Morgunblaðið - 17.03.1992, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. MARZ 1992
ÞURRT OG HUÓTT
Loftþjöppunýjung frá WxlasCopco
Rakt þrýstiloft er óhagkvæmt og eykur kostnað. Hinar nýju
GA 5-10 loftþjöppur frá Atlas Copco hafa innbyggðan kæli-
þurrkara, sem tryggir þar með þurrt þrýstiloft.
Hljóðstyrkur er ekki meiri en venjulegur samtalstónn, svo
þú getur auðveldlega staðsett þær hvar sem er.
GA 5-10 er þín trygging fyrir gæðalofti.
GA 5-10
HINN ÞÖGLI FÉLAGI

HtUis Copcc
EINKAUMBOÐ Á ÍSLANDI:
LANDSSMIÐJAN HF.
VERSLUN: SÖLVHÓLSGÖTU 13*101 REYKJAVlK
SlMI (91) 20680 'TELEFAX (91) 19199
HÚN Á SÉR
LÍFSVON
FÁI HÚN LYF
Fimmta hvert bam sem fæðist í þeim ríkjum sem
áður tilheyrðu Sovétríkjunum nær ekki tólf mánaða aldri
vegna skorts á algengum lyfjum. Vel menntaðir læknar
og hjúkmnarfólk em hjálparvana.
Rauði kross fslands safnar nú fé til þess að bjarga
bömum sem eiga betra skilið en að deyja úr sjúkdómum
sem auðvelt er að lækna.
Hjálparsjóður Rauða kross íslands minnir á
gíróseðlana sem liggja frammi í bönkum, sparisjóðum
og á pósthúsum um allt land.
Þitt framlag - hennar von!
Rauði kross íslands
Rauðarárstíg 18,105 Reykjavík, sími: 91-26722
Bölvun lítilmagnans
_________Leiklist____________
Guðrún Þóra Gunnarsdóttir
Thalía, leikfélág Menntaskól-
ans við Sund, sýnir Vojtsek eft-
ir Georg Buchner. Þýðandi:
Þorsteinn Þorsteinsson. Leik-
sljórn og leikgerð: Rúnar Guð-
brandsson. Tónlist: Steingrím-
ur Eyfjörð Guðmundsson. Leik-
mynd: Daníel Ingi Magnússon.
Vojtsek karlinn á ekki náðuga
daga. Hann er bláfátækur her-
maður sem allir spottast að, jafn-
vel barnsmóðir hans sem hann þó
lætur hafa þá fáu skildinga sem
honum áskotnast. Læknirinn not-
ar hann sem tilraunadýr, lætur
hann borða einn disk af baunum
daglega í þijá mánuði til þess að
athuga hvort það hafi ekki ein-
hver áhrif á líkamlega og andlega
heilsu hans. Höfuðsmaðurinn
spottar hann og lítilsvirðir og nýr
honum um nasir að kona hans
haldi fíamhjá honum. Þegar í
upphafi leikritsins er Vojtsek
haldinn mikilli örvæntingu vegna
aðstæðna sinna, hann þráir frels-
un frá þessum ömurlegheitum
sem umlykja hann en því meira
sem hann brýst um því vonlausari
verður barátta hans.
Það er fátt bjart í þessu verki,
ömurleikinn er allsráðandi og það
kristallast í lítilli sögu sem amma
nokkur segir litlu bami. Myrkari
bamasögu hef ég sjaldan heyrt.
Það er að vísu haldin hátíð með
dansi, trúðum, eldgleypi og öllu
tilheyrandi og bæjarbúar stíga
trylltan dans á knæpunni en allt
er það merkt einhverri örvænt-
ingu og tilgangsleysi sem ein-
kennir Vojtsek svo ríkulega.
Vojtsek, alls staðar undir í líf-
inu. Stefán Baldur Arnason
sem Vojtsek og Ivar Gröndal
sem kokkálaði konu Vojtseks.
Georg Buchner dó á 24. aldurs-
ári en var þá þegar búinn að af-
kasta heilmiklu og Vojtsek er
þriðja og jafnframt síðasta verkið
hans, sem hann reyndar náði ekki
að fullklára. Fyrsta leikritið hans
var „Dauði Dantons“ sem Nem-
endaleikhúsið sýndi í Lindarbæ
fyrir ekki svo löngu. í því líkt og
í Vojtsek eru langar einræður
persónanna ráðandi en samtöl eru
veigaminni. í einræðunum fer ein-
att fram nokkurs konar heim-
spekilegt samtal persónunnar við
sjálfa sig og þrátt fyrir- að persón-
ur virðist vera að tala saman þá
tala þær einatt hver framhjá ann-
arri, líkt og svo oft í verkum
Halldórs Laxness.
Þessi sýning samanstendur af
stuttum atriðum, oft aðeins leift-
urmyndum, þannig að um sam-
fellu í atburðarás er ekki að ræða
enda tilgangurinn fyrst og fremst
að bregða ijósi á aðstæður Vojt-
sek. Leikstjórinn velur að myrkva
alltaf á milli atriða og með því
móti eru svipmyndaáhrifin enn
sterkari en að sama skapi erfiðara
fyrir leikaranna að ná upp stíg-
andi i sýninguna. Mörg atriði eru
skemmtilega útfærð svo sem há-
tíðin þar sem allt iðar af lífi, rakst-
ur Vojtsek á höfuðsmanninum og
voðaverkið í lokin þegar afbrýðis-
semin hefur náð tökum á Vojtsek
og rænt hann ráði og rænu.
Það mæðir mikið á Stefáni
Baldri Árnasyni sem leikur Vojt-
sek en hann tekur hlutverk sitt
föstum tökum og sýnir vel hvern-
ig æðið magnast með Vojtsek.
Augun spegla örvæntingu og fas-
ið allt ber vitni um óróleika sálar-
innar. Stefán bar ótvírætt sýning-
una uppi með kröftugum leik sín-
um. Hrafnhildur Atladóttir fer
með hlutverk Maríu, konu hans,
á látlausan hátt en hefði kannski
mátt sýna sterkari tilfinninga-
sveiflur. Aðrir leikendur stóðu
með ágætum og sýningin heild-
stæð þrátt fyrir stutt atriði. Tón-
listin átti ríkan þátt í því að skapa
þrungið andrúmsloft verksins,
einkum kom andlegt ástand Vojt-
sek vel fram í óróiegum trommu-
töktunum.
Lífrænar myndheildir
Myndlist______________
Bragi Ásgeirsson
Það er ekki oft sem að sýningar
koma manni verulega á óvart hér
í borg, en svo var það um sýningu
Drafnar Friðfinnsdóttur frá Akur-
eyri, í FÍM salnum á dögunum.
Á síðari árum hafa menn keppst
við að snúa við viðurkenndum stað-
reyndum og aldagamali reynslu og
hefðum í listakennslu, og telja það
létt mál, en árangurinn sem blasir
við minnir frekar á alheimstöðlun
en lífræna gerjun þar sem menn
rækta það helst, sem við blasir og
rímir við umhverfi og tilveru hvers
og eins.
Þegar samhæfingin gengur svo
langt, að skólar á norðlægari slóð-
um, eru orðnir eins og í tempruðu
beltunum og enginn munur er á
listaskóla i Ástralíu og Austurríki
og öll sérkenni þurrkuð út segir
maður einfaldlega, nei takk.
Engir eru myndlistarmenn al-
mennir kortagerðarmenn, enda
skiptir í raun litlu máli hvernig
þeir mála, en það þarf á einhvem
hátt að skína í gegn í hvaða um-
hverfi þeir hafa lifað og hrærst.
Það eru fyrst og fremst gall-
harðir markaðshyggjumenn, sem
tala um alþjóðamál listarinnar, en
fyrir þeim er þeirra list eina tungu-
mál listarinnar sem gildir og ber
því að útbreiða hana um víðan
völl. Þetta hefur mörgum yfírsést
og þá einkum á norðlægum slóð-
um.
Ég nefni þetta vegna þess, að
myndir Drafnar eru með alþjóðlegu
sniði en samt skynjar maður að
hún leitast við að tileinka sér áhrif
frá nánasta umhverfí og yfírfæra
á myndheim sinn. Hún er að vísu
á þroskaskeiði, en hefur farið
merkilega rétt að og það vísast
óafvitandi. Málið er að fyrrum
fengu engir aðgang að grafískum
deildum listaskóla, nema þeir
hefðu náð vissum áföngum í deild-
um málunar eða höggmyndalistar.
Æskilegast var þó, að þeir hefðu
lokið námi við deildirnar, og þetta
átti einnig við ýmsar aðrar tegund-
ir sérnáms t.d. freskó og almenna
veggmyndagerð. Dröfn lauk al-
mennu námi í málun án þess að
fá áhuga á grafík, en eftir að námi
lauk og hún öðlast nokkurn þroska
fór hún smám saman að fá áhuga
á einni aðferð hennar sem var tré-
ristan. Og hér var undirstaðan
réttleg fundin.
En í dag er fólki með litla al-
menna undirstöðuþekkingu hleypt
inn í sérdeildir með þeim árangri
að það hefur strax ýmsa tilrauna-
starfsemi og telur það framúr-
stefnu, en er í raun kák og sjálfs-
linka. Þar að auki er þettá allstað-
ar nákvæmlega eins, þó í ýmsum
útgáfum sé, en er kannski réttlætt
með torskilinni heimspeki þar sem
vitnað er í ýmsa spekinga liðinna
alda sem fornalda, sem sjálfsagt
bylta sér í gröfum sinum yfír slíkri
býsn.
Einmitt þess vegna koma hin
eðlilegu vinnubrögð Drafnar
manni á óvart, en hún hefur til-
einkað sér sérstaka þrykkaðferð,
sem er mikið notuð af ýmsum nor-
rænum listamönnum nú um stund-
ir svo sem hinum nafnkennda Per
Kirkeby. En Dröfn gengur að miðli
sínum með þeirri listrænu alúð sem
verður stöðugt sjaldgæfari í nútím-
anum og vinnubrögð hennar eru
hrein og bein, þannig að það er
ekki um að villast með hvaða tækni
hún vinnur.
Tréristan er vandmeðfarinn
miðill líkt og dúkristan og þó að
næsta auðvelt sé að ná hér viðun-
andi árangri, er sennileg erfiðast
að ná frábærum árangri í þeirri
tækni af öllum aðferðum í saman-
lagðri grafíkinni. Um þetta held
ég að flestir grónir grafíklistamenn
séu sammála. Einföld tæknin gerir
svo miklar kröfur til iðkenda sinna
og þær eru fyrst og fremst list-
ræns eðlis.
Hér hefur Dröfn tekist vel upp
í fyrstu lotu og vonandi heldur hún
ótrauð áfram, en þá er líka nauð-
synlegt að hún kynni sér tæknina
og möguleika hennar enn frekar á
hinum bestu grafískum verkstæð-
um úti í hinum stóra heimi.