Morgunblaðið - 04.07.1992, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. JULI 1992
Ast er...
múrbijótur framtíðarinnar.
TM Reg. U.S. Pat Off.—atl ríghts teserved
® 1991 Los Angeles Times Synditate
Bíllinn ber ekki nema hálft
annað tonn ...
HÖGNI HREKKVÍSI
HANN Ete AÐAUK.A FOÖLafta yTNlblA. *
BRÉF TTL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691222
Borgarráð og*
sljörnuspeki
Frá Jóhanni F. Guðmundssyni:
ÞAÐ hefur vakið athygli margra
styrkveiting sú sem borgarráð sam-
þykkti að veita til Stjörnuspeki-
stöðvarinnar nýlega, kr. 350.000.
Þar á meðal Kirkjuþings sem álykt-
aði um styrkinn.
Til þess að leitast við að bregða
ljósi á álit Nóbelsverðlaunahafa og
vísindamanna, vitna ég til bókarinn-
ar „Objections to Astralogy".
í bókinni sem kalla má á íslensku
„Mótmæli gegn stjörnuspeki",
hafna 192 leiðandi vísindamenn,
þar á meðal 19 Nóbelsverðlauna-
hafar, stjörnuspeki.
Þeir rita allir nöfn sín undir þessa
yfirlýsingu:
„Vísindamenn á mörgum sviðum
hafa orðið undrandi á vaxandi
aukningu þess að fólk taki við
stjörnuspeki víða um heim.
Við undirritaðir — stjömufræð-
ingar, stjömueðlisfræðingar og vís-
indamenn á öðram sviðum — viljum
vara við því að fólk meðtaki upplýs-
ingar og leiðbeiningar, sem stjörnu-
spámenn bera fram.
Þeir sem vilja trúa á stjörnuspeki
ættu að gera sér grein fyrir því að
enginn vísindalegur grunnur er fyr-
ir henni. Fyrr á öldum trúði fólk á
spámennsku og leiðbeiningar
stjörnuspámanna, vegna þess að
þá vora stjörnuspádómar hluti af
yfirnáttúrulegum töfrum. Fólk trúði
því að heimili guðanna væri í
stjörnuheiminum og þaðan kæmu
fyrirboðar, sem ættu sér samsvörun
á jörðinni. Fólk þekkti þá ekki hin-
ar miklu fjarlægðir milli jarðarinn-
ar, pláneta og stjarna.
Nú þegar þessar fjarlægðir eru
þekktar, sjáum við hve óendanlega
lítið aðdráttaraflið, og önnur áhrif
hinna fjarlægu stjarna, hefur, auk
þeirra sem eru enn lengra í burtu.
Það era mistök að ímynda sér að
kraftur frá stjömum og plánetum
geti á fæðingarstund okkar haft
áhrif á og breytt framtíð okkar.
Hvorki er það satt að staða þeirra
á himnum geri ákveðna daga eða
tímbil betri en aðra eða að sú staða
verði til þess að ákveða samræmi
eða ósamræmi við annað fólk.
Af hveiju trúir fólk á stjörnu-
speki?
A okkar tímum óöryggis þráir
fólk að fá hjálp til þess að taka
ákvarðanir, það vill trúa á örlög,
sem hafa verið ákvörðuð fyrirfram
af stjörnukrafti sem er ekki undir
þess stjórn. Samt sem áður verðum
við öll að gera okkur grein fyrir
því að framtíð okkar liggur í okkur
sjálfum en ekki í stjörnunum. Halda
mætti að á okkar dögum
útbreiddrar þekkingar og menntun-
ar sé ekki nauðsyn á því að trúa á
galdra og hjátrú. Þrátt fyrir það
gagntekur stjörnuspeki nútímasam-
félag.
Við erum sérstaklega undrandi á
áframhaldandi gagnrýnisleysi á út-
breiðslu stjörnukorta, stjörnuspáa,
og forlagatrúar af fjölmiðlum og
virðingarverðum dagblöðum, tíma-
ritum og bókaútgáfufyrirtækjum.
Þetta getur aðeins leitt til þess að
þessi villa myrkurs, gagnstætt allri
skynsemi, haldi áfram að þróast.
Við trúum því að tími sé til þess
kominn að berjast með krafti og
ákveðni gegn ímynduðum stjörnu-
spekiskrumurum. Það ætti að vera
Ijóst þeim einstaklingum, sem trúa
á stjörnuspeki að þeir gera það
þrátt fyrir þá staðreynd að enginn
sannaður vísindalegur grundvöllur
er til þess að byggja á, og það eru
sterk rök fyrir því að ekkert slíkt
sé til.“
Bart J Bok, emeritus, Professor
of astranomy, University of Aríz-
ona, Lawrence E. Jerome, science
writer, Santa Clara, California,
Paul Kurtz, professor of philosophy,
Suny at Bufalo."
Síðan kemur undirskrift áður-
nefndra nítján Nóbelsverðlauna-
hafa og 173 leiðandi vísindamanna,
skv. bókinni „Objection to Astro-
logy“.
Það er vitað að margir hafa fyr-
ir sið að byija daginn með lestri
stjömudálka, en það er ekki vitað
hve margir hafa beðið tjón vegna
þess að þeir hafa tekið mark á
stjörnuspeki.
Peningar skipta hér mestu máli,
eins og hjá svo mörgum öðrum
spádómsaðilum. „Hér á reiki er
margur óhreinn andinn“, og kastar
fyrst tólfunum þegar orðið Reiki
er komið á kreik og Reikimeistari
fram kominn til þess að leiða fólk.
Segja má að sú viðurkenning sem
þessi gervivísindi stjörnuspekinnar
fengu hjá borgarráði Reykjavíkur
nýlega sé dæmigerð fyrir hugsunar-
hátt margra íslendinga. Þegar
ráðamenn í íslensku þjóðfélagi falla
í gildru eins og þessa er þá nema
von á að almenningur ætli að hér
sé á ferðinni mál sem fær gæða-
stimpil þeirra, eða er það ekki ætl-
unin?
Borgarráð er hér í vondum mál-
um og gerir sig að athlægi og á
skilið að það sé hlegið dátt, mætti
hlátur sá enduróma víða um heim,
þegar Stjörnuspekistöðin fer að
auglýsa starf sitt hér á landi. Ég sé
í huganum borgarráð taka á móti
fyrstu námsmönnum stöðvarinnar
á Keflavíkurflugvelli. Hér á við að
segja: „Mennirnir álykta, en Guð
ræður".
Það var þakkarvert þegar Morg-
unblaðið fór að háttum margra er-
lendra blaða og birti undir stjörnu-
spá sinni: „Stjörnuspána á að lesa
sem dægradvöl. Spár af þessu tagi
byggjast ekki á traustum grunni
vísindalegra staðreynda.“ En þrátt
fyrir aðvaranir á sígarettupökkum,
halda margir áfram að reykja.
Freistandi er að greina frekar frá
ritgerðum bókarinnar „Mótmæli
gegn stjörnuspeki", en það mun
gert ef tilefni gefst til.
Vegna þessara skrifa, las ég
.stjörnuspána 24. júní aldrei þessu
vant. Þar stóð í einhveiju stjörnu-
merkinu: „Peningaveskið er farið
að léttast helst til mikið“. Það sýn-
ir best áreiðanleik spárinnar þessa
dagana þegar yfirstéttin fer hönd-
um um veskið sitt hve það hefur
lést mikið, við hin þurfum ekki
stjörnuspá til þess að segja okkur
það.
JÓHANN F. GUÐMUNDSSON,
starfsmaður Háskólans
Látraströnd 8, Seltjarnamesi.
Yíkveiji skrifar
Umferðarþunginn á höfuðborg-
arsvæðinu er orðinn slíkur
að helst minnir á umferð í milljóna-
borgum. Að vísu eiga gatnaviðgerð-
ir einhvern þátt í því núna yfir
hásumarið að umferðin gengur ekki
greiðar fyrir sig en aðalástæðan er
að bílafjöldinn er orðinn svo mikill
að helstu umferðaræðar hafa ekki
undan á háannatíma. A sama tíma
hefur umferðarljósum verið fjölgað
til muna með það fyrir augum að
gera þeim sem koma eftir þvergöt-
um á leið inn á þessar aðal umferða-
ræðar auðveldara að komast leiðar
sinnar og draga úr slysahættu. Það
hefur jafnframt í för með sér að
mjög hægir á umferðinni. Hins veg-
ar má spyija hvort ekki sé hægt
að fara áþekkar leiðir og gert er í
sumum erlendum stórborgum, t.d.
í Bandaríkjunum, að heimila hægri
beygjur þótt ökumenn komi að
rauðu ljósi, þannig að í þeim tilfell-
um gildir biðskyldumerkið á um-
ferðarljósastaurnum en ekki ljósið.
Þetta greiðir vissulega fyrir í um-
ferðinni en spurning hvort menn
telji þessa aðferð færa með tilliti
til aukinnar slysahættu sem gætri
verið henni samfara. Þessu er kast-
að hér fram til umhugsunar.
XXX
Einn af lesendum Morgunblaðs-
ins hefur sent ritstjórn ljósrit
úr „Öldinni okkar, minnisverð tíð-
indi 1851-1960“, þar sem skýrt er
frá því að 31. mars hafi veiðst stór-
lax, sem hafði það í för með sér
að Grímseyjarlaxinn var ekki lengur
talinn konungur íslenskra laxa eins
og áður hafi verið talið. Bréf lesand-
ans _er svohljóðandi:
„Ég rakst á þessa klausu í Öld-
inni okkar, minnisverð tíðindi 1951-
1960, sem Gils Guðmundsson tók
saman og var útgefin 1975. Mér
datt í hug að vekja athygli ykkar
á þessari klausu vegna fréttar um
47,5 punda laxinn, sem veiddist
fyrir skömmu, en í þeirri frétt er
þess getið, að Grímseyjarlaxinn sé
sá stærsti, sem veiðst hefur við ís-
land. Athygli mína vakti þó hversu
dagsetning fréttarinnar í Öldinni
er „hættulega" nálægt fyrsta apríl,
það skyldi þó ekki vera að fréttin
sé aprílgabb. En ef rétt er mun
þetta vera um 39 pundum þyngri
lax en Grímseyjarlaxinn og 40,5
pundum þyngri en laxinn úr
Bakká.“
Víkveiji minnist fréttarinnar frá
1960. Bréfritari á og kollgátuna,
fréttin var aprílgabb, sem tókst svo
vel, að Gils Guðmundsson og tók
það athugasemdalaust upp í Öld-
inni. Höfundur að gabbinu var Sig-
urður Pétur Bjömsson (Silli) frétta-
ritari Morgunblaðsins á Húsavík,
en hann er nú sá fréttaritari blaðs-
ins, sem á lengstan starfsaldur sem
slíkur.
Stórlaxasagan hans Silla hefur
flogið víða. Sem dæmi um það má
nefna að Veiðimálastofnun fékk
bréf frá háskólanum í Edinborg um
þennan lax en háskólinn er að safna
upplýsingum um stóra laxa víða um
heim. Silli þurfti að semja mikla
greinargerð um aprílgabbið og
senda þessari virtu menntastofnun,
svo að laxinn yrði ekki heimssögu-
legur. Víkveiji hefði gjarnan viljað
vera viðstaddur, þegar vísinda-
mennirnir frá Edinborg opnuðu
bréfið frá Silla og lásu.