Morgunblaðið - 26.05.1992, Page 46

46
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. MAÍ 1992
Aldarminning:
Hannes J. Jónsson —
Ólöf G. Stefánsdóttir
Fæddur 26. maí 1892
Dáinn 21. júli 1971
Fædd 12. maí 1900
Dáin 23. júlí 1985
Hannes Jónas Jónsson fyrrver-
andi kaupmaður var fæddur 26.
maí 1892 og hefði því orðið hundr-
að ára nú á þessu ári. Hann var
fæddur á Þóreyjamúpi í Línakra-
dal, Kirkjuhvammshreppi, Vestur-
Húnavatnssýslu. Foreldrar hans
voru Jón L. Hansson bóndi og kaup-
maður sem var fæddur 1864 í
Hvammi í Langadal, dáinn 1940 í
Reykjavík. Móðir Hannesar var
Þorbjörg Sigurðardóttir, fædd 1859
í Klömbrum í Vesturhópi, dáin í
Reykjavík 1936.
Hans, faðir Jóns, var fæddur
1816 á Þorbrandsstöðum í Langa-
dal, kona hans, amma Hannesar,
var Kristín Guðmundsdóttir, Þor-
varðardóttir. Hans var sonur Nat-
ans Ketilssonar, bónda og homo-
pata. Dáinn á Þóreyjamúpi 1887.
Bjó á Hvammi í Langadal og Þór-
eyjamúpi í Vesturhópi. Móðir Hans
Natanssonar var Sólveig Sigurðar-
dóttir, bónda í Hvammi í Langadal.
Foreldrar Þorbjargar, móður
Hannesar, vom Sigurður Sigurðs-
son bóndi, smiður og hreppstjóri í
Klömbrum í Vesturhópi, fæddur
1828 í Óttarsstaðakoti en ólst upp
á Gmnd á Álftanesi í Garðasókn.
Hann hrapaði til bana í Vatnsnes-
íjalli 1877. Kona Sigurðar var
Ragnhildur Snorradóttir fædd 1832
á Efra-Núpi í Miðfirði. Dáin í Skarði
á Vatnsnesi 1917. Foreldrar Ragn-
hildar vom Þorbjörg Ámadóttir og
Snorri Jónsson, hreppstjóri, bóndi
og dbr.maður. Hann var áttundi
Snorrinn frá Þórdísi Snorradóttur,
Sturlusonar.
Hannes Jónas var elstur systkina
sinna sem upp komust, þau vom:
Hanáína Kristín, fædd 1893, dáin
1908, Guðmannía Ögn, fædd 1895,
dáin 29. desember 1970, Jón Gunn-
ar kaupmaður og veitingamaður,
fæddur 1896, dáinn 1960, Pétur
Stefán læknir á Akureyri, fæddur
1900, dáinn 1969. Um Hannes orti
Símon Dalaskáld þessa vísu:
Hannes Jónas hreinum þjónar dyggðum,
yndi ljáir, ama frí,
augun bláu lýsa því.
Hálfsystkini Hannesar vora átta
Fædd 23. janúar 1915
Dáin 15. maí 1992
í dag er til moldar borin tengda-
móðir mín, Elka Guðbjörg, sem
andaðist í Landakotsspítala 15. maí
sL eftir langa baráttu við sjúkdóm
sinn, sem hún mætti af æðmleysi
og kjarki einstaklingsins sem vanur
er að bjarga sér sjálfur.
Elka fæddist í Hafnarfírði og
átti þar æskuár sín í foreldrahúsum
þeirra Valgerðar Bjarnadóttur og
Þorláks Benediktssonar, ásamt
bróður sínum og systur, en að þeirra
tíma sið fór hún snemma að vinna
við fískreitina og síðar var hún send
í vist hjá fjölskyldum, sem betri
efni höfðu, en bæði var að tekjuvon-
in var meiri í síldinni og ævintýra-
þráin bjó í bijósti hennar og réðst
hún í sfldina á Siglufirði með hundr-
uðum ungra manna og kvenna sem
þangað streymdu ár hvert að leita
fjár og frama. Siglufjörður hafði
aðdráttarafl segulsins, sem dró til
sín æskumennina með von um bætt-
an hag og að geta á stuttum tíma
aflað fjár til menntunar eða ann-
sem faðir hans, Jón L. Hansson,
átti með konu sinni Guðrúnu Áma-
dóttur frá Hlíð í Þorskafírði og tvo
hálfbræður átti hann, en móðir
þeirra var Jónína G. Arinbjörnsdótt-
ir frá Hymingsstöðum í Reykhóla-
sveit. Jón bjó á Þóreyjamúpi,
Vatnshól og á Syðri-Þverá í Vestur-
hópi og stundaði kaupskap og versl-
un á Hvammstanga. Flyst vestur á
firði og er þar búsettur í nokkur
ár en fer síðan suður tii Reykjavík-
ur þar sem hann var aðallega við
verslunarstörf.
Haustið 1907 fór Hannes Jónas
til Reykjavíkur til náms. Hann sett-
ist í Verslunarskólann og lauk það-
an verslunarprófi tveimur ámm síð-
ar. Síðan lá leiðin norður aftur og
gerðist hann starfsmaður kaupfé-
lagsins á Hvammstanga og um
skeið var hann kennari. Árið 1911
hélt hann þó aftur til Reykjavíkur
og hóf störf hjá föðurbróður sínum,
Pétri Hanssyni, sem þá hafði versl-
unarrekstur í Ásbyrgi, Hverfísgötu
71.
Hannes stundaði verslunarstörf
og sjómennsku næstu árin. Hann
kvæntist árið 1919 Andreu Andrés-
dóttur frá Eyrarbakka, þau höfðu
kynnst í Verslunarskólanum. Þau
réðust í það stórvirki að stofna eig-
in verslun á Laugavegi 28. Þeim
var vel treyst enda seldu þau góða
og ódýra vöra. Verslunin gekk vel
þar til veikindi steðjuðu að. Andrea
kona hans lésta af bamsfömm
1920, en dóttir þeirra, Málfríður,
ólst upp hjá móðursystur sinni,
Málfríði Jónsdóttur.
Hannes kvæntist aftur, Ólöfu
Stefánsdóttur frá Kumbaravogi við
Stokkseyri. Þau eignuðust stóran
bamahóp. Vegna veikinda hans fór
þá að halla undan fæti. Verslunin
varð gjaldþrota, enda hafði hann
fyrir mikilli ómegð að sjá. Með hjálp
góðra manna, seiglu og baráttuvilja
tókust þau hjón á við erfíðleikana
og héldu velli á þessum erfíðu tím-
um. Árið 1932 fluttu þau í þriggja
herbergja íbúð í verkamannabú-
stöðum við Ásvallagötu í Reykjavík,
sem þá vom nýbyggðir. Þar vegn-
aði þeim vel og þótt þröngt væri
um hina stóm fjölskyldu hefur böm-
unum reitt vel af í samfélaginu og
orðið nýtir þjóðfélagsþegnar.
Ólöf Guðrún og Hannes Jónas
bjuggu í farsælu hjónabandi og
eignuðust 11 böm sem öll em á
lífi. Afkomendur þeirra munu nú
arra drauma, sem svo erfítt var að
uppfylla á þessum tíma.
Elku beið þó fleira en sfldin á
Siglufírði, því þar hitti hún ungan
innfæddan mann Pái Þorleifsson frá
Staðarhóli og að skömmum tíma
liðnum ákváðu þau að ganga saman
æviveginn og settist því Elka að á
Siglufirði og bjuggu þau þar til
ársins 1945, að þau fluttu til Hafn-
arfjarðar og skömmu síðar til
Reykjavíkur. Á Siglufjarðaráranum
rættust ekki draumar um fé, en
mikil hamingja og ástir góðar urðu
hlutskipti þeirra og þar eignuðust
þau einkadótturina Valgerði, sem
þau seinna gáfu mér unga að ámm
og með því fylgdi ást og umhyggja,
sem óx með stækkandi fjölskyldu
og vaxandi árafiöida.
Það var sjaldan lognmolla í
kringum hana tengdamömmu og
ekki vomm við alltaf sammála, —
eða hún umhverfinu, en hún var
kát og einörð og þótti góður félagi
á vinnustað og hrókur alls fagnaðar
í vinahóp og á góðum stundum.
Þannig var hún konan sem gaf mér
hana dóttur sína, hún gat verið
vera um 100 talsins. Oft var þröngt
í búi og annasamt á þessu mann-
marga heimili, en allt bjargaðist þó
vel.
Þeir vora ófáir samferðamenn-
imir sem þekktu Hannes, er það
m.a. ljóst af þeim viðtökum, sem
endurminningar hans, „Hið guð-
dómlega sjónarspil", hlutu er þær
vom gefnar út.
Hannes bjó yfír margbrotnu
lundarfari. Hann var greindur vel,
hafði gott skopskyn, áhuga- og
ákafamaður um flesta hluti og
myndaði sér skoðanir um allt milli
himins og jarðar. Hann gerði gott
og hjálpaði þeim er hann gat og
vom hjálparþurfí. Hann hafði mjög
einlægan áhuga á því, að afkom-
endur hans nytu góðrar menntunar.
Hann var Ieiðbeinandi og fyrirmynd
um marga hluti og var óþreytandi
við að miðla af margbrotinni lífs-
reynslu sinni. Sérstakan áhuga
hafði hann á ýmiskonar ritstörfum
og skrifaði mikið í blöð og tímarit.
Má þar m.a. nefna þættina „Af
gömlum blöðum" í Lesbók Morgun-
blaðsins.
Hannes var víðlesinn og vel að
sér um flesta hluti og mat mikils
einlægni og var sjálfur ófeiminn að
viðurkenna eigin mistök og vitleys-
ur. Hannes var forlagatrúar, hann
trúði í einlægni á Guð og forsjá
hans. Hann var sannfærður um til-
vist góðs og ills og að vitleysumar
væm til þess fallnar að læra af
þeim. Trú hans var sannfæring, sem
vitsmunir og reynsla skópu honum
smám saman. Hannes fór að heim-
an með húnvetnska þráann í vega-
nesti, varð stórlax og eignamaður,
barðist við heildsalavald og öfga-
stefnur, féll í lífsglímunni en hélt
þó velli.
Ólöf Guðrún Stefánsdóttir hefði
orðið níutíu og tveggja ára í þessum
mánuði ef henni hefði enst aldur
til, en hún var fædd 12. maí árið
1900 og andaðist 23. júlí 1985.
Hún var fædd að Kotleysu við
Stokkseyri en ólst upp í Kumbara-
vogi hjá foreldrum sínum, Sesselju
Sveinbjömsdóttur frá Þórarinsstöð-
um og Kluftum í Hrunamanna-
hreppi, Ámessýslu, og Stefáni
Ólafssyni frá Syðri-Steinsmýri í
Meðallandi, Vestur-Skaftafells-
sýslu. Systkini Ólafar em Valdimar
fyrrverandi vömbflstjóri, sem nú
dvelur á öldmnardeild Landspítal-
ans í Hátúni lOb, 96 ára að aldri,
nokkuð ellimóður, en andlega hress,
em í skapi og minnið gott. Systir
Ólafar var Guðrún sem andaðist á
Eliiheimilinu Gmnd að morgni
þrettándadags jóla 1992 á hundrað-
asta og öðm aldursári. Hálfsystir
þeirra var Margrét sem lengst af
bjó í Bakkakoti í Meðallandi.
Foreldar Sesselju, móður þeirra
systkina, vom ættaðir frá Kluftum,
hvöss, en hún átti stórt hjarta og
hún var vel hugsandi fyrir lítil-
magnann.
Nú hefur Elka haft vistaskipti
og horfíð yfír móðuna miklu til
fundar við maka sinn, sem 15 ámm
áður var kallaður á vit eilífðarinnar
og verður þar fagnaðarfundur, en
henni fylgja vonir og bænir fjöl-
skyldunnar til Alföðurs um eilífa
náð og miskunn.
Fari hún svo sæl frá þrautum til
betri heims og hvfldar. Hafi hún
góða ferð og góða heimkomu, —
og þökk fyrir samfylgdina með
ömmu- og langömmubömunum.
Hreinn Bergsveinsson.
Hún amma okkar var ekki sú
ímynd sem gjaman er dregin upp
af ömmum í bamabókum þar sem
þær sitja í mggustólunum sínum,
gráhærðar með hnút í hnakkanum,
gleraugu, herðasjal og handavinnu,
segjandi bömum sögur og rétt
standa upp til þess að gauka bakk-
elsi að gestum og gangandi og þá
helst nýbökuðum pönnukökum.
Nei, hún amma vann úti fram
til 69. ára aldurs og átti aldrei mgg-
ustól. En hún átti svosem með kaff-
inu ef einhver rakst inn og alltaf
gat hún rétt okkur vettlinga og
sokka þegar þannig stóð á, því verk-
laus gat hún aldrei verið.
Hún var nútímaamma af gamla
skólanum, vildi vera móðins en
Þórarinsstöðum, Hafnkelsstöðum,
Kaldbak og Tungufelii í Hmna-
mannahreppi. Sesselja var dóttir
Sveinbjamar bónda á Kluftum í
Ytri-Hreppi, Jónssonar, bónda í
Tungufelli, Sveinbjömssonar,
bónda á Kaldbak, Jónssonar. Móðir
Sveinbjamar var Guðrún Guð-
mundsdóttir, bónda og bólusetjara
í Hellisholtum, bróður Margrétar,
móður Magnúsar Andréssonar al-
þingismanns í Syðra-Langholti.
Guðmundur var sonur Ólafs bónda
á Efra-Seli, Magnússonar og konu
hans, Marínar Guðmundsdóttur,
bónda á Kópsvatni, Þorsteinssonar.
Móðir Sesselju var Guðrún Ög-
mundsdóttir, bónda á Rafnkelsstöð-
um, Ambjömssonar og konu hans
Sesselju Guðmundsdóttur, bónda á
Sandlæk, Bjömssonar. Móðir Sess-
elju Guðmundsdóttur var Guðrún
Ámundadóttir, smiðs og málara í
Syðra-Langholti, Jónssonar og
konu hans, Sigríðar Halldórsdóttur.
Stefán, faðir þeirra systkina,
Guðrúnar, Valdimars og Ólafar, var
sonur Ólafs bónda á Syðri-Steins-
mýri í Meðallandi, Ólafssonar,
bónda í Skurðbæ, Jónssonar. Móðir
Ólafs á Steinsmýri var Þuríður Ei-
ríksdóttir, bónda á Syðri-Fljótum,
Eiríkssonar og konu hans, Halldóru
Ásgrímsdóttur. Móðir Stefáns var
Margrét Gissurardóttir, bónda í
Rofabæ, Jónssonar og konu hans,
Sigríðar Bjamadóttur.
Ættmenni Stefáns Ólafssonar
hafa búið í Meðallandi allt frá og
fyrir Skaftárelda.
Ólöf Stefánsdóttir hleypti heim-
draganum ung að ámm og hélt til
Reykjavíkur um 1920 og giftist
nokkm síðar Hannesi Jónssyni,
kaupmanni. Hann hafði áður verið
kvæntur Andreu Andrésdóttur, en
misst hana af bamsfömm. Þau
Andrea og Hannes eignuðust eina
dóttur, Málfríði, sem ólst upp hjá
halda um leið í það gamla.
Það var engin lognmolla í kring-
um ömmu því hún hafði mjög
ákveðnar skoðanir á öllum hlutum
og var ófeimin að segja það sem
henni bjó í brjósti. Þessi hreinskilni
féll ekki alltaf í góðan jarðveg en
var ekki illa meint enda vildi hún
öllum vel, það vita þeir sem hana
þekktu. Hún hafði mjög gaman af
að segja frá og gerði skemmtilega
því hún sá gjaman spaugilegu hlið-
arnar á hlutunum.
móðursystur sinni, Málfríði Jóns-
dóttur. Þau Ólöf og Hannes bjuggu
í farsælu hjónabandi og lengst af
stóð heimiii þeirra eða í hálfa öld,
á Ásvallagötu 65 í Reykjavík. Oft
var þröngt í búi á þessu mann-
marga heimili en bjargaðist þó vel.
Má það mikið þakka dugnaði Ólafar
sem aldrei féll verk úr hendi og
lagði oft nótt við dag til að sinna
sínu stóra heimili og voru þau sam-
hent um það bæði hjónin. Þau eign-
uðust 11 böm sem öll em á lífi og
við góða heilsu. Þau era í aldurs-
röð: Sveinbjöm, rekstrarstjóri,
fæddur 1921, kvæntur Halldóm
Sigurðardóttur; Stefán, verkefnis-
stjóri, fæddur 1923, var kvæntur
Ásdísi Jónsdóttur, skilin; Pétur,
deildarstjóri, fæddur 1924, kvæntur
Guðrúnu Ámadóttur; Sesselja, hús-
móðir, ekkja, fædd 1925, var gift
Málfreð F. Friðrikssyni; Ólafur
Hannes, prentari, fæddur 1926,
kvæntur Þorbjörgu Valgeirsdóttur;
Andrea Kristín, starfsmaður hjá
flugmálastjórn, fædd 1928, ógift;
Björgvin, starfsmaður hjá Flugleið-
um, fæddur 1930, kvæntur Mar-
gréti Hallgrímsdóttur; Jóhann, hús-
asmiður, fæddur 1930, kvæntur
Margréti Sigfúsdóttur; Jón Stefán,
húsasmíðameistari, fæddur 1936,
kvæntur Droplaugu Benediktsdótt-
ur; Sigurður Ágúst, stýrimaður,
fæddur 1937, var kvæntur Erlu
Lámsdóttur, skilin; Þorbjörg Rósa,
húsmóðir, fædd 1939, gift Guð-
mundi Haraldssyni.
í tilefni aldarminningar hafa af-
komendur hjónanna Ólafar Stefáns-
dóttur og Hannesar Jónssonar
ákveðið að efna til samkomu sem
fyrirhugað er að halda á hundrað-
ustu ártíð ættföðurins, Hannesar
Jónssonar, sem er 26. maí 1992.
Samkoman verður haldin í Síðu-
múla 11, 2. hæð.
P.
Amma var mikil spilakona og við
spilaborðið var hún alveg í essinu
sínu. Hún var mjög dugleg að sækja
félagsmiðstöðvar þær er buðu upp
á spilamennsku og eins var hún í
fjögurra manna spilaklúbbi sem
hittist reglulega og spilaði brids.
Það er svolítið einkennilegt að
hugsa til þess að nú skuli amma
hafa kvatt þennan heim, þar sem
hún hefur alltaf verið fastur punkt-
ur í tilverunni.
Eins og hjá flestum fjölskyldum
hafa skapast fastar hefðir í kringum
hátíðir og tyllidaga og átti amma
stóran þátt í því, t.d. leið ekki sá
jóladagur að fjölskyldunni væri ekki
raðað í kringum borðstofuborðið á
Kleppsveginum og svo var spilað
púkk allan heila daginn. Margar
þessara hefða munu halda sér en
aðrar hverfa með ömmu, breyttir
tímar munu sjá til þess. En við
systkinin munum sjálfsagt alltaf
búa að því að hafa átt hana ömmu
og þekkt svo lengi og það kemur í
okkar hlut að segja bömunum okk-
ar frá henni ömmu lang.
Legg ég nú bæði líf og önd
ljúfi Jesús, í þína hönd,
síðast þegar ég sofna fer
sitji Guðs englar yfír mér.
(H. Pétursson)
Við þökkum ömmu fyrir sam-
fylgdina og biðjum góðan Guð að
taka vel á móti henni.
Barnabörn.
Elka G. Þorláks-
dóttir - Minning