Morgunblaðið - 16.01.1994, Page 45

Morgunblaðið - 16.01.1994, Page 45
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. JANUAR 1994 Leiðangurinn í Taklamakan-eyðimörkinni í Mið-Asíu. Skogur an vatns i Eyðimörk dauðans LEIÐANGUR Breta og Kínverja fór á úlföldum yfir „Eyðimörk dauðans“ í Norð- vestur-Kína í haust og fann aspaskóg, en ekkert vatn. Þetta mun vera fyrsti leiðangur- inn, sem hefur ver- ið farinn um það svæði, sem heitir réttu nafni Taklamakan-eyði- mörkin. Við töldum fyrst að þetta væri fyrir- heitna landið,“ sagði leiðangurs- stjórinn,“ Charles Blackmore maj- ór. „Engu var líkara en að við værum stödd í enskum skógi. Við höfðum verið vatnslítil í ijóra daga og héldum að við hefðum verið bænheyrð, en í ljós kom að við höfðum á röngu að standa. Við grófum og grófum í skóginum, sem er í gömlum uppþomuðum árfarvegi, sáum fíðrildi og köngulær, en fundum ekkert vatn. Við gerum okkur ekki grein fyrir því hvemig skógur fær þrifíst þarna.“ Fimm Bretar og fjórir Kínveijar fóru 1270 km vegalengd austur yfír Taklam- akan- eyðimörkina ásamt sex Úgúrum. Þeir búa á þessum slóðum, tala mál skylt tyrknesku og höfðu umsjón með 30 úlföldum, sem voru notaðir í ferðinni. Ferðin stóð í 59 daga, hófst í september í Markit við Silkibrautina fomu í Vestur- Xinjiang-héraði og henni lauk í nóvem- ber í Luobuzhuang, suðvestur af af- skekktu kjamorkutilraunasvæði Kín- veija í Lop Nor. Um tíma var leiðangurinn hætt kom- inn þegar honum tókst ekki að fínna grunnvatn þrátt fyrir fjögurra daga leit.„Umsjónarmaður úlfaldanna kom til okkar og sagði að fjórir þeirra mundu drepast þennan dag ef við fyndum ekki vatn,“ sagði hjúkrunarkona leiðangurs- ins, Carolyne Ellis, eftir ferðina. „Þess vegna gáfum við þeim dálítið af vatni okkar. Þótt það væri eins og dropi í hafíð nægði það til þess að þeir lifðu daginn af,“ sagði hún. Dagsskammtur leiðangursmanna var kominn niður í að- eins einn lítra á mann í 45 stiga hita á celsíus þegar þeir fundu loksins nógu mik- ið vatn til þess að endumýja birgðir sínar. Skömmu eftir að ferðin hófst gerðu Kínveijar tilraun með kjarnorkusprengju í Lop Nor, í nokkurra hundmða kfló- metra fjarlægð, en án þess að leiðangurs- menn yrðu varir við það. „Við heyrðum ekkert, vissum ekkert og sáum engan blossa,“ sagði Carolyne. Leiðangurs- menn fréttu um tilraunina mörgum dög- um eftir að hún var gerð þegar hjálpar- sveit þeirra í suðuijaðri Taklamakan- eyðimerkurinnar tilkynnti þeim um hana í talstöð. Hjálparsveitin ók um Silkibrautina fomu og uppþornaða árfarvegi með matvæli og vatn handa leiðangrinum og skildi vistirnar eftir á nokkmm stöðum á leiðinni, en þó kom fyrir að alvarlegur birgðaskortur gerði vart við sig. Norður og suður af Taklamakan-eyði- mörkinnu eru einhveijir hæstu ijallgarð- ar heims. Því hefur verið haldið fram að nafn hennar merki „þeir sem fara þangað koma aldrei aftur". Hins vegar segja leiðangursmenn að nafnið þýði í raun og veru „land Takla“ og að með því sé átt við foma íbúa svæðisins, en Leiðangursstjórinn: Blackmore majór. Hjúkrunarkona: Carolyne Ellis. í daglegu tali gengur það undir nafninu „eyðimörk dauðans". „Við vomm heppiri með veður og ferð- in gekk vel,“ sagði Carolyne Ellis. „Ég held að líða muni á löngu þar til þetta verður endurtekið.“ Eina óhappið í ferð- inni var þegar úlfaldi hálsbrotnaði er honum varð fótaskortur. „Úlfaldarnir ollu mér mestum erfíðleikum," sagði Carolyne. „Ég er ekki dýralæknir, en þeir vom helztu fórnarlömbin." Fyrri tilraunir til þess að fara yfír Taklamakan-eyðimörkina hafa farið út um þúfur. Árið 1898 fór sænski land- könnuðurinn Sven Hedin út í auðnina í leit að týndri borg undir eyðimerkurs- andinum. Þegar hann hafði verið vatns- laus í fímm daga tókst honum að skríða að bökkum Khotanárinnar, einnar af nokkmm ám sem hverfa í Taklimakan- auðninni. Aðeins Hedin og einn maður annar úr leiðangri hans héldu lífí og gátu þakk- að það því að þeir dmkku úlfaldablóð. Seinna kallaði Hedin ferðina „einhveija þá erfíðustu, sem ég tók mér á hendur í Asíu“. Fjómm ámm síðar reyndi brezkur leiðangur undir stjóm Sir Aurels Steins að fara yfír Taklamakan frá norðri til suðurs, en neyddist til þess að snúa við að viku liðinni. Fyrir tveimur ámm tókst japönskum leiðangri ekki að komast yfír eyðimörkina með því að fara úr annarri átt. í leiðangrinum nú fundust nokkrir bústaðir búddatrúarmanna og leifar forns þorps. Verksummerki bentu til þess að borað hefði verið eftir olíu á svæðinu og í ljós hefur komið að það er auðugt af málmum. „Við sönnuðum að hægt er að fara yfír eyðimörkina," sagði Blackmore leið- angursstjóri. „Við gerðum merkar upp- götvanir á fomum stöðum og fundum meðal annars verkfæri úr tinnusteini, sem eru að minnsta kosti 10.000 ára gömul. Vatn fannst á þriggja metra dýpi á vissum stöðum og það gerði okk- ur kleift að halda lífi. Einnig hafa fund- ist ummerki um gífurlegar málmauðlind- ir, sem Kínveijar hafa mikinn áhuga á.“ Önnur könnunarferð og rækilegri er fyr- irhuguð.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.