Morgunblaðið - 12.12.1992, Page 46

46
MQRGUNBLAÐIÐ IAUGARDAGUR 12, DESEMBER 1992
Æskulýðsvika Evrópuráðsins í Bratislava
Ungt fólk í nýrri Evrópu
Æskulýðsvika Evrópuráðsins var
haldin dagana 12.-19. júlí í Brat-
islava, höfuðborg Slóvakíu. Rúmlega
300 manns frá 42 löndum tóku þátt
í námstefnunni. Dagskráin hófst
formlega á sunnudegi með opnunar-
ræðu Catherine Lalumiere, fram-
kvæmdastjóra Evrópuráðsins. í ræðu
sinni fjallaði hún um mikilvægi þess
að ungt fólk frá gjörvallri Evrópu
fengi tækifæri til þess að hittast og
bera saman bækur sínar. Einnig
þakkaði hún Æskulýðssambandi
Slóvakíu fyrir þeirra þátt í undirbún-
ingi ráðstefnunnar, en það var ein-
mitt unga fólkið í Slóvakíu sem bar
hitann og þungann af öllum prak-
tískum hliðum á námstefnunni.
Tíu málaflokkar voru til umræðu
á æskulýðsvikunni í jafnmörgum
hópum, en þeir voru: umhverfis-
vernd, atvinnumál, kynþáttafordóm-
ar, stjórnmál, þróunarmál, eiturlyf-
forvarnir, sameiginleg Evrópa, þátt-
taka ungs fólks í þjóðfélaginu, fé-
lagsmál og minnihlutahópar. Hópun-
um var frjálst að ákveða hvernig
þeir nálguðust umræðuefni sín en
reynt var að gera það á þeim grund-
velli að allir tækju virkan þátt og
kæmu skoðunum sínum og reynslu
á framfæri. Þó voru öll málefnin
rædd út frá stöðu ungs fólks í „nýrri“
Evrópu og leitast var við að bera
saman ástandið í hinum ýmsu lönd-
um. Þá voru einnig pallborðsumræð-
ur og fyrirlestrar um ýmis mál sem
varða Evrópu og voru þeir vel sóttir
og umræður oft líflegar.
Frá íslandi komu alls sex þátttak-
endur á æskulýðsvikuna, fimm frá
Æskulýðssambandi íslands, Sigurð-
ur Eyþórsson (SUF), Börkur Gunn-
arsson (SUS), Gerður Pálsdóttir
(AFS_ á íslandi), Georg Páll Skúlason
(INSÍ) og Kjartan Emil Sigurðsson
(SUJ). Einn þáttakandi, Silja Guð-
mundsdóttir, kom frá EFIL (Europe-
an Federation for Intercultural Le-
arning). Jafnframt voru á staðnum
Yrsa Þórðardóttir sem vinnur að
æskulýðsmálum hjá Evrópuráðinu í
Strasbourg, Elín Eiríksdóttir sem var
leiðbeinandi á æskulýðsvikunni og
Erlendur Kristjánsson frá mennta-
málaráðuneytinu.
Eftir mjög skemmtilega og við-
burðaríka viku var svo komið að
lokahófínu en þá voru kynntar niður-
stöður vinnuhópanna. Var hug-
myndaflugið óspart notað við þær
kynningar, leikþættir höfðu verið
samdir, söngvar æfðir og komu allir
300 þáttakendurnir fram á einn eða
annan hátt. Kveðjustundin reyndist
erfið eftir mjög góða viku en þátttak-
endur tóku heim með sér góðar
minningar um sameiginlegar stundir
í Bratislava undir leiðsögn Æsku-
lýðssambands Slóvakíu. Niðurstöður
vikunnar verða síðan kynntar í Evr-
ópuráðinu og verða þær einnig tekn-
ar fýrir á næsta fundi evrópskra
ráðherra sem fara með æskulýðsmál
hver í sínu landi. Niðurstöðurnar
má nálgast hjá Æskulýðssambandi
íslands, Laugavegi 162, Reykjavík.
Þáttakendur íjalla hér á eftir um
nokkra málafokka.
Einn hópurinn í ratleik í Bratislava.
Stjórnmál:
Nei takk!
Undirritaður tók þátt í vinnu-
hópnum „stjómmál, nei takk“.
Þetta umræðuefni var m.a. valið
vegna þess að það hefur valdið
mörgum áhyggjum hve uppgang-
ur öfgaflokka hefur verið mikill í
Evrópu á undanfömum árum. Það
hefur vakið upp spurningar um
hvort ungt fólk í Evrópu sé orðið
uppgefið á að taka þátt í að hafa
áhrif á þjóðfélag sitt í gegnum
hina hefðbundnu stjórnmála-
flokka.
Að viðhorfum fólksins í hópn-
um, en það kom frá 18 löndum,
mátti í upphafi ráða að það væri
afar ósátt við hvaða leiðir því
stæðu til boða til að hafa áhrif á
ákvarðanatöku í sínu þjóðfélagi.
Það taldi að stjórnmálamenn fæm
yfírleitt sínu fram án þess að taka
nokkurt tillit til viðhorfa almenn-
ings, en kæmu síðan út á göturn-
ar á fjögurra ára fresti og lofuðu
öllu fögm.
í vikulokin höfðu menn hins
vegar mildast nokkuð í afstöðu
sinni. Fólk komst að því að það
er alls ekki einfalt starf að vera
stjómmálamaður og eiga að sam-
ræma álit þúsunda ólíkra einstak-
linga þennig að allir geti verið
sáttir. T.d. var einn ráðstefnudag-
inn leikinn hlutverkaleikur þar
sem allir tóku að sér að leika
ýmsar persónur í ímynduðu bæjar-
félagi s.s. bæjarstjómarmenn,
verkalýðsforingja, atvinnurekend-
ur o.s.frv. Jafnvel í þessum litla
bæ reyndist það annað en auðvelt
að stjórna hlutunum svo öllum lík-
aði.
Niðurstaða hópsins var því að
þó að það lýðræðisstjómkerfi sem
flestir Evrópubúar búa við virðist
oft þungt í vöfum og virki illa, þá
er ekki svo gott að fínna eitthvað
betra. Forsenda fyrir því að kerfið
virki er hins vegar að almenningur
taki þátt. Það kemur enginn til
manns og kreistir upp úr manni
skoðanir manns og hrindir þeim í
framkvæmd, þótt maður sért
óánægður. Það er nauðsynlegt að
stíga fram og beijast fyrir sínu.
Ef kerfíð fær ekki aðhald frá fólk-
inu fer það sínu fram eða staðnar
í sömu spomm. Nauðsynlegt er
að dreifa valdinu sem mest, því
eftir því sem meira vald safnast á
einn stað er meiri hætt á spillingu
og skrifræði. Einstakir þingmenn
ráða oft ekki við að kynna sér til
hlítar mál sem þeir þurfa að taka
ákvarðanir um. Með því að dreifa
valdinu gefast hinum almenna
borgara líka fleiri tækifæri á að
taka þátt í ákvarðanatöku.
Hópurinn taldi að meira beint
lýðræði, s.s. þjóðaratkvæða-
greiðslur, gætu hvatt fleiri til að
taka afstöðu. Ef fólki er gefið
færi á að hafa meiri bein áhrif er
líklegt að það sjái sér hag í meiri
afskiptum af málefnum þjóðfé-
lagsins.
Við lausn þessara verkefna naut
hópurinn aðstoðar nokkurra
ágætra fyrirlesara. Dr. Gyula
Horn, formaður utanríkismála-
nefndar ungverska þingsins og fv.
utanríkisráðherra landsins, flutti
fróðlegt erindi um stjórnmála-
ástandið í Austur-Evrópu. Hann
taldi að löndin þar ættu efír að
klofna upp í enn smærri einingar
og víða væri hætta á átökum þar
sem almenningur væri mjög
óánægður með hvað velmegunin
léti á sér standa eftir fall kommún-
ismans. Horn og þeir þátttakendur
úr hópnum sem komu frá Austur-
Evrópu og töldu að það tefði fyrir
uppbyggingarstarfí að stjómvöld
eyddu of miklum tíma í að uppr-
æta kommúnista úr stjómkerfínu.
Kommúnistar hefðu komið á ýmsu
sem vert væri að halda í, s.s. fé-
lagsþjónustu, en hitt ættu menn
að geyma í huga sér til að það
kæmi ekki fyrir aftur.
í hópnum var einnig fluttur fyr-
irlestur um svissneska stjómkerf-
ið. Það felur í sér mikið beint lýð-
ræði og töldu marigr að aðrar
Evrópuþjóðir gætu fundið þar
ýmislegt til eftirbreytni.
Ég vil að lokum þakka Æsku-
lýðssambandi íslands fyrir tæki-
færið til að hafa þessa ráðstefnu.
Það eykur víðsýni hvers og eins
að hitta fólk frá 42 ólíkum löndum
og kynnast þjóðfélögum þess.
Samskipti af þessu tagi auka
skilning þjóða í milli og minnka
hættu á fordómum. Hafíð þökk.
Sigurður Eyþórsson.
Þátttaka
Þátttaka var yfírskrift umræðu-
og vinnuhópsins sem ég var í.
Tuttugu og átta þátttakendur frá
átján félagasamtökum í tuttugu
og einu landi voru í þessum hópi.
Okkar verkefni var mjög viðamik-
ið. Samin hafði verið skoðana-
könnun áður en námstefnan hófst
og Iögðum við þijátíu og fjórar
spumingar fyrir alla sem þátt tóku
í námstefnunni. Þessi skoðana-
könnun fjallaði í stómm dráttum
um hversu virkt ungt fólk frá
mismunandi löndum og félaga-
samtökum væri í þjóðfélaginu.
Eins var kannað hvernig þessu
væri háttað í skólum og á heimil-
um.
Þijú hundmð manns fengu
spurningarnar í hendur, tvö
hundrað og fímmtán skiluðu,
hundrað og fimm karlar og hundr-
að og tíu konur. Yngsti þátttak-
andinn var sextán ára en sá elsti
trúlega fimmtugur. Þar sem við
höfðum nauman tíma til að vinna
úr könnuninni var okkur skipt í
smærri hópa. Hver hópur valdi sér
eina til tvær spumingar til að
vinna úr.
í mínum hópi lék okkur forvitni
á að vita hvort mismunandi svör
kæmu eftir því hvaðan úr Evrópu
fólk væri. Við komumst að því að
búseta skipti litlu máli, áhuginn
virtist sá sami til þátttöku í hinum
ýmsu samtökum en markmiðin þó
ekki þau sömu. Það sem hvetur
íbúa Norður-, Suður- og Vestur-
Evrópu til þátttöku er áhugi á að
breyta heiminum til batnaðar.
Austur-Evrópubúar voru hins veg-
ar á öðm máli og höfðu fremur
áhuga á að kynnast nýju fólki og
eignast vini.
Mestur munur kom fram á milli
Norður- og Suður-Evrópu varð-
andi þátttöku í kosningum. Níutíu
og sex prósent Norðurlandabú-
anna sem svömðu spumingunum
sögðust alltaf kjósa en aðeins sex-
tíu og þijú prósent af Suður-Evr-
ópubúunum.
Eins og áður kom fram var
þessi könnun mjög viðamikil og
ekki gafst tími til að vinna úr
henni til fulls. Ætlunin er að vinna
betur úr henni á vegum Evrópur-
áðsins og mun fagfólk annast þá
úrvinnslu þegar fram líða stundir.
Okkar framlag fer því síður en svo
til spillis og búast má við forvitni-
legum niðurstöðum.
Atvinnumál
Undirritaður tók þátt í umræðu-
hóp sem fjallaði um atvinnu,
starfsþjálfun og atvinnuleysi með-
al ungmenna í Evrópu. 22 þátttak-
endur víðs vegar úr Evrópu tóku
þátt í umræðuhópnum. Markmið
námstefnunnar var að skiptast á
reynslu fólks frá öðmm löndum,
fá vitneskju um stöðu ungs fólks
í mismunandi hlutum Evrópu,
ræða hvert hlutverk stjórnvalda
og æskulýðssamtaka sé til að
bæta stöðu fyrir ungt fólk, og þá
komandi kynslóð.
Þátttakendur höfðu ólíkan bak-
grann til að byggja á, t.d. voru
þar starfsmenn verkalýðsfélaga,
starfað að rannsókn á stöðu at-
vinnulausra ungmenna, þekkingu
á vinnu Evrópubandalagsins
vegna atvinnuleysi ungs fólks,
starfað með atvinnulausu fólki og
persónuleg reynsla af atvinnu-
leysi. Gerði það umræðuna spenn-
andi hvað þátttakendur höfðu
ólíka reynslu.
Þær væntingar sem fólk hafði
varðandi málefnin vora að kynnast
reynslu annarra, ræða framtíðar-
horfur í atvinnumálum í Evrópu,
nýjar hugmyndir til að leysa at-
vinnuleysi ungs fólks, hugmyndir
um að bæta aðstæður kvenna á
vinnumarkaðinum, hvernig hægt
væri að koma til móts við atvinnu-
lausa æsku, og ölast betriskilning
á styttri námsleiðum vegna sér-
hæfðra starfa og að fá vitneskju
um atvinnuástand í Austur-Evr-
ópu.
Rætt var um hver staða fólks
væri sem hætti í skóla eftir skóla-
skyldu, möguleika þeirra til að fá
vinnu, möguleika á einhverskonar
J