Morgunblaðið - 05.10.1994, Qupperneq 8

8 MIÐVIKUDAGUR 5. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ráðstöfunarfé ráðherra r íkissij órnar innar
Misjafnt hvort féð
er nýtt til fulls
MISJAFNT virðist hvort ráðherrar
nýta allt það ráðstöfunarfé sem
þeim er ætlað samkvæmt fjárlög-
um. Á síðasta ári og þessu nýtti
viðskiptaráðherra 3 milijón króna
ráðstöfunarfé til fulls, en iðnaðar-
ráðherra nýtti 5,6 milljónir af 8
milljón króna ráðstöfunarfé í
fyrra. Fjármálaráðherra veitti
1.150 þúsund krónur af 6 milljón
króna ráðstöfunarfé sínu í fyrra
og í ár hefur hann veitt 1.060
þúsund krónur.
Ráðherrum í
sjálfsvald sett
Eins og fram kom i Morgun-
blaðinu í gær hafa ráðherrar sam-
tals 83,7 milljón króna ráðstöfun-
arfé. Magnús Pétursson, ráðu-
neytisstjóri í fjármálaráðuneytinu,
sagði að ráðherra væri í sjálfsvald
sett hvernig þetta fé væri veitt.
„Almenna reglan er hins vegar sú,
að ráðherra notar þetta fé ekki til
að stofna til skuldbindinga eða
RÍKISSTJÓRNIN tekur ákvörðun
í sameiningu um hvert þær 100
milljónir renna, sem henni er ætlað
í ráðstöfunarfé á ári hveiju, að
sögn Magnúsar Péturssonar, ráðu-
neytisstjóra í fjármálaráðuneyt-
inu.
Magnús sagði að ákvörðun um
að veita af þessu fé gerðist með
þeim hætti, að einhver ráðherr-
anna bæri upp tillögu um styrk
til tiltekins máls. „Þar kennir
margra grasa, til dæmis hefur rík-
isstjórnin tekið af þessari heimild
til að styrkja Rauða krossinn
fjárfestinga," sagði Magnús.
„þannig m}mdi hann ekki veita af
þetta fé til að hefja byggingu húss,
heldur er þetta hugsað til að hann
geti leyst úr smærri málum. Slík
afgreiðsla hefur ekkert fordæmis-
gildi fyrir komandi ár.“
Magnús sagði að það væri ekk-
ert launungarmál hvemig fjár-
málaráðherra hefði varið ráðstöf-
unarfé sínu. „í fyrra og í ár var
ráðstöfunarfé fjármálaráðherra 6
milljónir króna hvort ár. í fyrra
fóru 150 þúsund krónur til að
styrkja ráðstefnu lögfræðinema
og 1 milljón króna rann til Bygg-
ingarþjónustunnar, gegn samsvar-
andi stuðningi iðnaðarráðuneytis-
ins. Meira var ekki nýtt af heimild-
inni, en ónýtt heimild flyst á milli
ára. Á þessu ári hefur fjármálaráð-
herra veitt tvo styrki, annars veg-
ar til ráðstefnu evrópskra laga-
nemasamtaka, að fjárhæð 60 þús-
und krónur og hins vegar til kaupa
á afnotarétti námsefnis og mynd-
vegna náttúruhamfara og hung-
ursneyðar, eða veitt fé til aðstoðar
í Bosníu og svo má lengi telja.
Þama er um ýmsa styrki að ræða,
sem eru ekki fyrirsjáanlegir við
fjárlagagerðina."
Magnús sagði að rikisstjómin
hefði ávallt nýtt heimild sína. „Það
er haldið yfirlit yfir þennan lið,
líkt og gerist með ráðstöfunarfé
ráðherra og ekkert leynilegt við
það. Ríkisendurskoðun fylgist með
ráðstöfunarfé ráðherra og ríkis-
stjómar eins og öðru í ríkisfjár-
málunum,“ sagði hann.
banda af Stjómunarfélagi íslands,
að upphæð 1 milljón króna.“
Magnús sgði að misjafnt væri
hvort ráðherrar nýttu heimildina.
„Fjármálaráðherra hefur notað
þessa heimild mjög sparlega,“
sagði hann.
Frá lOOþúsundum
til 5 milljóna
í frétt frá iðnaðar- og viðskipta-
ráðuneytinu kemur fram, að ráð-
stöfunarfé viðskiptaráðherra nam
3 milljónum í fyrra og vora þær
nýttar í styrk til námskeiðs fyrir
bankamenn frá Eystrasaltsríkjun-
um hjá Alþjóðabankanum, 1,5
milljónir, Félag íslenskra stór-
kaupmanna fékk 700 þúsund
vegna þátttöku ráðuneytisins í
könnun á flutningskostnaði á sjó
til og frá landinu og 800 þúsund
rannu til tækniaðstoðarsjóðs
EBRD.
Á þessu ári hefur viðskiptaráð-
herra einnig nýtt 3 milljón króna
heimildina. Tækniaðstoðarsjóður-
inn fær 1,5 milljónir, 1,4 milljónir
fara til söluskrifstofu fyrir erlenda
fjárfesta og 100 þúsund í styrk
til Sunnukórsins ti að halda af-
mælistónleika í tilefni 60 ára af-
mælis kórsins.
Iðnaðarráðherra nýtti 5,6 millj-
ónir af 8 milljón króna ráðstöfun-
arfé á síðasta ári. 1,5 milljónir
fóru til Orkustofnunar svo loka
mætti gamalli og hættulegri bor-
holu í Hveragerði, Byggingaþjón-
ustan fékk 1,5 milljónir, Jarðbor-
anir 400 þúsund, Stálsmiðjan 800
þúsund, Hagfræðistofa HÍ 500
þúsund og Norræna félagið 900
þúsund.
Á þessu ári hefur iðnaðarráð-
herra veitt 5 milljónir til stuðnings
við endurskipulagningu og mark-
aðsöflun í skipaiðnaði og 500 þús-
und til opinberrar heimsóknar
orku- og umhverfisráðherra Ham-
borgar.
Ætlað til ófyrir-
sjáanlegra styrkja
Formaður þjóðhátíðarnefndar
Nefndin ber auð-
vitað ábyrgð
á störfum sínum
Segir Matthías að áætl-
uð útgjöld vegna aug-
lýsinga, mannvirkja-
gerðar, gæslu og læknis-
vaktar, tónlistarflutnings,
fæðis- og gistikostnaðar
starfsmanna hafi farið 20
milljónir fram úr áætlun.
Að auki hafi ákvarðanir um
framkvæmdir fyrir 16,6
milljónir verið teknar síðar.
Af hverju var ekki reynt
að gera nákvæmari kostn-
aðaráætlun?
„Nefndin byijaði að
starfa í septembermánuði á
síðasta ári og hún hafði ein-
ungis tvo mánuði til að gera
áætlun um kostnað.
Hefði ekki mátt skipa
nefndina fyrr?
„Jú. En það má alltaf
deiía um hversu langur
undirbúningstími þarf að vera.
Við höfðum því miður engin gögn
til að styðjast við. Að vísu spurð-
umst við fyrir um hátíðina 1974
en fengum engar upplýsingar fyrr
en löngu seinna.“
Nú fengust þær upplýsingar
hjá forsætisráðuneytinu að Ríkis-
bókhald hefði sagt að upplýsingar
um kostnað vegna þjóðhátíðar-
innar 1974 lægju ekki fyrir og
það hefði verið látið gott heita.
„Já, það hefði sjálfsagt verið
gott að hafa þær upplýsingar til
vísbendingar um kostnaðarliði.
Hvað skýrir þessa kostnaðar-
aukningu?
„Þar má nefna sem dæmi ósk-
ir heilbrigðisyfírvalda um trégólf
í öll veitingatjöld, sem kostaði 6,2
milljónir aukalega, niðurgreiðslur
fargjalda með almenningsvögn-
um fyrir 5 milljónir, varanlegar
leiðslur fyrir rafmagn, hljóðvarp
og sjónvarp í stað bráðabirgða-
lagna, sem kostuðu 3,4 milljónir
og loks skreytingar og undirbún-
ing í Valhöll vegna komu erlendra
gesta, sem ekki hafði verið ráð
fyrir gert að yrðu á okkar könnu,
fyrir 2 milljónir. Þetta gera 16,6
milljónir umfram áætlun en allt
þetta var talið rétt eða að ekki
yrði hjá því komist."
Nú gerðuð þið ráð fyrir 112
milljóna króna kostnaði í upphaf-
legu kostnaðaráætlun-
inni. Síðan kom á dag-
inn að þið þyrftuð ekki
að taka á ykkur kostn-
að vegna vegafram-
kvæmda sem, mér
skilst að hafi verið um 11 milljón-
ir, þannig að þið hafið áætlað að
kostnaðurinn yrði um 100 milljón-
ir, ekki rétt?
„Jú, það er rétt.“
Síðan kemur í Ijós að fram-
kvæmdafé ykkar er áætlað 80
milljónir, kom aldrei til greina að
sníða stakk eftir vexti?
„Það var dregið úr vegafram-
kvæmdum og þar með var talið
að við værum innan marka áætl-
unarinnar sem slíkrar."
Fylgdist enginn í ráðuneytinu
með kostnaðinum?
„Jú, ráðuneytinu var ætíð gerð
grein fyrir stöðu mála.“
Voru menn þá meðvitaðir um
það á sínum tíma að kostnaður
færi fram úr áætlun?
„Ef þú skoðar þetta þá er fjöldi
ákvarðana tekinn nánast á síð-
ustu tveimur til þremur vikunum.
Breytingarnar á tjöldunum koma
til dæmis ekki til fyrr en búið er
að setja þau upp. Og það er ekki
nema hálfum mánuði áður en
Matthías A. Mathiesen
►ÚTGJÖLD sem tengdust
störfum þjóðhátíðarnefndar
reyndust 37 milljónum krónum
hærri en ráðgert var í upphafi.
Matthías Á. Mathiesen, formað-
ur þjóðhátíðarnefndar, segir
ástæðurnar einkum þær að fjár-
hagsáætlun var gerð á skömm-
um tíma áður en dagskrá var
fuilmótuð og ekki hafi fengist
réttar upplýsingar um kostnað.
Ráðuneytinu
gerð grein fyr-
ir stöðunni
hátíðin hefst sem við leggjum til
að fargjöld verði greidd niður.
Einnig kom það til í maí að menn
stungu upp á varanlegum lögnum
fyrir hljóðvarp og sjónvarp. Sama
gildir um skreytingar vegna gest-
anna.“
Var þá enginn að leggja sam-
an?
„Jú, jú, en í sjálfu sér kemur
svo miirið af greiðslunum til á
síðustu vikunum. Til dæmis fæð-
is- og gistikostnaður þeirra sem
eru að vinna að framkvæmdum
og breytingar á mannvirkjum sem
gera varð þegar smíðin var komin
langt á leið.“
Má ekki segja að þetta sé hátt-
ur íslendingsins þegar kemur að
fjármálastjórn, sama hvort við á
um einstaklinga, fyrirtækið eða
ríkisvaldið?
--------- „Jú, það má segja
að þetta sé ósköp ís-
lenskt fyrirbrigði. En
það er fráleitt að halda
því fram að þetta fólk
sem þarna var að vinna
hafí verið að bruðla með peninga.
Nefndin sjálf fékk kaffí og rún-
stykki á hverjum degi sem hún
hélt fund í þá níu mánuði sem
hún starfaði, einmitt til að forð-
ast slíka gagnrýni.“
Hver ber ábyrgðina á þessum
auknu útgjöldum?
„Það er auðvitað þjóðhátíðar-
nefnd sem ber ábyrgð á störfum
sínum. En hún starfar á vegum
ríkisstjórnarinnar.“
Hvað þáðir þú í laun fyrir for-
mennsku í nefndinni?
„Ég þáði 80 þúsund krónur á
mánuði. Nefndarlaunin voru
40.000 og formanni voru greidd
tvöföld nefndarlaun. Við þáðum
laun frá 1. september 1993 til
31. júlí 1994.
Hefur þú einhvern tíma óskað
þess að 17. júní 1994 hefði aldrei
runnið upp'!
„Nei, það er mikið frekar að
ég hafí óskað þess að getað end-
urtekið þetta með fengna reynslu
að leiðarljósi.“