Morgunblaðið - 13.03.1994, Blaðsíða 24

m !0+iRnnflnpfflifmiv
24
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
SUNNUDAGUR 13. MARZ 1994
Minning
Ema Þorleifsdótt-
ir félagsráðgjafi
Fædd 9. apríl 1939
Dáin 7. mars 1994
Bekkjarsystir okkar, Erna Þor-
leifsdóttir, lést í Landspítalanum
mánudaginn 7. mars eftir erfiða
baráttu við óvæginn sjúkdóm allt
sl. ár.
Ema slóst í hóp okkar bekkjarfé-
laganna þegar hún hóf nám í Versl-
unarskólanum 1956. Við hin höfðum
flest byijað nám í fyrsta bekk árinu
áður, árið 1955, þegar skólinn varð
50 ára og vorum þegar farin að
kynnast nokkuð. Vera kann að Ernu
hafi þótt erfítt að koma í nýjan
skóla og bætast í hópinn en okkur
bekkjarsystrum hennar fannst strax
mikið til hennar koma. Ema var
aðeins eldri en flestar okkar hinna
en hvert ár skiptir miklu á því ævi-
skeiði. Hún bar einnig með sér fram-
andi og forvitnilegan blæ. Hún hafði
alist upp vestur á ísafirði en það
réð ekki úrslitum, Ema var nýkom-
in frá Ameríku þar sem hún hafði
búið hjá frænku sinni og talaði góða
ensku. Á þeim tímum þegar vöm-
innflutningur var takmarkaður hér
á landi en bandarískar kvikmyndir
vísuðu á veröld drauma og lysti-
semda vora ekki margar ungar ís-
lenskar stúlkur sem höfðu heimsótt
eða búið í Ameríku sem þá þótti
ævintýralegt útland. Hún var líka
trúlofuð en við langflestar óráðnar
og ólofaðar. Strax þá fylgdi henni
þroskað yfírbragð þó hún væri
telpulega klædd og hún var ein-
hvem veginn fullorðnari og lífs-
reyndari en við hinar á yfírlætislaus-
an hátt. Svipmynd hennar er greypt
í hugann frá þessum tíma. Hún var
meðalhá vexti, beinvaxin og bar sig
vel. Hún var litfríð og ljóshærð með
óvenjulega bjart hörand sem stakk
í stúf við sterka litinn á amerísku
kápunni, augun blá og tennurnar
jafnar og hvítar í fallegu brosinu.
Við komumst fljótt að því að hún
Ema var líka skemmtileg og hafði
óvenju góða kímnigáfu sem hún
beitti jafnt á sjálfa sig og aðra og
hún varð fljótlega ómissandi félagi.
Bekkjardeildimar vora þijár sem
fylgdust að og skólaárin liðu með
gleði og sorgum unglingsaránna
sem mótuðu okkur án þess að við
tækjum eftir því. Minningamar
geymast þó í fylgsnum hugans þar
sem kalla má þær fram með hjálp
félaganna og njóta æskunnar í nýju
ljósi. Við lukum Verslunarskólaprófí
1959 frá gamla Verslunarskólanum
á Grandarstíg. Ema átti auðvelt
með nám og tók stúdentspróf 1961
ásamt þeim bekkjarfélögum sem
héldu áfram námi. Meðan hún var
enn í verslunardeild skólans hafði
hún kynnst mannsefninu sínu, það
var reyndar í starfsfræðslu á vegum
skólans og urðum við stallsystur
hennar hugfangnir áhorfendur að
því sem kallast ást við fyrstu sýn.
Friöfinns
Suðuriandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
tíl kl. 22,<
Skreytingar við öll tilefni.
Ema giftist Siguijóni Jóhannssyni
blaðamanni og kennara 4. júlí 1960.
Hann er fæddur 12. ágúst 1933 og
jafnan kallaður Diddó af ástvinum,
ættingjum og vinum. Foreldrar hans
vora Jóhann Siguijónsson bókari
sem nú er látinn og Guðrún Magnús-
dóttir fyrrverandi símstöðvarstjóri.
Þau Ema og Diddó eignuðust íjögur
böm: Jóhann, f. 8. nóvember 1960,
sem er prentsmiður hjá Skákprenti
og á einn son á fyrsta ári, Aron;
Þórgunni, f. 8. maí 1963, sem tók
stúdentspróf í Noregi og er einnig
prentsmiður hjá Skákprenti, hún á
11 ára dóttur, Emu Sif Óskarsdótt-
ur; Katrínu, f. 24. ágúst 1964, sem
er húsmóðir búsett í Gautaborg og
á eins árs gamlan son, Davíð Þór;
Önnu Guðrúnu, f. 25. júní 1968, sem
er nemi og meðferðarfulltrúi.
Bamabömin vora því orðin þijú.
Fyrsta barn sitt átti Ema meðan
hún var enn í skóla og hin börnin
bættust óðum í hópinn. Þegar þau
fóra aðeins að stálpast fór Ema að
vinna sem ritari á Náttúrafræði-
stofnun og Erfðafræðistofnun. Síðar
vann hún á geðdeild Landspítalans
á Kleppi og var ritari Tómasar
Helgasonar prófessors hátt í áratug.
Vinna hennar þar vakti áhuga henn-
ar á frekara námi og árið 1978 tóku
þau Diddó sig upp með bömin fjög-
ur og héldu til Noregs þar sem hún
lagði stund á nám í félagsráðgjöf
en Diddó starfaði sem kennari við
Blaðamannaskólann í Osló. Þau
undu mjög vel hag sínum í Osló en
Erna sneri heim með bömin 1981
að loknu námi og Diddó lauk sínum
verkefnum og kom heim ári síðar.
Ema hóf strax störf sem félagsráð-
gjafí á geðdeiid Landspítalans og
vann bæði á áfengismeðferðardeild
og síðar á bama- og unglingageð-
deild. Fyrir 2 árum tók hún sér eins
árs hlé frá störfúm og starfaði sem
félagsráðgjafí við æfíngadeild
Kennaraháskólans. Ema átti við
nokkra vanheilsu að stríða eftir að
hún kom heim frá námi og dró það
nokkuð úr starfsþreki hennar. Hún
vann þó ótrauð að krefjandi starfi
sínu eftir bestu getu. Ema missti
báða foreldra sína fyrir rúmu ári
en þau vora Guðrún Bergsdóttir
húsmóðir, f. 4. desember 1915, sem
dó 9. júní 1992 og Þorleifur Guð-
mundsson framkvæmdastjóri, f. 28.
nóvember 1911, sem dó 15. septem-
ber sama ár. Systkini Ernu era
Bergur, forstöðumaður fjármála- og
stjómarsviðs Reykjavíkurhafnar,
Þórhildur leikstjóri og Eggert leik-
ari en öll eiga þau maka og böm.
Erna veiktist skyndilega fyrir
rúmu ári og greindist hjá henni ill-
kynja æxli i höfði. Þrátt fyrir með-
ferð tókst ekki að vinna bug á mein-
inu og hrakaði heilsu hennar þar til
hún lést 7. mars sl. Meinið óx á því
svæði heilans þar sem málstöðinni
er búinn staður. Það varð til þess
að Ema átti mjög erfítt með að tjá
sig, óbrenglaðar hugsanir hennar
fundu ekki alltaf rétt orð og rétt
tungumál og hún gat ekki lesið. Þó
að ástvinir hennar lærðu að þekkja
og skynja þarfír hennar og líðan
varð það henni eðlilega mikil raun
að geta ekki tjáð sig óhindrað á
þessum erfíða reynslutíma ævinnar.
Diddó sýndi henni mikla nærgætni
og stuðning í erfíðum veikindum en
þau vora afar góðir félagar og sam-
búð þeirra góð. Sömu umhyggju
naut hún hjá bömum sínum sem
önnuðust hana heima og systkinum
og vinum sem heimsóttu hana oft.
Erna dvaldi um skeið á Reykjalundi
en gat verið heima að mestu þar til
alveg undir lokin og er fjölskyldan
mjög þakklát fyrir góða umönnun
Heimahlynningar Krabbameinsfé-
lags íslands.
Ema var trygglynd og vinföst.
Eðliskostir hennar vora slíkir að hún
átti auðvelt með að eignast vini, var
vinmörg og fylgdu henni til lífstíðar
sterk tengsl við fólk sem hún hafði
verið samvistum við, í skóla og á
vinnustöðum. Hún hafði heilbrigða
skynsemi, var áhugasöm og vakandi
gagnvart samfélagi sínu, víðlesin
og hafi áhuga á bókmenntum og
listum. Hún var staðföst og skap-
föst. Hún gat verið skapmikil en
hafði góða stjórn á skapi sínu og
var ekki dómhörð. Hún hafði ágæta
kímnigáfu og gat verið fjarskalega
orðheppin og vakti oft ómetanlega
hlátra og léttlyndi í stallsystrahópn-
um. Umfram allt var hún góð og
skynsöm manneskja sem hafði nota-
lega návist.
Við bekkjarsystumar úr Verslun-
arskólaárgangnum sem útskrifaðist
1959 tókum upp á því 1964 að hitt-
ast einu sinni í mánuðj yfír vetrar-
tímann í saumaklúbb. í haust verða
því 30 ár sem þessar rúmlega 20
bekkjarsstur hafa fylgst að auk
skólaáranna. Við höfum sannarlega
saumað og pijónað einhveijar flíkur
á þessum 30 áram en það sem
meira, er um vert, við höfum haldið
samskiptum og tengslum, fylgst
með gleði og sorgum hverrar ann-
arrar, saumað og ofið þann vef vin-
áttu og samheldni sem gefur lífinu
gildi og veitir okkur samastað í til-
veranni.
Hún Erna var alltaf svolítið á
undan okkur stöllum að takast á
við lífið. Samt var hún hæglát kona
og lá ekkert á. Kunni reyndar vel
þá list að taka lífínu með ró. Það
var bara eins og lífið vitjaði hennar
fyrr en okkár. Nú hefur hún þurft
að takast á við dauðann á undan
okkur, hann vitjaði hennar líka fyrr
og langt um aldur fram. Það er
sárt að missa hana Ernu í blóma
lífsins og skarðið hennar verður
aldrei fyllt í hópi okkar bekkjar-
systranna en við eram þakklátar
fyrir að hafa átt hana að vini. Mest-
ur er þó missir ástvina hennar,
Diddó, bamanna og bamabamanna
og systkina og fjölskyldna þeirra.
Þeim semdum við innilegar samúð-
arkveðjur.
Blessuð sé minning Emu Þorleifs-
dóttur.
Fyrir hönd skólasystra
úr Verslunarskólanum,
Guðrún Agnarsdóttir.
Við andlát vinkonu minnar, Emu
Þorleifsdóttur, leitar hugurinn aftur
til þess tíma þegar kynni okkar
hófust í Gagnfræðaskólanum við
Hringbraut haustið 1952, Erna þá
nýkomin til Reykjavíkur frá Ísafírði
og ég flutt í Vesturbæinn úr Laug-
arneshverfí.
Við voram hópur stelpna sem
fylgdumst að í og úr skóla og ég
man að við fylgdum hver annarri
heim eftir föstu kerfí, fóram fyrst
með stelpunum sem bjuggu í Skjól-
unum, síðan á Hagana og enduðum
á Melunum. Oftar en ekki var skóla-
töskunum hent inn í gang heima
og þeim sem lengra áttu að fara
fylgt heim að dyrum. Þetta var auð-
vitað tímafrekt, en ákaflega gefandi
að því er okkur fannst. Við enduðum
oft með Emu á Grenimelnum. Fyrst
í stað vorkenndi ég Emu, ekki bara
Krossar á leiði
ttt
/ vidarlil <>» malaOir . Misiiiiiiiaiicli iiiynsliir . vonchtc) viiiua.
Sími 91 -35929
vegna þess að hún var árinu yngri
en við hinar, heldur ekki síður vegna
þess að hún var úr sveit (en sveit
skilgreindi ég í þá daga sem þann
hluta landsins sem lá utan borgar-
marka Reykjavíkur) og ofan á allt
saman átti hún svo þijú yngri systk-
ini. Mér fannst mikið á hana lagt.
Sem betur fer hafði ég ekki orð á
þessu við hana sjálfa fyrr en síðar
og þá leiðrétti hún mig svo ræki-
lega, einkum varðandi Isafjörð, að
það er mér enn minnisstætt.
Þá gerðist það dag einn þegar
við Ema voram eftir tvær einar á
Grenimelnum, að hún bauð mér
formlega að verða vinkona sín. Mér
kom formfestan á óvart, því þá
þekktumst við ekki sérlega vel, en
boðinu tók ég fegins hendi og þegar
fram liðu stundir varð mér ljóst
hvílíkt kostaboð þetta var. Erna var
afbragðs félagi, kát og miklu
skemmtilegri en gengur og gerist,
en hún bjó líka yfir fleiri þáttum,
svo sem festu og einurð, sem ég
dáði hana fyrir.
Þetta vora góð ár og í minning-
unni fínnst mér það hafi verið eilíft
vor í Vesturbænum, sólskinsvor. En
leiðir skildu, við fóram hvor í sinn
skóla og Ema til Ameríku. Ég fékk
bréf og myndir. Á einni myndinni
var Ema með ljóshærðri fegurðar-
dís, það var Anna móðursystir henn-
ar sem Ema hafði mikið dálæti á.
Svo kom hún loksins heim og mér
fannst hún hafa breyst. Ljósa hárið
var að vísu á sínum stað, nú stutt-
klippt, og fallega brosið óbreytt, en
göngulagið var allt í einu orðið tigu-
legt, mittið mjótt og svo var hún
klædd eftir bandarískri unglinga-
tísku og kunni allar nýjustu sveifl-
urnar í Rock’n Roll.
Árin liðu og fyrr en varði voram
við orðnar eiginkonur og mæður,
báðar búsettar í Vesturbænum ekki
ýkja langt hvor frá annarri. Þá urð-
um við samrýndari en bestu systur
og þótt fjárhagurinn hafí oft verið
bágborinn á þessum fyrstu búskap-
arárum, held ég að þessi tími hafi
kannski verið sá besti á vináttuferli
okkar. Við hjálpuðumst að, kennd-
um hvor annarri eins við best gátum
og pössuðum krakkana hvor fyrir
aðra.
Það var einmitt á þessum áram,
sem Erna segir við mig eitt kvöld
þegar við sitjum einar í stofunni
heima hjá henni: „Ætlar þú að
skrifa um mig þegar ég dey?“ Þetta
fínnst mér frámunalega asnaleg
spuminng og neita að svara, enda
eram við báðar þá við ágæta heilsu.
Erna lætur sig ekki: „Þú ert besta
vinkona mín, þú átt að skrifa um
mig þegar ég dey.“ Þá þekki ég
svipinn sem hún setur upp og ákveð
að losna úr klípunni með lagni. „Ég
get ekki skrifað." Ekkert svar, bara
svipur. „Hvað á ég að skrifa?" spyr
ég vesældarlega. „Þú veist það, vin-
kona mín,“ segir Erna með háðs-
legri áherslu á vinkona. Ég gefst
upp. Það er venjulega einfaldast og
sársaukaminnst. „Eg segi, að þú
hafír búið manni þínum fallegt
heimili." „Fallegt?" segir Ema og
horfír efins á riðfætt sófaborðið.
„Fallegt heimili komma fátæklegt
... ,“ segi ég hikandi. „... en hreint,"
botnar Erna, alltaf skjót til svars.
Við skellum upp úr, en stuttu seinna
er hún orðin alvarleg aftur. „Þú lof-
ar.“ Og ég lofa.
Nokkrum dögum siðar kaupi ég
lítið kver með enskum Ijóðaþýðing-
um á japönskum stuttljóðum, Iíklega
300 ára gömlum, aðeins þijár ljóð-
línur hvert, kallast haiku. Eg staldra
við eitt þeirra:
Don’t touch my plumtree
My friend said, and saying so —
Broke the branch for me.
í lauslegri þýðingu:
Ekki snerta plómutréð mitt,
sagði vinur minn og gaf mér um leið
eina grein af því.
Kímnigáfa Emu er einstök, en
þó kemur það fyrir að hún bregst.
Erna hringir í mig og er mikið niðri
fyrir, ég skynja strax að vandamál
er í aðsigi og kem eins og byssu-
brennd. „Sjáðu,“ segir hún og er
mikið niðri fyrir og leiðir mig að
eldhúsborðinu. „Þetta gefur hann
mér.“ Og þarna stendur þessi líka
glæsilega saumavél. Ég verð græn
af öfund. Hún er heppin með sinn.
„Hvað heldurðu að hann meini með
þessu?“ spyr Erna tortryggin. Ég
segi henni að ég hafí aldrei séð feg-
urri ástaijátningu með zig-zag, átta
nytjasaumum og útsaumi. Ema vill
heldur slíkar játningar á formi
kampavíns og rauðra rósa, en
ákveður að láta á reyna og næstu
daga baslar hún við saumavélina
grautfúl og skyldurækin, þangað til
mér er nóg boðið og segi henni að
láta sér nægja að vera listakokkur.
Saumavélin kemst síðar í mína eigu
á góðu verði með ótal lágum afborg-
unum og allt fellur aftur í ljúfa löð.
Við erum samstiga út á vinnu-
markaðinn, báðar erum við ritarar
og vinnum oft fyrir sömu húsbænd-
ur, þó aldrei saman, því venjulega
er önnur okkar í barnsburðarleyfí.
Seinna förum báðar í framhalds-
nám, ég hér heima og Erna til Nor-
egs. Það rýfur ekki vináttu okkar,
við skrifumst á, það höfum gert
áður. Svo gerist það að árin fara
að líða hraðar, eitthvað annað en
löngu vorkvöldin í Vesturbænum í
byijun fimmta áratugarins. Námi
lýkur, ný störfj ný verkefni, nýtt
samstarfsfólk. Á einhvern óskiljan-
legan hátt tekst Ernu að halda utan
um alla gömlu vinina — frá ísafírði,
úr Versló, á Almennum og sam-
starfsfólkið á Klepps- og Landspít-
ala. Auðvitað gleymi ég einhveijum
— ekki Erna, meistari í vináttu.
Við hittumst ekki eins oft og við
viljum þessi allra síðustu ár en fylgj-
umst grannt hvor með annarri í
síma, ráðgeram að hittast oftar,
þegar við eram ekki uppteknar,
þreyttar, lasnar eða leiðinlegar.
Ema hefur áhyggjur af því síðast-
nefnda. Mér fínnst það nú í lagi,
búnar að vera skemmtilegar í fjöra-
tíu ár. Við ræðum oft heilsufarsleg
vandamál og rifjum upp sögur af
lösnu fólki, sannar og ósannar, sem
reis upp alheilt eftir sextugt.
Nú verða þáttaskil. Við sem
þekktum Ernu munum sakna henn-
ar sárt, en það er ekki lítil huggun
hvað hún lætur okkur eftir mikinn
hafsjó af ljúfum minningum. Þær
eru dýrmætar, ekki síst í ljósi þess
sem hann Bergur, bróðir hennar,
sagði: „Hún Erna var ekkert svo
óheyrilega skemmtileg, það var bara
það hvað allir aðrir urðu skemmti-
legir í návist hennar."
Dóra „gamla“ Jakobsdóttir.
Kær vinkona okkar, Erna Þor-
leifsdóttir, er Iátin, langt um aldur
fram.
Ema fæddist á ísafirði 9. apríl
1939, elst fjögurra barna hjónanna
Guðrúnar Bergsdóttur og Þorleifs
Guðmundssonar, sem bæði eru látin.
Fyrstu kynni okkar af Ernu urðu
árið 1978 þegar hún hóf nám í fé-
lagsráðgjöf í Ósló.
Erna og maður hennar Siguijón
Jóhannsson og börn þeirra fjögur
höfðu tekið sig upp og flutt til Nor-
egs vegna náms Ernu og segir það
talsvert um samheldni þessarar