Morgunblaðið - 08.09.1991, Blaðsíða 27

skiptir innbyrðis. Þar sem Tumi
hélt til bjuggu eingöngu hvítir menn
en litaðir bjuggu fjær, þeim var
samviskusamlega keyrt heim um
leið og vinnu var lokið. Það breytti
engu þótt mikið af húsunum við
vatnið stæðu auð. Félagsleg sam-
skipti við þá lituðu voru engin að
sögn Tuma nema þegar farið var í
rannsóknartúra. Þá var oft gripið í
spil á kvöldin en annars var heil
gjá á milli þessara tveggja kyn-
þátta. Það var til dæmis stórmál
ef hvítur maður gekk inn um dyr
sem ætlaðar voru svertingjum, jafn-
vel þótt þær væru inn í sömu versl-
unina. Hvítir menn fóru líka alitaf
fremst í biðröð nema að þeir þijósk-
uðust við líkt og Allyson sem ekki
gat hugsað sér að nota sér þessi
forréttindi. Þau Tumi og Allyson
benda þó á að þetta hafi verið fyrir
tólf árum og hlutirnir hafi breyst
og þetta sé líka mismunandi eftir
héruðum.
Fullar ferðatöskur
af grænmeti
Árið 1981 fluttu þau Tumi og
Allyson til Grahamstown, eftir
þriggja ára hjónaband bjuggu þau
loks á sama stað. Allyson kláraði
doktorsritgerðina þetta ár og næstu
tvö árin kenndi hún eðlisfræði við
háskóla. Tumi hélt áfram að vinna
úr gögnum sem hann hafði viðað
að sér í vettvangsrannsóknum við
vatnið og lauk doktorsprófi árið
1983.
Tumi hefur alltaf verið mikið
fyrir grænmetisrækt og skilyrði til
ræktunar voru afar hagstæð við
vatnið þar sem hann bjó í fyrstu;
fijósamt landbúnaðarhérað og nóg
af vatni. „Margt af því sem ég var
að rækta þarna þekkti ég ekki,“
segir Tumi, „svo óx þetta svo gífur-
lega í hitanum að eggaldin urðu
að stórum runnum. Það endaði með
að ég sá bændunum í nágrenninu
fyrir grænmeti, þeir ræktuðu allir
eitthvað sérhæft en ég var með
allar tegundir. Þegar við fórum svo
í heimsókn til tengdamömmu vorum
við alltaf með fullar ferðatöskur af
grænmeti!"
Þrátt fyrir veðursæld fluttu þau
hjón búferlum til íslands haustið
1983 og að sögn Tuma var það
alltaf skilyrði að þau myndu búa
einhvern tíma á Islandi. Leiðin lá
norður í Skagafjörð þar sem verið
var að setja á fót Norðurlandsdeild
Veiðimálastofnunar á Hólum í
Hjaltadal. Þau segjast vera sveita-
fólk í sér þannig að það var ekkert
vandamál að fara út á land en þau
eru sammála að ekki hafi verið
heppilegt að koma að hausti þegar
svartasta skammdegið var fram-
undan.
„Maður getur verið einangraður
hvar sem er í veröldinni, það fer
bara eftir afstöðu hvers og eins,“
segir Tumi og neitar alfarið að fólk
einangrist þótt það búi í sveit. Hann
hefur haft ærinn starfa þessi ár sem
þau hjónin hafa búið á Hólum. Það
má í raun skipta vinnu hans í
þrennt; að efla veiði í laxveiðiám á
Norðurlandi, stuðla að aukinni nýt-
ingu á silungsveiðivötnum og móta
fiskeldiskennsluna í bændaskólan-
um á Hólum. Tumi fékk Allyson í
lið með sér þegar kom að mótun
námsbrautarinnar þar sem hún
hafði mikla reynslu af því að búa
til námsskrár, kennslugögn o.fl.
Hún reyndi einnig að leiðbeina
Tuma við sjálfa kennsluna: „Ég
blés bara á það sem hún sagði og
mér fannst mér ganga mjög vel þar
til ég hafði lokaprófið, þá uppgötv-
aði ég að það var bara einn sem
hafði skilið námsefnið. Þá fór ég
og leitaði ráða hjá Allyson og síðan
hefur hún verið sérlegur ráðgjafi
minn í kennslumálum."
Maðurinn sem talar ensku
við hundinn sinn
Á sumrin hefur Tumi verið eins
ogþeytispjald út um allt Norðurland
og rannsakað ár og vötn. Tíkin
Tandy fékk yfirleitt að fljóta með
í þessar ferðir og Tumi varð fljót-
lega þekktur sem „maðurinn sem
talarensku við hundinn sinn“. Þrátt
reer íiHín/.Hrtiag .8 uaoAauHHua aiHAja/iuoíioM
~~MORGUNBLApIÐ~SrtNNtrDAGUR 8. SEPTEMBER~T99T

27
fyrir mikið annríki á stundum segir
Tumi þetta vera mjög skemmtilega
vinnu og segist hann ekki myndu
þola níu til fimm vinnu. „Ég myndi
þó gjarnan vilja að stofnunin hefði
meira umleikis hérna en fjármálin
sníða marini þröngan stakk.“
Allyson hefur ekki setið auðum
höndum þessi ár og hún hefur ver-
ið iðin við að finna sér verkefni þar
sem menntun hennar og reynsla
hafa nýst. Við bændaskólann hefur
hún kennt námstækni og ensku og
hún hefur verið kennsluráðgjafi
fyrir fræðsluskrifstofu Norður-
lands. Einn veturinn leiðbeindi hún
í kennsluréttindanámi á Akureyri.
Ekki fyrir löngu fékk hún svo styrk
frá Vísindasjóði til þess að gera
grein fyrir stöðu og framtíð nátt-
úrufræðimenntunar á Islandi. Síð-
ast en ekki síst hefur hún haldið
áfram að vinna fyrir háskóla í Suð-
ur-Afríku. Þar í landi er í gangi
viðamikið verkefni um náttúrufræð-
ikennslu fyrir unglinga. Skólar vítt
og breitt um Suður-Afríku eru
heimsóttir og náið fylgst með allri
kennslu. Samtökin sem standa að
þessu eru sjálfstæð og segir Allyson
að oft hafi reynst erfítt að fá leyfi
yfii’valda til þess að fá að starfa
með svörtum kennurum. Kennslan
í skólum svartra er að mati Allyson
yfirleitt jafngóð ef ekki betri en
kennsla í skólum sem ætlaðir eru
fyrir hvíta. Það er ekki nóg að hafa
góða aðstöðu segir Allyson ef
kennslan er íhaldssöm og gamal-
dags. Hlutverk Allyson var að safna
saman matsskýrslum um þetta
verkefni og athuga hvernig það
hafi verið metið.
Aftur til Afríku
Enn á ný er komið að kaflaskipt-
um í lífi þeirra hjóna Tuma og Ally-
son enda hafa þau verið hér á landi
í tvær laxakynslóðir sem var mark-
miðið hjá Tuma. „í vetur fannst
mér ég vera búinn að vera hér nógu
lengi,“ segir hann, „ég fékk náms-
leyfi og við fórum til Edinborgar.
Svo var mér boðið að sækja um
stöðu sem Þróunarsamvinnustofn-
un íslands styrkir í Malawai." Starf
Tuma felst í því að samræma
menntun og þjálfun fólks í öllu því
sem lýtur að físki í suðurhluta Afr-
íku fyrir utan Suður-Afríkuríkið.
Þetta er verkefni sem Norðurlöndin
hafa öll styrkt og Tumi verður
nokkurs konar tengiliður milli
þeirra og Afríku. „Ég hefði aldrei
tekið þetta verkefni að mér ef ég
hefði ekki stólað á Allyson og þekk-
ingu hennar," segir Tumi en vegna
þess að Allyson er enn suður-afrísk-
ur ríkisborgari má hún ekki taka
þátt í verkefninu. Það eru Norðurl-
öndin sem setja sig á móti því en
Malawibúar hafa alltaf haldið
tengslum við Suður-Afríku.
Þau Tumi og Allyson segjast
hlakka til að fara út. Eyðni er
reyndar mjög útbreidd í Malawi og
þeim hefur verið ráðlagt að taka
með sér eigin sprautur og lyf. Ally-
son segir að þau geti þó hæglega
verið þarna án þess að hafa nokkur
samskipti við Malawibúa, útlend-
ingarnir sem taka þátt í verkefninu
eru allir í sérbúðum og fá þar alla
þjónustu og börnin ganga í sér-
skóla. „Mér finnst hins vegar mjög
leiðinlegt að vera búsett í einhveiju
landi án þess að eiga nokkur sam-
skipti við innfædda," segir Allyson.
Hún segir Malawi vera um margt
sérstætt land; íhaldssamt en frið-
sælt.
Tumi fer reyndar einn í fyrstu
en Allyson og börnin, Marin, Ánna
og Dam'el, fara út eftir áramót.
Allyson segir það ágætt því þá fái
stelpurnar tækifæri til þess að vinna
upp íslenskuna eftir árið í Skot-
landi. Þær tala annars alltaf ensku
við móður sína en íslensku við föð-
ur sinn. Tumi er ráðinn í þetta verk-
efni til tveggja ára og hann ætlar
að koma heim á sumrin til þess að
halda lífinu í rannsóknum sínum
hér heima á meðan hann er erlend-
is, „ég er í leyfí en ekki á flótta,“
segir hann hlæjandi, „svo er aldrei
að vita hvað tekur við.“
HIBYLAF
NYTT NÁMSKEIÐ fyrir þá sem vilja fegra eigið umhverfi innanhúss.
INNANHÚSSARKITEKTÚR
NYTT NÁMSKEIÐ fyrir þá sem vilja undirbúa sig undir nám erlendis í faginu. - Auk þess:
Undirstöðuteikning, Líkamsteikning, Litameðferð, Skrautskrift, Föndur og Teikning 1-4 fyrir
börn, Garðgróðurhúsagerð, Bótasaumur og Hæfileikapróf. Símsvari allan sólarhringinn.
HANDMENNTASKÓLI ISLANOS
BOX1464 121 REYKJAVÍK SÍMÍ: 91/27644
ÉG ÓSKA EFTIR AD FA SENT KYNNINGARRIT
HMI MÉR AD KOSTNADARLAUSU
NAFN
VULKAN
ÁS-TENGI
Allar gerðir.
Tengið aldrei stál - í- stál,
hafið eitthvað mjúkt á milli,"
ekki skekkju og titring
milli tækja.
iftyii11®(uig)(yiir cj)é[ni®§©[ni íkQ©
Vesturgðtu 16 - Simar 14680-13280
/
/
ISLANDSMOTIÐ
SAMSKIPADEILD
KÓPAVOG$VÖLLUR
- AÐALVÓLLUR

Breiðablik - Valur
' 1 ld. 14
BYKO
Mætum
öll!