Morgunblaðið - 16.11.1994, Blaðsíða 36

36 MIÐVIKUDAGUR 16. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
Grettir
J LjfYi 8AUK q j) &ANK I Í/Q) EíANKBANK I 0AN < . þu ERT EKKIMJÖ& ekkj þEGAfé POLIN Mb&Uff, HA?Á éG þARTA f VöipA J v teíJjm r t1

Jy )$$$ \
7-e
Smáfólk
Kannski þú ætt-
ir að skrifa
Bibliusögu.
Þú veist, sögu um ein- Jóhannes veiðihundur.
hvern eins og Jóhannes
skírara.
SHttgttnÞIafrift
BRÉF
HL BLAÐSINS
Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 691100 • Símbréf 691329
Heimsmet í stjórn-
arskrárleik
Frá Ásdísi Ertíngsdóttur.
ÉG LAS grein í Tímanum 26. ágúst
sl. sem nefndist: Stjómlagaþing eft-
•ir hr. Áma Benediktsson formann
vinnumálasambandsins. Þessi grein
Áma er mjög athyglisverð og með
þeim betri sem ég hefi lesið um
stjómarskrármálið. Eins og allir
ættu að vita þá hafa verið starfandi
launaðar stjómarskrámefndir kjöm-
ar af Alþingi um 50 ára skeið, en
engar tillögur hafa komið frá þeim
nefndum. Eg held að stjómvöld á
íslandi eigi heimsmet í stjóm-
arskrárleik og væri við hæfi að þeir
sem hafa setið í stjómarskrárnefnd-
um Alþingis í gegnum tíðina fái
nöfn sín rituð í Islendingasögu 20.
aldarinnar. Það er að mínu mati bráð-
nauðsynlegt að kosið verði til sér-
staks stjómlagaþings til að setja þjóð-
inni marktæka stjómarskrá, en ekki
eins og hingað til hefur viðgengist
m.a. að mannréttindi séu knúin í
gegnum mannréttindasáttmála Evr-
ópu eða Sameinuðu þjóðanna.
í skjóli úreltrar stjórnarskrár!
Það ætti öllum að vera orðið ljóst
að alþingismenn munu aldrei sjálf-
viljugir afsala sér því alræðisvaldi
sem þeir hafa tileinkað sér í skjóli
úreltrar stjómarskrár og hafa þeir
getað m.a. eytt skattpeningum þjóð-
arinnar að eigin geðþótta eins og
mýmörg dæmi sanna. Nú er það
svo, að aðeins Alþingi eitt og sér
getur ákveðið kosningar til stjóm-
lagaþings, því er það nauðsynlegt
að áhugafólk um endurskoðun
stjómarskrárinnar geri ráðstafanir
til að he§a undirskriftasöfnun til að
knýa Alþingi til aðgerða. Það er mín
skoðun að á stjómlagaþinginu eigi
ekki að sitja að meirihluta atvinnu-
pólitíkusar, heldur valinkunnir fag-
menn ásamt fulltrúm sem flestra
atvinnustétta þjóðfélagsins.
Samtenging embættisvaldsins
Það er ekkert vafamál í mínum
augum að þaulseta og samtenging
æðsta embættisvaldsins, forseta ís-
lands, alþingismanna og embætt-
isvald dómskerfisins er tryggt í
stjómarskránni. Samkvæmt 2. grein
stjómarskrárinnar er forseti íslands
bæði löggjafavald ásamt Alþingi og
framkvæmdavald ásamt öðmm
stjórnvöldum (tilvitnun stytt). Af-
leiðing stjómskipunarlaga 2. greinar
stjómarskrárinnar gerir samteng-
ingu æðstu stjómvalda mögulega og
augljósa og gerir stjómvöldum ekki
aðeins mögulegt að vera óábyrga í
stjómaraathöfnum gagnvart þjóð-
inni, heldur em stjómvöld háð hvort
öðm m.a. í fyrirgreiðslupólitíkinni
og enginn er ábyrgur gjörða sinna.
T.d. hefir forseta íslands verið stætt
á þvi að eyða langt fram yfir leyfi-
leg fjárútlát Alþingis (lögbrot) en
vegna samtengingar valdsins getur
forseti komið því til leiðar að stjóm-
völd loki augunum og þá er svo
komið að alþingismenn og fram-
kvæmdarvald Alþingis _ eiga hönk
upp í bakið á forseta Islands og í
öðmm tilvikum getur forseti íslands
átt hönk upp í bakið á Alþingi og
framkvæmdavaldi Alþingis t.d. þeg-
ar ráðherrar hafa orðið uppvísir af
því að eyða framyfir leyfileg íjárút-
lát Alþingis þá hefir Alþingi sam-
þykkt aukafjárlög, eftir að búið var (
að eyða peningunum (lögbrot).
Afnema ævisetur!
Það er nauðsynlegt að afnema
ævisetur æðstu embættismanna rík-
isins. Alþingi skal vera eingöngu
löggjafarvald, forsetaembætti Is-
lands skal vera framkvæmdavald
Alþingis og að forseti sitji ekki á |
Alþingi og ekki ráðherrar hans. For-
seti Islands skipi sína ráðherra og I
forseti og ráðherrar hans skipi æðstu |
embættismenn ríkisins og ætti sú
ráðning aðeins að gilda þann tíma,
hveiju sinni sem framkvæmdavaldið
þ.e.a.s. forseti íslands situr. Kjör-
tímabil forseta íslands væri 4 ár en
sitji ekki lengur 8 ár. Forsætisráð-
herraembættið yrði lagt niður.
Embættisvaldið er ekki
almenningur! i
Það er nauðsynlegt að endurbætt . 1
stjómarskrá takmarki embættissetu I
æðstu stjómvalda landsins. Þá má
einnig líta á málið af þeim sjónarhól
að ef þaulseta er látin viðgangast
þá verður útkoman sú að þessir ein-
staklingar embættisvaldsins munu
ekki öðlast þá reynslu að búa í því
þjóðfélagi sem þeir sjálfir hafa skap-
að með eigin lagasetningum og
embættisverkum. Þess vegna verða
mannaskipti að fara fram innan
ákveðins áraíjölda sem stjómarskrá-
in ákveður, því að embættisvaldið
er ekki almenningur og almenningur
er ekki embættisvaldið.
Kjördæmaskipan
Margar skoðanir hafa verið settar
fram um kjördæmamálið hér á landi
og ein þeirra var sú að gera landið
að einu kjördæmi. En að mínu mati
mundi aldrei verða þjóðarsátt um
þá tillögu þar sem réttur minnihluta
og stijálbýlis í lagasamþykktum Al-
þingis yrði fyrir borð borinn. Mín
skoðun í þessu máli er sú sama og
ég fékk að tjá mig um í Mbl. sl.
sumar. Þ.e.a.s.: Fækka þingmönnum
úr 63 í 43. Við þá breytingu miðað
við núverandi kjördæmaskipan (8
kjördæmi) munu 27 þingmenn sitja
í neðri deild Alþingis og vægi at-
kvæði færi eftir búsetu fólksins í
landinu. í efri deild sem þarf að
endurreisa, séu kjörnir 2 þingmenn
í sérhveiju kjördæmi landsins sam-
tals 16 þingmenn. Þannig kjör-
dæmaskipan þætti mér ásættanleg
lausn kjördæmamálsins, þar sem
minnihlutahópar og dreifbýlið
mundu sitja við sama borð í úrslita
atkvæðagreiðslu í efri deild Alþingis.
Að sinni:
Það er augljóst mál að endurskoð-
un stjómarskrárinnar byggist ekki
á pólitískri stefnumótun og mark-
miðum stjómmálaflokkanna heldur
eins og Ámi Benediktsson orðaði það
í umræddri blaðagrein sinni: En í
fullri alvöru sagt þá er þetta stærra
mál en svo að stjómmálaflokkamir
geti leyft sér að semja um það sín
á milli. Þetta er mál sem verður að
ijalla um eitt og sér, þannig að ekki
blandist saman við aðra hagsmuni.
ÁSDÍS ERLINGSDÓTTIR,
húsmóðir í Garðabæ.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt í
upplýsingasafni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu það-
an, hvort sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu
efni til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.