Morgunblaðið - 13.09.1991, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. SEPTEMBER 1991
17
Kúba:
Stjórnvöld gagn-
rýna Gorbatsjov
Havaiia. Reuter.
Kommúnistastjórn Fídels Kastrós á Kúbu gagnrýndi í gær harð-
lega þá yfirlýsingu Míkhaíls Gorbatsjovs frá því á miðvikudag að
hefja ætti viðræður um brottflutning sovéskra hermanna frá eyjunni.
Stjórnin sagði það „óviðeigandi“
af Gorbatsjov að lýsa þessu yfir án
þess að ráðfæra sig við Kúbveija
fyrst eða skýra þeim frá áformum
sínum. „Þetta er óviðeigandi fram-
koma hvort sem litið er til þeirra
hefða, sem hafa skapast í samskipt-
um ríkja, eða þeirra samninga sem
ríkin tvö hafa gert sín á milli,“ sagði
í yfirlýsingu stjómarinnar.
Kúbustjórnin er sýnilega óánægð
með að Gorbatsjov skyldi ekki skýra
Kúbveijum frá áformum sínum
heldur erlendum blaðamönnum og
það í fylgd með James Baker, ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna, rík-
is sem verið hefur erkiijandi Kúb-
veija í rúma þijá áratugi. Stjórnin
hafði áður hrósað Sovétforsetanum
fyrir að láta ekki undan þrýstingi
Bandaríkjastjórnar um að hætta
allri hemaðar- og efnahagsaðstoð
við Kúbveija.
Gorbatsjov sagði að 11.000 sov-
éskir hermenn og hernaðarráðgjaf-
ar yrðu fluttir frá Kúbu en stjórn
Kastrós sagði að herafli Sovét-
manna í landinu væri mun minni.
„Þetta var líkara táknrænum stuðn-
ingi hvað varnir Kúbu varðar,“
sagði í yfirlýsingunni.
Sovétmenn hafa einnig séð
kommúnistastjórninni á Kúbu fyrir
vopnum frá því hún braust til valda
árið 1959 og aðstoðað hana við að
skapa eitt mesta herveldi í Róm-
önsku Ameríku. Þannig var henni
gert kleift að bjóða mesta kjam-
orkuveldi heims, Bandaríkjunum,
birginn og senda vel vopnum búnar
sveitir til stuðnings kommúnistum
í Afríkuríkjunum. Eþíópíu og An-
góla.
Bandaríkjastjórn fagnaði yfírlýs-
ingu Gorbatsjovs og hvatti hann
jafnframt til að hætta að styðja
Kúbustjórnina efnahagslega. Talið
er að efnahagsaðstoðin nemi fimm
milljörðum dala á ári (300 milljörð-
um ÍSK).
Sovetmenn mensfa Barentshaf:
Notað sem ruslakista
fyrir kjamaúrgang
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara Morgunblaðsins.
SOVÉTRÍKIN hafa í marga áratugi notað Barentshafið sem rusla-
kistu fyrir kjarnorkuúrgang sinn. Þetta kemur fram á korti sem
norskir visindamenn komust yfir frá sovéskum starfssystkinum
sínum. Þar sést í smáatriðum hvar stórveldið hefur losað sig við
geislavirk efm.
Samkvæmt þeim upplýsingum
sem norsku vísindamennirnir eru
nú að kanna, hafa Sovétmenn einn-
ig sprengt kjarnasprengjur neðan-
sjávar í tilraunaskyni á hafsvæðinu
við eyjarnar Novaja Semlja á Norð-
ur-íshafi, að því er kemur fram í
norska dagblaðinu Nordlys, sem
gefið er út í Tromso.
Losun geislavirkra úrgangsefna
■ BRUSSEL - Pólsk stjórn-
völd hafa aflýst fyrirhuguðum við-
ræðum við Evrópubandalagið
(EB) um gagnkvæman verslunar-
samning, vegna þess að utanríkis-
ráðherrum EB tókst ekki á föstudag
að komast að samkomulagi um
betri viðskiptakjör fyrir útflutning
Pólveija, að sögn pólskra embættis-
manna. Frakkar stóðu helst í vegi
fyrir að samkomulag næðist, þar
sem þeir eru uggandi um hag naut-
gripabænda sinna ef Póllandi,
Tékkóslóvakíu og Ungveijalandi
verði veitt betri viðskiptakjör.
á einkum að hafa farið fram á
þremur stöðum í grennd við so-
véska eyjaklasann. Orðrómur um
þetta hefur verið á kreiki í mörg
ár, án þess að norsk stjómvöld
hafi fengið hann staðfestan hjá
sovéskum heimildum. „Þetta eru
gífurlega athyglisverðar upplýs-
ingar. Sjálfir höfum við oftsinnis
gengið eftir þvi hvar Sovétmenn
losi sig við allan úrganginn án
þess að fá svar,“ segir Knut Guss-
gaard, forstjóri Kjarnorkueftirlits-
stofnunar norska ríkisins.
Norsku vísindamennirnir kom-
ust yfir þessi uggvænlegu kort
þegar þeir voru að vinna að því
að kanna og kortleggja umhverfis-
ástandið í Barentshafi. Þeir eru
nú að reyna að afla sér frekari
upplýsinga um hversu umfangs-
mikil losun úrgangsefnanna hefur
verið. Sovéskir starfsbræður þeirra
hafa sagt að hernaðarúrgangi hafi
verið fleygt í hafið við Kólaskag-
ann frá því í heimsstyrjöldinni síð-
ari.
, SKIPAPLOTUR - INNRETTINGAR
PLÖTUR í LESTAR
• ■|| SERVANT PLÖTUR
11 6 I SALERNISHÓLF
1 J BAÐÞIUUR
ELDHÚS-BORÐPLÖTUR
Á LAGER -NORSK HÁGÆÐA VARA
Þ.MBGBlMSSOM&CO
Ármúla 29 - Múlatorgi - s. 38640
NIÐURHENGD LOFT
Armstrong
EtöJ
CMC kerli fyrir niöurhengd loft, er úr
galvaniseru&um málml og eldþolið.
CMC korfl er auðvelt i uppsetnlngu
og mjög sterkt.
CMC kerfl er feet með stillanlogum
upphengjum sem þola allt að
50 kg þunga.
CMC kertl fæst I mörgum gerðum bæði
synilegt og tallð og verðlð er
ótrúlega lágt.
CMC kerfi er serstaklegá hannad Hringið eftir
fyrir loflplótur frá Armetrong Irekari upplysmgum
Elnkaumboa á lalnndi.
E5 Þ. ÞORGRÍMSSON & CO
_______Ármúla 29 - Reykavik - simi 38640
INNIMARKAÐUR
Fatnaúur,
skár
tmsaliöld o.fl.
Sérstakt •••
Kostaboð
iúð JíUmm
Laugav. 116, s. 629030
Þú svalar lestrarþörf dagsins
ásíöum Moggans! '
Lars Werner, formaður gamla kommúnistaflokksins, sem nú heitir Vinstriflokkurinn, reynir að ná til
kjósenda í Bollmora skammt frá Stokkhólmi. Ekki er að sjá að árangurinn sé mikill.
Kosningabaráttan í Svíþjóð:
Smáflokkar vekj’a upp
ótta um „danskt ástand“
Stokkhólmi. Frá Stemgrími Sigurgeirssym, blaðamanm Morgunblaðsms.
KOSNINGARNAR í Svíþjóð á sunnudag eru á margan hátt frábrugðn-
ar fyrri kosningum í landinu. Má það ekki síst rekja til þeirrar stað-
reyndar að fleiri flokkar en nokkurn tíma áður bjóða fram lista sem
eiga raunhæfa möguleika á að ná mönnum inn á sænska þingið. Um
áratugaskeið tókust einungis fimm flokkar á um völdin í Svíþjóð og
skiptust þeir í tvær frekar skýrt afmarkaðar blokkir. Vinstra megin
voru jafnaðarmenn og kommúnistar og hægra megin Miðflokkurinn,
Þjóðarflokkurinn og Hægriflokkurinn. Þetta breyttist allt í kosningun-
um 1988 er Umhverfisflokkurinn náði nægilegu fylgi til að komast inn
á þing.
Kosningasigur Umhverfisflokks-
ins varð til þess að bijóta niður þann
sálfræðilega þröskuld sem fram til
þessa hafði staðið smáflokkum fyrir
þrifum. Á sunnudag er talið að tveir
aðrir smáflokkar muni komast inn á
þing,'annars vegar hægriflokkurinn
Nýtt lýðræði, sem sakaður er um
lýðskrum, og hins vegar Kristilegi
demókrataflokkurinn.
Ekki eru allir jafn hrifnir af þess-
ari þróun og óttast margir að
„danskt" ástand kunni að myndast
í Svíþjóð eftir kosningar, þ.e. að
ekki takist að mynda starfhæfan
meirihluta. Það er aftur á móti frek-
ar ólíklegt að allir þessir smáflokkar
nái inn á þing. Þannig bendir flest
til þess að Umhverfisflokkurinn, sem
var helsta stjarna síðustu kosninga,
fékk þá 5,5% atkvæða, mun vart ná
þeim 4% sem nauðsynleg eru til að
flokkurinn detti ekki út af þingi.
Ástæðurnar eru honum erfiðari nú
en 1988. Fyrir kosningarnar 1988
voru umhverfismál mjög í brenni-
depli, fjölda dauðra sela rak á land
við strendur Eystrasalts, og athygli
fjölmiðla beindist í kjölfarið í mjög
ríkum mæli að talsmönnum Um-
hverfisflokksins.
Gamli kommúnistaflokkurinn,
sem fyrir um ári tók út kommúnista-
viðbótina úr nafni sínu og kallar sig
nú einungis Vinstriflokkinn, er einn-
ig í sárum þó að af öðrum ástæðum
sé. Gudrun Schyman, varaformaður
flokksins, kinkar kolli kunnuglega
þegar hún er spurð um tilgang
flokksins eftir atburðina í Austur-
Evrópu og fyrrum Sovétríkjunum.
Þetta er spuming sem allir blaða-
menn spyija, segir hún, „og hægri-
menn“ bætir hún við. „Hinn venju-
legi Svíi“ geri það hins vegar ekki.
„Margir líta á okkur sem rótgróinn
sænskan flokk sem styður við bakið
á lýðræðinu," segir Schyman. „Það
væri gaman ef svona spumingum
yrði líka beint til hægrimanna stund-'
um. Þeir hafa margoft á síðustu
áram greitt atkvæði gegn lýðræðis-
legum umbótum." Spurð um dæmi
hikar hún fyrst, dæmin séu „svo
mörg“, en nefnir svo loks að borg-
aralegu flokkarnir hafi greitt at-
kvæði gegn fmmvarpi um aukinn
rétt verkamanna til að vera með í
ákvarðanatöku í fyrirtækjum. „Saga
er saga og ég tel að við ættum að
skipta byrðum hennar jafnt,“ segir
Schyman.
Kristilegir á sigurbraut
Það virðist hins vegar með öllu
ömggt að Kristilegi demókrata-
flokkurinn komist inn á þing í fyrsta
sinn. Flokknum er spáð um 8% fylgi,
jafnvel meira, og kristilegir hafa
þegar lýst yfir vilja sínum til að taka
þátt í borgaralegri samsteypustjórn.
Fiokkurinn hefur fengið jákvæða
umfi'öllun í íjölmiðlum og hann er
lítið gagnrýndur af öðrum flokkum.
Kristilegir demókratar ieggja
áherslu á gömul íhaldssöm gildi, fjöl-
skyldu og hjónaband, og hafa raunar
gert það alla tíð síðan 1964 þegar
flokkurinn var stofnaður. Gömlu
baráttumálin hans eru allt í einu
komin í tísku og fyrrnefndur sál-
fræðilegur þröskuldur gegn „nýjum“
flokkum er horfinn.
Sá flokkur sem langmest athygli
hefur beinst að er samt sem áður
Nýtt iýðræði. Flokkurinn var stofn-
aður í lítilli alvöm af Bert Karlsson,
sem rekur skemmtigarð, og Ian
Wachtmeister, aðalsmanni sem m.a.
hefur verið stjómandi Electrolux-
stórfyrirtækisins og skrifað met-
sölubækur. Kosningafundir þeirra
draga til sín mikinn fjölda fólks enda
eru þeir meira skemmtun en alvara.
Þegar Carl Bildt, formaður Hægri-
flokksins, og Ian Wachtmeister
héldu kosningafundi í Uppsölum
sama dag nú í vikunni komu 500
til að hlýða á Bildt en 2.000 hlust-
uðu á Wachtmeister.
Enginn hinna hefðbundnu flokka
segist vilja hafa nokkuð með Nýtt
lýðræði að gera en stefna flokksins.
Undir niðri glittir í andstöðu við inn-
flytjendur í stefnu flokksins, hvatt
er til óhlýðni við yfirvöld og eitt
helsta vandamál sænsku þjóðarinnar
í dag er sagt vera einmanaleiki.
Ráðið við því segja þeir Karlsson og
Wachtmeister vera að lækka verð á
áfengi svo að fólk geti farið út að
borða eða á krár og hitt annað fólk.
MArtlmé
VIÐ LEIK OG STÖRF
Á BOU - DÚKA ■ GLUGGATJÖLD
OG FL. FL.