Morgunblaðið - 25.03.1994, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. MARZ 1994
NÝTINGARSTEFNA
í ÞORSKVEIÐUM
eftir Kristin
Pétursson
í Morgunblaðinu 2. mars sl.
gerir Jakob Jakobsson mér þann
heiður að svara blaðagrein sem
ég skrifaði í Mbl. 17. febr. sl. Ég
þakka Jakobi að virða mig svars
og tel viðleitni hans góða, þótt ég
sé ekki sammála hans sjónarmið-
um.
Nýtingarstefna við Kanada
Ég vitnaði í viðtal við Jakob í
Fiskifréttum 10. nóvember 1989.
Ef ég hef farið rangt með að Al-
þjóðahafrannsóknarráðið hafi gert
tillögur um veiðistjórn í Kanada,
þá biðst ég afsökunar á því. En
það er ekki kjami málsins hver
lagði tillöguna fram, heldur hitt,
að Jakob Jakobsson og Alþjóðaha-
frannsóknarráðið töldu þá stefn-
una, að veiða 20% af veiðistofni
þorsks árlega, „ábyrga fiskveiði-
stefnu og fiskveiðistjórn“.
Kanadastjórn hefur rekið þessa
stefnu síðan 1977 - að sögn Jak-
obs. Veiðiráðgjöfum hefur verið
hlýtt - í blindni - og staðreyndin
er sú að veiðiráðgjöfin stóðst ekki
og veiðistofninn er nánast hrun-
inn! Jakob heldur því fram að stór
hluti þorskstofnsins við Nýfundna-
land „virðist hafa hrakist út fyrir
200 mílurnar vegna kulda“ og að
Kanadastjórn haldi því fram að
EB veiðiskip hafi „ofveitt“ stofn-
inn þar. Þetta eru órökstuddar
fullyrðingar og í reynd út í bláinn.
Þorskstofninum á þessu svæði var
- fyrir löngu - skipt upp í a.m.k.
7 staðbundna stofna sem ferðast
lítið milli svæða. Þetta er vísinda-
leg niðurstaða og stendur sem slík
(rannsóknir Harolds Tompsons,
skýrsla 1943, og síðari rannsókn-
ir). Þorskveiðar fyrir utan 200
rnílur við Kanada er ekki hægt að
stunda nema á mjög takmörkuðu
svæði og þar með stenst þessi
röksemdafærsla varla. Það er enn-
Kristinn Pétursson
„Hafrannsóknastof nun
getur ekki rökstutt sína
eigin veiðiráðgjöf,
nema með ónýta reikni-
líkaninu. Það er engin
rökstuðningur. “
fremur staðreynd að þrif þorsk-
stofnsins við Kanada hafa verið
afskaplega léleg vægast sagt -
fæðuna hefur vantað. Meðalvigt
eftir aldri er langtum lélegri en
hér við land. Lítum á eftirfarandi
samanburð árið 1991.
Meðalv. Meðalv.
Aldur ísland Kanada
5 ára 2,23 kg 1,06 kg
7 ára • 3,89 kg 1,89 kg
12 ára 14,34 kg 4,74 kg
Samanburðurinn er vægast sagt
harður dómur yfir fiskveiðistefnu
þeirri sem Jakob Jakobsson kýs
að nefna „ábyrga fiskveiðistefnu
og fiskveiðistjórn“. Samt er meðal-
vigt 7 ára þorsks við ísland sú
lakasta sem finnst í töflum Haf-
rannsóknastofnunar (vanþrif hér
við land líka) og kem ég nánar
að því síðar. Mér virðist því orsök
hruns þorskstofnsins við Kanada
sé aðallega sú ranga veiðiráðgjöf
að veiða aðeins 20% úr stofni sem
sveltur - vegna óhagstæðra um-
hverfisskilyrða.
Gyða Jóhannsdóttir
í túgatali til þess að ganga í hvaða
veðri sem er.
Leikfélagið Snúður og Snælda
hefur haldið uppi fjörlegri leik-
starfsemi og sett á svið mörg
skemmtileg leikrit.
Kynningar á fornbókmenntum
hafa verið vel sóttar í Risinu.
Brids, félagsvist og dans eru fastir
liðjr í félagsstarfinu, svo og ferða-
lög_ innanlands og utan.
Á sl. sumri stóð félagið fyrir
íjölbreyttri dagskrá með skemmt-
unum og uppákomum í miðborg
Reykjavíkur sem stóðu í heila viku.
A skrifstofu félagsins í Risinu
geta félagsmenn fengið lögfræði-
Nýtingarstefna við ísland
Að mínu áliti - m.a. byggðu á
vandlegum lestri á skýrslum Haf-
rannsóknastofnunar ræður fæðu-
framboð (umhverfisskilyrði) lang-
mestu um framleiðslugetu hafsins
á þorski bæði hér við land og ann-
.ars staðar. Reiknilíkan veiðiráð-
gjafa er rangt upp byggt. Reikni-
líkanið „lýgur“ því að „sóknin
hafi verið of mikil“ - að maðurinn
hafi drepið fiskana sem vantar
þegar veiði minnkar vegna hung-
urs og sjálfsáts. Þetta er kjarninn
í skoðanaágreiningi okkar Jakobs.
Til frekari rökstuðnings þessari
skoðun minni vitna ég í skýrslur
Hafrannsóknastofnunar. í skýrslu
nr. 25 sem kom út 1991 er stærð
þorskstofnsins 1988 sögð vera
1.260 þús. tonn (bls. 77) í skýrslu
nr. 34, 1993 er þorskstofninn hins
vegar sagður hafa verið 1.043
þús. tonn árið 1988. Samkvæmt
skýrslunum - annarri gefínni út
árið 1991 og hinni gefinni út 1993
- minnkaði þorskstofninn um 217
þúsund tonn árið 1988 (217 þús.
tonn af þorski gufuðu upp?).
Skýring mín á þessum mismun
í skýrslum Hafrannsóknastofnun-
ar er svona: „Uppbyggingin“ á
þorskstofninum (frá 1985-1992)
mistókst gjörsamlega! Umhverfis-
skilyrði á uppeldisstöðvum þorsks-
ins fyrir Norðurlandi voru óhag-
stæð og gáfu ekki tilefni til þessar-
ar stefnu. Það var röng stefna að
„geyma“ þorskinn. Sjálfát, vanþrif
= hækkuð náttúruleg dánartíðni
er mjög líkleg ástæða fyrir vöntun-
inni á umræddum 217 þúsund
tonnum fyrir utan „raunvextina"
sem Jakob lofaði okkur við að
geyma fiskinn í sjónum! I reynd
er sama dellan á ferðinni hér við
land og í Kanada - nema í minna
mæli hér. Enn frekari rökstuðn-
ingur minn er svo sá að meðalvigt
á 7 ára þorski 1991 er sú léleg-
asta sem finnst í töflum Hafrann-
sóknastofnunar. 7 ára þorskur
1991 er einungis 3,98 kg, en til
samanburðar var meðalvigt 7 ára
þorsks frá 1973-1979 að meðal-
tali 5,73 kg, eða 1,84 kg þyngri
en 1991. Meðalvigtin í fyrra tilfell-
inu er þannig 47% hærri! (47%
betri þrif). 1972-1975 fór saman
hátt veiðiálag (42%) og sæmileg
umhverfisskilyrði og þorskstofn-
inn blómstraði og stækkaði, -
þrátt fyrir meinta ofveiði veiðiráð-
gjafa þá. Stór þorskstofn (1.600
þús. tn) 1980 og léleg umhverfis-
legar leiðbeiningar og aðstoð við
skattframtöl. Aðaltekjuliður FEB
er félagsgjöldin. Stjórn félagsins
fann góða leið til þess að fjölga
félögum með því að semja við
fjöldamörg fyrirtæki um afslátt
gegn framvísun félagsskírteinis
FEB. Þá fjölgaði félagsmönnum
einnig verulega þegar byggingar-
framkvæmdir hófust.
Reykjavíkurborg hefur aðstoð-
að FEB við að koma sér upp fé-
lagsaðstöðu og á borgin 40% eign-
arhluta í Risinu á Hverfisgötu 105
og styrkir félagið árlega með rúm-
lega milljón króna framlagi. Fyrir
réttu ári var samþykkt í borgar-
stjórn að kjósa sérstakt Öldrunar-
málaráð sem færi með öll mál sem
varða þjónustu borgarinnar í þágu
aldraðra, bæði byggingu nýrra
stofnana og rekstur öldrunarþjón-
ustu borgarinnar sem tekur til sín
rúmlega einn milljarð króna á ári.
Ekki hefur þetta ráð séð dags-
ins ljós ennþá og er það miður.
Fulltrúar frá notendum þjón-
ustunnar, eldra fólkið sjálf, á að
vera með í ráðum þegar stefnan
er mótuð í öldrunarþjónustu og
ákvarðanir teknar um nýtingu á
því fjármagni sem fer til öldrunar-
mála.
Félag eldri borgara er lýsandi
dæmi um það hveiju eldra fólkið
fær áorkað þegar það fær tæki-
færi til þess.
Hiifundur er formaður
samstnrfsnefndar félaga aldraðra
í Rcykjavík.
Valöl I % af stofnstærð
Myndin sýnir nýtingarhlutfall þorskstofnsins
1972-1994. Mesta veiðiálagið er 1973, 47% af
stofnstærð. 42% meðalveiðiálag 1972-1975 (4 ár)
leiddi af sér mjög mikla stækkun þorskstofnsins.
Lágt veiðiálag 1976-1981 Ieiddi síðan af sér
minnkun stofnsins. Hátt veiðiálag 1990-1993 (4
ár) samfara batnandi umhveirfisskilyrðum virðist
nú hafa gefið af sér meiri þorskgengd í dag en
veiðiráðgjöf gerði ráð fyrir. Lágt nýtingarhlut-
fa.ll 1994 (27%) er að mati höfundar meiri áhætta
en t.d. 40% nýtingarhlutfall með vísan til sögu-
legrar reynslu hér við land og í Kanada og Bar-
entshafi.
Heimild: Skýrslur Hafrannsóknarstofnunar.
Myndin sýnir samanburð á stofnstærð ókyn-
þroska þorsks og nýliðunar þorskstofnsins. Is-
landsmetin í nýliðun þorskstofnsins eftir hafísár-
in (1965-1972) eru 1973,1984 og 1983 þegar stofn-
inn er í sögulegri lægð. Myndin gefur til kynna
að mati höfundar að of mikil friðun á smáfiski
leiði af sér lakari nýliðun. Innbyrðis samkeppni
virðist hafa áhrif á nýliðun. Nýliðunartölur 1993
og 1994 eru áætlaðar af höfundi en aðrar heim-
ildir eru úr skýrslum Hafrannsóknarstofnunar.
Sérstök athygli er vakin á því að ókynþroska
hluti þorskstofnsins 1973 er 31 þúsund tonnum
minni þá (1973) en í dag.
Félag eldri borgara
eftir Gyðu
Jóhannsdóttur
Það þykir ekki tíðindum sæta
þó auglýstur sé aðalfundur hjá
félögum sem starfa á félagslegum
grundvelli, þar sem ekki er tekist
á um neitt, hvorki pólitísk völd
né fjárhagsíegan hagnað.
En oft hefur verið stungið niður
penna af minna tilefni en því að
gefa gaum að félagsstarfi sem
hefur skilað jafn góðum árangri
og hjá Félagi eldri borgara.
Aðalfundur félagsins var hald-
inn í Súlnasal Hótels Sögu sunnu-
daginn 27. febrúar sl. og sóttu
hann hátt í 200 manns. Það verð-
ur að teljast góð fundarsókn miðað
við öll þau félags- og skemmtiat-
riði sem eldra fólki stendur nú til
boða.
Frágangur og uppsetning á
reikningum félagsins fyrir sl. ár
var til fyrirmyndar. Þar var ná-
kvæm sundurliðun á öllum kostn-
aðar- og tekjuliðum með skýring-
um sem gáfu glögga mynd af
starfseminni. Félag eldri borgara
var stofnað 15. mars 1986. Snorri
Jónsson verkalýðsforingi hafði for-
göngu um stofnun félagsins,
ásamt Barða Friðrikssyni hrl. og
fl. og var fyrsti formaður félags-
ins. Tveimur árum síðar tók Berg-
„Reykjavíkurborg hef-
ur aðstoðað FEB við að
koma sér upp félagsað-
stöðu og á borgin 40%
eignarhluta í Risinu á
Hverfisgötu 105 og
styrkir félagið árlega
með rúmlega milljón
króna framlagi.“
steinn Sigurðarson trésmíðam. við
formennsku, en núverandi formað-
ur er Kristján Benediktsson fyrrv.
borgarfulltrúi. Framkv.stjóri fé-
lagsins er Guðríður Olafsdóttir og
hefur hún verið það sl. 6 ár.
Byggingar þjónustuíbúða voru
ekki á dagskrá þegar Félag
eldri borgara var stofnað
í upphafi var það tekið fram
að félagið ætti einöngu að sinna
hinum félagslega þætti og standa
vörð um hagsmuni eldra fólks.
Samtök aldraðra sem voru stofnuð
6. júní 1973 og fleiri félög sem
fylgdu á eftir, höfðu það markmið
eingöngu að byggja hagkvæmar
íbúðir fyrir eldra fólk og gengu
þessar íbúðir undir heitinu þjón-
ustuíbúðir aldraðra. Þetta var
umdeilt á sínum tíma. Menn sem
voru varkárir í fjármálum töldu
það vera hina mestu goðgá að
halda því fram að fólk á gamals
aldri hefði peninga til þess að
standa í íbúðabyggingum.
Það leið ekki á löngu áður en
félagar í FEB vildu líka fara að
byggja. Þeir hafa nú byggt sam-
tals 284 íbúðir á sl. 6 árum í fé-
lagi við byggingarfélag Gylfa og
Gunnars og eru með 26 íbúðir í
byggingu í Eiðismýri á Seltjarnar-
nesi. Fyrsta sambýlishúsið var
byggt á Grandavegi 7, síðan reis
hvert húsið á fætur öðru, við Skú-
lagötu 40, Hraunbæ 103 og Ár-
skóga 6-9 í Mjóddinni.
í Reykjavík hafa nú verið
byggðar alls um 1.400 íbúðir fyrir
aídraða í glæsilegum sambýlishús-
um sem setja svip sinn á borgina
og vekja athygli útlendinga sem
hingað koma.
FEB heldur uppi blómlegri
félagsstarfsemi
Þróttmikil og vel skipulögð fé-
lagsstarfsemi er í Risinu á Hverfís-
götunni og sér eldra fólkið um þau
mál sjálft. Má þar m.a. nefna
Söngkórinn sem hefur sungið víða
og tekið þátt í kóramótum og
Göngu-Hrólf sem hefur fengið fólk