Morgunblaðið - 26.01.1992, Qupperneq 4

4 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. JANÚAR 1992
ERFIDUSTU
ÆVISPOR
Mér fannst því ekki tiltökumái,
þó að Heimir hafi ekki verið skír-
mæltur. Reikna fastlega með, að
ég hafi verið þvoglumæltur sjálfur.
Ég áttaði mig því alls ekki á, að
Heimir var verr haldinn en ég.
Kuldinn kemur alveg aftan að
manni.
Fyrr um dag-
inn höfðu tveir
strákar athugað
gilið. Um nótt-
ina skóf yfir öll
för. En leitar-
menn sáu för
eftir tvo menn,
líklega eftir
okkur. Og þeir
voru rétt hjá
okkur, um 60
metra frá.
Svona getur
komið fyrir í snarbrjáluðu
Matthías Sigurðsson
veðri.
Þá sér maður ekkert nema sjálfan
sig.
farið niður um nóttina, ef gilið
héfði ekki verið rétta leiðin? Það
er þetta eilífa EF! En ég segi líka
við sjálfan mig. Núna gætum við
líka verið tvö grýlukerti hangandi
utan í Esjunni.
Þegar rofaði í Eilífstind
Veðrið var snarvitlaust fram
yfir hádegi. En þegar rofaði í Ei-
lífstind, trúlega um kl. 2-3 eftir
hádegið, gripum við strax tækifæ-
rið. Vorum líka orðnir órólegir að
við myndum missa af dagsbir-
tunni. Vissum að okkur var ekki
lengur til setunnar boðið. Við gæt-
um ekki lifað aðra slíka nótt. Birt-
utíminn var líka stuttur á þessum
næststysta degi ársins. Ég fékk
Heimi til að fá
sér hálfa sam-
loku, en við
höfðum sparað
nestið til að
geyma orku.
Höfðum áætlað,
að ganga inn
hálfan Eilífsdal.
Við vorum
býsna stirðir
þegar við stóð-
um upp. Tók um
20 mínútur að
Tvö grýlukerti
En við vorum ofsalega vakandi
eftir öllum hljóðum. Þyrlan kom
yfir fjallið um kl. 01.30. Við hlup-
um á eftirhenni með ljós, en hún
beygði frá okkur og kom yfír
lengra frá í bakaleið. Fyrir mið-
nætti var mikill iágrenningur og
næstum stjörnubjart. En þegar leið
á nóttina gerði kolvitlaust veður.
Við vorum um tíma að „pæla“ í
að ganga yfir Esjuna niður í Kolla-
fjörð, en þá hlið Esjunnar þekktum
við vel.
En hvað inyndi skyggnið haldast
lengi? Hefðum líklega haft það, ef
við hefðum lagt strax af stað. Þeg-
ar tveir eru á ferð í slæmu skyggni
er venjan, að sá sem á eftir fer
miði hinn út með áttavita. En ef
snjóbylur hefði dunið á okkur á
miðri leið, hefðum við verið miklu
verr staddir. Þá værum við líka
komnir út fyrir leitarsvæðið. Þama
vissum við nákvæmlega hvar við
vorum staddir.
Svona ræddum við málin og tók-
um sameiginlegar ákvarðanir.
Reyndum að vega og meta aðstæð-
ur. Ennþá er ég sáttur við þær
ákvarðanir sem við tókum. En
auðvitað spyr maður sjálfan sig
aftur og aftur, hvort þessi eða hin
ákvörðunin hafi verið rétt. Spyr,
hvað hefði gerst, ef við hefðum
rétta úr sér.
Fætumir titruðu undir okkur. Ég
gekk smáspöl á undan út að gil-
brún til að athuga aðstæður og sé
að það erftært niður. Heimir getur
aðeins gengið um 30 metra, þá
dettur hann niður.
Ég fer strax til hans. Ber hann
sundur og saman til að halda hon-
um vakandi. Reyni síðan að toga
hann með mér yfir smáhæð að
gilbrúninni, en það var ekki mögu-
legt. Ég hamaðist og hamaðist, en
hafði engan kraft. Ég ætlaði að
tosa hann með mér, ætlaði að slaka
honum niður gilið og láta hann ná
upp hita með því að ganga niður.
En þegar ég sá að hann var að
verða rænulaus og farinn að röfla,
þá gerði ég mér ljóst að þetta var
vonlaust. Þegar hjartað fer að
dæla köldu blóði inn á kerfið, er
hætt við hjartaflökti sem er lífs-
hættulegt. Hann hefði getað dáið
þama í höndunum á mér.
Við höfðum verið að furða okkur
á, að við skyldum aldrei verða
hræddir. En ég fékk alveg ofboðs-
legt áfall, þegar ég sá hræðsluna
í augunum á Heimi, þegar líkami
hans gaf sig. Alveg þangað til
Heimir dettur niður, voru allar
ákvarðanir teknar af okkur báðum.
Og að við skyldum lifa af nóttina,
er eins mikið Heimi að þakka og
mér, þó að hann missti af enda-
sprettinum.
Erfiðustu ævispor mín
Ákvörðunin var ekki erfið. Ekki
um annað að ræða í stöðunni. En
Verið að grafa sig niður í fönn.
REYNSLAN A BAK
VIÐ BÚNAÐINN
Ræít vió Hilmar Aðalsteinsson
í Skátabúðinni
ÞEGAR rætt er um fjallgöngu
og útiveru að vetrarlagi, koma
margar spurningar upp í hug-
ann: — Hvernig á að útbúa sig?
— Er hinn fullkomni útbúnaður
til? Og eftir slys eða óhöpp
segja sumir, að það eigi að
banna fólki að fara á fjöll.
Könnum viðhorf eins björgun-
arsveitarmanns okkar, — hvað
hefur Hilmar I Skátabúðinni
um málið að segja?
Slysið á Esjunni kom eins og
reiðarslag yfir okkur björg-
unarsveitarmenn. „Hvað með
okkur sjálfa," var það fyrsta sem
kom upp í hugann? Strákarnir
voru vel búnir og með góða
reynslu að baki, svo að þetta átti
HEILRÆÐIFJALLAMANNA
Heilræði fjallamanna eru í óókinni Fjallamennska eftir
Ara Trausta Guðmundsson og Vlagnus Guðmundsson.
1. Gerið íerðaáætlanir með hliðsjón af landakortum eða
leiðalýsingum.
2. Takist ekki á við of erfið verkefni of snemma. Reynið
erfiðari ferðir eða klifur smám saman, rneð aukinni
reynslu.
3. Ferðist í félagi við aðra. Haldið hópinn. Veitið ekki hópi
forystu íyrr en nægileg reynsla er fengin'. Einn maður
ætti ekki að vera í forystu fyrir meira en 10 mönnum.
Búið ykkur ávallt undir það versta. Skór skulu vera hlý-
ir. Hafið meðferðis regnföt, hlý föt, varafatnað, nægan
mat handa öllum, landakort, flautu, áttavita, neyðarblys,
sjúkratösku og álpoka.
5. Ætlið ykkur nægan tíma. Haldið sem jöfnustum, hraða.
Flýtir er óþarfur, slór sömuleiðis.
6. Veltið ekki grjóti. Kynnið ykkur og fylgið reglum IMáttúru-
verndarráðs.
7. Fylgist með veðri. Haldið ekki áfram skeytingarlaus, ef
það versnar.
8. Reynið ekki kletta-, snjó- og ísklifur án reynslu eða án
forystumanns eða leiðsögumanns.
9. Ef þið villist, flanið ekki að neinu. íhugið stöðuna, haldið
hópinn og leitið vandlega að góðri leið úr ógöngunum.
10. Skiljið eftir skilaboð um áætlaða leið, varaleið og áætlað-
an tíma. Ef út af bregður, látið þá vita af ykkur.
ekki að geta gerst. En þarna, eins
og í öllum slysum, brugðust
nokkrir öryggishlekkir og upp
kom röð af óhöppum og mannleg-
um mistökum. Sem betur fer virð-
ist allt ætla að enda vel. Heimir
á vonandi eftir að ná sér að fullu.
Og eins og alltaf verðum við
reynslunni ríkari og lærum af
þessu.
„Það á að banna fólki að fara
á fjöll,“ hef ég heyrt sagt eftir
þetta slys. En ég segi, þá á alveg
eins að banna fólki að fara í bíó
eða ganga eftir Miklubrautinni.
Athugið, að flest dauðaslys í um-
ferðinni verða á gangandi og hjól-
andi vegfarendum. Eg hjóla alltaf
í vinnuna og tek sjálfsagt mikla
áhættu með því. Én án útivera
get ég ekki verið. Stundum kemur
yfir mig þessi mikla þörf að kom-
ast upp ,í fjallshlíð með svefnpo-
kann minn, liggja úti yfir nóttina
og horfa á stjörnurnar. Og ég sný
aftur heim, endumærður og fullur
af orku.“
- Er hinn fullkomni útbúnaður
til?
„Alltaf má deila um fullkominn
búnað, en sá búnaður sem seldur
er hér er notaður af færustu fjall-
göngumönnum í heimi. í honum
miðast allt við að geta bjargað
sér einn úti á örkinni. Með slíkan
búnað og fæði tel ég mig geta
lifað af flest veðurskilyrði á ijöll-
um, jafnvel í nokkrar nætur.
Þeir minna á geimfara,
blessaðir björgunarsveit-
armennirnir okkar.
Það era engar stökkbreytingar
í búnaði. Gamla lopapeysan er
alltaf í fullu gildi. Við segjum
hér: Þeim mun meiri útbúnaður
og fatnaður, því meira öryggi.
Góður höfuðbúnaður er eitt af því
mikilvægasta. Tvö höfuðföt og
úlpa með áfastri hettu verða að
vera til staðar. Nærfatnaður hefur
mikið að segja og utanyfirflíkin.
Við ofkælingu bregðast menn
rangt við, fara að renna frá, klæða
sig úr fötum og nota útbúnaðinn
ekki rétt.
Ferðalög á fjöllum miðast við
rólegan gang. Fatnaður verður
að vera vind- og vatnsþéttur, en
líka þannig að andi í gegn. Fólk
má hvorki blotna að utan né inn-
an. Regnföt úr gorotex-efnum
þykja einna best.
Annars er búnaðurinn sjálfur
ékki allt. Reynslan á bak við bún-
aðinn er ekki síður mikilvæg.
Aðeins ferðalög í nokkur ár með
vönum fjallamönnum geta veitt
þá undirstöðu og reynslu, að þú
getir talist sjálfstæður fjallamað-
ur. Það getur enginn gengið hér
inn í Skátabúðina, keypt sér besta
fáanlegan útbúnað og þar með
talið sig vera færan í flestan sjó.
Það eru reynslan, líkamsþolið,
ákveðnin og seiglan til að bjarga
sér sem telja mest, ef fólk mætir
óveðri eða óvæntum hindrunum á
fjöllum. Og manngerðir eru ólík-
ar. Það má líkja þessu við að sum-
ir geta gengið á heitum kolum,
aðrir ekki. Og fólk er mismunandi
kuldaþolið. Við sjáum kannski
flutningabílstjórann á stutterma-
bol úti í kuldanum, á meðan allir
aðrir eru kappdúðaðir.“
Hjálparsveit skáta í Reykjavík
er með grunnnámskeið í ferða-
mennsku á hveiju hausti. Þar eru
tekin fyrir rötun með áttavita,
álestur á kort og almennur útbún-
aður. Fyrst voru þessi námskeið
haldin með ijúpnaskyttur í huga,
en nú koma þátttakendur úr öllum
áttum. Vornámskeið er í athugun,
ef næg þátttaka fæst. Auk þess
eru fleiri félagasamtök með slík
námskeið. Björgunarskólinn út-
skrifar kennara fyrir allar hjálpar-
sveitir. Og hjá Landsbjörgu er
alltaf hægt að fá leiðbeinendur
fyrir sérhópa og félög.
Hilmar með allt á bakinu.