Morgunblaðið - 07.01.1995, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 7. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
+ Theódór Sigur-
jón Norðkvist
fæddist í Bolungar-
vík 3. júlí 1933.
Hann lést af slysför-
um 18. desember
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Jón Norðkvist Jóns-
son og Asa Vigfús-
dóttir Norðkvist.
Theódór var yngst-
ur af sex systkinum.
Þau eru: Sverrir
Torfason, hálfb^óð-
ir, sammæðra, Jón
Norðkvist, sem lést
19 ára gamall.
Viggó Norðkvist, Jónas Norð-
kvist og Elín T. Benson, búsett
i Kaliforníu. Þann 31. 12. 1963
kvæntist Theódór eftirlifandi
eiginkonu sinni, Ingibjörgu Mar-
inósdóttur, sem fæddist á Siglu-
firði 10. 4. 1936. Þau eignuðust
fjögur börn: Margréti, f. 1960,
sambýlismaður hennar er Sig-
FRÉTTIN kom eins og þruma úr
heiðskíru lofti. Ég var að koma úr
bænum, í jólainnkaupunum, full af
jólahug, þegar fréttin barst um að
leit væri hafin að föður mínum, á
Siglufirði, þar sem skipið sem hann
var á, lá í höfn. Talið var að hann
sjóinn, og þar fannst hann svo 3
dögum seinna.
Hvemig geta örlögin verið svona
grimm? Að hrífa á brott, á svo fyrir-
varalausan hátt, jafn heittelskaðan
eiginmann, föður og afa? Hvernig
getur allt haldið áfram eins og áð-
ur? Án hans, sem gefur og gefur
af sjálfum sér, hveija stund og
hvar sem er? Hverjum myndi ann-
ars detta í hug að kaupa jólagjafirn-
ar og jólasteikina í október? Og
geta svo alls ekki stillt sig um að
afhenda allt saman strax? Og kaupa
svo aftur handa öllum í desember.
Jólasteikin var líka elduð og borðuð
í október. Þannig að ég var mikið
búin að hlæja að því að jólin voru
haldin á mínu heimili þá. Og fyrir
vikið hefur jólastressið ekki náð
sínu venjulega hámarki hjá mér og
urður Óli Sigurðs-
son og eiga þau fjög-
ur börn. Ásu, f.
1963, sambýlismað-
ur hennar er Pálmi
Gunnarsson og eiga
þau fjögur börn.
Jón, f. 1964 og The-
ódór, f. 1965. Theód-
ór átti eina dóttur
fyrir, sem lést 9.
mánaða gömul.
Hann lauk prófi frá
Samvinnuskólanum
í Reykjavík. Á lífs-
ferli sinum hefur
Theódór komið víða
við. Hann hefur ver-
ið sjómaður, skrifstofumaður,
starfsmaður bandaríska hersins,
bankagjaldkeri, kennari, dóm-
túlkur, framkvæmdasljóri
rækjuverksmiðju O.N. Olsen,
eigin atviilnurekandi og kokkur
á rækjufrystitogara. Útför hans
fer fram frá Isafjarðarkapellu í
dag.
mínum. Enginn naut þess eins og
hann pabbi að halda jólin með fjöl-
skyldunni, með öll 8. barnabörnin
í kringum sig. Og helst Viggó bróð-
ir með sína fjölskyldu líka, svo allt
væri fullkomið. En þeir bjuggu báð-
ir á ísafirði áður og hittust þá fjöl-
skyldurnar alltaf um jólin.
Engum hef ég kynnst, sem leyfir
sér að þykja svo vænt um alla í
kringum sig. Fólkið sitt, starfsfólk-
ið sitt og alla ísfirðinga. Ef eitthvað
kom fyrir einhvern af þessu fólki
þá kom það fyrir hann, svo mikið
tók hann það inn á sig, og reyndi
þá að sýna því hlýju. Mannvinur
mikill er genginn.
Eftir að fyrirtækið, sem pabbi
var framkvæmdastjóri hjá, varð
gjaldþrota 1988, missti hann mikið
af sjálfstraustinu og sjálfsvirðing-
unni, sem er mjög slæmt fyrir slík-
an hæfileikamann. Ég sagði alltaf
við hann, að hann ætti óhræddur
að sækja um góðar stöður, því til
þess hefði hann allt; ágætis mennt-
un, tungumálakunnáttu o.fl. Fannst
mér þá helst að sendiherrastarf
MINNINGAR
ætti vel við hann. En minn maður
vildi komast á sjóinn, því að það
þekkti hann frá fornu fari. Þá var
nú ekki ráðist á garðinn þar sem
hann var lægstur, því að kokks-
starfið varð fyrir valinu. Maðurinn,
sextugur að aldri, sem kunni bara
að spæla egg, fór á fulla ferð að
læra að elda mat, á sjúkrahúsi ísa-
fjarðar og upp úr kokkabókum. Svo
áhugasamur var hann í kokkaríinu
að konur voru farnar að senda hon-
um uppskriftir. Hann var meira að
segja að afla sér uppskrifta í húsi
þar sem hann var gestkomandi, á
Siglufirði síðasta kvöldið sem hann
lifði, og ætlaði að koma og sækja
þær daginn eftir.
Hann var nú samt manna fyrstur
til að gera grín að eldunartilraunum
sínum, þar sem áhöfnin á Hafrafell-
inu voru tilraunadýrin, af mikilli
þolinmæði að mér skilst. Pabbi var
jafnan hrókur alls fagnaðar í fjöl-
skylduveislum, hélt ræður af snilld
og sagði skemmtisögur. Upp á síð-
kastið voru þær fyndnastar sögurn-
ar hans af eldamennskuævintýrun-
um.
Betri pabbi og afi finnst varla,
þó víða væri leitað, alltaf að hugsa
um að gleðja aðra, svo gaman
hveija stund: farið í sund, með alla-
vega 3 börn, helst alla íjölskylduna,
í bíó, upp í Heiðmörk, á Þingvelli
og í lengri ferðalög um landið: með
fullan bíl af börnum, og dugði oft
ekki einn bíll, því börnin voru svo
mörg. Einnig var farið til Búlgaríu
1990, með alla afkomendurna og
var það yndisleg ferð.
Þegar að pabbi hringdi, þurfti
hann helst að fá að spjalla við öll
börnin, líka þennan yngsta, 2 ára
og rétt talandi. Nú síðast þegar
hann var að fara á sjóinn, hafði
hann mikið fyrir því að ná í okkur,
og vildi heyra í littla afastráknum.
Ef eitthvert okkar systkinanna
þurfti á aðstoð að halda, var pabbi
tilbúinn. Hvort sem það voru flutn-
ingar, sendiferðir, barnapössun,
bílakaup eða heimalærdómur sem
um var að ræða. Sást það best á
því hvernig hann hellti sér út í lær-
dóminn með Jóni bróður upp á síð-
kastið; mest símleiðis, og síðan dreif
hann sig norður á Akureyri til hans
í fríinu sínu, í október sl. en þeir
voru orðnir mjög nánir síðustu árin.
Hjónaband mömmu og pabba var
fallegt; þau voru miklir vinir og
félagar, ferðuðust mikið, bæði inn-
THEODOR SIGURJON
NORÐKVIST
anlands og utan, og nutu félags-
skapar hvors annars, við söng,
ljóðalestur, umræður um þjóðmál
og fleiri sameiginleg áhugamál.
Eitt af uppáhaldsljóðum hans var
þetta:
Háa skilur hnetti
himingeimur
blað skilur bakka og egg.
En anda sem unnast
fær aldregi
eilífð að skilið.
(Jónas Hallgnmsson)
Elsku mamma, Ása, Jón og
Teddi. Nú verðum við að kveðja
vininn okkar ljúfa, með þakklæti
fyrir allar yndislegu samverustund-
irnar með honum. Og biðja Guð að
geyma hann.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka,
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna
Guð þerri tregatárin stríð.
(SB 1886 V-Briem)
Margrét Theódórsdóttir.
Fréttin um hvarf ísfirska sjó-
mannsins Theódórs Norðkvist af
skipi sínu í Siglufjarðarhöfn á óveð-
ursnóttu snart mig djúpt. Við höfð-
um að vísu aldrei verið nánir vinir,
en svo sannarlega vitað vel hvor
af öðrum frá blautu barnsbeini.
Nokkur aldursmunur var á milli
okkar og hann tilheyrði öðrum
kunningjahópi en ég. En strax í
barnaskóla vakti hann eftirtekt:
Stór eftir aldri, bjartleitur, uppá-
tektarsamur og áræðinn, léttur í
skapi, fyndinn, orðheppinn og hrók-
ur alls fagnaðar í sínum kunningja-
hópi. Svolítið ertinn og stríðinn, en
allt í hófi þó, því að honum var fjarri
skapi að særa nokkurn mann.
Öðru hvoru lágu leiðir okkar
saman, hér í Reykjavík eða heima
á ísafirði og alltaf var jafnáreynslu-
laust að taka upp þráðinn að nýju
við fjörugar og gamansamar sam-
ræður, kryddaðar alvöru lífsins.
Ennþá er mér minnisstæð gleði-
stund á heimili þeirra Ingibjargar
á Torfnesi fyrir nær aldarfjórðungi,
í hópi kunningja hans og vina og
nokkurra útlendinga sem staddir
voru á ísafirði, þar sem kersknisorð
' og gamanyrði fuku á ýmsum tungu-
málum fram eftir nóttu. Viðeigandi
endir á velheppnuðu teiti var var
að stíga út í sólbjarta júnínóttina
og sjá tilveruna standa á haus í
lognskyggðum Pollinum áður en
gengið var til náða.
í sumar hringdi svo Teddi til mín
utan af sjó, hafði hrifist af pistli
sem ég hafði flutt í útvarpið, og
vildi að ég setti mig betur inn í
þann vanda, sem nú steðjaði að
vestfírskum sjávarútvegi og ógnaði
tilveru byggðarinnar, og gerðist
talsmaður Vestfirðinga í þeim ör-
lagaríka slag, sem hann taldi blasa
við framundan. Þegar ég svo kom
vestur gagngert í þeim erindagerð-
um, fagnaði hann mér fölskvalaust
og við ráðgerðum að eiga meira
saman að sælda í framtíðinni, bera
saman bækur okkar og efla kunn-
ingsskapinn og vináttuna. Síðast
töluðum við saman nokkrum vikum
fyrir hina örlagaríku nótt og ráð-
gerðum að hittast fljótlega.
Mennirnir ráðgera en guð ræður
segir fornt máltæki. Svo fór hér.
Um leið og ég kveð Tedda vin minn
minnist ég með ánægju þess sem
var, en sakna þess sem ekki gat
orðið. Isafjörður verður aldrei sam-
ur án hans. Irigibjörgu konu hans,
börnum þeirra og fjölskyldunni allri
vottum við Guðrún innilegustu sam-
úð.
Olafur Hannibalsson.
Þegar maðurinn með ljáinn slær
kemur það nær undantekningar-
laust á óvart. Stundum svo óvænt
að boðin ná ekki að meðtakast
strax. Svo var einnig er Theódór
Norðkvist föðurbróðir var frá okkur
tekinn. Það er mikill sjónarsviptir
að honum Tedda frænda, eins og
við systkinin kölluðum hann, og
langar okkur því að rifja upp sam-
leið okkar með honum í örfáum
orðum.
Teddi var ávallt með bros á vör
og grunnt var á glettninni, enda
glaðsinna og léttur í lund. Hann
tengist okkar fyrstu bernskuminn-
ingum þegar hann var heimilisfast-
ur hjá okkur á Hlíðarveginum. Þá
var oft líf og fjör, en að eiga frænda
sem gat stokkið hærra en húsið,
það var toppurinn á tilverunni. Það
var svo mikill leikur í þessum lífs-
glaða unga manni sem greip okkur
hvenær sem var og þeytti okkur
hátt í loft upp. Nú, fjörutíu árum
seinna, var þetta ennþá vinsæll leik-
+ Elías Jónsson
frá Rauðabergi
var fæddur að
Stóra-Bóli á Mýrum
12. október 1903,
sonur hjónanna Pál-
ínu Erlendsdóttur
og Jóns Þórðarson-
ar. Börn þeirra
hjóna, auk Elíasar,
voru Þórður bóndi í
Byggðarholti, síðar
verkamaður á Höfn,
Karl Kristinn húsa-
smiður og fyrrver-
andi kaupmaður í
Keflavík, Ingvar
bóndi í Holtaseli, síðar verka-
maður i Reykjavík, og Ólafía
húsmóðir í Reykjavík. Frá Bóli
fluttist Elías með foreldrum sín-
um að Holtaseli þar sem hann
ólst upp uns hann réðst í vinnu-
NÚ ER liðin um það bil hálf öld frá
því að bændur frá Fjallabæjum á
Mýrum lentu í eftirminnilegum
hrakningum í Hornafjarðarfljótum
með fjárrekstur til slátrunar. Um
kvöldið var stofan í Hoffelli þétt
setin og margt skrafað. Þetta var
á þeirri tíð sem Austur-Skaftafells-
->aýsla var margir heimar og gnægð
umræðuefna þegar gesti bar að
garði. Á gestunum vissi ég lítil deili
nema þá helst af orðspori. Einn
þeirra vakti þó sérstaklega athygli
mína þar sem hann sat við stofu-
borðið, sposkur á svip og hlátur-
mildur. Þetta var Elías á Rauða-
þergi.
Svo var það einn bjartan dag í
mennsku til Hall-
dórs Eyjólfssonar
og Guðlaugar Gísla-
dóttur í Hólmi þar
sem hann var ráðs-
maður næstu fjórt-
án árin. Arið 1944
flyst Elías að
Rauðabergi til móð-
ursystra sinna,
Katrínar og Krist-
ínar Erlendsdætra.
Þar býr hann í sam-
býli við þær systur
en árið 1966 tekur
Elias við búi á
Rauðabergi og býr
þar þangað til hann hættir bú-
skap árið 1979 og fluttist á
Skjólgarð, elliheimilið á Höfn.
Elías andaðist í Skjólgarði 28.
desember sl. Útför hans fer
fram í dag.
ágústmánuði síðastliðnum að Elías
dvaldist dagstund á Seljavöllum.
Margt hafði nú breyst enda lífsleið-
in löng. Nú gekk Elías ekki heill
til skógar. Það duldist ekki að
kvöldsett var orðið í lífi þessa heið-
ursmanns.
Árið 1930 fór Elías til náms að
Eiðum en sú skólaganga varð ekki
löng því að þennan vetur andaðist
Halldór í Hólmi. Hvarf þá Elías frá
náminu á Eiðum og gerðist ráðs-
maður hjá Guðlaugu.
Það duldist ekki í samtali við
Elías að þarna hefði lífsferill hans
á vissan hátt ráðist. Áð hætta námi
á Eiðum fyrir ágætlega grjeindan
ungan mann var ekki sársauka-
laust. En svona var lífsmáti þeirra
tíma. Skólagöngu varð Elías að
leggja til hliðar þegar hann nú gerð-
ist ráðsmaður á Hólmi næsstu fjór-
tán árin.
Það er svo árið 1944 að Guðlaug
bregður búi og flyst til Reykjavíkur
ásamt fósturdætrum sínum. Þá er
skyldum Elíasar í Hólmi lokið og
nú flyst hann að Rauðabergi til
móðursystra sinna, Katrínar og
Kristínar Erlendsdætra.
Þeir sem nú eru að vaxa úr grasi
eiga erfítt með að skilja hvemig
mannlífið í Austur-Skaftafellssýslu
gat í raun gengið fram við þær
aðstæður sem voru í byggðum hér
á bestu árum Elíasar á Rauða-
bergi, þegar afkoma fólksins réðst
af sleitulausri baráttu. Þó var það
svo að þau heimili, sem gátu aflað
bærilegs forða fyrir fénað sinn,
komust sæmilega af á þeirra tíma
vísu og þeir sem áttu trausta hesta
komust leiðar sinnar um byggðir
sanda og vatna. Þetta umhverfi var
krefjandi um margvíslega samhjálp
meðal fólksins og þroskaði vilja til
samhjálpar og félagsstarfs.
í Hólmi hafði Elías undir höndum
kostamikil hross, raunar góða grein
homfirsku hrossanna sem áttu upp-
runa í langri og merkri ræktun. Á
þessum árum var erfitt um ræktun
í Austur-Skaftafellssýslu því að
undirlendi er votlent og stórvirk
jarðyrkjutæki ekki komin til sög-
unnar þótt viðleitni til aukinna
framfara gætti í ríkum mæli. Það
er við þessar aðstæður sem bændur
í Austur-Skaftafellssýslu hefja
markvisst starf í búfjárrækt, og þó
sérstaklega sauðfjárrækt, sem átti
eftir að hafa mikil áhrif á framfar-
ir og afkomu bænda í Austur-
Skaftafellssýslu.
Um 1940 em stofnuð fóður-
birgða- og sauðfjárræktarfélög á
Mýrum og fleiri komu á eftir ann-
ars staðar í sýslunni.
Þetta reyndist góður starfsvett-
vangur fyrir Elías sem gekk til liðs
við þessi nýju samtök í sveit sinni
af miklum áhuga. Elías hafði
skýrsluhaldið lengi með höndum og
þegar síðar sauðfjárræktarfélögin í
Austur-Skaftafellssýslu stofnuðu
með sér samband var Elías þar
góður þátttakandi og forustumað-
ur. Þessi starfsemi var afar mikil-
væg fyrir framvindu landbúnaðar í
Austur-Skaftafellssýslu og átti
mikilvægan þátt í þeim umbótum
sem síðar urðu, m.a. með aukinni
ræktun, og varaði um þriggja ára-
tuga skeið.
Elías öðlaðist í þessu starfi mikla
reynslu og þekkingu. Þar er m.a.
að leita skýringa á því hve næmur
hann var á eðliskosti þess búijár
sem ræktunin náði til hveiju sinni.
Um það vitnaði m.a. sú ræktun sem
hann viðhafði á eigin búi. í sýning-
arstarfi var Elías góður liðsmaður,
að ekki sé fastara að orði kveðið,
og er vissulega margs að minnast
og þakka frá þeim vettvangi sem
ekki er rúm til að segja frá að sinni.
í þessu starfi var oft glatt á hjalla
og þá kom eðlisfar Elíasar vel fram:
glettni, hispursleysi og stundum
nokkuð persónulegar athugasemdir
þegar sá gállinn var á honum.
Mörg tilsvör og orðatiltæki Elíasar
frá þessum tíma eru enn í fersku
minni. Það leiddi af sjálfu sér að
öll þessi starfsemi var tengd Búnað-
arsambandinu og þá um leið heimil-
inu hér á Seljavöllum en af því
leiddu náin kynni og vinátta. Auk
þessa starfaði Elías af mikilli trú-
mennsku að ýmsum félagsmálum í
sveit sinni, sat í sveitarstjórn og
sóknarnefnd til margra ára svo að
dæmi séu nefnd. Áður en dýralækn-
ar hófu störf hér hafði Elías með
höndum geldingar á hestum. í þeim
erindagerðum ferðaðist hann eink-
um um syðri sveitirnar. Vel farnað-
ist Elíasi í þessu starfi sem öðrum.
Svo kom þar að ævistarfinu lauk
og Elías hætti búskap. Þá vistaði
hann sig á Skjólgarð og fluttist
þangað í september 1979. Þar
dvaldist hann til æviloka.
Stærsta hluta jarðar sinnar af-
henti Elías Búnaðarsambandinu til
eignar í trausti þess að það gæti
orðið til að styrkja starfsemi sam-
bandsins í mikilvægu starfi þess í
þágu bænda í Austur-Skaftafells-
sýslu, auk þess sem sú ráðstöfun
minnti á það „litla starf sem hann
vann fyrir bændur í sýslunni“ eins
og Elías komst að orðið eitt sinn
er við ræddum þessi mál.
Elías fylgdist vel með því sem
gerðist á Rauðabergi eftir að hann
fór þaðan, m.a. með þeirri samn-
ingsgerð sem fyrir liggur um starf-
semina þar en við þau fyrirheit var
Elías fullkomlega sáttur. Þessi gjöf
sýnir öðru fremur hvern hug Elías
bar til þess starfs er hann valdi
sér, og verður seint þökkuð svo sem
vert er.
Ég veit að margir samferðamenn
og vinir eiga miklar og góðar minn-
ingar um samskiptin við Elías á
Rauðabergi. Og með því að störf
mín voru í svo nánum tengslum við
það heiðursfólk, sem Elías átti svo
mikil samskipti við, tel ég mig geta
nú við leiðarlok fært honum þakkir
samferðamanna.
Sú ákvörðun Elíasar að bregða
búi í tíma og vistast á Skjólgarð
sýndi mikið raunsæi. Enn var hann
ELIAS JONSSON
í
4
4
4
1
4
4
4
4
4
4
i
«
«
I
«
«
0
«
«
u
«
«
«
«
«