Morgunblaðið - 08.01.1992, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. JANÚAR 1992
11

Uppgjörið eftir fall múrsins
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
FYRIR níu árum kom út skáld-
sagan Kassandra eftir Christu
Wolf (íslensk þýðing Jórunnar
Sigurðardóttur 1987), einn helsta
rithöfund þáverandi alþýðulýð-
veldis í Austur-Þýskalandi. Kas-
sandra var sem kunnugt er
kóngsdóttir í Trójuborg og rat-
aði í ýmsar raunir. Þessi skáld-
saga sem sækir efni til Forn-
Grikkja, einkum Oresteiu Eskí-
losar, fékkst samt ekki gefin út
í upprunalegri mynd í heima-
landi höfundar, heldur var hún
prentuð þar endurskoðuð.
Umhverfi Kassöndru, höllin í
Tróju, átti of margt sameiginlegt
með nútíðinni. Kassandra er sjáandi
og gædd spádómsgáfu, kvelst
vegna sýna sinna og glöggskyggni.
Hún gerir sér grein fyrir þeirri
„blindu sem fylgir völdum“. Christa
Wolf gat skrifað opinskátt um
Þýskaland undir hrammi nasis-
mans, en ok sósíalismans þurfti að
dulbúa.
í nýlegum Listamannaskála,
þætti sem er eitt hið forvitnilegasta
sem boðið er upp á hjá Stöð 2, var
spjallað við rithöfunda í tilefni falis
múrsins. Meðal þeirra var Christa
Wolf.
Þessi kunni og dáði rithöfundur,
en líka umdeildi, var spurð að því
hvers vegna hún hefði ekki slitið
tengsl við stjórnvöld í landi sínu
þegar hún átti í útistöðum við þau.
Svar Christu Wolf var á þessa leið:
„Ég var of flækt í allt til að það
gæti gerst.“
Þetta minnir á að þegar skáldinu
Wolf Biermann var meinað að snúa
heim til Austur-Þýskalands 1976
var Christa Wolf meðal þeirra sem
skrifuðu undir mótmæli, en dró þau
síðan til baka vegna þrýstings
stjórnvalda.
Aðrir rithöfundar, einn þeirra
skáldkonan Sarah Kirsch, voru
reknir úr flokknum fyrir samúð með
Biermann. Hún fluttist eftir það til
Vestur-Þýskalands og býr í Slésvík-
Holtsetalandi.
í því uppgjöri sem átt hefur sér
stað að undanförnu og er síður en
svo lokið næðir óþægilega um
Christu Wolf. Mikilvægi skáldverka
hennar er ekki dregið í efa, en fylgi-
spekt hennar við kerfið og flokkinn
gleymist ekki. Þegar innrás Var-
sjárbandalagsins var gerð í Tékkó-
slóvakíu 1968 var Christa Wolf í
framboði til miðstjórnar austur-
þýska kommúnistaflokksins. Vörn
hennar hefur byggst á því að hún
hafí gert sér vonir um betri tíma,
að það rofaði til í flokknum.
Starfsemi austur-þýsku leyni-
þjónustunnar, Stasi, er nú lýðum
Ijós og sífellt bætast við upplýs-
ingar um umfang hennar. Wolf
Biermann hefur í mörgum blaða-
greinum sem flestar birtust upphaf-
lega í Die Zeit 1990 lýst vinnu-
Christa Wolf
brögðum Stasi og hinna ýmsu
deilda flokksins, m. a. hvernig reynt
var að fá hann til að njósna um
skólafélaga sína í samfélagi sem
gagnsýrt var af tortryggni og flærð.
Hann hefur lýst pyntingaraðferðum
leyniþjónustunnar sem gengu svo
langt að beint var tortímandi geisl-
Wolf Biermann
um á viðkvæma staði á líkömum
andstæðinga og þeir þannig gerðir
að fórnarlömbum sem aldrei áttu
eftir að komast til heilsu aftur.
Það sem vekur hvað mestan óhug
við frásögn Wolfs Biermanns er það
hve auðvelt virðist að fá vissar
manngerðir (reyndar fjölda fólks)
til þess að beygja sig undir alræði
og starfa í þágu þess. Hann bendir
til dæmis á hve fljótt ýmsir alræmd-
ir Stasi-menn hafa snúið við blaði
og eru reiðubúnir að iáta að sér
kveða á nýjum vettvangi.
Umræðan um austur-þýsku
leyniþjónustuna hefur náð til ís-
lands, einkum eftir að Der Spiegel
birti játningar skáldkonunnar
Helgu Novak um að hún hafi njósn-
að fyrir Stasi. „Hina miklu gleymdu
skáldkonu þessa lands“, hefur Bier-
mann kallað Novak. Helga Novak
dvelst nú í Póllandi, en bjó á ís-
landi um skeið og tengist íslandi
með ýmsu móti. Hún er félagi í
Rithöfundasambandi íslands.
I framhaldi umfangsmikilla rann-
sókna á starfsemi Stasi væri ekki
úr vegi að grennslast fyrir um hugs-
anlegan þátt íslendinga. Ekki er
loku fyrir það skotið að einhveijir
hafi freistast, enda var hollusta við
kenningar Karls Marx auðveldasta
leiðin til þess að menn fengju að
nema við austur-þýska háskóla og
aðrar menntastofnanir í austan-
tjaldslöndum.
Þeir íslendingar sem á sínum
tíma lögðu stund á hin ýmsu fræði
í Austur-Þýskalandi eru sumir
hvetjir áhrifamenn og hafa látið og
láta til sín taka við mótun þess þjóð-
félags sem við erum hluti af. Vænt-
anlega hafa þeir þó fyrir löngu „slit-
ið tengsl“ sín við alþýðulýðveldið.
Nýju verklagsreglurnar
eru réttlátari fyrir alla aðila
FASTEIGIMASALA
Suðurlandsbraut 10
Ábyrgð - Reynsla - Öryggi
Hilmar Valdimarsson.
SÍMAR: 687828 OG 687808
Vantar allar gerðir eigna á söluskrá.
Skoðum og verðmetum samdægurs.
Raðhús — einbýli
BAKKAFLÖT
Vorum að fá i $ölu vandað einb-
húe á ainni hæö 185 fm m/tvöf.
bílsk. 43 fm. Parket á gólfum.
Arinn i stofu. Húslð stendur ein-
um fallegasta stað í Gbæ.
TJARNARFLÖT
Glæsil. einbhús, 173 fm m. tvöf. 39 fm
bílsk.
SÆVIÐARSUND
Til sölu glæsil. raðhús á einni hæð
ásamt samb. bílsk. Samt. 160 fm. 4
svefnherb.
BIRKIGRUND
Raðhús á 2 hæðum um 130 fm (viðlaga-
sjóðshús) Laust nú þegar.
4ra-6 herb.
LAUFVANGUR
Vorum aö fá í sölu mjög góöa
4ra herb. 106 fm íb. á 3. hœÓ.
Sórþvhús í íb.
BÓLSTAÐARHLÍÐ
Til sölu 4ra-5 herb. rúmg. ib. á 3. hæö.
Tvær saml. stofur. 3 góð svefnherb.
Nýl. teppi, flísar á holi. Laus fljótl.
LYNGHAGI
Agæt 3ja-4ra herb. íb. á 3. hæð
litillega undir súð.
TRÖNUHJALLI
Til sölu 4ra herb. endaíb. á 1. hæð í
nýju fjölbhúsi. Suöursv. Gott útsýni. íb.
selst rúml. tilb. u. trév. þ.e.a.s. fullmál.
o.fl. Til afh. strax.
HRÍSATEIGUR
Til sölu falleg hæö í þríbhúsi. Eldhús
og baö nýuppg. Parket á stofu 25 fm
bilskúr. Mjög áhugaverð eign.
STELKSHÓLAR
Til sölu glæsil. 4ra herb. íb. á 3. hæö
(efstu). Parket á gólfum. flísal. bað.
Bílsk. Góð sameign.
3ja herb.
BÚÐARGERÐI
Góð 3ja herb. 66 fm íb. á 1. hæð.
KJARRHÓLIVII
Falleg 3ja herb. íb. Sérþvherb. í íb. Stór-
ar suðursv. Laus nú þegar.
Hlíöarhjalli
Vorum að fá í sölu nýl. 3ja herb. 93 fm
íb. á 2. hæð ásamt bílsk. Áhv. 4,9 millj
frá húsnæðisst.
2ja herb.
FRAMNESVEGUR
2ja herb. 63 fm risíb. i steinh.
HLIÐARHJALLI
Til sölu stórglæsil. 2ja herb. íb. á 1. hæð
í nýl. húsi. Áhv. 3,0 millj. frá húsnstj.
I smíðum
BAUGHÚS
Til sölu parhús á tveimur hæöum
m/lnnb. bílsk. samt. 187 fm. Hús-
in seljast fokh., fróg. eð utan. Til
afh. strax. Fráb. utsýnisstaður.
Skipti á minni eign mögul.
GRAFARVOGUR
Til sölu parhús á tveimur hæðum meö
innb. bílsk. við Berjarima og Hrísrima.
Húsin seljast fullfrág. að utan fokheld
að innan. Skipti á minni eign mögul.
Atvinnuhúsnæði
Leirubakki 250 fm
fiskislóð, 530 fm
Bílsdhöföi, 350 fm
Óðinsgata 240 fm.
Hilmar Valdimarsson,
Sigmundur Böðvarsson hdl.,
Brynjar Fransson, hs. 39558.
segir Olafur B. Thors framkvæmdastjóri Sjóvá-Almennra
ÓLAFUR B. THORS, framkvænidastjóri Sjóvá-Almennra, segir nýjar
verklagsreglur Sambands íslenskra tryggingarfélaga vera réttlátari
fyrir alla aðila, þar sem þær séu betur til þess fallnar að bæta raun-
veruleg tjón. I grein sem birtist í blaðinu á laugardag undir yfir-
skriftinni „Bylting í bótarétti," eru nýju reglurnar gagnrýndar. Olaf-
ur segir að í greininni gæti mikils misskilnings og vanþekkingar á
þróun skaðabótaréttar á síðustu árum.
I grein Vilhjálms H. Vilhjálms-
sonar lögmanns, sem birtist í
Morgunblaðinu á laugardag, eru
nýju reglurnar gagnrýndar, m.a.
þar sem þær feli í sér að óverulegt
tillit sé tekið til mats læknis á skertu
framtíðaraflahæfi hins slasaða eða
áætlunar tryggingarstærðfræðings
á líkiegu framtíðartekjutapi hans
en nýju reglurnar taka til bóta fyr-
ir örorku þar sem hún er 15% eða
lægri og ekki til bóta fyrir frjálsar
slysatryggingar.
Ólafur B. Thors sagði í samtali
við Morgunblaðið að það væri rétt,
sem fram kæmi í greininni, að nýju
verklagsreglurnar fælu í sér bylt-
ingu í íslenskum skaðabótarétti þar
sem hann hefði hvergi verið til áður
á prenti. „Það er reginmisskilningur
eins og margir halda að við búum
við samnorrænan skaðabótarétt.
Islenskur réttur, sem byggist á
dómvenju hefur orðið viðskila við
rétt Norðurlanda. Nýju reglurnar
eiga sér fyrirmynd á Norðurlöndum
og frumvarp sem liggur fyrir á
Alþingi að nýjum íslenskum skaða-
bótalögum byggir á þeim.“
Ólafur segir að tjón undir 15%
örorku séu ekki bætt sem fjárhags-
leg tjón á Norðurlöndum. „í grein
Vilhjálms er talað um að við bætum
ekki miska vegna þeirra en það er
vegna þess að miski er innifalinn í
bótunum. Við teljum að þeir aðilar
sem verða fyrir svona minniháttar
örorku verði ekki fyrir neinu fjár-
Grunnatriði Macintosh, Works - ritvinnsla, gagnasöfnun, teikning,
töflureiknir og stýrikerfi á 15 klst námskeiði fyrir byrjendur.
Tölvu- og verkfræðiþjónustan '<
Verkfræðistofa Halldórs Kristjánssonar eSf
Grensásvegi 16*stofnuð 1. mars 1986 (J)V
Við Hverafold
2ja herb. glæsileg íbúð á jarðhæð. Fallegar innrétting-
ar. Sérþvottahús. Laus fljótlega. íbúðin selst með eða
án bílskýlis. Sér garður. Áhvílandi 1,7 millj. í veðdeild.
Agnar Ólafsson, framkvstjóri,
Agnar Agnarsson, viðskfr.,
Sigurður Hrafnsson, sölum.,
Berglind H. Ólafsdóttir, ritari,
Sigurbjörn Magnússon, hdl.,
Gunnar Jóh. Birgisson, hdl.
IFASTEIGNA OG FIRMASALA
AUSTURSTRÆTI 18
hagslegu tjóni,“ sagði Ólafur.
„Reglan hjá okkur er auðvitað
sú að bæta allt sannanlegt fjártjón
og þegar talað er um í greininni
að við séum að nýta okkur yfir-
burði yfír hinn slasaða með því að
neita að borga nema að viðkomandi
skrifi undir fullnaðarkvittun þá er
því til að svara að ef hann getur
sýnt okkur fram á að hann hafi
beðið fjártjón með því að hafa verið
frá vinnu, þá borgum við það. Við
erum sem sagt að tala um framtíð-
artekjutapið," sagði Ólafur.
Ingvar Sveinbjömsson, lögfræð-
ingur hjá Vátryggingafélagi ís-
lands, segir að það sé ekki rétt sem
fram komi í grein Vilhjálms að ríkt
hafi einhugur um uppgjör skaða-
bóta á undanförnum áratugum.
Hann segir jafnframt að það lækn-
isfræðilega mat sem lagt hafi verið
á örorku og væntanlegt tekjutapt
sé byggt á ævagömlum töflum frá
síðustu öld.
„Þetta læknisfræðilega mat þarf
ekki að hafa áhrif á tekjuöflun og
hefur það sjaldnast. Mörg dæmi eru
til um þetta hér á landi og erlendar
rannsóknir sýna að örorka, lægri
en 30% hefur sjaldnast áhrif á
tekjuöflun manna,“ sagði Ingvar í
samtali við Morgunblaðið.
Hann sagðist jafnframt vilja leið-
rétta það sem fram kæmi í grein-
inni að ekki sé tekið tillit til heima-
vinnandi húsmæðra í nýju reglun-
um. „Við tökum fullt tillit til heima-
vinnandi húsmæðra ef þær hafa
ekki tekjur af vinnu utan heimilis."
Hann sagðist loks vilja leggja
áherslu á að íslenskar reglur um
ákvörðun bóta væru í hróplegu ós-
amræmi við það sem tíðkaðist á
Norðurlöndum. „Við höfum dregist
aftur úr og bætur hér eru miklu
hærri heldur en á Norðurlöndum
sem skýrir m.a. hvers vegna iðgjöld
fyrir ábyrgðatryggingar bíla eru
hærri hér en þar,“ sagði Ingvar að
lokum .
------» ♦ ♦-------
Árni tekur við
af Hannesi
I RK tripml U
S Meira en þú geturímyndad þér!
UM áramótin varð sú breyting hjá
Slysavarnafélagi íslands, að Hann-
es Þ. Hafstein, sem tók við dag-
legri framkvæmdastjórn félagsins
árið 1973, lét af því starfi, en við
tók Árni Gunnarsson, fyrrverandi
alþingismaður.