Morgunblaðið - 30.11.1993, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. NOVEMBER 1993
Frímerki + glansmynd.
Frímerki, hvað er það?
Frímerki
Jón Aðalsteinn Jónsson
Vafalaust fínnst mörgum og þá
ekki sízt þeim, sem áhuga hafa á
frímerkjum, óþarft að varpa þeirri
spumingu fram, hvað sé frímerki.
Ekki er samt víst, að allir gerir sér
grein fyrir því, hvað felst í orðinu
frímerki, þótt undarlegt sé.
Nafnið frímerki mun fyrst hafa
komið fyrir í íslenzku í umræðum
um póstmál íslendinga á Alþingi
árið 1855 sem tökuorð úr dönsku.
Á þessum árum komu fram nokkur
önnur nöfn, svo sem gjaldbleðill og
borgunarmerki, en síðastnefnda
nafnið segir einna gleggst, hvað
felst í þessum litla bréfmiða. En
svo fór, að heitið frímerki hélt eitt
velli. Þessir miðar eru greiðsla fyr-
ir þau bréf eða þær sendingar aðr-
ar, sem pósturinn tekur að sér að
flytja frá sendanda til viðtakanda.
Því er verðgildið tekið fram á
hveiju merki. Þetta er einmitt
kjarni málsins. Frímerki er kvittun
póstsins fyrir það gjald, sem hann
tekur fyrir að flytja sendingar milli
staða. Og því aðeins telst það frí-
merki, að þar kom fram verðgildi
þess til burðargjalds. Póststjómim-
ar einar hafa leyfi til þess að gefa
slíkar „kvittanir" út og nefna þær
frímerki. Um það leikur enginn
vafí. Jafnframt er með öllu óleyfí-
legt, að einkaaðilar noti nafnið á
einhveijar glansmyndir, sem þeir
gefa út, jafnvel þótt þær séu lím-
bornar og á stærð við frímerki
póststjórnanna, að ég tali ekki um,
ef verðgildistala er sett á. Mér
kæmi ekki á óvart, þótt slíkt félli
undir skjalafölsun, ef á reyndi.
Ástæðan fyrir því, að bent er á
þessa staðreynd er sú, að í Mbl.
12. nóv. sl. birtist greinarkorn, sem
nefnist „Frímerki með mynd af þér
eða mér“. Þar segir frá ungri konu,
sem samkv. greininni er umboðs-
maður sænsks fyrirtækis „sem býð-
ur allnýstárlega þjónustu, frímerki
með mynd af því sem hver og einn
vill,“ eins og segir orðrétt. Ekki
er svo sem verið að fara í launkofa
með þessa „framleiðslu", enda er
greinin bein auglýsing um það,
hvemig menn geti eignazt þessi
„frímerki". Menn eiga að greiða
1.150 kr. fyrir umslag, sem þeir
setja í mynd af sjálfum sér eða t.d.
gæludýri sínu, og koma því svo i
næsta póstkassa. Nokkru síðar fá
þeir 36 slíkar glansmyndir, eins og
ég leyfí mér að nefna þessa fram-
leiðslu. Nú eru jafnvel boðnar tvö-
falt fleiri slíkar myndir fyrir sama
verð fram að jólum. Tæplega verð-
ur þetta skilið á annan veg en þann,
að hér sér verið að benda mönnum
á að nota þessar myndir á jólapóst-
inn. Er þá ekki hér verið að setja
á markaðinn glansmyndir, sem
eiga að keppa við jólamerki alls
konar líknarfélaga? Svo kemur
fram í greininni, að menn geti jafn-
vel haft þessi merki í lit og eins
fengið settan texta inn á þau. Þá
segir orðrétt í greininni: „Þessi
nýjung hefur fengið góðan hljóm-
grunn í Evrópu og einnig í Banda-
ríkjunum." Þá er greint frá því, að
umboðsmaðurinn hafí náð samn-
ingi við virt ljósmyndafyrirtæki hér
í borg til þess að annast sölu á
umslögunum. Sjálfsagt er svo að
geta þess, að tekið er fram í grein-
inni, að Póst- og símamálastofnun-
in taki þessi „frímerki" ekki gild
sem greiðslu fyrir póstflutning. Ja,
þótti engum mikið. Hitt þótti mér
undarlegt og í raun ótrúlegt, þegar
sagt er, að Póstur og sími muni
frá næstu áramótum annast „dreif-
ingu og umboðssölu á þessum per-
sónulegu frímerkjum" hér á landi,
eins og sænska póststjórnin geri í
Svíþjóð. Því miður mun þetta vera
satt. Ég segi því miður, því að ég
veit ekki betur en ísl. póststjórnin
hafi t.d. fram að þessu synjað öllum
góðgerðar- og líknarfélögum að
selja jólamerki þeirra á póststöðv-
um sínum nema Thorvaldsensfé-
laginu. Og hvar endar það, ef póst-
stjórnin fer að taka þessa „fram-
leiðslu" upp á arma sína?
Þá er ein alvarleg hætta í sam-
bandi við þessar glansmyndir.
Menn geta auðvitað látið þær á
bréf sín við hliðina á frímerki. Síð-
an er mjög auðvelt fyrir aðgæzlu-
leysi, að þær fái póststimpil jafn-
framt frímerkinu, þótt þar standi
hvorki ÍSLAND né verðgildi. Ekki
er ólíklegt, að slíkt geti hent í jólaö-
sinni, þegar allt er á fleygiferð.
E.t.v. hefur þessi hugmynd kom-
ið öðru og beinlínis sviksamlegu
af stað. Ung listakona hælir sér
af því í Pressunni 18. nóv. sl., að
hún sé að gera „prakkarastrik í
pósti“ og að mér skilst í þágu lista-
gyðjunnar. M.a. hefur hún útbúið
eða látið útbúa glansmynd af sjálfri
sér, en gengur þó svo langt í að
ofbjóða póststjóminni, að ég verð
hissa, ef ekki verður gripið í taum-
ana á viðeigandi hátt. Listakonan
hefur í algeru purkunarleysi sett
bæði nafnið ISLAND á merki sín
og verðgildistölu, sem ég held, að
varði beinlínis við lög, og svo að
auki sitt eigið nafn og ártalið 1993.
Svo eru óforskömmugheitin kórón-
uð með því, að nota þessa glans-
mynd á umslög og líma hana ein-
mitt í hægra efra hornið, þar sem
beinlínis er tekið fram í reglum,
að frímerki póststjórnanna skuli
vera. Hér breytir engu, þótt síðan
séu sett frímerki með réttu burðar-
gjaldi vinstra megin við glans-
myndina. Síðan hefur glansmynd-
in, trúlega í ógáti, fengið póstst-
implun.
Af sjálfu sér leiðir, að menn
geta ráðstafað Tjármunum sínum
eins og þeir vilja og vissulega er
ekki verið að blekkja menn beinlín-
is með þessum límbornu glans-
myndum nema þegar heiti landsins
og verðgildi er sett á þær.
Ég á því ekki von á öðru en frí-
merkjasafnarar sjái í gegnum
þessa „framleiðslu" og láti hana
ekki rugla söfnun sína. Öðru máli
gegnir um allan almenning, sem
gæti jafnvel af ókunnugleika látið
duga að setja glansmynd af þess-
ari gerð á bréf sem burðargjald.
Hver ábyrgist, að slíkt slys geti
ekki hent? Af þeim sökum ekki sízt
hef ég viljað vekja athygli á þessum
persónulegu glansmyndum og því,
að þær eiga ekkert sameiginlegt
við frímerki nema lím og tökkun.
Því miður getur þessi „póstlist“
skaðað frímerkjasöfnun, en ég
vona, að sá sé ekki tilgangur þess-
ara framleiðenda. Hitt er lakast,
ef póststjórnir taka sjálfar þátt í
þessum vafasama leik.
Camilla Söderberg
Hljómdiskar
Oddur Björnsson
Telemann - Vivaldi.
Camilla Söderberg, blokkflauta.
Bachsveitin i Skálholti.
RÚV - DADK - JAPIS.
Barokktónlistin mildar skapið og
hressir hugann. Gott ef hún bætir
ekki meltinguna líka, svo maður tali
nú í „barokkstílnum". í mjög góðri
grein eftir Önnu M. Magnúsdóttur
í bæklingnum sem hljómdiskinum
fylgir er m.a. eftirfarandi tilvitnun
í Quantz: „Það má líkja tónlistar-
flutningi við málflutning mælsku-
snillings. Mælskusnillingur og tón-
listarmaður hafa þegar öllu er á
botninn hvolft sömu markmið hvort
sem litið er á undirbúning þess sem
flytja skal eða á flutninginn sjálfan,
nefnilega að verða herrar yfir hjört-
um áheyrenda sinna, að kveikja og
lægja ástríður þeirra, að bæta með
þeim eina geðshræringu á fætur
annarri. Því er það hvorum um sig
til framdráttar að hafa nokkra þekk-
ingu á skyldum hins.“
Ekki eru þessi orð alveg út í blá-
inn þegar þú hlýðir á fremur rólega
en líflega „röksemdafærslu" þess-
arar tónlistar, þar sem fjölskrúðug
jafnvægislistin, angurblíð eða hressi-
leg, kallast á við fínlega skreytilist-
ina. Og allt streymir áfram fyrir-
hafnarlaust, eins og tært bergvatn
sem skoppar á steinum eða dvelur
í lygnum, jafnvel djúpum hyljum.
Ekki ætla ég að gera upp á milli
þessara ágætu samtímamanna og
snillinga, Vivaldis og Telemans.
Telemann er gott dæmi um fagur-
fræðinginn mælska, jafnvægis-
kúnsterinn og „dansherrann"; Vi-
valdi í senn mildur og seiðmagnaður
— stundum svolítið tregafullur, jafnt
í blæbrigðum hljómsins sem sálar-
innar. Konsertar hans þóttu að von-
um frumlegir og höfðu gífurleg
áhrif, m.a. á Bach.
Camilla Söderberg lærði á blokk-
flautu við Tóniistarháskóla Vínar-
borgar og lauk þaðan einleikara-
prófi (1970). Framhaldsnám stund-
aði hún við Schola Cantorum Basili-
ensis í Sviss, síðan hefur hún leikið
á tónleikum hér heima og víðsvegar
í Evrópu, þ.á.m. á Norðprlöndum.
Hún hefur verið búsett á íslandi frá
árinu 1980. Leikur hennar á þessum
hljómdiski er mjög góður, eins og
við var að búast, eða öllu heldur
frábær. Að hafa slíkt vald á blokk-
Camilla Söderberg
flautu, í tóni og tækni, er undravert.
Bachsveitin leikur á sín gömlu
hljóðfæri eins og samvalinn engla-
hópur. Allt ferskt og fínt!
Hljóðritun hefur tekist með af-
brigðum vel, en upptökur fóru fram
í Laugarneskirkju undir stjórn
Bjama Rúnars Bjarnasonar. Vigfús
Ingvarsson og Þórir Steingrímsson
önnuðust hljóðritun.
-.-....♦ 4- ♦-------
■ / SAMÞYKKT aðalfundar
Birtingar er skorað á stjórnarand-
stöðuna í Reykjavík „að láta minni
hagsmuni víkja fyrir hinum meiri
og endurskoða fyrri ákvarðanir um
framboðsmál í Ijósi nýrra upplýs-
inga um afstöðu borgarbúa“. Þar
segir einnig að kjósendur í Reykja-
vík eigi heimtingu á raunverulegum
valkosti við núverandi meirihluta
Sjálfstæðisflokksins í borgarstjórn.
■ DREGIÐ var úr innsendum
miðum úr júlí- og ágústdögum
Staðarskála föstudaginn 19. nóv-
ember. Fenginn var einn úr hópi
gesta til að sjá um útdráttinn en
ferðamálafulltrúi svæðisins sá um
að allt færi eftir settum reglum.
Vinningshafar urðu Selma Bjarna-
dóttir, Selvogstungu, Mosfellsbæ
og Sigurlaug Sveinsdóttir, Tjarn-
argötu 4, Njarðvík, og hljóta þær
í vinning mat fyrir tvo í Staðarskála.
„Svo sannarlega"
Andrea Gylfadóttir, Berglind Björk og Ellen Kristjáns
fara svo sannarlega á kostum á þessari frábæru
geislaplötu í útsetningum Eyþörs Gunnarssonar.
„Svo sannarlega“ andi fimmta áratugarinsl
„Svo sannarlegá' kemur manni í gott skap!
„Svo sannarlegá' kemur f verslanir í dag!
KRINGLUNNISÍMI: 600930 - STÓRVERSLUN LAUGAVEGI26 SÍMI: 600926
LAUGAVEGI96 SÍMI: 600934 - EIÐISTORGI SÍMI: 612160