Morgunblaðið - 17.03.1992, Qupperneq 1

64 SIÐUR B
64. tbl. 80. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 17. MARZ 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Esko Aho forsætisráðherra:
Hlutleysi Finna
svæðisbundið
Helsinki. Frá Lars Lundsten, fréttaritara Morgunblaðsins.
ESKO Aho, forsætisráðherra Finna, markaði í gær stefnu Finna í
utanríkismálum með yfirlýsingu þess efnis að hlutleysisstefna Finna
yrði aðeins virk þegar um væri að ræða deilur í næsta nágrenni
Finnlands. Yfirlýsingu þessa gaf ráðherrann á þingi þegar fjallað
var um umsókn Finna um aðild að Evrópubandalaginu (EB).
Sagðist Aho vera þeirrar skoðun-
ar að Finnar ættu að fylgja þeim
samþykktum sem leiðtogar EB-ríkj-
anna gerðu á fundi sínum í Ma-
astricht í Hollandi í desember síð-
astliðinum. Þeir ættu að taka þátt
í sameiginlegri utanríkispólitík EB-
ríkja með þeim fyrirvara að hlut-
leysis yrði gætt í hugsanlegum
átökum EB og Rússlands. Aho
sagði að sögulegar staðreyndir
bæru vitni um að Finnar þyrftu að
gæta hlutleysis þegar nágrannar
Reuter
Veggspjöld þar sem kjósendur
eru hvattir til að hafna um-
bótastefnu de Klerks.
• •
Orlagastund
í S-Afríku
Jóhannesarborg. Reuter.
þeirra lentu í deilum.
Forsætisráðherra Finna reyndi
með þessari ræðu sinni að slá botn-
inn í umræðuna um afleiðingar
EB-aðildar fyrir utanríkisstefnu og
öryggismál Finna. Mörgum and-
stæðingum EB-aðildar hefur þótt
óhugsandi að yfirgefa hlutleysis-
stefnu þjóðarinnar sem reynst hefur
vel eftir lok seinni heimsstyijaldar.
Finnska þingið ræðir fram á mið-
vikudag skýrslu ríkisstjórnarinnar
um EB-umsókn. Öruggt þykir að
þingið taki jákvæða afstöðu til
umsóknar og verði hún þá send til
Brussel þegar í stað. Einna helst
hefur þó verið tvísýnt um afstöðuna
til greinargerðar ríkisstjórnarinnar
sem fylgir tillögunni um umsókn.
Greinargerðin fjallar aðallega um
aðlögun landbúnaðar að breyttum
aðstæðum í kjölfar aðildar enda
sækir Miðflokkur Eskos Ahos fylgi
sitt einkum til sveita,
Jafnaðarmenn hafa gagnrýnt
ríkisstjórnina harðlega fyrir að
gleyma stærri og vegameiri atriðum
í málinu. Þannig má segja að hin
mikla EB-umræða fínnska þjóð-
þingsins fjalli aðallega um framtíð
ríkisstjórnarinnar og fylgi hennar á
þinginu og minna um afstöðu þing-
manna til málefnisins. Allir helstu
flokkar teljast styðja EB-umsókn
en átökin verða um hvort greinar-
gerð stjórnarinnar verður samþykkt
án breytinga. Formlega eru helstu
stjórnarflokkarnir, Miðflokkur og
Hægriflokkurinn, fylgjandi EB-
umsókn. En vitanlega er að finna
minnihluta þingmanna í öllum
flokkum sem er andsnúinn aðild.
Einnig styðja flestir þingmenn jafn-
aðarmanna EB-aðild en á öðrum
forsendum en ríkisstjórnin.
Leitað íhúsarústum
Tyrknesk yfirvöld greindu í gær frá því að björgunarsveitir hefðu
fundið fjörutíu lík til viðbótar er leitað var í rústum í borginni Erzinc-
an. Öflugur jarðskjálfti olli mikilli eyðileggingu í borginni á föstudag
og er tala látinna nú komin í 376 manns. Um 690 manns særðust
og rúmlega hundrað þúsund misstu heimili sín. Óttast er. að tugir
líka til viðbótar kunni að leynast undir rústunum en annar öflugur
jarðskjálfti á sunnudag tafði björgunarstörf mjög. Björgunarsveitar-
menn víðs vegar að úr Evrópu hafa gengið um svæðið með sérþjálf-
aða hunda eins og sjá má á myndinni og á sunnudag tókst að bjarga
manni á lífi úr rústunum. í gær lýstu björgunarsvéitarmenn því hins
vegar yfir að nánast væri útilokað að fleiri fyndust á lífí.
Reuter
Noregnr:
Tillaga um
niðurskurð
landhers
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara
Morgunblaðsins.
EFTIR að hafa gert ítarlega út-
tekt á hvernig best væri að haga
vörnum Noregs í framtíðinni
komst varnarmálanefnd norska
þingsins að þeirri niðurstöðu að
æskilegast væri til lengri tíma
litið að skera niður landherinn
um helming og leggja aukna
áherslu á flugherinn. Skýrði
Káre Willoch, formaður nefndar-
innar og fyrrum forsætisráð-
herra, frá þessari niðurstöðu í
gær.
I niðurstöðum sínum leggur
varnarmálanefndin mikla áherslu á
að skera niður landherinn. í staðinn
eigi að fjárfesta í auknum mæli í
nýtísku vopnaþúnaði þannig að
hann komi í stað mannafla. Meiri-
hluti nefndarinnar tekur fram að
ef farið verði eftir tillögum hennar
muni það gera Norðmönnum kleift
að vetjast innrás í norðurhluta
landsins sem og veita hernaðarlega
mótspyrnu um allan Noreg.
Þá er lögð aukin áhersla á mikil-
vægi flotans og möguleika Norð-
manna á að veijast innrás frá hafi.
Úttekt nefndarinnar nær fram til
ársins 2012 og er í henni gert ráð
fyrir að þá verði búið að fækka
fallbyssuvirkjum við ströndina í
þrettán, en þau eru nú 29. Þá er
lagt til að kafbátum verði fækkað
um tvo þannig að þeir verði tíu. í
staðinn eigi að fjárfesta í litlum
færanlegum eldflaugaskotpöllum,
tundurspillum og nýjum ratsjár-
stöðvum við ströndina.
Meirihluti nefndarinnar vill að
flugherinn sé í stakk búinn til að
mæta innrás tafarlaust, ef nauðsyn
krefur án stuðnings annarra ríkja
Atlantshafsbandalagsins. Tillaga
nefndarinnar er að fjöldi orrustu-
þotna flughersins verði óbreyttur
frá því sem nú er, eða um áttatíu.
HVÍTI minnihlutinn í Suður-
Afríku gengur í dag til þjóðar-
atkvæðagreiðslu um þær pólit-
ísku umbætur sem ríkisstjórn
landsins, undir forystu F.W.
de Klerks forseta, hefur staðið
fyrir.
Spumingin sem lögð er fyrir
kjósendur og svara verður ját-
andi eða neitandi er einföld: „Ert
þú fylgjandi því að þeirri um-
bótaþróun sem forseti ríkisins
hóf 2. febrúar 1990 verði haldið
áfram?“ Forsetinn og stuðnings-
Tilskipun Borís Jeltsíns:
Nýtt varnarmálaráðuneyti
fyrirboði rússnesks hers
Moskvu. Reuter. The Daily Telegraph.
BORÍS Jeltsín forseti Rússlands undirritaði tilskipun í gær um
stofnun rússnesks varnarmálaráðuneytis. Jeltsín sem kom í gær
úr tveggja vikna fríi við Svartahaf verður sjálfur starfandi varnar-
málaráðherra. Rússneskir ráðamenn segja að vamarmálaráðu-
neytið nýja eigi að undirbúa stofnun rússnesks hers.
menn hans hafa á síðustu vikum
ferðast um landið og haldið fjöl-
marga fundi þar sem lögð hefur
verið áhersla á hættuna sem
fylgir því að hafna umbótum.
Ahrifamiklir menn í viðskiptum
og fjölmiðlum tóku í gær í sama
streng. Þá hvöttu ýmsir trúar-
leiðtogar kjósendur til að leggj-
ast á bæn í dag. „Ég hvet ykkur
til að biðja fyrir því að heilbrigð
skynsemi hafí yfírhöndina þann
17. mars,“ sagði Desmond Tutu
erkibiskup.
Sjá nánar Af erlendum vett-
vangi á bls. 26.
Dmitríj Volkogonov, helsti ráð-
gjafí Jeltsíns í varnarmálum, spáði
því á lokuðum fundi með frammá-
mönnum á þingi í gær að það tækj
tvö ár að koma hernum á fót. í
honum yrði allt að hálf önnur millj-
ón hermanna. Meginhlutverk hers-
ins yrði að kom'a í veg fyrir deilur
og átök. Sergej Shakhraj aðstoðar-
forsætisráðherra sagði að varnar-
málaráðuneytinu nýja yrði ætlað
að fjármagna rússneskan her og
halda utan um stjórn hans. Hann
gaf hins vegar til kynna að Rússar
hefðu ekki gefið upp alla von um
sameiginlegan her aðildarríkja
Samveldis sjálfstæðra ríkja: „Varn-
armálaráðuneytið mun útbúa tillög-
ur um stofnun hers í Rússneska
sambandslýðveldinu með það í huga
að þessi her verið hluti af samveldis-
hernum og lúti yfírstjórn hans.“
Rússnesk stjórnvöld höfðu lengi
barist fýrir því að samveldið hefði
einn sameiginlegan her. En Úkra-
ína, Azerbajdzhan og Moldova neit-
uðu því og boðuðu stofnun eigin
heija. Var þá búist við að Jeltsín
brygðist við eins og hann gerði í
gær. Að sögn breska dagblaðsins
The Daily Telegraph ákvað svo
Nursultan Nazarbajev, forseti Kaz-
akhstans, í gær að svara tilskipun
Jeltsíns með því að stofna lýðveldis-
vörð sem á að vera vísir að her
landsins.
Stjórnvöld í Rússlandi og
Kazakhstan gagnrýndu Úkraínu-
menn í gær fyrir að bijóta sátt-
mála samveldisins með því að neita
að senda skammdræg kjarnavopn
til Rússlands.
í dag ætla andstæðingar Jeltsíns
að kalla saman fund fulltrúaþings
Sovétríkjanna sem hvarf á síðasta
ári líkt og Sovétríkin sjálf. Vilja
sumir fyrrverandi þingmenn endur-
vekja Sovétríkin.