Morgunblaðið - 08.09.1991, Blaðsíða 28

.. - '
Pulutjörn
eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur
Ofan frá þjóðveginum virðist gamla hvítleita húsið
vera undarlega yfirgefið. „Hvaða hús er þetta,“
spyr ég samfylgdarkonu mína, Helgu Pétursdótt-
ur, sem fædd er og uppalin í Holtum í Rangárvall-
asýslu. Vegna uppruna síns tel ég víst að hún
hafi svar við öllu sem mig fýsir að vita um bæi í
Holtunum. Eg kem heldur ekki að tómum kofunum
hjá Helgu: „Þetta er Sléttaland, gamalt félagsheimili sem
reyndar var nú aldrei mikið notað,“ svarar hún. „Af hverju
var það ekki notað?“ „Æ, það leið víst engum vel í því,“
j^varar Helga. Hvernig sem ég spyr hana vill hún ekki segja
annað en þetta: „Ég var flutt úr sveitinni þegar þetta hús
var byggt og veit því lítið um þetta mál. Ég drakk aðeins
einu sinni í þessu húsi kaffi, um verslunarmannahelgi, og
mér leið svo illa að ég ætlaði varla að koma kökunum nið-
ur, þó þær væru góðar.“ Mér þykja þetta í meira lagi dular-
fullar upplýsingar.

Við erum á leið í kynnisferð að
Marteinstungu, þar sem Helga
fermdist í gamalli timburkirkju,
sem reist var 1896 og stendur enn.
Við ætlum að skoða kirkjuna. „í
Marteinstungu var félagsheimiii.
Það var reyndar kallað Þinghús,
Jiar réttaði sýslumaður jafnan. Þar
var líka bókasafn og símstöð, áður
en sjálfvirka símstöðin kom. Eg var
líka í skóla í Marteinstungu svo ég
átti þangað mörg sporin,“ segir
Helga þegar við nálgumst bæinn.
„Það var þó talsvert langur gangur
frá Skammbeinsstöðum, þar sem
ég bjó, að Marteinstungu. En það
vorkenndi enginn börnum að ganga
í þá daga.“ Helga fær sér beiskan
bijóstsykur að svo mæltu og bendir
mér um leið á heimreiðina að bæn-
um. í ljós kemur að verið er að
gera við gömlu kirkjuna svo við
Htum nægja að skoða hana að ut-
an. Gamla félagsheimilið er búið
að rífa og reisa viðbyggingu við
íbúðarhúsið þar sem grunnur þess
var.
„Ég sá mest eftir bókasafninu
þegar það var flutt út að Lauga-
landi, eftir að nýtt félagsheimili var
Sigurður á Herríðarhóli
Helga við dældiua sem maðurinn gróf í leit að fjársjóðum.
byggt þar,“ segir Guttormur Ár-
mann Gunnarsson, gamli bóndinn
í Marteinstungu, við okkur þegar
við erum sestar við borðið í eldhús-
inu, sem er í fyrrnefndri viðbygg-
ingu íbúðarhússins. Við borðið situr
líka Elke Gunnarsson sem fædd er
og uppalin í Neustadt í Þýskaiandi.
Hún kom hingað siglandi árið 1949
eftir að hafa svarað auglýsingu frá
Guttormi þar sem hann auglýsti
eftir ráðskonu þar ytra. Þá var Elke
18 ára en samt búin að reyna
margt. Hún missti móður sína 5
ára gömul, var á barnaheimili til
níu ára aldurs en var svo hjá fóstur-
móður þar til hún fimmtán ára
gömul fór að vinna fyrir sér. „Um
annað var ekki að ræða í þeirri
fátækt og ringulreið sem ríkti í
Þýskalandi eftir stríð," segir hún.
„Mér fannst dásamlegt að koma
hingað, hér fékk ég nóg að borða
og ullarföt til þess að halda frá
mér kuldanum."
En það voru ekki aðeins ullarföt-
in sem hlýjuðu Elke á íslandi. Fyrr
en varði var hún komin í hjóna-
sængina með Guttormi, sem tekið
hafði við búskap af foreldrum sín-