Morgunblaðið - 09.08.1994, Qupperneq 25

24 ÞRIÐJUDAGUR 9. ÁGÚST 1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 9. ÁGÚST 1994 25

STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MORGUNBLAÐIÐ, Kringlunni 1, 103 Reykjavík. SÍMAR: Skiptiborð: 691100.
Auglýsingar: 691111. Askriftir: 691122. SÍMBRÉF: Ritstjórn 691329, frétt-
ir 691181, íþróttir 691156, sérblöð 691222, auglýsingar 691110, skrif-
stofa 681811, gjaldkeri 691115. Áskriftargjald 1.400 kr. á mánuði innan-
lands. I lausasölu 125 kr. eintakið.
LEIKSOPPAR
SÖGUNNAR
DEILUR um þjóðerni og borgararétt í Eystrasaltsríkjunum
koma nú enn einu sinni upp á yfirborðið, að þessu sinni í
Lettlandi. Ný lög um ríkisborgararétt hafa vakið hörð viðbrögð
stjórnvalda í Moskvu, en hartnær helmingur íbúa Lettlands er
af rússnesku bergi brotinn. Reyndar hefur verið fallið frá reglum
um 2.000 manna kvóta á þann fjölda Rússa, sem getur fengið
ríkisborgararétt á ári hverju, en eftir stendur að rússneskumæ-
landi fólk verður að sækja sérstaklega um ríkisborgararétt og
uppfylla ýmis skilyrði, t.d. um tungumálakunnáttu. Þetta kallar
Borís Jeltsín Rússlandsforseti „herskáa þjóðemishyggju“ og sak-
ar lettneska þingið, Saeima, um að skipta íbúum landsins í „fyrsta
flokks og annars flokks fólk“. Rússar hóta nú aðgerðum gegn
Lettum í viðskiptamálum og jafnframt að veita rússnesku-
mælandi íbúum í Lettlandi rússneskan ríkisborgararétt.
Ástæður hvorra tveggju, lettneskra stjórnvalda og rússneskra,
eru að mörgu leyti skiljanlegar. Lettar urðu fyrir því, líkt og
nágrannar þeirra Eistlendingar og Litháar, að Sovétríkin undir
stjórn Stalíns hernámu land þeirra, drápu fjölda manns eða
hnepptu í fangabúðir í Síberíu og fluttu svo hundruð þúsunda
rússneskra verkamanna til landsins, tróðu á lettneskri menningu
og siðum og reyndu að innleiða rússnesku. Færa má rök fyrir
því að undir stjórn Sovétmanna hafi Lettar verið annars flokks
íbúar í eigin landi.
Frá sjónarhóli Rússa er hins vegar um það að ræða að fjöldi
fólks, sem mælir á rússneska tungu og telur sig sennilega til
rússnesku þjóðarinnar, er misrétti beittur og nýtur ekki þeirra
grundvallarmannréttinda, sem talin eru sjálfsögð í lýðræðisríkj-
um, á borð við kosningarétt og rétt á vegabréfí til -þess að geta
ferðazt út fyrir landsteinana. Föðurlandskenndin er sterk með
Rússum, og þeir líta á það sem skyldu sína að verja hagsmuni
frænda sinna í Lettlandi, sem og öðrum ríkjum þar sem eru fjöl-
mennir rússneskir minnihlutar.
Staðreyndin er auðvitað sú að jafnt Lettar sem aðfluttir Rúss-
ar eru leiksoppar sögunnar — hinnar ljótu og blóði drifnu sögu
Sovétkommúnismans. Margir Rússar, sem tóku sig upp og fengu
vinnu í verksmiðjum í öðrum Sovétlýðveldum, áttu fárra annarra
kosta völ. Nú hafa þeir eignazt börn og jafnvel barnabörn, sem
eru fædd og uppalin í Lettlandi, Eistlandi eða Kazakhstan og
skilja að sjálfsögðu ekki að vegna þjóðernis síns sé þeim meinað
um borgararétt í ríki, sem þau líta á sem heimaland sitt.
Þegar mismunun af þessu tagi blasir hins vegar við, hljóta
menn að spyrja sem svo hvort hægt sé að þurrka sögu seinustu
hálfrar aldar út með einu pennastriki. Er hægt að láta eins og
milljón Rússa sé ekki til og eigi ekki að hafa þau lýðréttindi,
sem innfæddum Lettum þykja sjálfsögð? Er hægt að halda því
fram að syndir feðranna eigi að koma niður á börnunum og
rússneskumælandi alþýðufólk eigi nú að gjalda fyrir verk Stalíns
og klíku hans? Er hægt að veija það að Lettar eigi nú að hefna
grimmdarverka kommúnista og láta það koma niður á nágrönn-
um sínum?
Ástandið í Eystrasaltsríkjunum er ekkert einsdæmi í Evrópu,
þótt vandamálið sé þar óvenjualvarlegt. Evrópusagan er með
þeim hætti að í flestum ríkjum álfunnar býr fólk með ólíka
menningu, tungu og þjóðarvitund. Hugmyndin um hið „hreina"
og einsleita þjóðríki er hvergi framkvæmanleg í raun nema ef
vera kynni á íslandi. Víða eru landamæri háð tilviljunum sögunn-
ar og búseta ólíkra þjóðernishópa í sömu héruðum, borgum og
bæjum á sér langa hefð. Stundum er um afkomendur gamalla
herraþjóða að ræða, til dæmis sænskumælandi íbúa í Finnlandi,
en hver er þess umkominn að segja að svipta beri þá borgara-
rétti vegna misréttis fyrri alda? Og hveiju gæti slíkt skilað öðru
en hörmungum, eyðileggingu og mannlegri niðurlægingu?
Viðbrögð Rússa, sem stundum hafa gefið í skyn að hægt
væri að veija réttindi hinna rússneskumælandi minnihluta i ná-
grannaríkjunum með hervaldi, er auðvitað ekki sfður „herská
þjóðernishyggja" en stefna lettneskra stjórnvalda og ætti ekki
að viðgangast. Síðarnefnda stefnan er hins vegar ekki heldur
til þess fallin að treysta frið og stöðugleika við Eystrasaitið.
Sameiginlegir hagsmunir allra íbúa Lettlands, rétt eins og
allra Austur-Evrópubúa, eru þeir að reisa land sitt úr rústum
kommúnismans, búa við frið og hagsæld og að geta ræktað
menningareinkenni sín og tungu í friði. Til þess þarf stöðuga
umgjörð lýðræðis, virðingar fyrir mannréttindum og hollustu
þegnanna við hið unga ríki. Hún verður ekki sköpuð með ein-
stefnu meirihlutans, heldur með pólitískum málamiðlunum á
borð við þær, sem eru tilverugrundvöllur þjóðernislega sundur-
leitra ríkja á borð við Sviss og Beigíu. íbúar Eystrasaltsríkjanna
og annarra nýfijálsra ríkja í Austur-Evrópu verða einfaldlega
að viðurkenna að staðreyndum sögunnar verður trauðla breytt;
þeir eru að vísu allir leiksoppar sögunnar, en þeir geta snúið
henni sér í hag og orðið eigin gæfu smiðir.
STJÓRNMAL
^ Hans Engell, formaður danska
íhaldsflokksins, um Evrópumálin
Smáþjóðir
hafa áhrif
ÍESB
Hans Engell, formaður danska íhaldsflokks-
ins, segir varasamt fyrir norræna stjómmála-
menn að blanda sér í Evrópusambandsumræð-
ur hjá öðmm Norðurlandaþjóðum. Hann fer
þó ekkert í launkofa með að hann vill fá
íslendinga inn í sambandið og telur þá munu
njóta velvildar margra aðildarþjóða í
samningaviðræðum sæki þeir um. Kristján
Jónsson ræddi við Engell um dönsk stjóm-
mál og Evrópumálin
Hans Engell tók við forystu
danska íhaldsflokksins
1992 við erfiðar aðstæður.
Poul Schliiter hafði orðið
að segja af sér eftir tíu ára óslitna
stjómarforystu vegna Tamílamáls-
ins svonefnda og margir spáðu því
að flokkurinn yrði lengi í sárum.
Engell hefur með einstakri lipurð
og klókindum, sem jafnvel andstæð-
ingamir fara viðurkenningarorðum
um, tekist að snúa vörn í sókn.
Hann er nú talinn líklegur í emb-
ætti forsætisráðherra en kosið verð-
ur til þings ekki seinna en í desem-
ber. Engell var staddur hér á landi
í síðustu viku á fundi fjárlaganefnd-
ar Norðurlandaráðs sem haldinn var
á Sauðárkróki. Blaðamaður Morg-
unblaðsins ræddi við hann og spurði
fyrst hve miklar líkur væru á því
að íhaldsflokkurinn tæki aftur við
stjómartaumunum af jafnaðar-
mönnum á næstunni.
Ósætti í stjórn
„Það er ljóst að sitjandi stjórn
missir meirihlutann, ósætti hefur
einkennt hana lengi. Tveir möguleik-
ar em helstir eftir kosningamar,
annaðhvort stjórn íhaidsmanna og
Venstre með Framfaraflokkinn sem
stuðningsflokk á þingi eða -------
stjórn jafnaðarmanna og
Róttækra með stuðningi
Sósíalíska þjóðarflokksins.
Kannanir sýna að það eru
góðir líkur á að fyrri kost-
urinn verði reyndur en að sjálfsögðu
er engu að treysta í þessum efnum".
- Voru jafnaðarmenn að bera upp
pólitískt bónorð við ykkur, sjálfa erk-
ifjenduma, með því að benda á Poul
Schliiter í embætti forseta fram-
kvæmdastjórnar Evrópusambands-
ins (ESB)?
„Þannig skil ég þetta ekki, mér
finnst óþarfi að túlka þessi mál út
frá danskri innanlandspólitík. Að því
leyti er ég ósammála sumu af því
sem Uffe Ellemann-Jensen [ieiðtogi
Venstre] hefur sagt. Danska stjórnin
varð einfaldlega að benda á fram-
bjóðanda sem hún vissi að uppfyllti
HANS Engell, for-
maður íhaldsflokks-
ins í Danmörku.
IMorrasn gildi
í heiðri
haldin
kröfumar eða starfslýs-
inguna. Frambjóðand-
inn átti að vera úr borg-
aralegum flokki, frá litlu
landi og annaðhvort sitj-
andi eða fyrrverandi
forsætisráðherra".
Fræ ósamlyndis
Engell telur samt
ijóst að jafnaðarmenn
sjái fyrir sér að þeir
myndi ef til vill minni-
hiutastjóm og geti þurft
á stuðningi fleiri flokka
en Róttækra að halda.
Þeir leiti með logandi
ljósi að slíkum mögu-
leikum og það hafí lengi
verið markmið jafnaðar-
manna við slíkar aðstæður að reyna
að sá fræjum ósamlyndis milli Vens-
tre og íhaldsflokksins. Hann segist
ekki falla fyrir því bragði og ríkis-
stjórnarsamstarf við jafnaðarmenn
sé algerlega útilokað.
Hagnaður og framlag
- Hvað hafa Danir fengið með
tveggja áratuga aðild að ESB sem
þeir hefðu ella misst af og hvert
hefur framlag þeirra verið til eining-
--------- ar Evrópu?
„Það er enginn vafí á
því að við höfum hagnast
á aðildinni fjárhagslega.
Aðgangurinn að stóm
markaðssvæði hefur verið
mjög hagstæður fyrir landbúnaðinn
og framieiðslufyrirtækin. Við ættum
ekki að gleyma að fyrir innan við
50 árum var Danmörk hernumið
land, við skulum hafa í huga það sem
Evrópusamstarfíð hefur gert fyrir
frið og öryggi í Evrópu. Valdabrölt
stórveldanna í álfunni, Englands,
Frakklands og Þýskalands, hafði í
margar aldir geysileg áhrif á öryggis-
mál okkar í Danmörku og þess vegna
eru áhrifin af samstarfí þessara sömu
stórþjóða undanfarna áratugi ómet-
anleg...
Sjálfur er ég á þeirri skoðun að
einangrun valdi ekki því að við losn-
um við áhrif þess sem gerist í
heiminum, einangrun merkir ein-
faldlega að við höfum ekki áhrif á
þróunina. Þess vegna er ljóst að með
aðildinni höfum við haft áhrif sem
við hefðum ekki haft án þess að
vera í ESB“.
Norræn gildi í ESB
Engell sagði Dani hafa reynt og
stundum með góðum árangri að
halda á lofti norrænum gildum og
lífsafstöðu í Evrópusamstarfínu.
Hann nefnir sem dæmi umhverfis-
og jafnréttismál, einnig mannrétt-
indi. Danir hafi ásamt öðrum Norð-
urlandaþjóðum tekið að sér umtals-
verðan hluta friðargæslunnar í Júgó-
slavíu sem var, auk þess væru þeir
í fararbroddi í aðstoð við ýmis nátt-
úruhamfarasvæði; lítið land gæti
haft mikið fram að færa.
„En það hefur verið
okkur fjötur um fót að
Danir hafa verið eina
Norðurlandaþjóðin í
ESB; þyngdarpunktur-
inn í sambandinu hefur
því seinni árin verið í
Mið- og Suður-Evrópu.
Það er okkar helsta von,
helsta ósk að sem allra
flestar Norðurlandaþjóð-
ir gangi í ESB til að
breyta hlutföllunum. Við
vonum auðvitað að þjóð-
aratkvæðin í Finnlandi,
Svíþjóð og Noregi hafí í
för með sér að þessi þrjú
lönd fái aðild og ísland
velji sama kost einhvern
tíma síðar“.
- Þú veist hver er helsta röksemd
þeirra íslendinga sem eru andvígir
aðild, menn óttast afleiðingarnar af
fískveiðistefnu ESB. Hvernig telurðu
að hægt yrði að leysa þann vanda?
„Það er mjög erfítt að segja nokk-
uð um það. En staðreyndin er að
þegar að því kæmi að íslendingar
sæktu um aðild myndu þeir vonandi
eiga allmarga góða vini í bandalag-
inu, þ.e. Norðurlandaþjóðimar. Þá
myndi ég líta á það sem verkefni af
hálfu Norðurlandaþjóð- -----------
anna að styðja íslendinga
eftir mætti í samningavið-
ræðunum það er hagur
Norðurlandanna að ísiand
fái aðild“.
kunningskap og reynslu, innan sam-
bandsins en þá þurfum við að vera
eins mörg og gerlegt er“.
- Bendir ekki flest til að atkvæða-
vægi í stofnunum ESB verði breytt,
dregið úr vægi smáþjóðanna?
„Ég get vel skilið að lítil þjóð eins
og íslendingar hafí áhyggjur af að
týnast í mjög umsvifamiklu og
margslungnu samstarfí þar sem
skyldurnar em margar. En ég held
að þær áhyggjur séu óraunhæfar
vegna þess að ekki er gert ráð fyrir
því, heldur ekki á ríkjaráðstefnu ESB
1996, að litlar þjóðir glati öllum
áhrifum í sambandinu.
Tilfinningaþrungin umræða
Sjálfur vildi ég gjarnan að íslend-
ingar sæktu um aðild að ESB eins
hratt og gerlegt er, með hinum Norð-
urlandaþjóðunum. En ég legg áherslu
á að þá ákvörðun taka íslendingar
sjálfír og við eigum ekki að gefa
ykkur ráð eða reyna að ieika hlut-
verk þess sem veit betur. Sjálfa við-
ræðuáætlunina og tímasetningu
verða íslendingar sjálfír að ákveða,
enginn veit betur en ég hve tilfinn-
ingaþrungnar og margbrotnar um-
ræður um ESB em á Norðurlöndun-
um, það hafa þær verið í Danmörku
í rúm 20 ár. Dönskum stjórnmála-
mönnum hefur ekki tekist vel að
upplýsa fólk um ESB og þess vegna
em við ekki manna hæfastir til að
hjálpa ykkur við sama verkefni. En
ég tel að samningar ykkar ættu að
geta gengið tiltölulega fljótt fyrir
sig, hvenær sem umsóknin yrði lögð
fram“.
íslendingar hafa fengið
tækifærið
- Telurðu að ísland gæti fengið
aðild fyrir ríkjaráðstefnuna 1996 ef
sótt yrði um í janúar 1995?
„Ef þið sæktuð um í janúar 1995
myndu margir vinna að því tryggja
að þið kæmust inn fyrir ríkjaráð
stefnuna. En það er ljóst að það yrði
erfítt þvi að fyrir eru allmörg ríki
sem þrýsta á um að fá aðild og
Suður- og Mið-Evrópu myndi verða
_________ andstaða við að eitt ríki
fengi sérstaka meðhöndl
un. Það má segja að íslend
ingar hafi fengið tækifærið
til að leggja inn umsókn
ásamt hinum norrænu
,Eigum ekki
a A gef a
ykkur ráð“
- Aðild Islands myndi auka sam-
anlagt atkvæðavægi Norðurland-
anna í stofnunum sambandsins...
„Einmitt, þetta eru hagsmunir
okkar allra, styrkir okkur í ESB-sam-
starfinu. Sum aðildarríkin óttast að
Norðurlandaþjóðirnar verði of öflug-
ar ef þær fara allar inn en ég held
ekki að mynduð verði norræn blokk.
Við tökum sjálfstæða afstöðu til ein-
stakra mála en stundum munum við
sameina kraftana og koma málum á
dagskrá sem ekki hefðu komist þang-
að án slíkrar norrænnar samvinnu.
Við getum notfært okkur hefðirnar
í norrænu samstarfi, persónulegan
löndunum. Ég held að þetta yrði
mjög erfitt".
- Þeir sem harðast spyrna gegn
aðild íslands að ESB segja m.a. að
við munum glata yfírráðum auðlinda
okkar, Brussel muni ráða öllu, við
séum of lítil þjóð til að geta haldið
okkar hlut í sambandinu. Ef við
gengjum í ESB og allt færi á versta
veg, allar hrakspárnar rættust, hvað
gætum við þá gert?
„Við skulum ekki gleyma að ESB
er þjóðréttarlegt samstarf sem hægt
ert að ijúfa ef þið óskið þess. Það
er hægt að segja sig úr samband-
inu“.
Á Hvalfjarðarströnd er búið að reisa skólasetur fyrir íslensk og norræn
ungmenni sem vilja kynna sér sögu landsins, náttúru og umhverfi
SIGURLÍN Sveinbjarnardóttir framkvæmdastjóri með Norræna skólasetrið í baksýn en fyrsta skóflustungan var tekin í október á síðasta ári.
Norræna skólasetrið var
byggt til að mæta brýnni
þörf fyrir námsbúðir
handa bömum og ungl-
ingum og koma skóla-
börn frá Hellu og Pat-
reksfírði í heimsókn 3.
september, fyrst ís-
lenskra skólabarna.
Fyrstu gestirnir komu til dvaiar
í Norræna skólasetrinu við
Saurbæ á Hvalfjarðarströnd
31. júlí síðastliðinn. Um var
að ræða 64 manna hóp finnskra kenn-
ara og lauk dvölinni síðastliðinn
sunnudag. Sigurlín Sveinbjarnardóttir
framkvæmdastjóri skólasetursins seg-
ir að heimsóknin hafi tekist vel,
Finnarnir hafí kvatt með virktum og
verið ánægðir, ekki síst vegna þess
hversu persónulegar viðtökurnar hafí
verið. En Sigurlín segir að áherslan
verði lögð á einfaldleika og persónuleg
tengsl í starfsemi Norræna skólaset-
ursins.
í ágústmánuði verða haldin kenn-
aranámskeið í skólasetrinu en fyrstu
nemendurnir koma til dvalar 3. sept-
ember þegar skólaárið hefst. Að sögn
Sigurlínar er hugmyndin með starf-
rækslunni fyrst og fremst sú að gefa
12-19 ára nemendum kost á því að
koma til vikudvalar yfír vetrartím-
ann. Markmiðið er meðal annars að
gera norrænum ungmennum kleift
að eiga samskipti við íslensk ung-
menni og að kynna þeim íslenskt
mannlíf, sögu náttúru og umhverfí.
Dagskráin er skipulögð af starfs-
mönnum skólasetursins í samráði við
kennara hópanna og útvegar Sigurl-
ín til dæmis fyrirlesarana i samræmi
við óskir hvers hóps um sig.
Húsið stendur í fallegri lyng- og
birkibrekku í landi Saurbæjar og
verður mikil áhersla lögð á umhverf-
isfræðslu, að sögn Sigurlínar, og það
að kenna nemendunum að bera virð-
ingu fyrir náttúrunni. „Við teljum
að virðing fyrir umhverfínu og vænt-
umþykja sé rétta leiðin til þess að
fá fólk til að ganga vel um náttúr-
una. Hér er fallegt fugla- og dýralíf
allfc í kring og til dæmis sitja ijúpur
rétt við dyrnar hjá okkur á morgn-
ana,“ segir hún og bendir á að nor-
rænu nemendurnir séu ferðamenn
framtíðarinnar og þannig megi
tryggja betri umgengni um landið.
I húsinu, sem er 1.100 m2 að stærð
á tveimur hæðum, er nútímalegt og
hagkvæmt kennslurými með tölvum
og myndbandstækjum, sem einnig
veitir ýmsa möguleika fyrir hóp-
vinnu. Sigurlín segir hugmyndina um
Áhersla á ein-
faldleika og
hlýtt viðmót
Norræna skólasetrið sprottna af
þörf, starfsemi af þessu tagi hafi
verið fyrir hendi á Norðurlöndum um
áratugaskeið og hingað til verið erf-
itt að taka á móti skólafólki hér
vegna aðstöðuleysis. Leitin að hent-
ugu húsnæði bar ekki árangur því
þangað þarf að vera fært allan árs-
ins hring vegna erlendra gesta og
nemenda af landsbyggðinni. Því var
brugðið á það ráð að byggja hús-
næði og hlutafélag stofnað um rekst-
urinn. Hluthafar leggjatil 30 milljón-
ir og 50 milljónir voru teknar að
láni hjá Vestnorræna lánasjóðnum
en kostnaður við bygginguna nemur
80 milljónum, rétt eins og ráðgert
var í upphafí að sögn Sigurlínar.
Veggirnir voru reistir í febrúar og
segir Sigurlín að mikið hafi verið um
að vera síðustu dagana fyrir komu
fyrsta hópsins. „Síðustu handverks-
mennimir voru að læðast út um bak-
dymar þegar gestirnir óku í hlað.
Meðal annars þurfti að senda gólf-
flísar með flugi frá Mílanó og voru
þær lagðar nóttina fyrir komu gest-
anna, „þetta var því dálítið íslenskt,“
segir hún.
Finnarnir himinlifandi
Finnsku kennararnir vildu fræðast
um íslenskar bókmenntir fyrr og nú
og hlýddu meðal annars á fyrirlestra
um lslendingasögumar, þjóðsögur og
nútímabókmenntir. Einnig fóru þeir
í gönguferðir, fjörureið og sund, til
Þingvalla, í Skálholt, að skoða Gull-
foss og Geysi, og um Borgarfjörð og
Snæfellsnes svo eitthvað sé nefnt.
Segir Siguriín að Snæfellsnesið hafi
algerlega heillað Finnana og hafi
þeim þótt mikið til koma að skoða
söguslóðir Kristnihalds undir Jökli.
Ulla-Kaisa Ylinen segist hafa
skemmt sér konunglega í heimsókn-
inni. „Náttúran og skoðunarferðirnar
eru mér ofarlega í huga, auk ýmiss
konar fyrirlestra," segir Ulla-Kaisa.
„Til dæmis fór ég á hestbak í fyrsta
skipti á ævinni og hópurinn er mjög
ánægður með ferðina," segir hún.
„Ég kom fyrst til íslands fyrir 16
árum og langaði til þess að sjá hvort
eitthvað hefði breyst og hvort ég
yrði fyrir svipuðum áhrifum." Að-
spurð hvaða breytingum hún hafí
veitt eftirtekt segir Ulla-Kaisa að svo
virðist sem enskan hafi náð undirtök-
um hérlendis á síðustu árum.
Féllu fyrir öllu
Sisko Roiha er einnig frá Helsinki
og kom hingað til lands í byijun júlí
til að hjálpa Sigurlín og vegna áhuga
á landinu. Aðspurð hvað henni hafí
fallið best í geð segir hún einfald-
lega: „Allt. Fólkið, landið og tungu-
málið en ég lærði dálítið í íslensku í
Helsinki. Hópurinn hefur heillast af
landinu og verður ánægðari með degi
hveijum," segir Sisko og varpar fram
þeirri spurningu hvort öllum ferða-
mönnum þyki jafn mikið til koma.
„Við erum hrifin af öllu, litbrigðunum,
matnum. Þetta er allt svo sérstakt.
Ég bjóst við að það væri fallegt héma
en átti ekki von á að landslagið væri
svo margbreytilegt. Það snertir mann.
Eftir fyrsta daginn höfðu margir á
orði að þeir hefðu fallið fyrir land-
inu,“ segir Sisko Roiha loks.
Dagblöð sem kennsluefni
Hópur íslenskra kennara dvelur
nú í skólasetrinu þessa viku og mun
njóta leiðsagnar dansks fyrirlesara
um tjáningu, sem ætlað er að hjálpa
kennurum að auka færni og þor
nemenda til frjálsrar og óheftrar
tjáningar. í næstu viku verða síðan
fyrirlestrar fyrir kennara og fjöl-
miðlafólk. Segir Sigurlín námskeiðs-
haldið skipulagt með norræna sam-
starfsverkefnið „Avis i skolen", Dag-
blöð í skólum, í huga en það felst í
samstarfi blaðamanna og kennara.
Haldin séu námskeið og útbúin verk-
efni sem unnin eru upp úr tilteknum
dagblöðum sem séu síðan seld í skól-
ana og notuð sem kennsluefni, eink-
um í samfélagsfræði og móðurmáls-
kennslu. „Segja má að dagblöð séu
eina námsefnið sem nothæft er í
samfélagsfræði því atburðir gerast
svo hratt úti í heimi eða í þjóðfélag-
inu og það er ekkert vit í því að
nota gamlar kennslubækur. Þetta er
ekki til hjá okkur og það þyrfti að
koma á samstarfi milli blaðanna og
kennara," segir Sigurlín. Á nám-
skeiðunum í næstu viku mun til
dæmis verða ijallað um skiptingu
miili fjölmiðla með tilliti til aldurs
og kyns, fréttamiðlun í gegnum tíð-
ina, allt frá því að sögumenn fóru
milii bæja og fengu föt og mat að
launum fyrir sögur og fram til okkar
daga. Einnig verður drepið á frétta-
miðlun í Evrópu samanborið við ís-
land, hvemig fjölmiðlar hér gera
stærri viðburðum skil í samanburði
við þá evrópsku, svo dæmi séu tekin.
Full bjartsýni
Norræna skólasetrið verður opnað
formlega 3. september að viðstöddu
íjölmenni. „Reksturinn byggist á
ákveðnum grunnhugmyndum sem
eru mínar upphaflega. Við viljum
hafa þetta eins ódýrt og við getum
en einfalt og gott og ætlum að byggja
á þessum persónulegu tengslum.
Markmiðið hjá okkur er að ná 80-90%
nýtingu á húsnæðinu, sem getur hýst
90 manns. Það getum við gert með
því að hafa nógu spennandi hluti til
boða svo fólk vilji koma. Ef við fáum
70% nýtingu dugir það fyrir kostnaði
en allt umfram það skilar sér sem
arður til hluthafanna og við trúum
því virkilega að þetta geti borið sig.
Það má auðvitað segja að það sé tals-
vert átak að koma þessu af stað.
Skólabekkimir þurfa tíma til undir-
búnings og eru að safna peningum
og sækja um styrki til að geta komið
svo fyrsti veturinn verður kannski
svolítið tvísýnn. Við höfum sótt um
styrki til opinberra aðila en ekki feng-
ið nein svör.“ Loks segir Sigurlín að
búið sé að undirbúa starfsemina mjög
vel og því sé ástæða til bjartsýni.
Fyrsti hópurinn hafí verið mjög
ánægður með sinn hlut og vonandi
berist hróður Norræna skólasetursins
sem viðast því þá sé engu að kvíða.