Morgunblaðið - 15.01.1995, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 15. JANÚAR 1995
ERLEIMT
MORGUNBLAÐIÐ
í stríð við
eigið sköp-
unarverk
BAKSVIÐ
Auglýsingajöfurinn Mauríce Saatchi hefur
lýst yfír stríði á hendur fyrirtækinu sem
hann stofnaði og gerði að einni af stærstu
auglýsingasamsteypum heims. Bogi Ara-
son fjallar hér um aðdraganda auglýsinga-
stríðsins sem er í uppsiglingu.
SAATCHI stofnaði Saatchi
& Saatchi ásamt bróður
sínum, Charles, árið
1970. Fyrirtækið verður
því 25 ára á árinu og áður en
Maurice Saatchi var bolað út
skömmu fyrir jól var hann að und-
irbúa mikil hátíðahöld og kynning-
arherferð í tilefni afmælisins. Gefa
átti út bók og myndband með
bestu auglýsingunum og halda
átti veislur þar sem hetjur við-
skiptalífsins og stjórnmáiamenn
gætu lofsamað afrek bræðranna
síðasta aldarfjórðunginn.
Hluthafar rísa upp
34 ára fjármálasnillingur frá
Chicago, David Herro, og öflugir
bandarískir hluthafar sáu fyrir því
að ekkert verður af veisluhöldum
auglýsingajöfursins, sem er 48
ára. Herro stóð fyrir uppreisn inn-
an stjómarinnar, sem neyddi Sa-
atchi tii að segja af sér sem stjórn-
arformaður fyrirtækisins. Saatchi
tók með sér þijá af helstu stjóm-
endum auglýsingasamsteypunnar
í Bretlandi og Bandaríkjunum og
saman ætla þeir að stofna nýtt
fyrirtæki í von um að geta laðað
helstu viðskiptavini gamla fyrir-
tækisins til sín. Sérfræðingar telja
miklar líkur á að nýja fyrirtækið
eigi eftir að blómstra og reynast
Saatchi & Saatchi afar skeinu-
hætt.
David Herro lét til skarar skríða
gegn Saatchi eftir að margir hlut-
hafar höfðu látið í ljós óánægju
með með áform stjórnarinnar um
að bjóða stofnanda fyrirtækisins
samning sem hefði fært honum
jafnvirði 525 milljóna króna ef
hlutabréf fyrirtækisins myndu
tvöfaldast í verði á þrem ámm.
Uppreisnin er þó aðallega rakin
til þess að Saatchi tókst ekki að
tryggja hagsmuni hluthafa sem
keyptu hlutabréf á genginu 50
pund fyrir sjö ámm og geta nú
selt þau fyrir aðeins 1,50 pund.
Breytti ásjónu íhaldsmanna
Saatchi fæddist í Bagdad árið
1946 og faðir hans, vel stæður
kaupsýslumaður og gyðingur,
flutti með fjölskylduna til Lundúna
ári síðar. Hann þótti mikill náms-
maður og eftir að hafa lokið há-
skólaprófi við London School of
Economics hóf hann störf fyrir
útgáfufyrirtæki Michaels Heselti-
nes, sem gegnir nú embætti við-
skiptaráðherra Bretlands.
Heseltine hreifst af unga mann-
inum og Iagði til hluta af stofnfé
Saatchi & Saatchi árið 1970.
Saatchi stofnaði fyrirtækið með
miklum glæsibrag eins og hans
var von og visa - hann keypti til
að mynda heilsíðuauglýsingu í The
SAATCHI & SAATCHI
MISSIR VIÐSKIPTI
Hlutabréf f auglýsfngasamsteypunnl
Saatchi & Saatchi snarlækkuöu f veröi eftir
aö annar af stofnendum hennar, Maurice
Saatchi, aö hann hygöist stofna nýtt fyrir-
tæki. Tveir stórir viöskiptavinir ákváöu aö
segja skiiið viö samsteypuna
140 -[------------------------------i
Gengi hlutabréfa samsteypunnar lóru
niöur í 100 pens á fimmtudag
135 Jaa
125
«•
120
115
■
110 T'..................
105
'00 —i
16. nóv. 30. nóv. 14. des. 28.des. 12, jan.
British Airways og Mirror blaðasam-
steypan hafa sagt skilið viö
Saatchi & Saatchi og sæl-
gætisfyrirtækið Mars og
breska raftækjafyrirtækið
eru að endurskoða
REUTEH
Times til að tilkynna stofnun fyrir-
tækisins, sem var nánast óþekkt
á þeim tíma.
Á meðal viðskiptavina fyrirtæk-
isins er breski íhaldsflokkurinn og
það voru Saatchi-bræðumir sem
breyttu ímynd Margaret Thatcher,
fyrrverandi forsætisráðherra, áður
en hún komst til valda; fengu
hana til að lækka róminn og
breyta um hárgreiðslu. Þeir áttu
einnig hugmyndina að frægri aug-
lýsingu íhaldsflokksins, sem
Thatcher hefur sjálf viðurkennt
að hafí stuðlað að breyttri ásjónu
breskra stjórnmála. I auglýsing-
unni var mynd af grárri og
drungalegri biðröð atvinnuleys-
ingja með vigorðinu „Verka-
mannaflokkurinn er gagnslaus".
Barst mikið á
Saatchi kunni að koma ár sinni
fyrir borð hjá peningamönnum og
fyrirtæki hans óx og dafnaði á
skömmum tíma, jós út peningum
til að auka umsvifín og varð um
tíma stærsta auglýsingafyrirtæki
heims.
Saatchi þykir fæddur auglýs-
AUGLÝSINGAJÖFURINN Maurice Saatchi ásamt eiginkonu
sinni, írska rithöfundinum Josephine Hart, höfundi
metsölubókarinnar „Damage".
ingamaður, gæddur miklum per-
sónutöfrum og ýtinn. Hann lagði
strax mikla áherslu á rétta fram-
komu og ytra útlit, sagði til að
mynda hæst settu starfsmönnum
sínum að nota Rolls Royce-bíla til
að ganga í augun á viðskiptavin-
unum.
Sjálfur barst hann mikið á og
gekk til að mynda fram af mörg-
um hluthöfum í Saatchi & Saatchi
í viðtali sem birt var í janúarhefti
Architectural Digest. Þar er lýst
endurbótum á sveitasetri hans í
Sussex, hvernig svefnherbergi
voru flutt til að hækka viðhafnar-
stofuna og vatni veitt yfir 13 akra
beitiland til að búa til stöðuvatn.
Stórveldisdraumar
Saatchi & Saatchi blómstraði á
síðasta áratug þegar efnahags-
uppgangurinn var sem mestur í
heiminum. Fyrirtækið keypti önn-
ur auglýsingafyrirtæki í Evrópu
og Bandaríkjunum í gríð og erg
og haslaði sér einnig völl i stjórn-
unar- og markaðsráðgjöf.
Halla tók hins vegar undan
fæti árið 1989 og refsinomirnar
gripu í taumana eftir að Saatchi
ofmetnaðist og bauð í Midland-
banka, en breski seðlabankinn
hindraði kaupin. Hann var sakað-
ur um að hafa fyrir löngu misst
sjónar á eiginlegum tilgangi fyrir-
tækisins vegna ofmetnaðar og
stórveldisdrauma, sem hafi valdið
því gífurlegum skaða og fjárútlát-
um. Kostnaðurinn við útþenslu
fyrirtækisins kom ekki fram fyrr
en árið 1990, þegar samdrátturinn
í efnahagslífinu og auglýsingum
var sem mestur.
Viðskiptavinir hverfa
Einn af stærstu viðskiptavinum
Saatchi & Saatchi, British Airwa-
ys, hætti viðskiptunum við fyrir-
tækið eftir að Saatchi tilkynnti á
miðvikudag að hann hygðist
stofna nýtt fyrirtæki. Blaðasam-
steypan Mirror Group Newspapers
fór að dæmi flugfélagsins og stór-
fyrirtækin Mars og Procter &
Gamble eru einnig að íhuga að
gera auglýsingasamninga við nýja
fyrirtækið.
Viðskipti Saatchi & Saatchi við
þessi fjögur fyrirtæki nema jafn-
virði 10 milljarða króna, eða um
12% af tekjum fyrirtækisins. Beini
þau öll viðskiptum sínum til nýja
fyrirtækisins yrði það því mikið
áfall fyrir auglýsingasamsteyp-
una.
Dixons Group PLC, stórt raf-
tækjafyrirtæki í Bretlandi, er einn-
ig að íhuga að segja skilið við
Saatchi & Saatchi. „Eg tel að þetta
sé eitt af verstu dæmunum um
fyrirtækjastjórnun sem ég hef
kynnst,“ sagði Stanley Kalms,
stjórnarformaður Dixons, um upp-
ákomuna innan fyrirtækisins.
Atgervisflótti
Bróðir Maurice Saatchis, Charl-
es, er enn í áhrifalítilli forsetastöðu
hjá Saatchi & Saatchi. Hann hefur
reyndar ekki mætt á einn einasta
stjómarfund í nítján ár.
Ýmsir telja að Charles Saatchi
hafi í reynd verið heilinn á bak við
fyrirtæki bræðranna, þótt Maurice
hafi verið andlit þess út á við.
Charles er sagður snillingur í al-
mannatengslum og sérfræðingar
segja að það yrði gífurlegt áfall
fyrir Saatchi & Saatchi segði hann
einnig skilið við auglýsingasam-
steypuna.
Auk þremenninganna sem Sa-
atchi tók með sér frá auglýsinga-
samsteypunni sögðu fjórir af helstu
framkvæmdastjórum hennar í
Bretlandi af sér á miðvikudag og
búist er við að fleiri fari að dæmi
þeirra.
Stjómendur auglýsingasam-
steypunnar segja að Saatchi hafi
ekki látið nægja að taka með sér
hátt setta starfsmenn heldur hafi
hann einnig haft með sér ýmis
skjöl um viðskiptavini. Hann hafi
flutt „allt að 15 skápa af skjölum“
úr skrifstofu sinni áður en hann
sagði skilið við fyrirtækið. Talið
er að skjölin hafí verið flutt í lista-
safn í eigu Charles Saatchis í Lund-
únum.
„Ein sprengja á dag“
Sótt er að Saatchi & Saatchi úr
öllum áttum, því auk Maurice
Saatchis og bandamanna hans
hugsa nú önnur auglýsingafyrir-
tæki sér gott til glóðarinnar og
reyna að ná viðskiptum af auglýs-
ingarisanum. Ljóst er því að mikið
auglýsingastríð er í uppsiglingu og
jafnvel málaferli því gamla fyrir-
tækið hefur sagt að það hyggist
grípa til allra þeirra lagalegu að-
gerða sem nauðsynlegar eru til að
verja sig.
Stjómendur auglýsingasam-
steypunnar segja að Saatchi sé
snillingur í að „setja allt á annan
endann" og eru viðbúnir því að
hann varpi „einni sprengju á dag“
gegn fyrirtækinu sem hann stofn-
aði og ætlar nú að eyðileggja.
Rannsókn í
Færeyjum
Yar land-
sljórnin
blekkt?
Þórshöfn. Morgunblað-
BIN af nefndum færeyska lögþings-
ins hefur samþykkt, að fram fari
dómsrannsókn á sameiningu Sjó-
vinnubankans og Föroya Banka vor-
ið 1994. Segir Björn á Heygum,
formaður nefndarinnar, að komi í
ljós, að blekkingum hafi verið beitt
við sameininguna, geti orðið um
milljarða króna skaðabótakröfu að j
ræða.
I færeyskum og dönskum fjölmiðl-
um hafa oft komið fram ásakanir
um, að móðurbanki Föroya Banka,
Den Danske Bank, ásamt danska
bankaeftirlitinu hafi beitt færeysku
landstjórnina blekkingum þegar
bankarnir voru sameinaðir.
Danska stjórnin hefur hingað til
ekki viljað hafast neitt að í þessu
máii en hefur skipt um skoðun vegna
þess, að meirihluti á Þjóðþingsins j
hyggst krefjast rannsóknar.
Sagt er að Den Danske Bank
hafi með klókindum fengið land-
stjórnina til að taka við meirihluta
hlutafjár í Föroya Banka þannig að
hann slapp sjálfur við að bjarga
bankanum frá gjaldþroti en kostn-
aðurinn við það var um tíu milljarð-
ar ísl. kr. Hann lenti því allur á
færeysku landstjórnina og þar með
færeyska skattgreiðendur.
Danir halda
stærstu SÞ-
ráðstefnuna
hingað til
Kaupmannahöfn. Morgnnblaðið.
DANIR búa sig nú undir að taka á
móti um tuttugu þúsund gestum í
byijun mars, þegar ráðstefna Sam-
einuðu þjóðanna um félagslega þró-
un hefst. Samtímis óttast gestgjaf-
amir að ekki verði hægt að koma
saman neinum vitlegum niðurstöð-
um, þar sem upphaflegir hvatamenn
hafa misst áhugann og Danir sjálfir
hafa ekki verið í stakk búnir til að
annast hinn pólitíska undirbúning.
Bæði Francois Mitterrand Frakk-
landsforseti og Bill Clinton Banda-
ríkjaforseti höfðu í upphafi áhuga á
ráðstefnunni, en veikindi hins fyrr-
nefnda og kosningaósigrar flokka
forsetanna nýverið hafa dregið
kraftinn úr þeim. Því hefur enginn
aðili sinnt nægilega vel pólitískum
undirbúningi ráðstefnunnar, sem
þýðir að lokaniðurstöður hennar
gætu orðið léttvægar.
Danir sjálfir hafa ekki haft bol-
magn til að sinna öðru en sjálfri
framkvæmdinni. Um hundrað þjóð-
arleiðtogar hafa tilkynnt þátttöku
en skipuleggjendur rr óttast að ef
stefni í marklitlar niðurstöður muni
veigamiklir gestir senda afboð.
Umfangsmikil framkvæmd
Sjálf framkvæmdin er umfangs-
mikil. Auk ráðstefnusalar fyrir tvö
þúsund manns og annars fyrir þús-
und þarf sendinefnd hvers þátttöku-
lands skrifstofu, en næstum öll 185
aðildarlönd SÞ senda fulltrúa.
Um tíma stefndi í óefni með að
finna eðalvagna við hæfi, en Volvo-
samsteypan í Svíþjóð hljóp undir
baggaog lánar frændum sínum 220
Volvo 960. Um 2.500 lögreglumenn
munu hafa eftirlit með gestunum.
Öll hótelherbergi í Kaupmanna-
höfn eruupppöntuð ráðstefnuvikuna-
og verða gestir sendir á hótel á Sjá-
landi og til Málmeyjar í Svíþjóð.