinn að henda einum einasta
físki vegna þess að ég fer aldrei í
Kristján Óskarsson
„Ég segi fyrir mig að
núverandi kerfi miðast
allt við peninga og til
þess gert að gera þessa
ríku ríkari, og setja sem
flesta á hausinn til að
hinir sem eftir lifa fái
kvótann nógu ódýran í
framtíðinni.“
&
aðgerð með strákunum, svoleiðis að
ég þykist ekki vera sekur í þessu
tilfelli, og ég held að það séu marg-
ir skipstjórar eins hugsandi og ég.
Munurinn á mér og öðrum er sá að
ég þori að viðurkenna þetta, en það
virðist vera að aðrir þori það ekki.
Ef við göngum út frá Skáístölum
sem voru 54 þúsund tonn og það
er allt smáfiskur, þá er ég að tala
um að það sé hent 46 þúsund tonn-
um af kola, karfa, ýsu, ufsa og
þorski, samanber þegar Maggi á
Bergvík VE henti 20 tonnum af
ufsa sem var talað um á útvarps-
stöðinni Bylgjunni sl. vetur. Annað
dæmi get ég sagt þér, að ég og
Siguijón bróðir fórum um borð í
ónefnt skip sem kom til Vestmanna-
eyja til að ná í vatn og vistir, við
fórum upp í brú að tala við skipstjó-
rann sem Siguijón þekkti. Það var
farið að tala um kvótann. Skipstjór-
inn sagði að aldrei væri físki fleygt
hjá sér, síðan býður hann okkur í
kaffí og við lendum á spjalli við
áhöfnina niðri í borðsal. Þá kom nú
annar tónn í umræðurnar þegar einn
úr áhöfninni segir við skipstjórann:
„Út af hveiju ertu svona vondur
þegar við erum að gefa þér upp
kasttöluna?" Það var vegna þess að
skipstjórinn var búinn að ímynda
sér að hann væri að fá 3 tonn en
kassafjöldinn sagði að það hefði
verið í‘/2 tonn í halinu.
Aðra sögu get ég sagt þér, sem
ég heyrði á fundi með Halldóri Ás-
grímssyni hér í Eyjum. Á þessum
fundi stóð upp ónefndur skipstjóri
og sagði þá sögu að það hefði hringt
í sig skipstjóri á netabáti og hann
sagðist hafa hent 20-30 tonnum af
físki í einni sjóferð vegna þess að
það var búin að vera bræla í ein-
hveija daga. Ég skil manninn vel
vegna þess að við viljum fá sem
mest fyrir kvótann þrátt fyrir að
við vitum að við förum ekki með
peningana með okkur í gröfína.
Hvemig var ekki með trillumenn-
ina hér í Eyjum í vetur, þeir fóru út
í það að kaupa 8“ net til að fá stærri
fisk sem skilar meira verðmæti, en
við þessa aðgerð hjá þeim fóm þeir
að fá meiri kola, en þeir vom ekki
með neinn kolakvóta svo þeir
hringdu í ráðuneytið og spurðu
hvort þeir mættu ekki flytja þetta
út. Svarið, jú það er sjálfsagt, en
þið fáið sekt vegna þess að þið emð
ekki með neinn kvóta.
Jónas, nú ætla ég að biðja þig
um að vera ekki að veija þetta kerfi
lengur, vegna þess að mér og svo
mörgum öðram fínnst að við séum
á vitlausri braut. Og svona í rest-
ina, áður en þú ætlar að svara þessu,
þá ætla ég að benda þér á að fara
í stárfskynningu um borð í togara,
línubát, netabát, snurvoðabát og
trillu.
Þar sem ég er að fara í frí þá
reikna ég með að koma í kaffí til
ykkar upp í LÍÚ, og ef það gengi
eftir þá vona ég að þú, Kristján
Ragnarsson og Sveinn Hjartar gefið
ykkur tíma til að taka alvöru spjall
við mig þar sem ég held að ég viti
ýmislegt meira en þið um það sem
er að gerast út á sjó.
Ég ætla að vona að þið vitið, að
ég kem til dyranna eins og ég er
klæddur. (Hef komið til dyra á ullar-
brókinni til að taka við reikning, og
ég ætla ekki að lýsa svipnum á
konunni sem var að mkka.)
E.s. Ég ætla að vona að Þorsteinn
Pálsson beri gæfu til þess að koma
þessu máli heilu í farsæla höfn, og
að hann fari öðmvísi að en Halldór
Ásgrímsson - sem sagt að hann
hlusti meira á sjómenn sem eiga
allt sitt undir sjávarfangi og hafa
meira vit á þessu heldur en peninga-
mennimir.
Höfundur er skipstjóri í
Vestmanrmeyjum.
Musterisblóm
(Astilbe)
Blóm vikunnar
Umsjón:Ágústa Björnsdóttir
219. þáttur
MUSTERISBLÓM - einnig
oft nefnt MUSTERISJURT -
hefur verið ræktað í görðum hér
á landi um nokkrra áratuga skeið
en þó aldrei náð mikilli útbreiðslu
sem e.t.v. gæti stafað af því hve
blómgunin er seint á ferðinni, oft
ekki fyrr en um miðjan septemb-
er. Musterisjurt er afar tilkomu-
mikil í blóma. Hæð blómstöngl-
anna er all breytileg eftir tegund-
um frá um það bil 50 sm og allt
upp í metra. Þeir em stinnir vel
og stæltir og þurfa ekki stuðning.
Blómin em agnarsmá og sitja
þétt í uppmjóum mikið greindum
skúfum og em litir þeirra mjög
margvíslegir, aðallega þó hvítir,
bleikir eða rauðir í mismunandi
litbrigðum. Blöðin eru fjaðurskipt
og fallega gljáandi, oft dumbrauð
langt fram eftir sumri en verða
síðar græn nema hvað jaðrarnir
halda stundum rauða litnum. Þau
eru heilbrigð og sterk og virðast
ónæm fyrir ásókn skordýra sem
svo mjög hijá ýmsar plöntuteg-
undir. Musterisblómið er afar
kröftugt og harðgert ef það á
annað borð kemst til þroska, þolir
storma og steypiregn án þess að
láta á sjá. Öðru máli gegnir um
frostið enda óvant því úr uppruna-
legum heimkynnum sínum í Aust-
urlöndum, t.d. Kína og Japan.
Næturfrost hvort heldur er á vori
eða hausti geta hæglega leikið
það grátt, kipptt úr vexti, tafið
fyrir blómgun og jafnvel komið í
veg fyrir hana. Það er því miður
algengt að sjá musterisblóm með
óútspmngna knúppa á haustin
þegar garðagróður er óðum að
sölna og falla, en blómstönglarnir
em óbrotgjarnir og geta staðið
teinréttir langt fram á vetur, jafn-
vel til næsta vors. Jurtin er ærið
þurftafrek, þarf fijóan jarðveg,
góða áburðargjöf og umfram allt
ríflega vökvun því hún er votlend-
isjurt og erlendis er algengt að
hún sé ræktuð við tjamir eða á
lækjarbökkum eftir því sem um-
verfi gefur tilefni til. Hún þolir
nokkum skugga en blómstrar þó
mest og best þar sem sólar nýtur
til fulls.
Það sem hér hefur verið sagt
um ræktun musterisblóms og
blómgunartíma þess á eingöngTi
við um útiræktun, en ef möguleiki
er á forræktun í gróðurhúsi eða
skála má mjög flýta fyrir blómg-
un. í stuttum pistli sem þessum
er ekki unnt að greina frá sérstök-
um tegundum né ræktunaraf-
brigðum þessara tígulegu plantna
sem vissulega eru þess virði að
eiga þær í garði sínum jafnvel
þótt blómgun bregðist því sem
blaðplöntur standa þær vel fyrir
sínu. Tvö síðustu sumur virðast
hafa verið einkar hagstæð með
tilliti til blómgunar og víst er að
þessar síðsumarvikurnar skreytir
musterisblómið margan garðinn
víðsvegar um land. Garðyrkju-
stöðvar hafa jafnan musterisblóm
á boðstólum a.m.k. á vorin og
mun þá oft vera um innfluttar
plöntur að ræða.
Ljósmynd/Ámi Kjartansson
Alblómgað útiræktað musterisblóm. Myndin tekin í Kópavogi 16.
september 1990.