Morgunblaðið - 09.05.1992, Page 17

Morgunblaðið - 09.05.1992, Page 17
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. MAI 1992 17 Komíð að skulda- dögum hjá Finnum eftir Jaakko Iloniemi Þetta vor hefur verið Finnum erfitt, bæði hvað varðar efnahag og stjóm- mál. Eftir margra ára góðan hagvöxt var árið 1991 tími alvarlegrar efna- hagshnignunar. Fyrsti fjórðungur ársins 1992 hefur verið lítið skárri. Alvarlegustu vandamálin eru varð- andi ríkisfjármálin, og einnig í bankarekstri. Vegna neikvæðs hagvaxtar hafa skattatekjur bæði ríkis og sveitafé- laga dregizt verulega saman. Bank- arnir hafa orðið fyrir óvenjumiklum skakkaföllum í útlánum sínum. Jafn- framt þessu hefur meira atvinnuleysi en nokkru sinni fyrr fjölgað þeim sem eru á opinberu framfæri. Um 12% til 13% vinnufærra manna eru án atvinnu. Þeir hafa skyndilega breytzt úr góðum skattgreiðendum í þiggj- endur atvinnuleysisbóta. Þetta hefur neytt stjórnvöld til að taka mikil lán. Það er nýtt fyrirbæri. Um áratuga skeið hafa Finnar haldið fjárlögum staðfastlega nokkum veginn í jafn- vægi. Nú hafa þeir þurft að taka háar upphæðir að láni, bæði erlendis og innanlands, til að standa undir opinberum útgjöldum. Samsteypustjórn mið- og hægri- flokka er undir miklu álagi. Ríkis- stjórn Esko Ahos forsætisráðherra hefur aðeins verið við völd í eitt ár. Óhagstæð þróun efnahagsmála hefur neytt stjórnina til að ákveða áhrifa- mikinn niðurskurð opinberra út- gjalda. Miðflokkurinn, sem á mestu fylgi að fagna í dreifbýli, hefur allt aðrar skoðanir en Hægriflokkurinn á því hvað megi skera niður. Mið- flokkurinn vill hækka skatta laun- þega, sérstaklega þeirra hærra laun- uðu. Þessu neitar Hægriflokkurinn og bendir á að tekjuskattar í Finn- landi séu nú þegar með þeim hæstu í Evrópu. Þegar flokkur Jafnaðar- manna bar fram tillögu um van- traust á stjórnina, sem þingið felldi eins og búizt var við, fékk stjórn Ahos nýtt umboð til að takast á við vandann. En erfiðleikarnir eru enn fyrir hendi. Aho forsætisráðherra segir að sennilega séu nú mestu erfiðleikamir að baki. Utflutningsverðmæti er áberandi meira en í fyrra og hjá mörgum fyrirtækjum hlaðast pant- animar upp. Kaupsýslumenn benda á að þótt þetta sé rétt, valdi efna- hagssamdráttur í Evrópu svo lítilli eftirspum að verð haldist lágt á sama tíma og vextir hafi aldrei verið hærri. Þetta er einnig rétt. Raunvextir, án tillits til verðbólgu, eru á bilinu 8-10% Það eru allt of háir vextir til að stuðla að nýrri fjárfestingu. Þetta endur- speglar skort á tiltrú á efnahagskerf- ið, og einnig á ríkisstjórn Ahos. Það sem skortir er trú á að unnt verði að halda verðbólgunni áfram niðri, að eftirspurnin á útflutnings- markaðinum aukist áfram, og að niðurskurður útgjalda ríkisins stand- ist og komi að tilætluðum notum. Það er ekki útilokað, því íhaldsmað- urinn og fjármálaráðherrann Nr. Iiro Viinanen virðist ósveigjanlegur. Hann segist ákveðinn fylgjandi nið- urskurðar opinberra útgjalda, að skattar verði ekki hækkaðir, og auk- ins hagvaxtar byggðum á útflutn- ingi. Stéttafélögin eru engan veginn ánægð. Margar ákvarðanir Aho- stjórnarinnar hafa verið teknar að Jaakko Iloniemi. mestu án samráðs við stéttafélögin. Fulltrúar stéttafélaganna halda því fram að í sumum tilvikum sé niður- skurðurinn brot á gildandi kjara- samningum milli stéttafélaga, vinnu- veitenda og ríkisstjórnar. Þess vegna bæri að hafa fullt samráð. Um þetta atriði fara skoðanir Miðflokks og Hægriflokks ekki saman. Margir opinberir starfsmenn, sérstaklega þeir hærra launuðu, kjósa Hægri- flokkinn. Þeir eru í stéttarfélagi eins og flestir launþegar í Finnlandi. Sam- tök þeirra hafna hugmyndum um niðurfellingu ákveðinna eftirlauna- hlunninda, niðurskurði á auka „frí- dagagreiðslum" og öðrum fríðindum. Finnst þeim að frysting launa og aðrar aðgerðir, sem þegar eru komn- ar í framkvæmd, ættu að nægja. Hinsvegar er þeim ljóst að ekki er um neitt annað að velja en að skera niður opinber útgjöld. En hvar á að skera niður - um það er ágreiningur. Finnar standa frammi fyrir sveita- stjórnakosningum á komandi hausti. Það er þegar farið að hafa áhrif á stjórnmálasviðinu. Aho-stjórnin seg- ist ætla að gera það sem þarf til bæta efnahaginn, hvað sem á dynur. Almenningi er smám saman að verða ljóst að það sem gerzt hefur í Dan- mörku undanfarin ár getur brátt gerzt hér. Minni opinber útgjöld, til- tölulega mikið atvinnuleysi, tak- mörkun fríðinda, en einnig takmörk- un skatta við nokkuð hátt hlutfall, eru allt aðgerðir sem reikna má með á komandi árum, þremur eða fjórum. Uppgangsárin á níunda áratugnum virðast vera liðin tíð. En Finnar hafa ætíð staðið sig bezt á tímum erfið- leika. Að þessu sinni eru erfiðleikarn- ir annars eðlis en áður. Nú er þjóðin að fmna fyrir því að hafa lifað í alls- nægtum án þess að hafa safnað til- skyldum sjóðum. Sjóðsöfnun er skil- yrði fyrir því. Síðasti áratugur var tími skyndi-umbunar og seinkaðra greiðslna. Þetta verður að breytast, segja allir fjármálaspekingarnir, hvort sem þeir eru til hægri eða vinstri. Flestir eru þegar farnir að trúa því. Höfundur er formaður Ráðs at- vinnulífsins í Finnlandi ogfyrrum sendiherra í Finnlandi og Bnnda- ríkjunum. ESCORT/ORION Nýr Ford á aðeins 899.000 Þú verður að koma og prófa nýju Ford Escorí og Ford Orion bilana hjá Globus, því annars sérðu þessa kraftmiklu þýsku gæðagripi fljúga framhjá þér, með einhvern annan undir stýri. Þetta eru ótrúlega kraftmiklir bílar og aksturseiginleikarnir eru slíkir að þú hefur tæpast kynnst öðru eins. Nýju Ford Escort og Ford Orion eru fjölskyldubílar nútimans, rúmgóðir, vandaðir, öflugir og sparneytnir. Og þú færð þá á aðeins frá 899 þúsund krónum með ryðvörn og skráningu. Hefur þú ekið Ford.....nýlega? G/obusp -heimur gœða! Lágmúla 5, slmi 91- 6815 55

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.