Morgunblaðið - 08.03.1995, Blaðsíða 38

38 MIÐVIKUDAGUR 8. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
+ Þórir Kr. Þórð-
arson fæddist í
Reykjavík 9. júní
1924. Hann lést á
heimili sínu í
Reykjavík 26. febr-
úar síðastiiðinn og
fór útför hans fram
frá Hallgríms-
kirkju 6. mars.
ÉG VIL að leiðarlokum
flytja tengdaföður
mínum dr. Þóri Kr.
Þórðarsyni prófessor
nokkur þakkar- og
kveðjuorð.
Ég var á lokasprettinum í laga-
námi þegar ég kynntist Helgu Lilju
stjúpdóttur Þóris og leiðir okkar
Þóris lágu fyrst saman. Ég var á
ýmsa lund óánægður með námið.
Hafði gert mér aðrar hugmyndir
um háskólanám. Fannst áherslan
vera lögð á utanaðnám og stað-
reyndaítroðslu. Hafði ímyndað mér
akademíuna með kennarann sem
hinn fróða mann, fremstan meðal
jafningja, stjómandann í umræð-
unni um fræðin. Þar sem nemand-
inn átti að hafa skoðun og geta
rökstutt hana. Þórir reyndist raun-
verulega vera kennari eins og mig
hafði dreymt um að hafa. Vel
menntaður gáfumaður. Mímis-
brunnur visku. Maður sem naut
starfa síns og lagði mikla vinnu í
undirbúning kennslu sinnar. Mér
þótti líka athyglisvert og óvenjulegt
hve mikill vinur Þórir var margra
nemenda sinna. Oft var glatt á
hjalla í húsi hans og Jakobínu þeg-
ar kátir guðfræðistúdentar sóttu
heim meistara sinn. Mér þótti það
og merkilegt að heyra að þegar þau
hjónin fluttu milli húsa mættu nem-
endur hans í hópum til þess að
bera fyrir þau búslóðina. Slíkt hefði
þótt saga milli bæja í Lagadeild!
Það sem batt okkur Þóri traust-
ustu böndum var tvímælalaust Ólaf-
ur Indriði stjúpsonur minn. Þóri þótti
ákaflega vænt um öli bamaböm sín.
En örlögin höguðu því svo að fyrstu
árin var Óli mikið með mömmu sinni
á heimili þessa afa síns og ömmu.
Og Þórir fékk þá tækifæri í fyrsta
sinn til að taka þátt í uppeldi bams
frá upphafi ævi þess. Þórir var hug-
fanginn af drengnum og það var
honum stórkostleg upplifun að fylgj-
ast með þroska litla drengsins. Þór-
ir var óþreytandi við að leiðbeina
og kenna, segja sögur og lesa upp-
hátt. Fara um og sýna strák flugvél-
arnar og trén og önnur undur tækni
og náttúru. Og sá stutti tók vel við.
Þórir kryddaði gjaman kennslu sína
með dæmisögum úr daglega lífínu.
Og þar komu ýmsar lífsuppgötvanir
litla afadrengsins mjög við sögu.
Þórir sagði mér þá sögu að hann
hefði skyndilega veitt því athygli
er hann gekk eitt sinn inn eftir
gólfi aðalpósthússins í Reykjavík
að litið var til hans skrítnum svip.
Hann áttaði sig svo á því að hann
hafði sem oftar verið með hugann
hjá Óla. Hann var vanur að ganga
heima um gólf með drenginn í fang-
inu. Meðal annars skoðuðu þeir
saman málverkin á veggjunum og
sérstaklega litina í þeim. Til þess
að róa drenginn var hann vánur að
hoppa létt og fjaðurmagnað áfram
á tánum. Og við þessar hugrenning-
ar sínar var hann farinn að taka
Ólahoppið sitt þama á Pósthúsgólf-
inu með stresstöskuna í fanginu!
Þegar ég lít til baka eru einhveij-
ar bestu minningar mínar af sam-
skiptum okkar Þóris bundnar þeim
stundum_ okkar er við ræddum
framtíð Óla. Hvemig gat farið sam-
an að menntast vel og jafnframt
stunda tónlistina og handboltann?
Óli átti sannarlega dyggan hauk í
homi þar sem Þórir var. Reyndar
var Þórir þess ætíð alviss að Guð
hefði höpd í bagga um alla fram-
vindu mála hjá drengnum sínum.
Þá ljóma minningar frá aðfanga-
dagskvöldunum á Aragötunni hjá
afa og ömmu, og hund-
inum glaða og trygga,
henni Tinnu, en þar
vorum við Helga Lilja
árvisst frá upphafi með
barnahópinn okkar. Og
hvernig þessi virðulegi
maður gat tekið þátt
og lifað sig inn I leiki
barnanna. Ég sé fyrir
mér tvær áhugasamar
litlar hárgreiðslukonur
að „laga“ hárið á afa.
Hann situr alsæll með
hárið í allar áttir og
litlar hendur eru með
hárlakk og rúllur á
lofti.
Þórir var alltaf áhugasamur um
öll umsvif mín. Hvað segir þú, ertu
orðinn heildsali, veitingamaður,
bakari? Ég held nú að stundum
hafí honum þótt nóg um. Hann var
ekki athafnamaður í venjulegum
skilningi þess orðs. Allt rekstrar-
brölt var honum fjarlægt. Hann var
fýrst og fremst kennari, fræðimað-
ur og stjórnmálamaður um tíma.
Hann var á heimsvísu í fræðum
sínum og einstakur kennari. Hann
hefði vafalítið getað orðið stórpóli-
tíkus í landsmálum hér heima hefði
hann valið að fara þá leið. Þórir var
mikill vinur og aðdáandi bekkjar-
bróður síns Geirs Hallgrímssonar,
taldi hann dugandi stjórnmálamann
og mikinn drengskaparmann. Vafa-
lítið hefur Geir haft með það að
gera að Þórir fór í borgarpólitíkina
á sínum tíma. Ég held að hann
hafí síðustu árin verið farinn að
fjarlægjast eitthvað gamla flokkinn
sinn, fannst ýmsir arftakar í for-
ystuliðinu vera fulláhugalitlir um
vanda lítilmagnans.
Þóri þótti ákaflega vænt um af-
skipti mín sem lögmanns af málefn-
um þeirra sem erfítt áttu. Enda var
Þórir á sínum tíma í hópi þeirra
framámanna í Sjálfstæðisflokkn-
um, sem sáu brýna nauðsyn þess
að auka og styrkja aðstoð við þá
þegna sem minnst máttu sín. Óg
hann hafði góð tök á að hrinda
hugsjónum sínum í þeim efnum í
framkvæmd þegar hann sat í borg-
arstjórn Reykjavíkur. Ég held að
ýmsir sem vel þekkja til telji hann
að mörgu leyti föður hins gríðar-
öfluga aðstoðarkerfis sem Reykja-
víkurborg rekur nú fyrir íbúa sína.
Þórir var einstakur sjarmör eins
og sagt er. Hann bókstaflega heill-
aði fólk upp úr skónum. Ekki síst
konur. Ég hafði gaman af því að
fýlgjast með fyrstu kynnum Þóris
við móður mína. Hann átti í henni
hvert bein frá fyrstu kynnum.
Ég tel engan vafa á því að með
Þóri sé genginn einhver mesti lær-
dómsmaður sinnar kynslóðar. Þá
hefur einstök barátta Þóris við sjúk-
dóm sinn fært mér heim sanninn
um það hversu miklu máli sterk
trú, lífsgleði og lífsvilji skipta þegar
við glímum við erfíða sjúkdóma.
Ekki svo að skilja að hann hafí stað-
ið í þeim slag einn.-Óhætt er að
segja að Jakobína kona Þóris hafi
staðið með honum í blíðu og stríðu.
Blessuð sé minning Þóris Kr. Þórð-
arsonar.
Tryggvi Agnarsson.
Með Þóri Kr. Þórðarsyni er geng-
inn_ einstakur persónuleiki.
Á kveðjustundu hvarflar hugur
minn til starfa Þóris að borgarmál-
um. Hann tók sæti í borgarstjórn
Reykjavíkur árið 1962 og sat þar
tvö kjörtímabil. Áhugasvið hans
innan borgarstjórnar voru fyrst og
fremst þau, sem vörðuðu mannleg
samskipti, sérstaklega þó málefni
fjölskyldunnar, bama og aldraðra.
Hann tók sæti í barnaverndar-
nefnd og fræðsluráði. Jafnframt fól
Geir Hallgrímsson borgarstjóri,
honum að hafa annars vegar for-
ystu um nýskipan félagslegrar þjón-
ustu á vegum Reykjavíkurborgar
og svo hins vegar að undirbúa
MINNINGAR
stefnumótun varðandi öldrunar-
þjónustu.
í apríl 1963 gerði borgarstjórn
samþykkt um málefni aldraðra og
í framhaldi þar af var skipuð Vel-
ferðarnefnd aldraðra, sem Þórir
veitti forstöðu. Nefndin skilaði ítar-
legri greinargerð ásamt tillögum,
sem samþykktar voru í borgarstjórn
í júní 1965.
Með þessum samþykktum borg-
arstjórnar var mótuð sú stefna, sem
var grundvöllur að öldrunarþjón-
ustu á vegum Reykjavíkurborgar,
m.a. var kveðið á um sérstaka deild
innan skrifstofu félags- og fram-
færslumála, sem fara skyldi með
velferðarmál aldraðra.
Hinn 20. júlí 1967 samþykkti
borgarstjóm tillögur um nýskipan
félagsþjónustu á vegum Reykjavík-
urborgar og var Þórir Kr. Þórðarson
framsögumaður tillagna þessara í
borgarstjóm. Þar með var lagður
grundvöllur að samræmdri félags-
þjónustu innan Félagsmálastofnun-
ar Reykjavíkurborgar undir stjóm
félagsmálaráðs, sem að nokkra eða
öllu leyti tók við verkefnum ýmissa
nefnda. Þessi nýskipan mála í
Reylqavík varð síðar fordæmi fýrir
uppbyggingu félagsþjónustu í öllum
stærri sveitarfélögum á landinu. Var
Þórir kosinn í hið lýrsta félagsmála-
ráð 1967 og átti þar sæti til 1974.
Störf Þóris sem borgarfulltrúa
voru tímafrek og þrengdu eflaust
að tíma hans til vísinda- og fræði-
starfa. Enda nefndi hann þessi ár
stundum í gamni „hin heiðnu ár“.
Tæpast verður það þó talið sann-
mæli, þegar horft er til viðfangs-
efna hans á sviði borgarmála.
Á borgarfulltrúaárum Þóris átt-
um við mikil samskipti, oft og tíðum
daglega. í huga mínum er Þórir
Kr. Þórðarson sá borgarfulltrúi,
sem síðustu áratugi markaði dýpst
spor innan félágsþjónustu á vegum
Reykj avíkurborgar.
Samstarfíð við borgarfulltrúann
var með ágætum. Ekki skiptu síður
máli samskipti við leiftrandi
skemmtilegan og hæfíleikaríkan
mann.
Við, sem störfuðum með honum
á sviði félagsþjónustu á vegum
Reykjavíkurborgar, þökkum honum
af alhug samstarfið og foiystu á
breytingatímum. Persónulega
þakka ég þér ánægjuleg samskipti,
og vináttu.
Jakobínu, stjúpbörnum og öðram
ættingjum era sendar samúðar-
kveðjur.
Sveinn H. Ragnarsson.
Hinir fýrstu svonefndu prófess-
orabústaðir við Oddagötu og Ara-
götu voru reistir á árunum 1947-
1949, og fluttumst við að Oddagötu
12 í nóvember 1948. Margir hinna
nýju húseigenda leigðu út herbergi
framan af. Einn fyrstu leigjenda
hjá okkur var ung stúlka frá Siglu-
firði, Inger, dóttir Aage Schiöths,
lyfsala og bæjarfulltrúa þar. Inger
var eftirminnilega fríð stúlka, en
hún var einnig óvenjulega hjartahlý
og glaðvær. Okkur varð strax vel
til vina.
Brátt tók að venja komur sínar
til hennar ungur guðfræðistúdent,
Þórir Kr. Þórðarson, og kynntist
hann okkur í fjölskyldunni einnig
vel. Ég man að það vakti furðu
mína að Þórir sagðist hafa lítinn
áhuga- á að gerast sóknarprestur,
þegar átta ára snáði spurði hann
um framtíðaráform. Inger og Þórir
gengu í hjónaband 1951. Eg hélt
áfram sambandi með bréfaskriftum
við Inger á fyrri dvalaráram þeirra
í Bandaríkjunum 1951-1954 og
heimsótti þau einnig oft er þau
leigðu í húsi Hermanns Jónassonar
við Tjamargötu, eftir að þau komu
að utan. Inger lézt árið 1961, að-
eins 36 ára að aldri, og var hún
harmdauði öllum þeim sem henni
kynntust. Fimm áram síðar steig
Þórir mikið gæfuspor, er hann gekk
að eiga Jakobínu G. Finnbogadótt-
ur, en hún átti fimm börn af fyrra
hjónabandi.
Þórir var starfsmaður Háskóla
Islands í fjóra áratugi og þjónaði
þeirri stofnun af einstakri trú-
mennsku. Síðustu árin var hann sá
prófessor sem lengstan starfsaldur
hafði. Þórir var mikill eljumaður og
ósérhlífinn til allra verka og kunni
því vel að hafa mörg járn í eldinum.
Hann naut álits sem fræðimaður
utan lands og innan, og má nefna
að hann skrifaði kaflana um Abra-
ham, Móse og sáttmála guðs og
manna í þá útgáfu af Encyclopediu
Brittannicu, sem út kom 1964.
Hann hafði nokkur afskipti af
stjórnmálum, sat um tíma í borgar-
stjórn Reykjavíkur og var mikill
hvatamaður þess að Félagsmála-
stofnun borgarinnar var komið á
laggirnar.
Hin síðustu ár var heilsa Þóris
lengst af mjög tæp. Veikindum sín-
um tók hann af dæmafárri hug-
prýði. Umhyggja og umönnun Jak-
obínu og barna hennar gerði honum
andstreymið léttara.
Kynni mín af Þóri Kr. Þórðarsyni
spanna hálfan fimmta áratug. Enn
minnist ég þess hve vel Þóri lét að
svara spurningum átta ára barns.
í samræðum var hann afburða
skemmtilegur, leiftrandi fjöragur
og skeleggur. í huga mér verður
Þórir Kr. Þórðarson ávallt fjöl-
menntaður og víðsýnn húmanisti.
Baldur Símonarson.
Það þyrmdi yfír mig þegar síminn
hringdi og ég fékk fréttirnar: Þórir
var látinn.
Við vinir hans vissum vel, að
hann átti ekki langt eftir ólifað en
lífsneistinn í hijáðum líkamanum
virtist samt svo sterkur, að það er
erfitt að sætta sig við, að hann
skuli hafa kvatt okkur. Það var
ekki gamall og þreyttur maður, sem
talaði við mig þegar ég sat á rúm-
stokknum hjá Þóri. Hann var glaður
og þakklátur, ekki reiður eða ásak-
andi. Sjaldan hefur sigur andans
yfir efninu birst mér skýrar en í
samvistunum við Þóri, allt undir það
síðasta.
Við Þórir stofnuðum til vináttu
með okkur fýrir um 40 árum og
hún lét það rætast, sem norski bisk-
upinn Éivind Berggrav sagði eitt
sinn, að „vináttan er lífíð hálft“.
Oft leið langur tími milli funda en
fjarlægðin hvarf þegar við hittumst
og staðfestum vináttuna með faðm-
lagi. Ljómi augna hans var meiri
en annarra manna og við fóram
strax að ræða saman um það, sem
okkur fannst máli skipta, þessa
heims og annars. Við töluðum ekki
um peninga, sjúkleika eða annarra
hagi en ástvinina bar oft á góma.
Þórir var vinur vina sinna - og einn-
ig barna okkar.
Í mínum augum var Þórir íslensk-
ur heimsmaður. Hann stóð föstum
fótum í íslenskri menningu en var
um leið nátengdur öðram menning-
arheimum, sannur húmanisti. Jóla-
og nýárskveðjurnar frá honum bár-
ust víða um lönd og í þeim var ávallt
eitthvað merkilegt að fínna.
Á sinn nærgætna hátt hvatti
Þórir okkur til að fara vel með lífið
með því að segja, að sjúkdómar,
jafnvel krabbamein, gætu verið
gjöf-
Þórir var svo margfróður og hann
þekkti áreiðanlega til orða Grandt-
vigs, sem lýsa vel því fordæmi, sem
Þórir var okkur öllum með æðra-
leysi sínu gagnvart sjúkdómnum:
Sá lad derpá os syn da fæste,
hvad ædle kaldte livets lyst,
ja, lad os kappes med de bedste
og vove kækt með dod en dyst.
At byde den og doden trods,
kan med Guds hjælp og lykkes os.
Bent A. Koch
Ást og kærleikshugsjón kristinn-
ar kirkju virðist stundum persónu-
gerast í einstaklingum. Fyrir slíku
fólki liggur oft að verða góðir kenn-
arar. Nemendurnir skynja fljótt
umhyggju þeirra og eflast við það
í náminu. Þetta skiptir auðvitað
höfuðmáli, þegar fræðin eru sjálfur
kristindómurinn, bræðralag allra
manna, umburðarlyndi og lotning
fyrir drottni almáttugum. Þá verður
sjálf persóna kennarans í brenni-
depli og enginn vafí á því að nem-
endurnir finna til þakklætiskenndar
yfir að hafa kynnst einstökum
ÞÓRIR KR.
ÞÓRÐARSON
manni. Allt lífið bregður fyrir minn-
ingunni um góðan kennara, ekki
síst í jafn krefjandi þjónustu og
útheimtist á ögurstundum í prest-
skap. Þá er vináttan hin heilaga
glóð sem hjálpaði, oftlega tendruð
af kennurum guðfræðideildarinnar.
Við Þórir deildum saman vinnu-
stað í yfir 20 ár og ekki einn ein-
asta dag datt mér í hug að hann
gerði kröfur sér til handa, en gleðin
og krafturinn, kjarkurinn og bjart-
sýnin sem fylgdu honum til hinstu
stundar leiftra nú í minningunni
eins og sólin, sem fer hækkandi á
vorhimninum.
Eiginlega kynntumst við á mjög
hversdagslegan hátt. Sumarið 1967
streymdu hingað hundrað ung-
menna á æskulýðsþing Norðurland-
anna. Farið var í Reykholt og kenn-
ari þar lýsti staðnum og sagðist fara
sjaldan í kirkju. Klifí frekar hæðina
fyrir ofan bæinn um helgar, það
væri sinn guðdómur. Þórir fékk þó
alla með sér í kirkju, kennarann líka,
og fyrir altarinu sungu þeir saman
fyrir ungmennin: „Víst ertu, Jesús,
kóngur klár.“ Þetta var eftirminnileg
stund og ég býst við að hún lifí
meðal einhverra frænda okkar á
Norðurlöndunum enn þann dag í
dag.
Þórir starfaði í borgarstjórn fyrir
Sjálfstæðisflokkinn og hann hafði
yndi af því að ræða þjóðmál. Reynd-
ar hafði hann mjög ákveðnar skoð-
anir á sumum málum og gat þá
eins verið gagnrýninn ef þannig
stóð á. En það var bara til þess að
bæta málstaðinn, því húmanisminn
átti góðan vemdara í Þóri.
Ég votta eiginkonunni, Jakobínu
Guðríði Finnbogadóttur, stjúpbörn-
um Þóris, öllum ættingjum og vin-
um mína dýpstu samúð. Algóður
Guð taki Þóri minn sér að hjarta.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson.
Þegar hringt var til mín og mér
sagt að prófessor Þórir Kr. Þórðar-
son væri látinn kom fregnin mér
ekkert á óvart. Ég hafði um allnokk-
urt skeið vitað að Þórir var ekki
heill heilsu og háði baráttu við erfið-
an sjúkdóm, en bjartsýni hans og
vinnugleði ýttu þeim hugsunum sí-
fellt á brott að hann væri ef til vill
ekki að beijast til sigurs.
Persónuleg kynni okkar Þóris
hófust fyrir nokkrum áram er hann
hringdi eitt sinn til mín og bað mig
að lesa yfir þýðingu sína á Jónasar-
bók Biblíunnar. Aður hafði ég oft
veitt athygli þessum glæsilega og
glaðlega manni sem ég mætti næst-
um daglega í tijágörðunum milli
Árnagarðs og aðalbyggingar Há-
skólans. Samvinna okkar varð stutt
að þessu sinni en afar ánægjuleg.
Ég kynntist vandvirkni hans og
vinnubrögðum og virðingu fyrir ís-
lenskri tungu.
Kynni okkar Þóris jukust er við
settumst ásamt fleirum saman í
nefnd er hefur umsjón með nýrri
þýðingu Biblíunnar. Hann var í upp-
hafí formaður nefndarinnar og
leiddi hana fyrstu sporin á þeirri
braut sem hún hefur síðan fylgt.
Hann geislaði af áhuga á viðfangs-
efninu og greip aðra með sér.
Það var alltaf ásetningur Þóris að
snúa sér að sjálfri biblíuþýðingunni
þegar störfum hans lyki fyrir Há-
skóla Islands. Þegar hann veiktist
ákvað hann að draga sig út úr þýð-
ingamefndinni og taka til við að
þýða. Því starfí hélt hann áfram
meðan kraftar leyfðu með þeirri
vandvirkni sem hann hafði tamið sér.
Þórir var félagi í Vísindafélagi
íslendinga. Á fundum félagsins birt-
ist áhugi hans á rannsóknum ann-
arra og löngunin eftir að kynnast
einhveiju nýju. Hann var afar já-
kvæður maður og hafði þann eig-
inleika, sem virðist svo oft djúpt á,
að geta á einlægan hátt hrósað öðr-
um þannig að allir fundu að hrósið
kom að innan.
Góður vinur er farinn. Þóris er
nú sárt saknað af guðfræðinemum,
samkennurum og vinum en enn
meiri er söknuður eiginkonu hans
og fjölskyldu. Fyrir hönd þýðinga-
nefndar Biblíunnar og Vísindafélags
Islendinga votta ég þeim öllum inni-
legustu samúð mína.
Guðrún Kvaran.