Morgunblaðið - 02.04.1992, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. APRÍL 1992
Forsætisráðherra um þátttöku í Vestur-Evrópusambandinu:
Aukaaðild íslenskum örygg-
ishagsmunum til framdráttar
„ÞAÐ er óhjákvæmilegt fyrir okkur að átta okkur á hverjir séu varan-
legir öryggishagsmunir þjóðarinnar, óháð breyttum aðstæðum, hveiju
megi breyta og á hvaða grunni verði að byggja áfram,“ sagði Davíð
Oddsson forsætisráðherra við umræður á Alþingi á þriðjudag um
skýrslu utanríkisráðherra um utanríkismál. Davíð sagði að íslensk
stjórnvöld hefðu tekið jákvætt tilboði um aukaaðild Islands að Vestur-
Evrópusambandinu og sagði ekki vafamál, að ef öll réttindi féngjust
með slíkri aðild, sem rætt hefði verið um, yrði hún íslenskum öryggis-
hagsmunum mjög til framdráttar. Davíð sagði tímabært að liefja viðræð-
ur við Bandaríkin m.a. um hvernig þyrfti að aðlaga varnarsamstarfið
að breyttum aðstæðum og sagði að ekki væri hægt að útiloka frekari
samdrátt í Keflavíkurstöðinni.
„Það eru varanlegir hagsmunir okk-
ar að tryggja þátttöku okkar í Atl-
antshafsbandalaginu," sagði Davíð.
„Atlantshafsbandalagið tryggir
jafnframt að okkar mikilvægasti
bandamaður um langan tíma,
Bandaríkin, taki beinan og öruggan
þátt í öryggismálum Evrópu og haldi
þar úti herstöðvum og hersveitum,"
sagði forsætisráðherra.
Vék Davíð að hugsaniegri auka-
aðild íslands að Vestur-Evrópusam-
bandinu og sagði m.a.: „Eftir yfir-
vegun eigum við að taka jákvætt
tilboði um slíka þátttöku. Ég lít svo
á að aukaaðild komi annars vegar í
veg fyrir að við verðum að velja á
milli tveggja meginstoða Atlants-
hafsbandalagsins, það er Evrópu-
bandalagsríkjanna annars vegar og
Bandaríkjanna og Kanada hins veg-
ar eða hafa minna vægi að öðrum
kosti í NATO og evrópskum öryggis-
málum. Við hvorki viljum né getum
valið þar á milli. Aukaaðild veitir
okkur því möguleika á að hafa áhrif
í NATO og jafnframt í öiyggismál-
um Evrópu,“ sagði Davíð.
Forsætisráðherra sagði að eina
leiðin sem kæmi til greina, önnur
en aukaaðild að Vestur-Evrópusam-
bandinu, væri að stórauka samvinn-
una við Bandaríkin og fjarlægjast
Evrópu. „Það fellur að mínu mati
ekki að íslenskum öryggishagsmun-
um né vilja Islendinga sem Evrópu-
þjóðar," sagði hann.
„Breytingar í álfunni og samruna-
þróunin í Evrópubandalaginu valda
því að ekki er sjálfgefið að pólitískt
vægi Atlantshafsbandalagsins í Evr-
ópu sé tryggt. Fari svo að það minnki
að ráði gæti það grafið undan áhuga
Bandaríkjanna á bandalaginu og
undan tengslunum yfir hafið og þar
með þeim vettvangi sem skiptir ís-
lendinga mestu í öryggismálum. Ég
lít þannig á að ekkert geti komið í
staðinn fyrir þau tengsl," sagði
hann.
Davíð sagði að þótt búast mætti
við fækkun í norðurflota Rússa
þyrfti engu að síður að tryggja varn-
ir siglingaleiðanna yfir Norður- Atl-
antshaf, en það mætti gera með mun
minni viðbúnaði en áður. Þegar væri
farið að gæta þess að dregið hefði
verið úr herstyrk Bandaríkjanna í
Keflavíkurstöðinni og ekki væri
hægt að útiloka frekari samdrátt.
Sagði Davíð tímabært að hefjá við-
ræður við bandarísk stjórnvöld um
hverjir séu varanlegir hagsmunir
íslands og Bandaríkjanna á norður-
slóðum, hvort og hvernig þurfi að
aðlaga varnarsamstarfið að breytt-
um aðstæðum, hvernig varnir ís-
lands yrðu áfram tryggðar og hver
verði framtíðarskipan í öryggismál-
um íslands og nánustu bandamanna
þess.
----».■» ■ ♦-
Hnífstungur:
Gæslu-
varðhald
framlengt
Gæsluvarðhald yfir nianni, sem
grunaður er um að hafa veitt
tveimur bræðrum áverka með
hnífi, var í gær framlengl til 13.
maí.
Bræðurnir urðu fyrir árás þegar
þeir voru á leið heim af dansleik í
Hallarmúla aðfaranótt sunnudagsins
22. mars. Stundarijórðungi síðar var
maðurinn handtekinn og var hann
með hníf á sér. Hann var úrskurðað-
ur í gæsluvarðhald, sem rann út í
gær. Rannsóknarlögregla ríkisins
fór fram á að það yrði framlengt
og varð sakadómur við J)ví og úr-
skurðaði manninn í gæslu til 13, maí.
Annar bræðranna er enn á sjúkra-
húsi eftir árásina.
Geysir í Haukadal.
Náttúruvérndarráð:
Geysir ekki
látinn gjósa
GOS verða ekki framkölluð í
Geysi í Haukadal. Þessi ákvörð-
un var tekin á fundi Náttúr-
verndarráðs 20. mars sl.
Geysi í Haukadal er þekktastur
allra goshvera í heimi og sá þeirra
sem lengst hefur verið þekktur,
en elstu heimildir um Geysi er frá
lokun 13. aldar, segir í frétt frá
Náttúrverndarráði.
Um 1915 var gosvirkni í Geysi
orðin nær engin en 1935 var graf-
in rás í gegnum hverahrúðursskál-
ina og vatnsborðið í hvernum
lækkað, við það hófust gos á ný.
Raufin fylltist smám saman af
kísilútfellingum og um 30 árum
síðar voru gos orðin mjög
sjaldgjæf. Árið 1981 var raufin
hreinsuð og gert mögulegt að
framkalla gos með því að lækka
vantsborðið í hvernum að viðbætt-
um vænum skammt af sápu.
Geysisnefnd var sett á laggirnar
1953 og stóð hún fyrir að Geysir
var látin gjósa. Náttúrverndarráði
var falin umsjá með Geysi 1991
og heimilaði ráðið 3 gos síðastliðið
sumar, í framhaldi- af þeirri hefð
sem skapast hafði í tíð Geysis-
nefndar.
Töluverð gagnrýni hefur komið
fram á það að gos voru framkölluð
í Geysi. Að vandlega athuguðu
máli telur Náttúruverndarráð að
virða beri það náttúruundur sem
Geyis er og hefur því ákveðið að
ekki verið framkölluð gos í Geysi.
VEÐURHORFUR I DAG, 2. APRIL
YFIRLIT: Hægviðri eða suðvestan gola. Dálitil snjókoma eða slydda
öðruhverju á Vestfjörðum, en þurrt ánnars staðar. Víða bjart í innsveit-
um,norðanlands og á Austurlandi. Hiti breytist fremur lítið.
SPÁ: Suðvestan eða breytileg átt, gola eða kaldi. Smá skúrir um vestan-
vert landið, en annars víðast þurrt og bjart veður. Hiti 2-7 stig að degin-
um, en nálægt frostmarki yfir nóttina.
VEÐURHORFUR NÆSTU DAGA:
HORFUR Á FÖSTUDAG OG LAUGARDAG: Fremur hæg, vestlæg eða
breytileg átt. Skúrir eða slydduél um vestanvert landið, en úrkomulítið
austanlands. Hiti 3-7 stig að deginum, én nálægt frostmarki yfir nóttina.
Svarsfmi Veðurstofu íslands — Veðurfregnir: 990600.
o ö A o>
Heiðskirt Léttskýjað Hálfskýjað Skýjað Alskýjað
r r r * r * * * * * 1*1 *
r r r r r * r r * r * * * * * V V V
Rigning Slydda Snjókoma Skúrir Slydduél Él
FÆRÐA VEGUM:
Sunnan, 4 vindstig.
Vindörin sýnir vindstefnu
og fjaðrirnar vindstyrk,
heil fjöður er 2 vindstig.
10° Hitastig
V Súld
= Þoka
(Kl. 17.30 ígær)
Góð færð er á vegum í nágrenni Reykjavíkur og um Suðurnes. Fært er
um Hellisheiði, Þrengsli og Mosfellsheiði. Fært er með suðurströndinni
austur á Austfirði. Vegir á Austfjörðum og á Fljótsdalshéraði eru yfir-
leitt vel færir en þó er ófært um Mjóafjarðarheiði og hálka er á Odd-
skarði. Greiðfært er fyrir Hvalfjörð, um Snæfellsnes í Dali og þaðan tíl
Reykhóla. Brattabrekka er fær. Fært er frá Brjánslæk um Kleifarheiði
til Patreksfjarðar og þaðan til Bíldudals. Fært er um Holtavörðuheiði til
Hólmavíkur og Drangsness. Ófært er um Steingrímsfjarðarheiði og
Botnsheiði en Breiðadalsheiði er fær jeppum og stærri bílum. Greið-
fært er til Siglufjarðar, Ólafsfjarðar og Akureyrar, þá er einnig fært um
Lágaheiði. Fært er frá Akureyri um Þingeyjarsýslur í Mývatnssveit og
einnig með ströndinni til Vopnafjarðar. Mývatns- og Möðrudalsöræfi eru
aðeinsfær jeppum en Vopnafjarðarheiði erfær jeppum og stærri bílum.
Vegagerðin.
VEÐUR VÍÐA UM HEIM
kl. 12.00 í gær að ísl. tíma
hltl veður
Akureyri 5 alskýjað
Reykjavik 4 skýjað
Bergen 4 léttskýjað
Helslnki 1 snjókoma
Kaupmannahöfn 7 skýjað
Narssarssuaq +3 skafrenningur
Nuuk +9 snjókoma
Ósló 1 snjókoma
Stokkhólmur 4 skýjað
Þórshöfn 4 skýjað
Algarve 16 skýjað
Amsterdam 9 mistur
Barcelona 15 léttskýjað
Berlín 14 Skýjað
Chicago ri-1 háifskýjað
Feneyjar 11 rigning
Frankfurt 7 rigning
Glasgow 4 rigning
Hamborg 10 mistur
London 10 skúr
LosAngeles 14 alskýjað
Lúxemborg 6 skýjað
Madríd S skýjað
Malaga 17 skýjað
Mallorca 10 skýjað
Montreal 4 rigning
New York 8 alskýjað
Orlando 13 léttskýjað
París 7 rignlng
Madeira 18 skýjað
Róm 10 þrumuveður
Vín 8 alskýjað
Washington 8 alskýjað
Winnipeg +5 léttskýjað
Morgunblaðið/Ómar Ragnarsson
Framhlaup í Köldukvíslarjökli
Köldukvíslaijökull, sem rennur vestur úr Vatnajökli inilli Hamarsins
og Bárðarbungu, hleypur nú fram og að sögn Helga Björnssonar, jökla-
fræðings hjá Raunvísindastofnun Háskólans, hljóp jökullinn síðast fram
fyrir tíu árum síðan. Hann segir flesta skriðjökla út úr Vatnajökli,
að austuijöklinum undanskildum, hlaupa fram á sama hátt og nú er
að gerast í Köldukvíslarjökli. Ástæða slíkra hlaupa er að jöklarnir
hreyfast ekki nógu hratt að jafnaði til þess að bera fram þann snjó sem
á þá safnast. Þar af leiðandi verða þeir brattari með hveiju árinu þar
til að spennan við jökulbotninn er orðin svo mikil að hún eyðileggur
vatnsrennslisleiðir undir jöklinum. Þá hættir vatn að renna greitt fram
í fáeinum vatnsrásum og dreifist um jökulbotnin. Við það dregur úr
núningsmótstöðu við jökulbotnin og jökullinn hleypur fram. Helgi tel-
ur að Köldukvíslaijökull geti hlaupið fram um nokkur hundruð metra
á næstunni. Efsta lag jökulsins, sem sést á myndinni, er vetrarsnjór
frá liðnum vetri sem sprungið hefur með jöklinum. Helgi segir að lík-
legt sé að jökullinn eigi eftir að stífla fyrir afrennsli vatns þannig að
það safnist fyrir í Hamraslóni og Hvítalóni, en úr þeim kæmu jökul-
hlaup í Köldukvísl. Á myndinni má sjá jökulhlaupið í Köldukvíslaijökli.