Morgunblaðið - 19.01.1994, Síða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. JANÚAR 1994
Minning
Gísli Sigurbjöms
son forstjóri
Heiðursfélagi Öldrunarfræðafé-
lags íslands, Gísli Sigurbjörnsson,
er látinn. Gísli var í hópi stofnenda
Öldrunarfræðafélags Islands fyrir
20 árum og fyrsti fonnaður félags-
ins. Gegndi hann formennsku frá
1973-77. Undir hans forystu festi
félagið rætur. Helstu markmið frá
byijun voru að styðja hvers kyns
rannsóknir á fyrirbærum öldrunar,
öldrunarsjúkdómum, félagslegum
og Qárhagslegum vanda aldraðs
fólks. Að vinna að aukinni fræðslu
um þessi efní, jafnt á faglega svið-
inu sem og meðal almennings, að
vera til ráðuneytis um lausn vanda-
mála aldraðs fólks og gera tillögur
og koma með ábendingar til opin-
berra aðiia um málefni aldraðra.
Gísli var heiðraður fyrst á 75 ára
afmæli sínu fyrir störf í þágu fé-
lagsins og enn frekar síðastliðið
haust þegar Öldrunarfræðafélag
íslands fagnaði 20 ára afmæii sínu
með vísindaþingi í Reykjavík.
Tryggð og ræktarsemi hélt hann
ávallt við þau markmið sem fyrr
er hér getið og er skemmst að minn-
ast myndarlegs framlags hans til
að gera Öldrunarfræðafélagi ís-
lands kleift að halda 10. norræna
þingið í öldrunarfraeðum hér á Is-
landi 1990. Stjóm Öldrunarfræða-
félags íslands kveður með virðingu
merkan brautryðjanda í öldrunar-
málum á íslandi og vottar eiginkonu
hans, Helgu Bjömsdóttur, dætram
og fjölskyldu samúð sína.
Anna Birna Jensdóttir.
Kveðja frá Félagi
frúnerkjasafnara
Hinn 7. janúar sl. lézt í hárri elli
í Reykjavík maður, sem kom víða
við í íslenzku þjóðlífi á löngum
æviferli, Gísli Sigurbjömsson, for-
stjóri EUiheimiIisins Grundar. Pjöl-
margir samferðamenn hans hafa
að vonum minnzt hans og getið
þeirra mörgu og merku verka og
starfa, sem hann bæði vann og
stuðlaði að af alkunnum dugnaði.
Hér verður með fáum orðum ein-
ungis getið eins þáttar í störfum
Gísla, sem engu að síður er sjálf-
sagt, að liggi ekki með öllu í þagn-
argildi.
Gísli Sigurbjömsson hóf kom-
ungur viðskipti með frimerki og rak
um nokkur ár verzlun með þau eða
allt þar til hann varð forstjóri EIIi-
heimilisins Grundar árið 1934.
Hann hélt engu að síður áfram að
fylgjast með í frímerkjaheiminum
og mun hafa gert svo fram á efstu
ár.
Árið. 1957 var Félag frímerkja-
safnara stofnað, og varð Gísli emn
meðal stofnenda þess og æ síðan
félagi. Á aðalfundi F. F. 1966 varð
hann formaður félagsins og gegndi
því starfi af röggsemi til ársins
1969. Á stjómarárum sínum í F. F.
leysti hann vandræði félagsins um
fundarstað á þann hátt að lána því
föndursal Elliheimilisins undir mán-
aðarlega fundi að vetri til. Þetta
var félagsmönnum algerlega að
kostnaðarlausu og meira en það,
því að tekjur af kaffiveitingum, sem
hann lét undirbúa undir hvem fund,
runnu óskiptar til félagsins. Vora
fundir F. F. síðan haldnir á þessum
stað til ársins 1977, en þá hafði
félagsmönnum flölgað svo, að sal-
urinn reyndist of lítiil.
Á sijómarárum Gísla varð F. F.
tíu ára. Af því tilefni var haldin
afinælissýning, FILEX 67. Eina
sýningarefni þeirrar eftirminnilegu
frimerkjasýningar var hluti af svo-
nefndu Hans Hals safni, sem er í
eigu íslenzku póststjómarinnar. Er
þetta mjög merkilegt safn íslenzkra
frimerkja, sem kennt er við þann
mann, sem kom þvf saman og var
stórkaupmaður í Stokkhólmi. Gísli
Sigurbjömsson, sem var um langt
árabil ráðunautur póststjómarinnar
um frímerkjamál, átti diýgstan þátt
í því, að safiiið hafnaði í eigu póst-
stjómarinnar. Þó að ekki væri nema
fyrir það framtak, mega íslenzkir
frímerkjasafnarar minnast og lofa
Gísla Sigurbjömsson. Jafhframt
skulu honum hér færðar þakkir
fyrir allt það annað, sem hann vann
sameiginlegum málum frimerlqa-
safnara.
Að endingu flyt ég frú Helgu
Bjömsdóttur, dætrum hennar og
skylduliði samúðarkveðjur frá Fé-
lagí frímerkjasafnara.
Jón Aðalsteinn Jónsson
formaður F. F.
Gísli Sigurbjömsson er látinn,
vinur og velgerðarmaður er horfín
af sjónarsviði þess daglega. Minn-
ingin um óvenjulega heilsteyptan
mann og mikla persónu lifir björt
og skýr.
„þar fór svipur manns í mold
meiri en flestra hin»a“
Gísli Sigurbjömsson var enginn
meðalmaður. Hann var afburða-
maður, skarpgáfaður, víðsýnn og
harðduglegur eins og verk hans
munu lengi bera ljósastan vott um.
Störf hans era fjölþættari en svo,
og yfirgripsmeiri, að það sé á mínu
færi að fjalla um, enda munu það
aðrir gera nú er hann hvílist frá
miklu starfi, sem færist yfir á hend-
ur annarra. Kynni mín af Gísla Síg-
urbjömssyni ná yfir nokkuð meira
en tvo áratugi. Þau kynni hafa orð-
ið mér dýrmæt og verða svo um
ókomin ár.
Það mun hafa verið 1965 að Gísli
kom á fót rannsóknastofnunni
Neðri Ás í Hveragerði, en þar hafði
hann 1952 stofnað dvalarheimilið
Ás og Ásbyrgi og hafið margháttað-
ar framkvæmdir og allt ber það
vott um þá fyrirhyggju og snyrti-
mennsku sem honum var í blóð
borin. Gísli lét sér mjög annt um
þessa rannsóknastofnun sína og
held ég að honum hafí þótt vænt
um hana. Þangað bauð hann mörg-
um vísindamönnum, bæði nýgræð-
ingum og reyndum háskólaprófess-
orum, til dvalar og rannsóknastarfa
um lengri eða skemmri tíma. Þang-
að komu menn og konur víðs vegar
að úr heiminum og nutu gestrisni
og fyrirgreiðslu stofnunarinnar að
kostnaðarlausu. Stofnunin gaf út
röð rita vísindalegs efnis. Fyrsta
heftið í þeirri ritröð kom út 1969,
en nú eru heftin orðín 51. Fyrir
utan þessa starfsemi styrkti Gísli
álitlegan hóp ungra vísindamanna,
ýmist beint eða óbeint, til rann-
sókna um lengri eða skemmri tíma.
Sá er hér heldur á penna er
meðal þeirra eldri, sem ýmsir sjálf-
sagt telja að ætti að vera hættur,
sem Gísli gerði mögulegt að halda
áfram rannsóknum. Honum er það
að þakka að tekist hefur að koma
saman jarðfræðikorti af EyjafjöII-
um, sem gefið var út og sent í flest-
alla skóla landsins, og miklu efni
safnað af svæðinu, en það bíður að
mestu enn úrvinnslu. Auk þess hef-
ur Gísli, gegnum sína rannsókna-
stofnun, styrkt rannsóknir mínar á
öðra svæði og fer því verkefni senn
að Ijúka. Það verkefni reyndist
meira heldur en gert var ráð fyrir
í upphafí. Aldrei heyrðist orð frá
Gísla í þá átt að honum þætti verk-
ið sækjast seint en bara uppörvun
um að halda áfram _að ljúka því.
Á bókasafnínu í Áshlíð hittumst
við og ræddum, oft lengi, saman.
Þá kynntist ég manninum Gísla
Sigurbjömssjmi bak við öll hans
verk, lærði að þekkja viðhorf hans
til manna og málefna, hans brenn-
andi áhuga fyrir hvers konar fram-
föram og rannsóknum á öllum svið-
um. Hann skildi að „vísindin efla
alla dáð“ og því bæri að þeim að
hlúa. Víðsýni hans og þekking á
ýmsum, mjög mismunandi sviðum
var baeði furðuleg og undraverð.
Mér er kunnugt um að hann stofn-
aði ófáa sjóði til styrktar ýmsum
rannsóknum og framkvæmdum, en
ekki komust þau verk hans í há-
mæli, enda eklri háttur hans að flíka
slíku.
Rabbfundur okkar í Áshlíð verða
mér minnisstæðir. Eg lærði á þeim
margt sem ekki verður af bókum
lært, og ófáar dýrar fræðibækur
fékk ég þar úr hendi Gísla.
Nú, þegar leiðir skiljast, er mér
efst i huga söknuður og þakkir, sem
ekki verða með orðum tjáðar en
aðeins geymdar í fylgsnum hugar,
fyrir allt það mikla og margvíslega
sem ég hef þegið.
Alþjóð þekkir verk Gísla Sigur-
bjömssonar. Þau standa honum
sem óbrotgjam minnisvarði. Við
leiðarlok skal þjóð ekki syrgja sín
míkilmenni en gleðjast yfir að hafa
þau borið og vera af þeim stolt.
Svo veri þá Gísli Sigurbjömsson
kvaddur.
„Flýt þér vinur í fegri heim-fljúðu á vængj-
um morgunroðans meira að starfa guðs um
geim.“
Frú Helgu, dætrum þeirra og
öðru skyldfólki vottum við Guðrún
okkar dýpstu samúð.
Jón Jónsson.
Við andlát Gísla Sigurbjömssonar
kemur í huga sá hópur brautryðj-
enda, sem varðað hafa veg þjóðlífs-
ins úr örbirgð til mannsæmandi lífs-
kjara.
Gísla þekkti ég fremur af afspum
en af persónulegum kynnum. Hann
var í nánu vinfengi við foreldra
mína Svövu og Ólaf Jónsson (Flosa)
og samstarfsmaður föður míns og
afa í stjóm Elliheimilisins Gn. ídar
um áratuga skeið.
Á æskuheimili mínu var jafhan
talað um Gísla á Elliheimilinu með
aðdáun og jafhvel lotningu. Mér
duldist ekki, að hér fór enginn
venjulegur maður. Hugmynda-
auðgi, þreki og dugnaði var við
brugðið í hveiju sem hann tók sér
fyrir hendur. Hann hafði skarpa
innsýn í rekstur og fjármál og hafði
ekki síður glöggt auga fyrir að
gera hina smæstu hluti rétt en að
gera hina réttu hlutina. Stjóm hans
á Elliheimilinu Grand var með því-
líkum ágætum, að vandfundinn var
áþekk stofiiun, er samjöfnuð þoldi.
Hann var hugsjónamaður og bar-
áttumaður fyrir góðum málstað.
Grund var reist á erfíðum túnum
af hópi hugsjónamanna til að bæta
úr brýnni neyð. Hann var þar í
flokki með föður sínum og allar
götur síðan brautryðjandi í öldrun-
arþjónustu. Hann lét síg skipta
þjóðfélagsmál, íþróttamál, vísindi
og listir með þeim hætti að lengi
verður í minnum haft. Hann var
mannræktarmaður og fastur fyrir
í skoðunum. Hann var maður gleði
en jafnframt alvöramaður, tilfinn-
ingaríkur en traustur og of stór í
sniðum fyrir dægurflaugar ís-
lenzkra stjórnmála.
Genginn er eftirminnilegur höfð-
ingi. Vandfundinn verður sá, sem
getur fetað í slóð hans.
Sverrir Olafsson.
Gísli Sigurbjömsson var óvenju-
legur dugnaðar- og athafnamaður,
sem lét til sín taka á ýmsum svið-
um, framkvæmdamaður og stjóm-
andi, sem helgaði sjúkum og öldruð-
um líf sitt. I sextíu ár stjómaði
hann Elliheimílinu Grund, sem lengi
var eina hjúkrunar- og elliheimilið
í Reykjavík. Þar lagði hann sig fram
um að Ieysa vanda sjúkra og aldr-
aðra og aðstandenda þeirra. Það
leiddi eðlilega til þess, að oft var
þrengra um íbúa heimiiisins en Gísli
taldi æskilegt. Gísla tókst jafnan
að haga rekstri heimilisins svo, að
nokkuð varð afgangs til þess að
stækka, breyta og bæta, þannig að
hægt væri að mæta mismunandi
þjónustu- og umönnunarþörf íbú-
anna.
Vegna dugnaðar og hagsýni fólu
sveitarfélögin á Suðurlandi Gísla
að koma upp dvalar- og hjúkranar-
heimili í Hveragerði, sem hann
veitti forstöðu jafhfiramt Elliheimil-
inu Grand. í Hveragerði sá Gísli
mikla möguleika til reksturs heilsu-
hælis og endurhæfíngar, ekki að-
eins fyrir íslendinga. Hafði hann
eínnig hug á að koma þar upp
heilsuhæli eftir mið-evrópskum fyr-
irmyndum þar sem fólk gæti náð
sér eftir veikindi í heilnæmu lofts-
lagi, notið heitra vatns- og leirbaða,
en Gísli var sannfærður um lækn-
ingamátt hveravatns og leirs. Til
þess að renna stoðum undir þessar
hugmyndir sínar kom hann á fót
rannsóknastofhuninni Neðra-Ási í
Hveragerði og bauð þangað erlend-
um vísindamönnum, sérstaklega
þeim sem voru fúsir til að rannsaka
aðstæður í Hveragerði, sem gæti
orðið til að styðja hugmyndir hans
um að koma þar upp heilsuhæli.
Gísli var þarna mjög langt á undan
sinni samtíð, raunar svo langt, að
honum tókst ekki að hrinda þessum
t
Dr. FRANZ MIXA
lést 16. janúar sl. f Miinchen.
Hertha Töpper-Mixa
Ólafur F. Mixa, Kristín Þorsteinsdöttir,
barnabörn.
t
Hjartkær systir og mágkona,
SIGRÚN ÁSGEIRSDÓTTIR
frá Krossnesi,
andaðist á Droplaugarstöðum, Snorrabraut 58, Reykjavik,
17. janúar sl.
Ólafia Ásgeírsdóttir, Pétur Stefánsson.
t
Móðir okkar,
ANNA BEKK GUÐMUNDSDÓTTIR
frá Seyðisfirði,
lést á Hjúkrunarheimilinu Skjólí mánudaginn 17. janúar.
Vilborg Einarsdóttir,
Einar Einarsson,
Jórunn Eínarsdóttir,
Hreggviður Þorgeirsson.
t
Móðursystir mín,
THORA SUNDSTRÖM
(ÞÓRA MAGNÚSDÓTTIR),
Tollarp,
Sviþjóð,
er látin.
Fyrir hönd ættingja,
Garðar Jensson.
t
Útför frænku minnar,
GUÐRÚNAR GUÐVARÐARDÓTTUR,
Eskihlíð 14,
fer fram frá Hallgrímskirkju föstudaginn 21. janúar kl. 13.30.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkaðir en þeim, sem vildu
minnast hennar, er bent á Heimahlynningu Krabbameinsfélagsins.
Erla M. Helgadóttir.
t
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir,
amma, langamma
og sambýliskona,
GUÐRÚN LAUFEY TÓMASDÓTTIR,
Laugavegi 50,
sem lést 12. þ.m., verður jarðsungin f
Fossvogskapellu á morgun, fimmtudag-
inn 20. janúar, kl. 15.00.
Guðmundur Kr. Erlendsson, Sigursteina Jónsdóttir,
Guðbjörg Erlendsdóttir,
ömmubörn
og Viibert Stefánsson.