Morgunblaðið - 07.01.1995, Blaðsíða 4

4 LAUGARDAGUR 7. JANÚAR 1995
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Indverjar
hætta
leyfisveit-
ingum
INDVERSK stjómvöld hafa hætt
leyfisveitingum til erlendra fyrir-
tækja sem leita eftir samstarfsverk-
efnum um úthafsveiðar við Indland.
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna er
eignaraðili ásamt Indveijum að fé-
lagi, sem skrásett er þar í landi og
hyggur á túnfiskveiðar, og segir Páll
Gíslason, sem sinnir verkefnum sem
SH vinnur að á alþjóðlegum vett-
vangi, að þessi ákvörðun stjómvalda
hafi engin áhrif þar á þar sem leyfíð
hafí verið gefíð út fyrir tveimur ámm.
Milljónir mótmæltu
Ákvörðun indverskra stjómvalda
var birt mánuði fyrir kosningar í
strandhémðum á Indlandi þar sem
búa rúmlega tíu milljónir fiskimanna
sem hafa mótmælt þátttöku útlend-
inga í veiðum. Hafa þeir haldið því
fram að togarar og nútímaaðferðir
við veiðar hafí svipt þá hefðbundnum
atvinnumöguleikum.
„Mér skilst að svona kröfur hafí
áður komið fram, en hins vegar ef
eitthvað er þá er það ágætt fyrir
okkur að eiga leyfí og að fleiri fái
það ekki,“ sagði Páll.
Morgunblaðið/Halldór
Risahumar
matreiddur
DANIEL Sigurgeirsson, matreiðslu-
maður á Argentínu, valdi heldur óveiyu-
legt verkefni þegar hann lauk sveins-
prófi í matreiðslu. Fluttir voru inn þrír
stórir humrar frá Maine í Bandaríkjun-
um sem hann spreytti sig á.
Hver humar er um sex kíló og dugar
i máltíð fyrir sex. Að sögn Óskars Finns-
sonar veitingamanns, er algengt að
menn spreyti sig á ýmsum gerðum af
kæfum, bæði úr kjöti og fiski, en Daní-
el vildi fara ótroðnar slóðir. „Það voru
fluttir inn þrir lifandi humrar um og
yfir 6 kíló hver,“ sagði hann. Þeir komu
til landsins á Þorláksmessu og kostaði
hver þeirra 9 þúsund krónur.
Daníel notaði tvo þeirra til að æfa sig
í að matreiða réttinn en sá þriðji og
stærsti var matreiddur á sjálfu prófinu.
Humar sem þessi er soðinn í heilu lagi
og settur lifandi í pottinn. Sagði Óskar
að það hefði hreint ekki verið auðvelt
að koma þeim í pottana. Ef ýtt var við
þeim risu þeir upp á lappirnar og sýndu
sig en klærnar voru vafðar teygju þann-
ig að þeir gátu ekki beitt þeim fyrir sig.
Taldi Óskar að annars hefðu þeir hæg-
lega ráðið við að klippa fingur af manni.
„Þetta eru alvöru dýr,“ sagði hann.
„Humarinn er bundinn niður á plötu
með vírum og síðan er plötunni stungið
í pottinn. Þetta gekk vel en sá síðasti
og stærsti sleit allt af sér, víra og teygju,
þegar hann lenti í vatninu og skellti klón-
um upp á pottbrúnina og ætlaði upp úr
50 lítra potti sem við suðum þá i. Það
lá við að mannskapurinn legði á flótta."
Matthías Bjarnason, formaður sjávarútvegsnefndar Alþingis
Hugsanlegt að leyfa Færeying-
um að veiða síld eða loðnu
Kvótar Færeyinga við
ísland 1976-1994
Tonn
15.000
10.000
5.000
17.000
Þorskkvótii
Hlfl
AfliFæreyinga
við l'sland 1994
5.970 tonn samt.
Heildarkvótil
11.000
8.500
1976 1980
1985
Annað 901
Karti 2041
Grálúða 9121
Langa og
keila 1.8231
Ufsi 9591
Ýsa 8761
Lúða 3901
Þorskur 7161
1990 1994 1 994
Guðmundur Kristjánsson á Rifi
íslenski bátaflotinn
er að hrynja
„ÞAÐ hefur mjög mikla þýðingu
fyrir efnahagslífið í Færeyjum ef
við missum þessa kvóta við ísland.
Ég vona að það gerist ekki,“ sagði
Ivan Johannessen, sjávarútvegs-
ráðherra Færeyja, í samtali við
Morgunblaðið, en stjóm LÍÚ hefur
formlega krafíst þess að Færeying-
ar fái ekki kvóta hér við land á
næsta fískveiðiári. Matthías
Bjamason, formaður sjávarútvegs-
nefndar Alþingis, vill að Færeying-
ar fái áfram kvóta við ísland, en
leggur til að skoðaðar verði breyt-
ingar á samningunum, t.d. að þeir
fái að veiða hér sfld og loðnu.
„Ég geri mér vonir um að enn
sé skilningur á því á íslandi, að
Færeyingar þurfa á þessum kvót-
um að halda. Við Færeyingar erum
í þeirri stöðu að við lifum nær ein-
vörðungu á fiskveiðum. Þörf okkar
fyrir þessa kvóta er enn meiri nú
vegna þeirra efnahagserfíðleika
sem við eigum við að stríða. Efna-
hagslífíð í Færeyjum er sem kunn-
ugt er nánast í rúst. Þess vegna
vona ég að íslendingar líti jákvæð-
um augum beiðni Færeyinga um
kvóta við ísland eins og þeir hafa
gert í svo mörg ár,“ sagði Ivan
Johannessen.
Færeyingar segjast ekki
stunda undirboð
Ivan sagðist gera sér grein fyr-
ir að það væri alfarið í valdi ís-
lendinga að ákveða hvort Færey-
ingar fengju kvóta við ísland á
næsta fiskveiðiári. Færeyingar
hefðu því miður ekki margt að
bjóða íslendingum í staðinn. Hann
sagði að Færeyingar væru þákkl-
átir fyrir hvað Islendingar hefðu
í gegnum árin tekið jákvætt í
beiðni Færeyinga um kvóta á ís-
landsmiðum.
Ivan sagði að fullyrðingar is-
lenskra útvegsmanna um að
Færeyingar stundi undirboð á karf-
aflökum í Þýskalandi ættu ekki við
rök að styðjast. Hann sagðist kann-
ast vel við þessar ásakanir, en
sannleikurinn væri sá að Færeying-
GUÐMUNDUR Kristjánsson, út-
gerðarmaður á Rifi, segir að ís-
lenski bátaflotinn sé að hrynja og
því verði að breyta þeim samning-
um sem gerðir hafa verið við
Færeyinga um kvóta við ísland.
Nær öll færeysku skipin sem veiða
við ísland eru línuveiðiskip. Guð-
mundur segir að þeir fiskistofnar
sem Færeyingar hafa sótt mest í
hér við land eins og langa, keila
og lúða, séu að dala og það ætti
sinn þátt í erfiðleikum bátaflotans.
Færeyingai- þrengja að
íslensku línuskipunum
Guðmundur sagði óeðlilegt að
Færeyingar væru að veiða í sam-
keppni við íslensk línuveiðiskip,
sem væri sá hluti íslenska flotans
sem ætti í hvað mestum erfiðleik-
um. Eðlilegra væri að Færeyingar
veiddu hér aðrar fisktegundir en
þorsk, keilu, löngu og lúðu, ef á
annað borð ætti að leyfa þeim að
veiða hér áfram.
Guðmundur sagði færeysku
skipin þrengja ny'ög mikið að ís-
lenskum linuveiðiskipunum. Það
væri einfaldlega ekki nægilegt
pláss fyrir íslensku línuskipin á
hefðbundinni línuslóð vegna veiða
Færeyinga.
„íslenski bátaflotinn er að
hryiya. Við gerðum fyrst og
fremst út á þorskinn, en nú er
búið að skerða hann svo mikið að
við höfum eiginlega ekkert nema
djúpkantana þar sem er m.a. að
finna löngu, keilu og lúðu,“ sagði
Guðmundur.
„Það bætir svo ekki ástandið að
þessir stofnar eru að gefa sig.
Þetta er því miklu alvarlegra mál
en einhver frændsemi við Færey-
inga. Það er rétt að við erum vinir
Færeyinga, en það má ekki fórna
heilum flota fyrir þá vináttu."
ar stundi ekki undirboð við sölu á
karfaflökum til Þýskalands.
Matthías vill ekki
afnema kvótana
. „Eg er ekki sammála skoðun
LÍtJ um þetta atriði,“ sagði Matthí-
as Bjarnason, formaður sjávarút-
vegsnefndar Alþingis, um kröfu
LÍU. „Ég held að við þurfum á því
að halda að hafa vinsamleg sam-
skipti við þessar tvær nágranna-
þjóðir okkar, Færeyinga og Græn-
lendinga. Færeyingar höfðu hér
áður fyrr miklu meiri fríðindi í físk-
veiðum. Þetta er ekki orðið nema
óvera við það sem var.
Færeyingar eiga við okkur marg-
vísleg samskipti á öðrum sviðum.
Ef við lítum á samskiptin í heild
þá held ég að þetta sé hlutur sem
borgar sig ekki. Mér finnst ekki
stórmannlegt að gera einhveijar
sérstakar kröfur á þessi tvö ríki og
ekki bera íslandi nógu gott vitni.“
Færeyingar fái að
veiða loðnu og síld
Matthías sagðist hins vegar ekki
vera andvígur því að samningar
við Færeyinga verði endurskoðað-
ur. Hann sagði t.d. koma til greina
að veita Færeyingum heimild til
að veiða hér síld og loðnu gegn því
skilyrði að skip þeirra landi aflan-
um á íslandi.
Björn Bjarnason, formaður utan-
ríkismálanefndar, vildi ekki tjá sig
um þetta mál í gær fyrr en hann
hefði kynnt sér það betur.
Kristján Ragnarsson, formaður
LÍÚ, sagði að sá mikli niðurskurður
sem íslenski fiskveiðiflotinn hefði
mátt sæti síðustu tvö ár hefði ekki
komið fram í fískveiðiheimildum
Færeyinga hér við land.
„Það er okkar mat að við höfum
svo mikla þörf fyrir að nýta okkar
skip til að fiska þetta, að við höfum
ekki efni á að láta þetta frá okk-
ur. Við erum að tala um að úrelda
þessi glæsilegu línuveiðiskip vegna
þess að þau hafa ekki haft verk-
efni,“ sagði Kristján.
Lungnakrabbi
Tíðnin
lækkar
NÝJUSTU tölur frá Krabba-
meinsskránni benda til þess
að tíðni lungnakrabbameins
hafi náð hámarki hér á landi.
Nýgengi lungnakrabbameins
hjá körlum var 35,4 af hveij-
um 100.000 a ári 1984-88 en
33,2 árin 1989-93. Hjá kon-
um lækkaði nýgengi úr 27,1
í 25,5 miðað við sömu tímabil.
Þessar upplýsingar er að
fínna í 3.-4. tbl. Heilbrigðis-
mála 1994. Þar kemur fram
að tíðni lungnakrabbameins
jókst bæði hjá konum og körl-
um allt frá upphafí krabba-
meinsskráningar á miðjum
sjötta áratugnum og til loka
tímabilsins 1984-88.
Reykingar aðalorsök
Ár hvert greinast enn um
95 manns, 52 karlar og 43
konur, með lungnakrabba-
mein. Einungis 10% til 15%
sjúklinganna geta vænst þess
að lifa í fímm ár eða lengur,
samkvæmt upplýsingum frá
Krabbameinsskránni. Margar
erlendar rannsóknir benda til
þess að átta til níu af hveijum
tíu lungnakrabbameinum megi
rekja til reykinga. Hluta af því
sem á vantar er talið að megi
rekja til óbeinna reykinga.
Talið er að lækkandi tíðni
lungnakrabbameins megi
rekja til öflugrar baráttu gegn
reykingum á undanförnum
árum.
Reykjavík
menningar-
borg Evrópu?
UNDIRBÚNINGSNEFND
skipuð fulltrúum Reykjavíkur-
borgar og ríkisins safnar nú
upplýsingum sem að gagni
geta komið varðandi fyrirhug-
aða umsókn til Evrópusam-
bandsins um að Reykjavík
verði útnefnd Menningarborg
Evrópu árið 2000.
Umsóknir um útnefningu
Menningarborgar Evrópu árið
2000 þarf að hafa borist fyrir
lok júni næstkomandi, en ráð-
herraráð ESB velur þá eina
eða tvær borgir úr þeim til-
nefningum sem borist hafa.
Niðurfelling 35%
bjórgjnlds
*
Ognar ekki
innlendri
framleiðslu
ÍSLENSKIR bjórframleiðend-
ur telja að niðurfelling 35%
aukagjalds á innfluttan bjór
og hugsanleg 12% verðlækkun
í kjölfarið sé ekki ógnun við
íslenska framleiðslu, svo fram-
arlega sem samkeppnisaðstað-
an á markaðnum sé sanngjöm.
„Ef allir fá að sitja við sama
borð þá getum við ekki annað
en verið ánægðir," sagði Bene-
dikt Hreinsson, markaðsstjóri
Egils Skallagrímssonar hf.
Baldvin Valdimarsson,
framkvæmdastjóri Víking hf.
á Akureyri, var sama sinnis
og sagðist jafnvel gera ráð
fyrir að markaðshlutdeild ís-
lenska bjórsins myndi aukast.