Morgunblaðið - 05.12.1993, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. DESEMBER 1993
Ekkert verður úr samruna Volvo og Renault
HaHaraylting
hluthafanna
eftir Steingrím Sigurgeirsson
TÆPRI VIKU áður en hluthafafundur átti að taka ákvörðun um
málið var sameining Volvo við franska fyrirtækið Renault blásin af.
Öll yfirstjórn fyrirtækisins lagðist gegn áformunum á stjórnarfundi
og í kjölfarið sagði Pehr G. Gyllenhammar stjórnarformaður af sér
ásamt öðrum stjórnarmönnum. Ovíst er hvaða afleiðingar þetta mun
hafa fyrir rekstur Volvo. Til skemmri tíma litið líklega engar. Sam-
starfið við Renault mun halda áfram í óbreyttri mynd að minnsta
kosti fyrst um sinn. Til aðeins lengri tíma litið, þriggja til fimm ára,
er hins vegar ljóst að annað hvort verður Volvo að efla samstarfið
við Renault á nýjum forsendum eða þá að leita sér að nýjum sam-
starfsaðila, hugsanlega með samruna í huga. Þá er komið að því
að fyrirtækið verði að huga að endumýjun flestra fólksbifreiðateg-
unda sinna og knýr hin gífurlegi hönnunarkostnaður við slíka end-
umýjun nú flest bifreiðafyrirtæki veraldar í samstarf við önnur
fyrirtæki.
að var dagblaðið Göteborgs
Posten sem hefur góð sambönd
innan Volvo er á fimmtudagsmorgun
greindi fyrst frá því sem koma skyldi.
Samkvæmt heimildum blaðsins átti
að halda stjómarfund þá um daginn
þar sem helstu stjórnendur fyrirtæk-
isins, með Sören Gyll forstjóra í far-
arbroddi, ætluðu að lýsa yfir and-
stöðu við sameininguna. Hermdu
heimildir að Gyll hefði tryggt sér-
stuðning andstæðinga sameiningar-
innar úr röðum stórhluthafa og að
þegar hefði náðst samkomulag um
nýjan stjómarformann í stað Gyllen-
hammars, nefnilega Marcus Storch,
forstjóra fyrirtækisins AGA ab. Mik-
il spenna ríkti fyrir' fundinn sem
haldinn var seint á fimmtudeginum
og birtu sænsku síðdegisblöðin Af-
tonbladet og Expressen stríðsfyrir-
sagnir á forsíðu, þar sem sagði að
hallarbylting hefði orðið innan fyrir-
tækisins. Hefur nú verið upplýst að
allir helstu stjómendur fyrirtækisins
komu saman á leynifundi á heimili
Gylls á miðvikudag.
Andstaða við sameininguna við
Renault hafði smám saman farið
vaxandi allt frá því að fyrst var til-
kynnt um hana þann 6. september
sl. og hafði stjóm Volvo þegar ákveð-
ið að fresta hluthafafundinum einu
sinni.
Eftir á að hyggja telja margir
fréttaskýrendur nánast óhjákvæmi-
legt að svona skyldi fara að lokum.
Strax í upphafi var stjórn Volvo og
þá aðallega Gyllenhammar sökuð um
að veita hluthöfum ekki nógu ítarleg-
ar upplýsingar um samning Volvo
við Renault. Gyllenhammar vísaði
allri slíkri gagnrýni á bug tii að byija
með og lýsti því jafnvel yfir að það
myndi bara „mgla hluthafá í ríminu“
ef of miklar upplýsingar yrðu gefnar.
Það var aðallega tvennt sem hlut-
hafar gerðu athugasemdir við. í
fyrsta lagi að mikil óvissa ríkti um
hvort og hvenær Renault, sem er
franskt ríkisfyrirtæki, yrði einka-
vætt. Franska ríkisstjórnin hefur
vissulega einkavæðingu fyrirtækis-
ins á stefnuskrá sinni en engin tíma-
setning hefur enn verið ákveðin.
Leiddi þetta til að Edouard Balladur,
forsætisráðherra Frakklands, ritaði
kollega sínum í Svíþjóð, Carl Bildt,
bréf þar sem hann sagði að Renault
yrði að öllum líkindum selt á næsta
ári. Ríkiseign fyrirtækisins skapaði
samt sem áður mikla óvissu. Þar sem
Renault er ekki skráð á hlutabréfa-
markaði er erfitt að meta nákvæm-
lega verðmæti fyrirtækisins. Margir
sérfræðingar í Svíþjóð vildu halda
því fram að verðmæti Renault hefði
verið ofmetið í samningunum en eft-
ir samrunann átti Renault að eiga
65% og Volvo 35% í hinu nýja fyrir-
Trúlofuninni rift
Gyllenharamar og Schweitzer er tilkynnt var um samrunasamninginn í septembermánuði.
tæki. Þá var bent á að þótt fyrirtæk-
ið yrði einkavætt hygðist franska
stjórnin að öllum líkindum selja stóra
hluta þess frönskum hlutabréfasjóð-
um, sem að einhveiju eða öllu leyti
eru í ríkiseign. Óttuðust Svíar að
þegar á reyndi kynnu hugsanlega
franskir þjóðarhagsmunir að reynast
viðskiptahagsmunum yfirsterkari í
framtíðinni.
í öðru lagi kom í Ijós að Gyllen-
hammar hafði samið við Renault um
að franska ríkið héldi eftir sérrétt-
indahlutabréfi eftir einkavæðinguna
sem gæfi því úrslitavöld í ýmsum
málefnum fyrirtækisins, t.d. hvað
varðaði breytingar á eignarhaldi.
Franska ríkið gæti því í raun þegar
á liði ákveðið að eign Volvo í fyrir-
tækinu yrði takmörkuð við 20%. í
fyrmefndu bréfi Balladurs var því
lýst yfir að hið „gyllta hlutabréf"
yrði ekki notað til að takmarka eign-
arhlut Volvo innan við 35%.
í stuttu máli má segja að það
hafi verið trúnaðarbrestur sem olli
því að samruninn var felldur. Annars
vegar á milli stjórnar fyrirtækisins
og hluthafa og hins vegar milli
stjórnar fyrirtækisins og starfs-
manna, ekki síst framkvæmdastjórn-
ar Volvo. Sumir vilja halda því fram
að vandamálið hafi ekki síst legið í
því hvemig eignarhaldi fyrirtækisins
er háttað. f raun „á“ enginn Volvo.
Stærstu hluthafamir eru stórfyrir-
tæki, bankar og hlutabréfasjóðir sem
ekki skipta sér af rekstrinum né eiga
fulltrúa í stjórn fyrirtækisins. Segir
í forystugrein í Svenska Dagbladet
að það sé ekki síst mikilvægt fyrir
sænska þjóðfélagsumræðu og efna-
hagslíf að draga lærdóm af þessu
máli. „Samrunahrakfarir Volvo vekja
upp spurningar, sem lengi hafa verið
ofarlega á baugi í Bandaríkjunum.
Hvernig er hægt að koma í veg fyr-
ir að fyrirtæki sé „rænt“ af stjóm-
endum þess? Hvemig er hægt að
stuðla að sterku og virku eignar-
haldi?
Það er þetta vandamál sem liggur
að baki deilunum í kringum Volvo.
Fyrirtæki þar sem eigendurnir gegna
miklu hlutverki hefði aldrei getað
haldið jafn kæruleysislega á jafn
risavöxnum samningi,“ segir í leiðar-
anum.
Viðskiptablaðið Finanstidningen
sagði að hér væri sænsk „per-
estrojka" að eiga sér stað.
Samstarf nauðsyn
í sjálfu sér er ekki deilt um að
Volvo þurfi á samstarfsaðila að
halda. Vissulega gengur rekstur fyr-
irtækisins mjög vel þessa stundina
og í október námu tekjur þess tæpum
fjórum milljörðum íslenskra króna.
Markaðsstaða fyrirtækisins hefur
líka ekki síst styrkst vegna lágs
gengis sænsku krónunnar undanfar-
ið ár. Að því mun hins vegar koma
innan fárra ára að hefja verði end-
urnýjun þeirra bifreiðategunda, sem
nú em seldar, og er kostnaðurinn
við slíkt það mikill að jafnvel stærstu
bifreiðafyrirtæki veraldar telja sig
ekki ráða við hann sjálf. Sænskir
sérfræðingar telja Volvo ráða við að
endumýja dýrustu tegundir sínar,
Volvo 850 og 900, upp á eigin spýt-
ur. Þegar hins vegar kemur að end-
umýjun annarra tegunda, einhvern
tímann eftir aldamót, er staðan önn-
ur. Þær tegundir munu þurfa að
byggja á tækni, sem enn hefur ekki
verið fyililega þróuð og mun Volvo
óhjákvæmilega þurfa að eiga sam-
starf við annan eða aðra bifréiða-
framleiðendur. Það var einmitt þessi
framtíðarsýn sem knúði fram samr-
unaáformin.
Hugsanlega verður samstarfinu
við Renault haldið áfram. í yfirlýs-
ingu sem franska fyrirtækið sendi
frá sér eftir að niðurstaða stjómar-
fundar Volvo lá fyrir sagði að sam-
starfið væri enn í fullu gildi þó svo
að krafturinn væri hugsanlega farinn
úr því. Fyrirtækin tvö, sem átt hafa
náið samstarf um margra ára skeið,
em líka samningsbundin hvort öðru
fram yfir aldamót. Þegar hefur verið
ráðist í mörg sameiginleg verkefni
og stórar pantanir verið gerðar. Re-
nault pantaði meðal annars nýlega
vörubifreiðavélar hjá einni verk-
smiðju Volvo fyrir rúmlega hundrað
milljarða íslenskra króna og Volvo
hefur að sama skapi pantað díselvél-
ar frá Renault. Það væri hvomgu
fyrirtækinu í hag að gefa þessi sam-
eiginlegu verkefni upp á bátinn.
Vonbrigði í Frakklandi
Samkvæmt heimildum Svenska
Dagbladet eru Renault-menn
kannski ekki eins slegnir yfír því
hvernig fór og opinber yfirlýsing
Gorbatsjov um uppsetningu NATO-flauga í Evrópu 1979
UPPHAHB AD EWALOK-
IIH VRWS SOVÉTMMHA
SÚ ÁKVÖRÐUN Atlantshafsbandalags-
ins, NATO, árið 1979 að setja upp 572
meðaldrægar kjarnorkuflaugar í Evrópu
olli geysilegum deilum á sínum tíma,
friðarhreyfingar mótmæltu ákaft og
Helmut Schmidt, þáverandi kanslari V-
Þýskalands, var fordæmdur af mörgum
flokksbróður sínum meðal jafnaðar-
manna. Danska blaðið Berlingske Tidende
segir að Schmidt hafi nú skýrt frá því
að Míkhaíl S. Gorbatsjov, fyrrverandi
Sovétleiðtogi, hafi heimsótt sig í mars í
fyrra og sagt að ákvörðunin hafi komið
mjög flatt upp á sovésku herstjórnina.
Gaf hann í skyn að hún hefði gert hrun
Sovétveldisins óumflýjanlegt.
Frásögnin er birt í nýrri útgáfu
af ævisögu Schmidts sem
Bretinn Jonathan Carr skráði og er
í kafla sem bætt hefur verið við
ritið. Ákvörðun NATO, sem oft er
nefnd „Tvíhliða ákvörðunin", átti
rætur að rekja til ræðu sem Schmidt
flutti 1977 í London. Um miðbik
áttunda áratugarins komu Sovét-
menn sér upp hundruðum nýrra
SS-20 flauga sem voru meðaldræg-
ar og því beint gegn V-Evrópu; að
sögn Gorbatsjovs treysti Moskvu-
stjórnin því að NATO myndi aldrei
þora að gjalda í sömu mynt af ótta
við áróður friðarhreyfinga og nei-
kvæða afstöðu almennings til víg-
búnaðar.
í ræðu sinni lagði Schmidt til að
bandalagið svaraði Sovétmönnum
með því að setja upp bandarískar
flaugar í Evrópu en fara jafnfranit
fram á viðræður um að öllum meðal-
drægum flaugum yrði eytt. Gorbatsj-
ov sagðist hafa heimsótt eldflauga-
stöð rétt hjá Moskvu og spurt yfír-
manninn hvort til væru nokkrar varn-
ir gegn nýju NATO-flaugunum. „Þvi
Morgunblaðið
/Sverrir