Morgunblaðið - 15.07.1995, Blaðsíða 26

16 LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
_______AÐSENDAR GREINAR_
Hagnaður um 660 millj-
ónir, skattar 0 krónur
MESSUR Á MORGUIM
SOLUMIÐSTOÐ hraðfrystihús-
anna er eitt stöndugasta fyrirtæki
landsins. Ágóði þess á síðasta ári
var um 660 milljónir, eftir að lagt
hafði verið til hliðar í afskriftir og
varasjóði.
Verksmiðjan í Grimsby
SH rekur fiskréttaverksmiðju í
Grimsby, þar sem starfa á milli
600 og 700 manns,
allir breskir nema
toppamir, sem eru ís-
lenskir. Hráefnið sem
unnið er úr er að
mestu afli íslenskra
frystitogara, þar sem
sá háttur er hafður á
að aflinn er flakaður
og frystur um borð í
togurunum. Síðan tek-
ur verksmiðjan í
Grimsby við honum og
býr til verðmikla fisk-
rétti í neytendaum-
búðum. Starfsemin
hefur gengið svo vel
Jað SH hefur verið
heiðrað af yfirvöldum
í Grimsby fyrir atvinnuskapandi
verkefni þar í borg. Ekki veit ég
um íslenskt bæjarfélag þar sem
þessi hugmynd hefur komið upp.
Fullvinnsla á íslandi er svarið
Á meðan afli frystitogara er að
nær öllu leyti fluttur til útlanda til
fullvinnslu eykst atvinnuleysi á
íslandi. Þó liggur fyrir að með því
að fullvinna afla í mismunandi
þakkningar og neytendaumbúðir á
fjölbreyttan hátt er hægt að stór-
auka atvinnu og auka gjaldeyris-
tekjur. Þetta hefur verið reynt í
nokkrum frystihúsum með góðum
árangri. Þar má til dæmis nefna
Dalvík, Akranes og Hrísey.
íslenskum frystitogurum fjölgar
sífellt. Sægreifarnir eigendur
þeirra kaupa kvóta dýrum dómum
og eru að sölsa undir sig stóran
hluta aflans á íslandsmiðum á
sama tíma og afli þeirra skipa sem
leggja upp í íslenskum frystihúsum
stórminnkar, auk þess sem slíkum
skipum fækkar í sífellu.
Nú er svo komið að fjölmörg
frystihús er vannýtt vegna hráefn-
isleysis. Slíkt ástand hefur í för
með sér minnkandi atvinnu. Þetta
hráefnisleysi verður að vinna upp
með framleiðslu á verðmeiri vöru
sem krefst meira vinnuafls og
meiri nýtingar. Kannski er það eina
lífsvon þeirra.
Frystitogararnir eru mál út af
fyrir sig. Þar er öllu hent nema
flökunum; lifur, hrognum, beinum
og öllu slógi er hent ásamt smá-
fiski. Það er í raun bijálæði að
leyfa þessum skipum að veiða allt
árið innan 12 mílna markanna —
og upp að 6 mílum á nokkrum
stöðum. Þeir eru svo aðgangsharð-
ir við að hreinsa fiskimiðin að trill-
úr verða að sækja dýpra en þeir.
Enda sagði einn góður trillukarl
við mig um daginn að það væri
ægifagurt að horfa til lands af
fiskislóðinni; landið fagurt og frítt,
fannhvítir jöklar, fagurgrænar
hlíðar og tveir, þrír frystitogarar
milli trillu og lands. Frystitogar-
arnir eru góðir á Reykjaneshrygg,
utan 200 mílna, þar sem íslending-
ar fengust loks til að hefja veiðar
á eftir að Rússar höfðu veitt mok-
að þar upp afla í 20 ár. Sama er
að segja um veiðar í Smugunni og
aðrar úthafsveiðar.
Af hverju geta frystitogarar
ekki landað afla til vinnslu í ís-
lenskum frystihúsum? Aflinn skal
allur flytjast til vinnslu í fisk-
vinnslufyrirtækjum erlendis. Hon-
um er landað hér og síðan fluttur
í gámum utan til fullvinnslu. Á
meðan eykst atvinnuleysi á íslandi.
Skattamál
Mörgum er óskiljanlegt skatt-
frelsi Sölumiðstöðvar hraðfrysti-
húsanna. Það er skýrt með því að
SH sé ekki hlutafélag og heldur
ekki samvinnufélag. Það er ein-
h'vers staðar á milli stofnunar og
samlags, þó getur forstjóri fyrir-
tækisins ekki skýrt þessa stöðu
nákvæmlega.
Fullyrt er að gróði
SH sé endurgreiddur
eigendunum, — það er
þeim sem eiga fyrir-
tækið. Samkvæmt
reikningum SH eru
það 292 milljónir. Ekki
veit ég hvort sú fjár-
hæð er sett í stofnsjóð
eða greidd beint til
eigendanna. Hvort
heldur er eru eftir hátt
í fjögur hundruð millj-
ónir sem ekki eru
skattlagðar. Dags-
brúnarmenn eru skatt-
lagðir fyrir mun lægri
tekjur. Frítekjumarkið
hjá múgamönnum er röskar 60
þúsundir á mánuði.
Af hverju er fískur flutt-
ur út óunninn í atvinnu-
leysinu, spyr Guð-
mundur J. Guðmunds-
son, og af hverju er SH
skattlaust meðan verka-
fólk greiðir 40% skatt?
Stærsta afrek SH var þegar Jón
Gunnarsson þáverandi forstjóri
braust inn á Bandaríkjamarkað
með stofnun Coldwater. Eg undan-
skil þá starfsemi hér því tollmúrar
á unnum fiski til Bandaríkjanna
eru mjög háir.
Markaðsöflun
Ég get ekki dáð SH fyrir að
hafa verið sérstaklega kröftuga í
markaðsöflun. Ég man hér fyrr á
árum þegar frystihúsin framleiddu
í blokk til Bandaríkjanna, sem ekki
fékkst mikið verð fyrir, eða í um-
búðir til Bretlands sem innihéldu
bæði roð og bein og lítið verð
fékkst fyrir. Þar var þessi landlægi
hugsunarháttur að leggja fyrst og
fremst áherslu á magnið en ekki
gæðin eða úrvinnsluna.
Mér sýnist Norðmenn vera á
flestum sviðum mun harðari en við
í markaðsleit og markaðsöflun.
Þeir selja til dæmis fryst síldarflök
til Tyrklands, Israels og Egypta-
lands. Þeir eru búnir að fínkemba
Pólland með frysta síld. Sama er
að segja um Rússland, þótt það
land sé í rústum fjárhagslega. Mér
er sagt að Danir og Norðmenn séu
búnir að gera sölusamninga með
eðlilegum fyrirvörum við Pólland
og Rússland fyrir um 300 þúsund
tonn. Sjálfsagt er verðið of lágt
fyrir okkur, en hvað skyldi Sölum-
iðstöðin hafa reynt? Ég efast um
að til sé þorp í Póllandi sem norsk-
ir fisksöluagentar hafa ekki heim-
sótt.
Japanir eru farnir að kaupa heil-
frysta síld af Norðmönnum og
okkur. Ég held að Norðmenn séu
þarna miklu sæknari. Ég þef séð
norska kynningarbæklinga á jap-
önsku, með myndum af glitrandi
fögrum norskum ijörðum og fjöll-
um, tandurhreint loft og hvítir jökl-
ar í baksýn og uppskriftir af hvers
konar japönskum síldarréttum. Og
mér er sagt að einnig sé kominn
út álíka bæklingur á kínversku.
Þeir ætla greinilega að vera á und-
an okkur inn á þennan 1.200 millj-
ón manna markað.
Sama er að segja um Kóreu, þar
sem íbúar eru um 70 milljónir.
Víetnam hefur greinilega ekki ver-
ið á landakorti SH; þó eru íbúar
þar um 70 milljónir. Þó er mér
sagt að þeir hjá SH hafi uppgötvað
Víetnam þegar utanríkisráðherra
landsins kom hingað með 50
manna fylgdarlið og lagði kapp á
viðskipti milli landanna. Mér er
sagt að Ólafur Ragnar hafi átt
stóran þátt í milligöngu um komu
þeirra. Og mér er einnig sagt, eft-
ir forystumönnum þessarar sendi-
nefndar, að hvergi hafi þeir fengið
jafn góðar viðtökur og hjá forsæt-
isráðherra íslands. En sjálfsagt
hirða Norðmenn fiskviðskipti við
Víetnam af okkur.
Því má skjóta hér inn í að vís-
indamenn fullyrða að innan mjög
skamms tíma verði síldar- og
loðnumjöl notað til manneldis.
Fram fara vísindalegar rannsóknir
á blöndun mjölsins við önnur efni.
Þá er Austur-Asía, með allan sinn
mannfjölda, freistandi markaður.
En þó ber þess að geta sem gert
er. Japanir kaupa af okkur, bæði
af SH og ÍS, heilfrystan karfa.
Sama gera Tævanar. Og þeir
greiða okkur hæst verð fyrir frysta
grálúðu. Einnig kaupa Japanir af
okkur frysta loðnu og loðnuhrogn.
Þarna er um gífurlegar upphæðir
að ræða og mér sýnist þar vel að
verki staðið hjá íslenskum útflutn-
ingsaðilum.
Nýlega var frá því skýrt í frétt-
um að í frystihúsi í Keflavík væri
farið að handflaka ýmsar tegundir
af flatfiski og það af flatfíski sem
ekki hefur verið nýtt hér áður.
Þarna vinna milli 50 og 60 manns.
En þetta er ekki á vegum SH,
enda er hún venjulega ekki braut-
ryðjandi.
Stærsti markaðurinn fyrir karfa
er Þýskaland. Síðustu mánuðina
hefur þessi karfi í vaxandi mæli
verið flakaður á íslandi og sendur
með flugi á markað í Þýskalandi.
Þetta þýðir aukna vinnu og hærra
verð. Svona mætti lengi telja.
Lokaorð
Það sem ég vildi leggja áherslu
á er að vinnsla úr íslenskum fiski
á sem allra fjölbreyttastan hátt
verður að fara fram á Islandi. Ann-
ars hrynja frystihúsin og atvinnu-
leysið eykst. Um þetta er hægt að
fara fleiri orðum, en plássið leyfir
ekki fleiri útskýringar. En vilji SH
fá þær skal ekki standa á því.
Nú er ástandið þannig á Islandi
að fjármálaráðherrann nagar á sér
neglurnar fyrir milljarða ríkissjóðs-
halla og til stendur að draga sam-
an framkvæmdir sem þýðir aukið
atvinnuleysi í landinu. Sama er að
segja um sveitarfélög almennt. En
einn er sá aðili sem ekki þarf að
naga á sér neglurnar út af fyár-
hagserfiðleikum. Það er forstjóri
SH. Hann vill kaupa ýmis íslensk
fyrirtæki. Nú er hann búinn að
kaupa færeyskt fyrirtæki úti í
Grimsby fyrir á annað hundrað
milljónir og telur þá peninga upp
úr poka sínum, því ekki eru skatt-
arnir til að rýra sjóðina þar í sveit.
Hjá stendur íslenskt verkafólk,
margt atvinnulítið og atvinnulaust,
og segir: „Af hverju að flytja vinn-
una úr landi og hvers vegna er
þetta fyrirtæki skattlaust á meðan
á okkur er yfir 40% skattur?“
Svona skilja múgamenn lítið í völ-
undarhúsi viðskiptalífsins. Og
sennilega kunna þeir ekki að
skammast sín!!!
Höfundur er formaður
Dagsbrúnar.
Guðspjall dagsins;
Jesús kennir af skipi.
(Lúk. 5.)
ÁSKiRKJA: Vegna sumarleyfa
starfsfólks er bent á messu í Laug-
arneskirkju kl. 11. Árni Bergur Sig-
urbjörnsson.
BÚSTAÐAKIRKJA: Guðsþjónusta
kl. 11. Organisti Guðni Þ. Guð-
mundsson. Fermd verða Björn
Tómas Njálsson, Básenda 9, Henný
María Hall, Grundarsmára 1, Kópa-
vogi, og Ivan Dominic Martino,
Skaftahlíð 16. Pálmi Matthíasson.
Messa kl. 14. Hr. Ólafur Skúlason
biskup fermir barnabörn sín Hrafn-
hildi Stefánsdóttur, Kleppsvegi 2,
og Ólaf Hrafn Höskuldsson, Rott-
erdam, Hollandi, sem nú erstaddur
að Bergstaðastræti 75. Organisti
Guðni Þ. Guðmundsson.
DÓMKIRKJAN: Messa kl. 11.
Prestur sr. Hjalti Guðmundsson.
Organleikari Kjartan Sigurjónsson.
Eftir messuna verður baenastund á
ensku.
GRENSÁSKIRKJA: Messa kl. 11.
Altarisganga. Prestur sr. Hreinn
Hákonarson. Organisti Árni Arin-
bjarnarson.
HALLGRÍMSKIRKJA: Messa kl. 11.
Sr. Ragnar Fjalar Lárusson. Organ-
isti Douglas A. Brotchie. Orgeltón-
leikar kl. 20.30. Thierry Machler,
organisti frá Lyon, Frakklandi leikur.
LANDSPÍTALINN: Messa kl. 10.
Sr. Bragi Skúlason.
HÁTEIGSKIRKJA: Messa kl. 11.
Organisti Pavel Manasek. Sr. Helga
Soffía Konráðsdóttir.
LANGHOLTSKIRKJA: Kirkja Guð-
brands biskups. Messa kl. 11.
Prestur sr. Flóki Kristinsson. Org-
anisti Þóra V. Guðmundsdóttir.
Kaffisopi eftir messu.
LAUGARNESKIRKJA: Messa kl. 11.
Félagar úr Kór Laugarneskirkju
syngja. Organisti Jónas Þórir. Ólaf-
ur Jóhannsson.
NESKIRKJA: Guðsþjónusta kl. 11.
Orgel- og kórstjórn Reynir Jónas-
son. Guðmundur Óskar Ólafsson.
SELTJARNARNESKIRKJA: Helgi-
stund kl. 11 í umsjá sóknarnefndar.
Organisti Kristín Jónsdóttir.
ÁRBÆJARKIRKJA: Guðsþjónusta
kl. 11. Organisti Sigrún Steingríms-
dóttir. Prestarnir.
SAFNAKIRKJAN Árbæjarsafni:
Guðsþjónusta kl. 14. Prestursr. Þór
Hauksson.
BREIÐHOLTSKIRKJA: Samkoma
ungs fólks með hlutverk kl. 20. Gísli
Jónasson.
DIGRANESKIRKJA: Guðsþjónusta
kl. 11. Þorbergur Kristjánsson.
FELLA- OG HÓLAKIRKJA: Guðs-
þjónusta - helgistund kl. 20.30.
Altarisganga. Prestur sr. Guð-
mundur Karl Ágústsson. Organisti
Ágúst Ágústsson. Svava Bern-
harðsdóttir spilar á fiðlu við guðs-
þjónustuna.
GRAFARVOGSKIRKJA: Guðsþjón-
usta kl. 11. Organisti Bjarni Þór
Jónatansson. Prestarnir.
HJALLAKIRKJA: Helgistund - les-
messa. Prestur dr. Sigurjóri Árni
Eyjólfsson.
KOPAVOGSKIRKJA: Helgi- og
Þænastund kl. 11 í umsjá sr. Stef-
áns Lárussonar. Orgelleikari Örn
Falkner. Molakaffi eftir stundina.
SELJAKIRKJA: Kvöldguðsþjónusta
kl. 20. Altarisganga. Sr. Irma Sjöfn
Óskarsdóttir prédikar. Kjartan Ól-
afsson syngur einsöng. Organisti
Kjartan Sigurjónsson. Sóknarprest-
ur.
KRISTSKIRKJA, Landakoti: Há-
messa kl. 10.30. Messa kl. 14.
Ensk messa kl. 20. Laugardaga
messa kl. 14 og ensk messa kl. 20.
Aðra rúmhelga daga messur kl. 8
og kl. 18.
MARÍUKIRKJA, Breiðholti: Messa
kl. 11.
HVÍTASUNNUKIRKJAN Filadelfía:
Almenn samkoma kl. 20. Ræðu-
maður Kristinn Ásgrímsson.
ÓHÁÐI SÖFNUÐURINN: Allt
messuhald fellur niður í sumar
vegna sumarleyfis. Fyrsta messa
eftir sumarleyfi er sunnudaginn 13.
ágúst kl. 20.30.
FÆR. sjómannaheimilið: Sam-
koma sunnudag kl. 17.
MOSFELLSPRESTAKALL: Guðs-
þjónusta í Lágafellskirkju kl. 11.
Organisti Guðmundur Sigurðsson.
Jón Þorsteinsson.
GARÐAKIRKJA: Messa kl. 11.
Ferming og altarisganga. Bragi
Friðriksson.
VÍÐISTAÐAKIRKJA: Guðsþjónusta
kl. 11. Sigurður Helgi Guðmunds-
son.
HAFNARFJARÐARKIRKJA: Morg-
unsöngur kl. 11. Organisti Helgi
Bragason. Síðasta guðsþjónustan
fyrir sumarleyfi. Gunnþór Ingason.
KAPELLA St. Jósefssystra,
Garðabæ: Þýsk messa kl. 10.
JÓSEFSKIRKJA, Hafnarfirði:
Messa kl. 10.30. Rúmhelga daga
messa kl. 18.
KARMELKLAUSTUR: Messa
sunhudaga kl. 8.30. Aðra daga kl.
8. Allir velkomnir.
KEFLAVÍKURKIRKJA: Fermingar-
messa kl. 11 árd. (altarisganga).
Skírð verður Isabel Sif Magnúsdótt-
ir Leitsch og fermd verður Elva
Hólm Hreinsdóttir frá Virginíu í
Bandaríkjunum, p.t.a. Bragavöllum
3, Keflavík. Prestur Ólafur Oddur
Jónsson. Kór Keflavíkurkirkju syng-
ur. Organisti Einar Örn Einarsson.
KAÞÓLSKA kapellan, Keflavík:
Messa kl. 14.
STRANDARKIRKJA í Selvogi:
Messa kl. 14. Stefán Karlsson guð-
fræðingur prédikar. Sr. Úlfar Guð-
mundsson þjónar fyrir altari. Ferð
frá grunnskólanum í Þorlákshöfn
kl. 13.15.
HVERAGERÐISKIRKJA: Messa kl.
14. Prestur sr. Sveinbjörn Svein-
björnsson fyrrv. prestur í Hruna.
Organisti Kjartan Ólafsson.
KAPELLA HNLFÍ, Hveragerði:
Messa kl. 11. Organisti Ragnheiður
Busk. Tómas Guðmundsson.
KOTSTRANDARKIRKJA: Messa kl.
21. Organisti Björg Hilmisdóttir.
Tómas Guðmundsson.
SKÁLHOLTSPRESTAKALL:
Messa í Skálholtsdómkirkju kl. 17
sunnudag. Séra Sigurður Sigurð-
arson vígslubiskup prédikar. Org-
anisti Hilmar Örn Agnarsson. Flutt-
ir verða þættir úr tónleikum helgar-
innar í messunni. Sumartónleikar á
laugardag kl. 15 og kl. 17 og á
sunnudag kl. 15. Guðmundur Óli
Ólafsson.
LANDAKIRKJA, Vestmannaeyjum:
Almenn guðsþjónusta kl. 14. Sr.
Kjartan Örn Sigurþjörnsson. KFUM
& K unglingafundur Landakirkju kl.
20.30.
ÞINGVALLAKIRKJA: Messa kl. 14.
Organisti Ingunn Guðmundsdóttir.
Prestur sr. Rúnar Þór Egilsson,
Mosfelli.
Fermingar á sunnudag
FERMING í Bústaðakirkju kl.
11. Prestur sr. Pálmi Matt-
híasson. Fermd verða:
Björn Tómas Njálsson,
Básenda 9.
Henný María Hall,
Grundarsmára 1, Kópavogi.
Ivan Dominic Martino,
Skaftahlíð 16.
FERMING í Bústaðakirkju kl.
14. Hr. Ólafur Skúlason bisk-
up fermir barnabörn sín sem
heita:
Hrafnhildur Stefánsdóttir,
Kleppsvegi 2.
Ólafur Hrafn Höskuldsson,
Rotterdam, Hollandi,
Bergstaðastræti 75.
FERMING í Garðakirkju kl.
11. Prestur sr. Bragi Frið-
riksson.
Fermd verða:
Ari Þór Vilhjálmsson,
Borgarási 12, Garðabæ.
Erling Kalmann Alfreðsson,
Lækjarbergi 9, Hafnarfirði.
Kristján Hlynur Ingólfsson,
Ásbúð 5, Garðabæ.
Ölrún Björk Ingólfsdóttir,
Ásbúð 5, Garðabæ.
FERMING og skírn í Kefla-
víkurkirkju kl. 11. Altaris-
ganga. Prestur sr. Ólafur
Oddur Jónsson. Skírð verður:
Isabel Sif Magnúsdóttir Leitsch.
Fermd verður:
Elva Hólm Hreinsdóttir,
Virginíu, Bandaríkjunum,
p.t.a. Bragavöllum 3, Kefla-
vík.
Guðmundur J.
Guðmundsson