Morgunblaðið - 07.11.1992, Blaðsíða 13

MORQU^BLAÐIÐ LAUfíAHPAGyR 7HNÓyEjVll?KR ,^92
SjL3
gera allt til að viðhalda henni sjálf,
á meðan þau krefja hvert annað
um umhyggju og ástúð.
Það er allt svo dapurt, allt svo
grimmt, allt svo neikvætt að eigin-
lega eru tveir og hálfur tími af
ósköpunum meira en nóg af því
góða. Þótt mótsagnir séu í per-
sónunum, er skortur á andstæðum
og mótvægi við hið neikvæða, helsti
lösturinn á verkinu. Þetta er ein-
faldlega ekki nógu skemmtilegt fólk
til að halda áhuga manns í svo lang-
an tíma. Annar löstur er að það er
öllu slengt framan í mann. Lars
Norén hefur víst sagt að hann reyni
að sýna hvað persónurnar hugsa,
en í rauninni fellir það verk hans
sem spennandi leikrit, vegna þess
að hann skilur ekkert eftir fyrir
sköpunarmótleik og ímyndunarafl
áhorfandans. En það eru ekki bara
naktar tilfínningar sem þreyta
mann, heldur einnig frjálsræðið sem
felst í athöfnum persónanna. Per-
sónulega finnst mér leiðinlegt að
horfa á fólk ganga nakið um svið
og óþægilegt að horfa á fólk stijúka
hvert annað nakið og nudda kyn-
færin hvert á öðru í tíma og ótíma
(jafnvel þótt það sé í fötum). Mér
finnst andstyggilegt að vera þröng-
vað til að horfa á kynferðislegar
athafnir á sviði sem ég mundi aldr-
ei sitja og horfa á í raunveruleikan-
um. Ég sé engan tilgang með því.
Það má vera að verkið sé að ein-
hvetju leyti barn síns tíma; þess
tíma þegar áðurnefnd kynslóð átt-
aði sig á því að þetta dýrkeypta
frelsi var orðið að tilfinningalegum
fjötrum. Ef svo er, verð ég að segja,
að það eldist fremur illa; gróf orð
um kynfæri og kynferðislegar at-
hafnir eru bara hallærisleg.
Það hefur lítið með vinnslu leik-
hópsins að gera, hvað mér finnst
um þetta verk, því þetta er vel leik-
ið og reyndar vel unnið á allan
hátt. Húsnæðið sem leikið er í, í
Hafnarhúsinu við Tryggvagötu
passar þessu verki mjög vel og er
skemmtilegt sem lítið leikhús. Leik-
myndin sem er hönnuð inn í allt
rýmið, bæði á sviði og utan þess
er frábær; einhver best heppnaða
og skemmtilegasta leikmynd sem
ég hef lengi séð. Hún sýnir íbúð
þeirra Teós og Tessu — og er þann-
ig að manni finnst þau hafa búið
þarna lengi. Hún er mjög persónu-
leg, en draslaraleg og ég gat ekki
varist þeirri hugsun að þetta væri
draumaíbúð, ef einhver nennti að
þrífa. En þar sem Lars Norén er
að lýsa mjög sjúkum mannlegum
samskiptum hjá fólki sem hefur
löngu glatað sjálfsvirðingu sinni og
sómatilfinningu, eru ruslið og
óhreinindin fullkomlega trúverðug.
Árni Pétur Guðjónsson leikur
Teó. Mér finnst Teó vera eina per-
sónan sem hefur meiri dýpt en texti
hans sýnir. Maður veit ekki alveg
hvar maður hefur hann. Teó er ótta-
legt ólíkindatól, breiðir yfir sárs-
auka sinn með kaldhæðni og yfir-
borðsmennsku. En hann er hrædd-
ur. Hann vill frekar lifa í vonlausu
og sjúku hjónabandi en þurfa að
vera einn. Undir hrjúfu yfirborðinu,
býr óttasleginn lítill drengur og
Árna Pétri tekst að afhjúpa hann
og leikur þetta hlutverk á allan
hátt mjög vel; tvíræðni í raddbeit-
ingu Árna Péturs á hvað mestan
þátt í því.
Tessa er leikin af Rósu Guðnýju
Þórsdóttur. Tessa er kexrugluð og
verulega alkóhólíseruð (eins og hin-
ar persónurnar). Hún getur ekki
leynt sársauka sínum lengur; hún
þarf sjúklega athygli og kann helst
að ná í hana neikvæða. Edrú er hún
flóttaleg og öryggislaus, drukkin
eru hún úthverf og hávær. Rósa
Guðný fer ákaflega vel með vanda-
samt hlutverk þessarar sveiflu-
kenndu konu.
Valdimar Örn Flygenring leikur
Erik. Framan af var ég ósátt við
leik hans; áherslur í textameðferð
og raddbeitingu voru tilgerðarlegar
og mér fannst Valdimar ekki fínna
sig í hlutverkinu. Það lagaðist þeg-
ar á leið og hann náði nokkuð góð-
um tökum á þessum karakter, sem
því miður er of augljós. Það var of
mikið gefíð upp um Erik til að of-
beldishneigð hans kæmi manni á
óvart. í lokin þegar hann svo „hef-
ur verið afhjúpaður" fór Valdimar
ögn yfír strikið í örvæntingunni
miðað við nálægðina og það litla
rými sem þetta leikhús er. Þótt
margt væri vel gert hjá honum, var
eins og hann finndi ekki jafnvægis-
punktinn í túlkun sinni á Erik.
Steinunn Ólafsdóttir leikur He-
len. Helen er ekkert á sviðinu fyrr
en í seinni hlutanum og er því mið-
ur einnig of augljós. Þegar hún birt-
ist, hefur þegar verið sagt of mikið
til að hún breyti andrúmi svallsins
að einhverju marki. Helen þjónar
kannski fyrst og fremst því hlut-
verki að afhjúpa ofbeldishneigð
Eriks, en það er svo löngu orðið
ljóst að honum er ekkert heilagt
að það samskiptamynstur þeirra
kemur ekkert á óvart. Steinunn
leikur þetta hlutverk þó mjög vel.
Hún hefur þróttmikla rödd og
sterka nærveru á sviði. Helen er
sú eina sem ekki er útvötnuð af
alkóhóli og mímik hennar er því
ekki eins dauð og döpur og hinna;
hún er svo augljóslega hrædd. Svip-
brigði og látbragð Steinunnar voru
mjög góð, svo og raddbeiting og
textameðferð.
Leikstjómin er vandvirknislega
unnin. Það er góð framvinda í sýn-
ingunni; skiptingar hraðar og hreyf-
ingar nákvæmar. Þessi sýning er
það besta sem ég hef séð af upp-
færslum Hlínar. Hræðileg hamingja
er langt frá því að vera auðvelt
verk, hvort heldur er fyrir leikhóp-
inn eða áhorfenduma, en uppsetn-
ingin hefur heppnast vel og er ör-'
ugglega eins djörf og henni er ætl-
að að vera. Þýðingin er mjög áheyri-
leg og þótt verkið fjalli um leiðin-
legt fólk, er ljóst að þetta er fólk
sem er í miklum vanda.
Nýjar bækur
■ Gimsteinar heitir safn Ijóða 16
höfunda sem gáfu út sína fyrstu
bók á því tímabili er ísland var sjálf-
stætt konungsríki, 1918-1944.
Ólafur Haukur Árnason valdi
Ijóðin. Hann segir m.a. í forspjalli:
„Ég hef notið þess að skynja enn
einu sinni þann galdur sem gerir
orðræðu skálds að listaverki, notið
návistar sérhvers þeirra eins og
gamalla vina. Þá er tilgangi þessa
kvers náð er lesendur njóta endur-
fundanna við ljóðin á svipaðan hátt,
eða stofna til nýrra kynna við skáld-
skap sem auðgar sálarlíf þeirra og
dýpkar skilning þeirra á sjálfijm sér
og öðmm.“
Utgefandi er Hörpuútgáfan.
Bjarni Jónsson teiknaði kápu og
titilsíður. Prentvinna og bókband
er unnið í Prentsmiðjunni Odda
hf. Bókin er 223 bls. Verð 1980
krónur.
■ Orð um ástina, Orð um Hf og
dauða, Orð um hamingjuna og
Orð um vináttu em smábækur sem
hafa að geyma úrval úr íslenskum
kveðskap um viðkomandi efni frá
elstu tímum til okkar daga. Sigurð-
ur Svavarsson, Ámi Sigurjóns-
son, Ólöf Eldjárn og Árni Óskars-
son söfnuðu efninu.
Utgefandi er Mál og menning.
Bækurnar eru í afar litlu broti,
64 bls. hver og prentaðar í Prent-
smiðjunni Odda og kostar 690
krónur hver.
H Dagbók barnsins - Fyrstu árin
er bók sem í má skrá helstu víð-
burði í lífi bamsins, allt frá fæðingu
til fyrsta skóladags. Myndirnar er
úr íslensku umhverfi, af börnum og
dýrum.
Utgefandi er Hörpuútgáfan.
Teikningar gerði Erla Sigurðar-
dóttir, myndlistarkona og texta
Bryndís Bragadóttir. Litvinnsla,
filmuvinna og prentun og bók-
band er unnið í Prentsmiðjunni
Odda hf. Verð 1.380 krónur.
Philippe Maynial.
Morgunblaðið/Gunnar Blöndal
kvikmynda komi frá Bandaríkjun-
um eins og hér á landi, eru u.þ.b.
60-65% mynda þaðan og afgang-
urinn frá öðrum heimshlutum.“
Auk innlendrar framleiðslu
leggur Gaumont fé í ítalska,
spænska og þýska kvikmyndagerð,
svo dæmi séu nefnd, og segir
Maynial að fyrirtækið vilji sjá evr-
ópska kvikmyndagerð eflast og
storka veldi ameríska iðnaðarins
um heim allan.„Marx-lenínisminn
var mjög skammlífur samanborið
við heim orðsins og heim trúar-
bragða, eins og við sjáum í Austur-
Evrópu þar sem kommúnisminn
er fallinn og allir leita að nýju gild-
ismati. Margir horfa til Bandaríkj-
anna, en þar birtist okkur samfé-
lagsgerð sem er plöguð af óeirðum,
glæpum og atvinnuleysi með til-
heyrandi fátækt. 15 milljónir íbúa,
þar af 70% svertingjar, eiga ekk-
ert, hvorki eignir né von um betri
tíð. Við viðurkennum þetta þjóðfé-
lag, en neitum að varpa á það
dýrðarljóma. Heimurinn stendur á
krossgötum, þar sem viðteknar
þjóðfélagsgerðir hafa brugðist, og
engar skýrar línur eru í sjónmáli.
Einstaklingar eru ráðvilltir í glund-
roðanum og það verður að sýna
fólkinu nýja heimsmynd og opna
eyru þeirra fyrir nýjum röddum.
Hugsandi fólk er orðið fullsatt á
ofbeldi bandarískra kvikmynda,
heimsmynd sem sýnir í smáatrið-
um hvernig fólk er skotið niður
eins og kanínur, konum er nauðg-
að, eiturlyf misnotuð og bílar
sprengdir í tætlur. Auðvitað eru
til góðar bandarískar myndir, en
meginhlutinn er þessu marki
brenndur. Einkanlega hljótum við
að velta fyrir okkur hinni ófögru
heimsmynd sem dregin er upp, og
að illa staddar manneskjur geti
nánast gengið inn í kvikmyndahús
og lært glæpsamlegt athæfí og
óþverrahátt. Þeir sem sitja við
stjórnvölinn bera ábyrgð gagnvart
meðborgurum sínum og sérstak-
lega gagnvart ómótuðum börnum.
Við viljum koma á framfæri val-
kosti fyrir evrópska menningu, og
ég trúi því að fólk vilji sjá fleiri
tegundir menningar og þ. á m.
kvikmyndir, því hver og einn hefur
ólíkan smekk. Amerísk fram-
leiðslufyrirtæki eru gríðarstór og
áhrifamikil, en í stað þess að
beygja okkur undir vald þeirra og
framleiðni, verðum við að hugsa á
evrópskan hátt og halda uppi
kyndli evrópskrar menningar.“
SFr
WMb í dag sg á mrgun
Rýmum fyrir jólavörunum.
Seljum í dag og á morgun
mikið magn af pottaplöntum
eð 50% afslætti.
Nð er takif srlO.