Morgunblaðið - 07.02.1993, Blaðsíða 16

i A
B
MOKG U N tíLAÐrÐ"5DNNUDÁGUR"7: TEBRÚSm. 993~
SJALFSTÆÐ SLOVAKIA
Á FLÓTTA UNDAN
HANDTÖKU OG RITSKOÐUN
Morgunblaðið/Anna Bjamadóttir
Alexej Zak (t.v.) fékk pólitískt hæli í Sviss þegar hann flúði Tékkóslóvakíu í hittifyrra. Jan Fuchs flúði
frá Slóvakíu um miðjan janúar og hefur beðið um hæli í Sviss. Kunnugir segja að hann sé í lífshættu ef
hann fer aftur til Slóvakíu.
eftir ðnnu Bjarnadóttur.
JAN FUCHS, stór og sterk-
ur fyrrverandi boxari um
fertugt, flúði Slóvakíu með
börnin sín þrjú um miðjan
janúar. Það var fylgst með
ferðum hans eftir að Slóv-
akía varð sjálfstætt ríki um
áramótin og hann telur að
það hafi aðeins verið tíma-
spursmál hvenær hann yrði
handtekinn, ef ekki komið
fyrir kattarnef. Sautján ára
sonur hans tók eftir að faðir-
inn var eltur og var miður
sín við tilhugsunina um að
hann yrði handtekinn. Hann
sagðist myndi „drepa sig“
þegar Fuchs spurði hvort
þau systkinin myndu ekki
spjara sig þótt hann yrði
tekinn höndum. Þegar hann
heyrði svar sonar síns ákvað
hann að flýja land og fara
fram á pólitískt hæli í Sviss.
Fuchs varð meistari í sínum flokki
í hnefaleikum átján ára gamall.
Honum var hampað sem slíkum
en hann komst fljótt að raun um
að það var ekki allt sem sýndist í
íþróttahreyfingu gamla kommún-
istaríkisins. Sérréttindi og háar
fjárfúlgur voru í veði svo að svindl
og spilling ríkti. Hann boxaði fyrst
fyrir íþróttafélag hersins í Olmutz,
en flutti síðar til Dubnica í Slóvakíu.
Stærstu vopnaverksmiðjur landsins
eru þar og íþróttum var gert hátt
undir höfði.
Hann vildi leggja boxhanskana á
hilluna og fá sér aðra vinnu árið
1978 en íþróttafélagið vildi halda
honum og kom í veg fyrir að hann
fengi starf. Imugust hans á kerfinu
jókst við það. Hann fór ekki á kjör-
stað 1980 og lenti upp á kant við
flokkinn.
Hann var vel að sér í lagabókstaf
landsins og fjöldi fólks leitaði til
hans þegar það lenti í vandræðum.
Sjálfur vann hann málsókn gegn
Pravda, málgagni Kommúnista-
flokksins í Slóvakíu, fyrir meiðyrði,
en blaðið lýsti honum sem aumingja
og fjársvikara í grein árið 1983.
Pravda þurfti að biðjast afsökunar,
en dómarinn sem kvað upp úrskurð-
inn missti vinnuna. Sama ár skrifaði
Fuchs um hneykslismál í slóvaska
fótboltanum og dreifði frásögninni í
fjölriti á knattspymuleik. Lögreglan
hrakti hann í burtu þegar hún sá
hversu mikla athygli hann vakti.
Hann fór aftur að boxa og komst
að því að forseti íþróttafélagsins
seldi æfíngaútbúnað sem var ætlað-
ur leikmönnum og stakk ágóðanum
í eigin vasa. Fuchs kærði en forseti
félagsins var í öryggislögreglunni
(StB) og háttsettur í flokknum svo
ekkert varð úr rannsókn. Fuchs
skrifaði handrit að bók um spilling-
una í íþróttahreyfmgunni. Efninu
var hælt en enginn fékkst til að
gefa það út á bók.
Reynt að lokka hann í fangelsi
Fuchs sneri sér að stjórnmálum
eftir uppreisnina 1989. Hann heyrði
hneykslissögur af hinu opinbera
hvar sem hann fór en fjölmiðlar
sögðu ekki frá þeim. Hann ákvað
því að gefa út eigið blað. „Kontra“
kom fyrst út í 150.000 eintökum í
desember 1990. Vladimir Meciar,
sem þá var innanríkisráðherra, var
gagnrýndur eins og aðrir. Hann tók
því mjög illa, sagði blaðið bera út
lygar og óhróður. Prentsmiðjur neit-
uðu um tíma að prenta blaðið og
Fuchs fékk skilorðsbundinn fangels-
isdóm fyrir meiðyrði. Hann kom
seinna út fimm blöðum til viðbótar
og brást ekki við stefnubréfum sem
rigndi yfír hann.
Fyrir rúmu ári fékk hann bréf frá
fanga í Leopoldov-fangelsinu sem
sagðist hafa upplýsingar um Meciar
og bað hann að koma í heimsókn
til sín klukkan 11 hinn 10. janúar
1992. Bréfinu fylgdi bankamiði sem
Fuchs átti að nota til að taka út
peninga fyrir áskrift að „Kontra“
af bankareikningi fangans. Fuchs lét
athuga bankamiðann og það kom í
ljós að hann var falsaður. Einhver
vildi lokka Fuchs í fangelsið, kannski
til að loka hann þar inni.
Nokkru síðar gaf lögreglumaður
í Trencin, heimabæ Meciars og höf-
uðstöðva StB, honum nöfn á tveimur
fyrrverandi starfsmönnum
öryggislögreglunnar sem þekktu
Meciar vel fyrir uppreisnina ’89.
Fuchs hafði tal af þeim. Annar sagði
að þeir hefðu fylgst með Meciar af
því að hann hafi verið „óvinur ríkis-
ins“. Þegar Fuchs spurði af hveiju
hann hefði þá sést aka Meciar um
á bílnum sínum sagðist hann aðeins
hafa gert það utan vinnutíma. Hann
sagðist hafa eyðilagt öll sín skjöl
um Meciar þegar byltingin var gerð.
Hinn tók spurningum Fuchs mjög
illa en kallaði Meciar gælunafninu
„Vladko“ þegar hann fullyrti að
hann hefði verið „óvinur ríkisins“
og þess vegna undir smásjá StB.
Hann brást hinn versti við þegar
Fuchs spurði hvernig á því stæði að
Meciar hafí fengið að ljúka háskóla-
námi og ásakanir á hendur honum
um fjárdrátt, mútur og nauðgun 14
ára stúlku hafi aldrei verið rannsak-
aðar til hlítar fyrst yfírvöld voru á
móti honum. Maðurinn baðaði út
öllum öngum og öskraði: „Skrifíð
það sem þér viljið. Ég mun sveija
að „Vlado“ var undir eftirliti.“
Ólögleg handtökutilraun
Fuchs safnaði áfram efni um
Meciar og heyrði meðal annars eftir
Vladimir Pavlik, sem var meðlimur
í Charta-77 andófshreyfíngunni og
hefur flúið frá Slóvakíu til tékkneska
lýðveldisins, að Meciar hafí verið
fulltrúi KGB og tveir háttsettir Rúss-
ar í sovésku leyniþjónustunni hafí
heimsótt hann reglulega.
Fuchs ætlaði að birta efnið um
Meciar fyrir þingkosningarnar í
Tékkóslóvakíu í sumar. Hann fór
fram á að „Kontra“ yrði prentað í
650.000 eintökum. Prentsmiðju-
stjórinn sagði að honum hefði verið
skipað að láta lögregluna vita ef
Fuchs léti sjá sig og bað um fyrir-
framgreiðslu ef ske kynni að blöðin
yrðu gerð upptæk. Fuchs reyndi að
komast yfir peninga, rúma milljón
ísl. kr., til að borga fyrirfram en
tveimur dögum seinna stöðvuðu lög-
reglumenn hann á götu úti þegar
hann var á leið heim úr búð árla
morguns og sögðu honum að fylgja
sér til saksóknara. Fuchs bað um
að sjá handtökuvottorð en þeir höfðu
það ekki. Hann sagðist ætla með
vörurnar heim og koma til saksókn-
arans á eftir. En hann ók þess í stað
til Bratislava á fund Pitners þ.v.
innanríkisráðherra og bað um ráð.
Hann sagði að Fuchs þyrfti ekki að
fara til saksóknara nema skriflegt
handtökuvottorð lægi fyrir.
Seinna sama dag ætlaði Fuchs
með börnum sínum til Trencin. Dótt-
ir hans gleymdi einhveiju og fór inn
að sækja það. „Pabbi, mennirnir eru
komnir að sækja þig,“ sagði hún
þegar hún steig aftur inn í bílinn.
Fuchs ók á fullum hraða í burtu og
sendi kæru í innanríkisráðuneytið.
Hann hætti við að gefa „Kontra"
út fyrir kosningamar í júní af
hræðslu við lögregluna.
Honum yrði rutt úr vegi
Hann fór aftur á fund lögreglu-
mannsins í Trencin sem hafði veitt
honum upplýsingarnar um Meciar.
Hann sagði að Fuchs yrði handtek-
inn eða látinn hverfa ef hann héldi
áfram að skrifa. Það yrði sagt opin-
berlega að hann hefði horfið og hans
væri leitað. Tveir ókunnir náungar
heimsóttu vinkonu Fuchs í byijun
desember. Þeir sátu yfir henni í fimm
klukkustundir og ráðlögðu henni að
slíta sambandinu við Fuchs. Það
myndi ekki fara vel fyrir honum.
Það væri bara beðið eftir tækifæri
til að losna við hann.
Fuchs hætti við að gefa „Kontra"
út fyrir jólin. Hann ákvað að flýja
til Sviss, enda var honum nóg boðið.
Svisslendingar hafa veitt tveimur
lögreglumönnum frá Tékkóslóvakíu,
Alexej Zak og Leonard Cimo, póli-
tískt hæli á síðustu tveimur árum.
Zak stjórnaði rannsókn á starfsemi
Slusovice sem er voldugt landbúnað-
arfyrirtæki sem stundar alls kyns
viðskipti, þar á meðal vopnavið-
skipti. Zak vissi of mikið og óttaðist
um líf sitt. Slusovice hefur nú flutt
höfuðstöðvar sínar frá Mæri til SIóv-
akíu og Fuchs segir að það hafí
styrkt HZDS, flokk Meciars, í kosn-
ingabaráttunni. Cimo flúði eftir sig-
ur HZDS i þingkosningunum. Hann
hafði sagt frá því að Meciar sendi
hann til Trencin að sækja skjöl ör-
yggislögreglunnar þegar hann var
innanríkisráðherra. Vinir Cimos hjá
lögreglunni vöruðu hann við að það
ætti að handtaka hann eftir að Mec-
iar varð forsætisráðherra.
Fuchs vonar að Svisslendingar
sjái einnig aumur á honum og veiti
honum pólitískt hæli.
Höldum áfram okkar vinsælu
ÚTSÖLU
Fallegu, frönsku fötin komin.
Mjöggott verð
Barnafataverslunin Bimbó,
Háaleitisbraut 58-60, sími 38260.
Opiðfrá kl. 10-18
Erum umboðsaðilar fyrir framköllunarfyrirtækið Myndsýn.
J
V