Morgunblaðið - 15.01.1995, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 15. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Kristinn
ÓLAFUR G. Einarsson menntamálaráðherra fyrir framan Þjóðarbókhlöðuna.
Undir menntamálaráðuneytið heyra um 300
stofnanir með 7.000 starfsmenn. I skólum lands-
ins eru yfir 60.000 nemendur. Að meðtöldum
fjölskyldum þeirra snertir starfsemi menntamála-
ráðuneytisins því daglegt líf mikils meirihluta
þjóðarinnar, útskýrir Ólafur G. Einarsson mennta-
málaráðherra í viðtali við Elínu Pálmadóttur.
egar Ólafur G. Einarsson tók við
menntamálaráðuneytinu í upphafi
kjörtímabils var fyrirsögnin á við-
tali í Morgunblaðinu um það sem
hann hugðist beita sér fyrir „Þjóðarbókhlaðan
hefur forgang". Þar sagði hann málið orðið
til skammar, ekki væri enn gert ráð fyrir
nægu fé og lofaði að bókhlöðunni yrði lokið
á árinu 1994. Hún var opnuð í desember.
Undir iok kjörtímabilsins hefjum við viðtal
við menntamálaráðherra með því að rifja
þetta upp. Ráðherrann kvaðst mjög ánægður
með að þetta skyldi hafa tekist og að þess-
ari allt of löngu byggingarsögu skuli vera
lokið. „Þetta skiptir gífurlegu máli fyrir varð-
veislu menningararfsins og fyrir Háskólann.
Þarna hefur orðið alger bylting á aðstöðu,
sem er gjörbreytt, ekki bara hvað húsrými
snertir heldur líka alla tækni, sem þama er
tekin í notkun með tengingu við bókasöfn
innan lands sem utan. Ríkisstjórnin sam-
þykkti í upphafi að Ijúka Þjóðarbókhlöðunni
á kjörtímabilinu. En vegna þess að við urðum
fyrir ýmsum ytri áföllum með meðfylgjandi
aðhaldsaðgerðum og niðurskurði allt tímabil-
ið, varð það mér auðvitað örðugt að fá þetta
fé, en Þjóðarbókhlaðan varð ein af fáum
þáttum sem ekki varð fyrir niðurskurði. Þvert
á móti.“ Sérstaki eignarskatturinn skilaði sér
þangað að fullu. Og Ólafur bætir við að þessa
sérstaka eignarskatts, sem nú heitir „Endur-
bótasjóður menningarbygginga" og er
350-370 milljónir á ári, bíði margar menning-
arbyggingar, sem þurfi að endurbæta eða
fullgera Nefndi þar allt sem byrjar á þjóð,
Þjóðleikhús, Þjóðminjasafn, Þjóðskjalasafn,
innréttingu á Listaskólahúsinu í Laugarnesi,
en eitthvað af þessu verður næsta átak.
Gagnrýni svarað
Við víkjum talinu að þeirri gagnrýni sem
ráðherrann hefur orðið fyrir. Hann hefur
verið sakaður um að gera ekkert, enginn nái
í hann og skilvirknin sé lítil. En þegar blaða-
maður fór vegna viðtalsins að huga að mál-
efnum í ráðherratíð Ólafs var hann brátt
kominn með langan lista af málum, fleiri en
komist yrði yfir í einu viðtali, þar sem frum-
vörp höfðu verið lögð fram á Alþingi og feng-
ist samþykkt sem lög, öll utan grunn- og
framhaldsskólafrumvörpin og frumvarpið um
listaháskóla, sem nú eru til meðferðar í þing-
inu. Auk þess sem 136 nefndir um ýmis skóla-
og menningarmál virðast hafa verið að vinna
að málum. Og við spyijum: Samt sem áður
komst þú, Ólafur, veikur út í prófkjörinu í
þínu kjördæmi í haust? Þú hefur líka orðið
fyrir mikilli persónulegri gagnrýni, m.a. svo
að á einum mánuði, kringum áramótaskaup-
ið, þar sem kjarninn var að þú gerðir ekki
neitt og enginn þekkti þig, fimmfölduðust
óvinsældir þínar í könnunum og þú varð óvin-
sælasti ráðherrann. Hvetju viltu svara þessu?
Ólafur kvað sömu ástæðu fyrir því hvernig
hann fór út úr prófkjörinu í Reykjaneskjör-
dæmi og kvörtunum um að erfitt sé að ná í
hann. Gagnrýnin sé hliðstæð. „Vegna þess
hve ég er bundinn hér í ráðuneytinu hefí ég
ekki sinnt mínu kjördæmi með sama hætti
og áður en ég varð ráðherra. Og þessi sí-
bylja að náist aldrei í mig gerir það að verk-
um að mínir ágætu vinir í kjördæminu fara
að trúa þessu. Jafnvel vinir mínir eiga erfitt
með að ná sambandi við mig líka og skilja
ekki hvers vegna. Þeir eni auðvitað kröfu-
harðir og vilja geta komist að mér hvenær
sem er. Þetta bitnar á mér. Ég er þó engu
að síður á mörgum fundum í kjördæminu um
málefni þessa ráðuneytis, hefi heimsótt
marga skóla, en er ekki endilega sem fyrr
með mínum kjósendum."
Með 12.000 erindi
„Staðreyndin er sú, að. þetta ráðuneyti er
svo gjörólíkt öðrum ráðuneytum. Þetta er
eitt stærsta ráðuneytið með rúmlega 80
starfsmenn hér innan veggja. Undir mennta-
málaráðuneytið heyiir starfsfólk, sem er um
7.000 manns eða helmingi fleiri en undir það
næststærsta, sem er heilbrigðis- og trygg-
ingaráðuneytið. Þetta nær yfir alla skóla í
landinu og allar menningarstofnanir og allir
aðilar sem stjórna þessum fjölmörgu stofnun-
um og ótrúlega margir undirmenn telja sig
þurfa á einum eða öðrum tíma að hafa beint
samband við ráðherra. Þetta er galli á stjórn-
sýslu þessa lands.
Inn í þetta ráðuneyti berast 12 þúsund
erindi á ári. Þau fara að sjálfsögðu ekki öll
beint á mitt borð, en mjög mörg þeirra. Við
höfum áætlað að um 3.000 geri það og sum
kannski tvisvar. Ég hefi líka látið taka sam-
an að ég fæ í mánuði hveijum um það bil
200 viðtalsbeiðnir. Allir sanngjarnir menn
hljóta að sjá að ekki er hægt að sinna þeim
öllum. Ég er líka þeirrar skoðunar að það
sé nauðsynlegt að búa svo um hnútana og
tryggja svo vinnubrögð í stjórnkerfinu að
menn telji sig ekki þurfa að ná tali af sjálfum
ráðherranum til þess að koma málum sínum