Morgunblaðið - 07.02.1993, Blaðsíða 24

24 B
-..—
MORGUNBLAÐIÐ VELVAKANDI.
----:---:-----:----------------r_
UNNUDAGUR
TÚ', ...r "
7. FEBRÚAR 1993
// Getor&u or&iéuii ósteur* okk&r beggjct-
•fyrír S~br ?"
Ég leyfði honum að ákveða Of hratt? Getur ekki verið.
hvað nota mætti. Hann kom Ég er á leið til tannlæknis!
með stórusystur sína____
BRÉF TIL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 681811
Um sleggjudóma
og gervigagnrýni
Frá Gísla Helgasyni:
í DV birtist fimmtudaginn 28.
janúar gagnrýni Hilmars Karlsson-
ar um plötuna Bömin heim, en hún
er gefín út til styrktar baráttu
Sophiu Hansen við að fá dætur
sínar heim. í grein sinni tekur
Hilmar nokkur lög plötunnar fyrir
og fer jákvæðum orðum um þau,
þar á meðal lag eftir mig. Einnig
spjallar hann um safnplötur al-
mennt og segir orðrétt:
„Það er mjög sjaldan sem kemur
áheyrileg tónlist út úr safnplötum
á borð við þessa og Börnin heim
er engin undantekning. Oft er
þama að fínna lög, sem lagasmiðir
hafa átt í fórum. sínum en ekki
haft pláss fyrir og eru nokkur lag-
anna tæplega í meðallagi, en und-
antekningar em frá því“.
Satt að segja rak mig í roga-
stans, þegar ég las þetta, sem mér
virðist lýsa ákveðnum fordómum.
Ég hef oft undrast þá stétt manna,
sem skrifar gagmýni um svokall-
aða létta tegund tónlistar. Þar virð-
ast stundum á ferðinni menn, sem
kasta til höndunum þegar þeir
fjalla um viðfangsefni sín. Skrif
þeirra eru oft af litlu viti að því
er mér virðist og það er eins og
þeir hafi ekki tíma til þess að kafa
djúpt ofan í verkefni sitt, heldur
rumpa skrifunum af bara til þess
að fá borgað fyrir greinar sínar.
Árangurinn verður yfirborðsleg og
flausturskennd gagnrýni, full af
innantómu orðagjálfri og stundum
allt að því illgirni, eins og t.d.
Gunnar Hjálmarsson í Pressunni
sýnir af sér í skrifum sínum. Þegar
dagblöðin láta fjalla um sígilda
tónlist, er fólk, sem hefur þekkingu
á því sviði fengið til þess, en þegar
poppið eða Iéttari geirinn á í hlut,
virðist mér nær hver sem er geta
orðið gagnrýnandi. En ég get ekki
orða bundist vegna áðurnefndra
skrifa Hilmars. Þau voru efnislega
rýr og fordómafull fannst mér. Þó
má ekki skilja mig sem svo að
gagnrýnendur eigi ekki rétt á að
láta skoðanir sínar í ljós.
Fullyrðing Hilmars um að á
safnplötum séu oft lög, sem laga-
höfundar hafi ekki pláss fyrir er
t.d. mjög hæpin. Það er nú einu
sinni þannig að hér á landi er fjöldi
fólks sem fæst við laga- og ljóða-
smíðar. Sumum tekst að koma frá
sér efni á bók eða geislaplötu, aðr-
ir láta sér nægja safnbækur eða
-plötur og svo eru hinir, sem geyma
innra með sér hugverkin sín og
sýna það helst engum. Mér þykir
miður að Hilmar skuli með grein
þessari fylla hóp sleggjudóma-
gagnrýnenda, sem skrifa yfír-
borðslega og af óvandvirkni.
Vegna greinar hans, sem að mörgu
leyti var ágæt, verð ég að upplýsa
nokkrar staðreyndir:
Titillag og ljóð plötunnar, Börn-
in heim, eftir Lýð Ægisson, var
gagngert samið vegna málstaðar
Sophiu Hansen. Mér er það til efs
að höfundur lags og ljóðs hafi
ætlað því stað á annarri geisla-
plötu.
Rúnar Þór samdi lag við ljóð
bróður síns, Heimis Más, Hvít orð,
sérstaklega fyrir þess plötu og
brást vel við, þegar leitað var til
hans. Hann hafði áreiðanlega ekki
leitað í afgangshugarkima sinn í
því tilviki. Lagið eftir Gylfa Má
Hilmisson, við ljóð Péturs Jónsson-
ar, þú ein, átti Gylfí til, þegar til
hans var leitað. Með Skógardans-
inn minn var það svo að þegar
Sigurður Pétur Harðarson hringdi
í mig og bar mér þau skilaboð frá
Sophiu að henni þætti vænt um
ef ég gæti látið í té efni á plöt-
una, fóru þær fáu heilasellur, sem
enn virka í höfði mér að starfa.
Ég flaug til Svíþjóðar, átti þar
dýrlega daga með henni Herdísi
minni og þar varð lagið til, einmitt
m.a. vegna þeirrar hvatningar, sem
ég fékk með skilaboðunum frá
henni Sophiu. Herdís samdi Ljós-
dimmu nóttina sína fyrir nokkrum
árum og einnig ljóðið. Lagið varð
í fjórða sæti í Söngvakeppni sjón-
varpsstöðva hér heima í fyrra og
Herdís hafði ekki viljað setja lagið
á plötur, þótt henni stæði það til
boða, en langaði að leggja Sophiu
lið, þegar leitað var eftir laginu á
þessa plötu. Gunanr Þórðarson var
beðinn um lag á þessa plötu og
vann það vel að mínu mati, en
Hilmar Karlsson er á annarri skoð-
un. Þar greip Gunnar ekki ofan í
neinn hugarsorphaug, heldur lét í
té mjög gott lag, sem hann kallar
Um óravegu.
Svona gæti ég haldið lengi
áfram en læt nægja að sinni. Eg
skal ekki dæma um gæði geisla-
plötunnar Bömin heim, en eitt veit
ég að allir þeir, tónlistarmenn,
textaskáld, lagahöfundar, flytjend-
ur, upptökumenn, umsjónarmenn
plötunnar og allir, sem að verkinu
stóðu, lögðu þrotlausa vinnu og
metnað í verkið. Það er hins vegar
svo að safnplata með svo mörgum
og ólíkum höfundum og flytjendum
getur ekki orðið ein heild, en Hilm-
ar má ekki láta sér koma til hugar
að ef laga- eða textahöfundar
koma lögum sínum á safnplötur,
séu þeir að grafa upp úr ruslafötum
hugans. Hvað með þá myndlistar-
menn, sem efna til samsýninga á
verkum sínum? Eru myndir þeirra
þá einhveijar afgangsmyndir, sem
þeir hafa ekki pláss fyrir nema þar?
Ritað á þorraþíðunni á 21. ári
eftir gos.
GÍSLI HELGASON,
Reynimel 22,
Reykjavík.
Víkverji skrifar
Meðan silfur hafsins, sfldin, var
burðarásinn í gjaldeyrisöflun
íslendinga voru grannar okkar á
Norðurlöndum, sjómenn, farmenn
og síldarkaupmenn, hagvanir í ís-
lenzkum sjávarplássum.
Það voru reyndar Norðmenn,
frændur okkar, sem kenndu okkur
upp úr aldamótum að veiða síldina,
vinna hana og markaðssetja.
Þeir fjárfestu í síldariðnaðinum,
fyrstu stóriðjunni á íslandi, skipun-
um, söltunarstöðvunum og bræðsl-
unum, brutu ísinn að íslenzka síld-
arævintýrinu, enda enginn þá svo
skólaður í einangrunaráróðri að
leggja slíkt út sem „landsölu".
Síðan eignuðust heimamenn
smám saman herlegheitin, efír því
sem þeim óx fískur um hrygg.
xxx
En það var ekki meining Vík-
veija að fjalla um síldarævin-
týrið eða hvernig það endaði út í
mýri fjölþjóðlegrar ofveiði. Reyndar
var ætlun hans að fara nokkrum
orðum um frændur okkar, Færey-
inga, sem voru árlegir og velkomn-
ir' gestir í fjölmörgum íslenzkum
sjávarplássum fyrr á tíð. Veðraðir
og rólyndir sjómenn, sem reru ekki
á sunnudögum, héldu sig í landi
um helgar, ekki til að mála þorpin
rauð, heldur til að sækja helgar tíð-
ir. Fiskuðu þó ögninni skár en aðr-
ir. Og voru augljóslega sáttari við
lífíð og tilveruna en flumbrumar.
Fullorðinn kunningi Víkveija
harmaði í spjalli á dögunum, hvern
veg komið er fyrir þessum góðvin-
um okkar og grönnum, Færeying-
um, með drápsklyfjar erlendra
skulda á herðum, þungbært at-
vinnuleysi og atvinnulíf og banka á
brauðfótum.
Gömlu færeysku sjómennimir,
sem fyrrum sóttu heim íslenzk sjáv-
arpláss, hefðu áreiðanlega ekki haft
öll segl við veðri á slíkri skuldasigl-
ingu heldur lægt þau í tæka tíð.
Breytt viðhorf hlytu að hafa ráðið
ferð.
En, bætti hann við, ef grannt er
gáð er margt líkt með skyldum. Það
er ekki fjallstór munur á eyðslu-
og skuldaviðhorfum þjóðanna.
xxx
Jú sjáðu til, sagði kunningi Vík-
veija. Fer ekki þriðjungur af
útflutningstekjum okkar, annó
1993, í greiðslubyrði erlendra
skulda? Er það ekki óskalausn
stjórnarandstöðu og verkalýðsrek-
enda á aðsteðjandi vanda þjóðarinn-
ar, að taka bara fleiri erlend lán,
hærri og stærri, til að greiða af-
borganir og vexti af eldri lánum
og til að fjármagna áframhaldandi
þjóðareyðslu langt umfram tekjur?
„Den tid, den sorg.“
Þegar Víkveiji maldaði í móinn
— og taldi mörlandann betur settan
en fjáreyjafólk — herti viðmæland-
inn róðurinn. Hvað heldur þú, spurði
sá spaki, að veðin, sem sett eru
fyrir lunganum af sjávarútvegs- og
landbúnaðarlánum í íslenzka
bankakerfínu, séu traust? Um það
vissi Víkveiji ekkert. Hver heldur
þú, spurði viðmælandinn, að munur-
inn sé mikill á raunvirði/söluvirði
fasteigna fiskvinnslustöðva og
frystihúsa, sem verst standa að vígi
og nánast enginn myndi kaupa,
jafnvel ekki þiggja uppá krít, og
matsverði? Um það vissi Víkveiji
heldur ekkert.
Trúir því samt sem áður að stað-
an sé önnur og skárri hér en hjá
færeyskum lánastofnunum.
Telur hins vegar betra seint en
aldrei að breyta rekstrar- og eignar-
formi viðskiptabanka, sem eru ríkis-
reknir með pólitískt kosnar yfír-
stjórnir.
Það er þrátt fyrir allt skoðun
Víkveija þessa dags að Færeyingar
búi yfir ríkulegum kostum, bæði
sem þjóð og einstaklingar, sem
margt megi af læra. Trúlega getum
við ekki síður lært af mistökum
þeirra. Og vonandi gerum við það
áður en við sökkvum sjálf of djúpt
í eyðslu- og skuldafenið!