Morgunblaðið - 07.09.1995, Qupperneq 16

16 FIMMTUDAGUR 7. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERIIMU
FRÉTTIR: EVRÓPA
Rannsókn á vegnm ESB
um fiskveiðiréttindi
SJÁVARÚTVEGSSTOFNUN Há-
skóla íslands gekkst fyrir málþingi
um sjávarútvegsmál í gær. Þar var
m.a. fjallað um mismunandi stjórn-
unaraðferðir í sjávarútvegi en með-
al framsögumanna voru sérfræð-
ingar hollenskra, danskra og bre-
skra rannsóknarstofnana.
Wim Davidse, fiskihagfræðingur
hjá hollensku rannsóknarstofnun-
inni í landbúnaðarmálum, en undir
hana falla einnig sjávarútvegsmál,
sagði að stofnunin væri nú að vinna
að rannsókn á vegum Evrópusam-
bandsins um fiskveiðiréttindi í sjáv-
arútvegi í þremur ESB-ríkjum, þ.e.
Danmörku, Bretlandi og Hollandi.
„Við leggjum mat á mismunandi
fiskveiðiréttindi í löndunum. Rann-
sóknin stendur yfir í þijú ár og
hófst á síðasta ári. Við hittumst
tvisvar á ári og á síðasta fundi sem
haldinn var í Edinborg töldum við
að það yrði rannsókn okkar tilfram-
dráttar að hittast næst á íslandi
og bera saman bækur okkar og
læra af reynslu íslendinga," sagði
Davidse.
Hann segir að mikill munur sé á
fiskveiðiréttindum í þessum lönd-
um. í Danmörku séu fáar og ein-
faldar reglur um réttinn til að
stunda fiskveiðar en í Hollandi séu
í gildi reglugerðir sem svipa til
umfangs íslenskra reglugerða.
Bretland sé hins vegar þarna mitt
á milli.
Niels Vestergaard, fiskihagfræð-
ingur hjá dönsku rannsóknarstofn-
uninni í sjávarhagfræði, lýsti í sínu
erindi reglum sem lúta að sjávarút-
vegi í Danmörku. Þar þurfa þeir
sem hyggjast gera út sækja um
veiðileyfi og til þess að fá það verð-
ur að draga úr afkastagetunni um
það sem svarar til þess skips sem
sótt er um veiðileyfi fyrir, „Þetta
er eiginlega einu takmörkin við rétt-
indum til fiskveiða í Danmörku,"
sagði Vestergaard.
Ellen Hoefnagel, mannfræðingur
hjá hollensku rannsóknarstofnun-
inni í landbúnaðarmálum, greindi í
PHILIP Rodgers hagfræðingur hjá
Sea Fish rannsóknarstofnuninni í
Edinborg segir að með úthlutun á
aflaheimildum verði til nokkurs
konar hliðarmarkaður sem nú sé
verið að leggja mat á í rannsókn
á vegum ESB.
Rodgers segir að hann sé hér á
vegum stofnunarinnar vegna verk-
efnls sem að hluta til er fjármagn-
að af Evrópusambandinu sem mið-
ar að rannsókn á eignarrétti í sjáv-
arútvegi. Hann segir að með úthlut-
un á aflaheimildum verði til nokk-
urs konar hliðarmarkaður og hon-
um fylgi markaður fyrir veiðirétt-
indi.
sínu erindi frá reynslunni af sam-
eiginlegri fiskveiðistýringu stjórn-
valda og hagsmunaaðila í sjávarút-
vegi og sagði hún að þessi háttur
hefði verið tekinn upp vegna sam-
skiptaörðugleika milli hollenskra
fiskimanna og stjórnvalda. Þessir
aðilar settust niður og sömdu um
að koma á sameiginlegri stýringu
á fiskveiðum. Því sem næst allir
hollenskir fiskimenn eiga aðild að
samkomulaginu þótt þeim sé fijálst
að standa utan þess.
„Verkefnið sem við vinnum að
er að líta á þróun þessa máls í
Bretlandi, Danmörku og Hollandi.
í Hollandi hefur þessu verið komið
á í reynd en ekki í Bretlandi því
þar þarf veiðileyfi til að fanga fisk.
Þar leggst aukagjald við verð skips
sem hefur veiðileyfi," sagði Rodg-
ers.
Hann sagði að tilgangur rann-
sóknarinnar væri sá að komast að
raun um hvaða áhrif þetta hefði á
greinina. „Ef greiða þarf meira
fyrir fiskiskip með veiðileyfi en
fyrir skipið eitt og sér þá hefur það
augljóslega áhrif á hagkvæmni út-
gerðarinnar," sagði Rodgers.
Hliðarmarkaður
í sjávarútvegi
Viðræðnr Marokkó og
ESB komnar í strand
650 fiskiskip bíða lausnar deilunnar
SAMNINGAVIÐRÆÐUR Evrópu-
sambandsins og Marokkó um físk-
veiðiréttindi ESB innan lögsögu
Marokkó hafa nú runnið út í
sandinn. Marokkómenn höfnuðu þá
tilboði ESB um að hefja vinnu við
samningsuppkast. Emma Bonina,
framkvæmdastjóri sjávarútvegs-
mála innan ESB, segist fyrir vikið
ætla að fara fram á það við fram-
kvæmdastjórn ESB, að öll sam-
skipti við Marokkó verði endurskoð-
uð. Marokkómenn brugðust hart
við þeim tíðindum og segja þeir
Bonina beita þá óeðlilegri kúgun.
Bakslag í viðræðurnar
Á meðan á þessum deilum stend-
ur bíða 650 portúgölsk og spönsk
skip aðgerðalaus, en þau hafa verið
við bryggju síðan í maí, er gildandi
samningar milli ESB og Marokkó
runnu út. Framkvæmdastjórnin
ræðir nú leiðir til að bæta útgerðun-
um og sjómönnum skaðann.
Bakslagið í samningaviðræðurn-
ar koma eftir 10 daga samfellar
viðræður og höfðu fulltrúar ESB
lýst bjartsýni á viðunandi árangur
úr þeim. Þegar hafði náðst sam-
komulag um ýmis tæknileg atriði
og vildu fulltrúar ESB festa það á
blað. Þegar þeir lögðu fram hug-
myndir um eftirlit og fleira, slitu
Marokkómenn viðræðunum.
Mikið ber á milli
Samkvæmt samningsdrögunum,
sem voru að fæðast, hafði ESB
samþykkt 25% niðurskurð á afla-
heimildum á kolkrabba og smaokk-
fiski í stað 21% áður, en Marokkó
krafðizt enn 65% niðurskurðar. Þá
höfðu Marokkómenn farið fram á
50% niðurskurð á togveiðum, en
ESB taldi slíkt ekki mögulegt. Þá
vildi Marokkó 30% niðurskurð á
línuveiðum Portúgala, en ESB lítinn
sem engan og bar þar mest á milli
samningsaðila. ESB hafði á hinn
bóginn gefið nokkuð eftir hvað
varðaði ijölda Marokkómanna í
áhöfn, þeirra skipa ESB, sem veiði-
leyfi fengju innan lögsögunnar.
Sérstök aukafjárveiting
Það eru helzt Andalúsía og Kan-
aríeyjar, sem verða harðast úti
vegna þessara deilna, og er nú leit-
að leiða innan ESB til að bæta út-
gerðum og sjómönnum þar skað-
ann, sem orðinn er af biðinni. Styrk-
ir innan sjávarútvegs Evrópusam-
bandslandanna eru kyrfilega eyrna-
merktir og því er líklegt að sérstök
aukaflárveiting verði að koma til.
Lítið veiðist yfirleitt af smokk-
fiski og kolkrabba í september og
október og er því ekki talið líklegt
að mikill skriður komist á saminga-
viðræðurnar á ný á næstunni. Þolin-
mæði Spánveija og Portúgala er
þó sögð á þrotum.
Heimild: Eurofish Report
Mikið úrval af buxna-
og pilsdrögtum
Nýjar vörur frá South Lodge.
• Hnepptir og heilir bolir frá kr. 2.800 til kr. 3.900
• Buxur kr. 2.800 • Heimagallar frá kr. 5.800.
Opiðá
laugardögum
frákUOtil 14
marion
Reykjavíkurvegi 64 ■ Hafnarfirði • Sími 565 1147
Hugsanleg Evrópusambandsaðild
Eystrasaltsríkjanna
Váhi telur Eist-
land eiga bezta
möguleika
Tallinn. Morgunblaðið.
TIIT Váhi, forsætisráð-
herra Eistlands, segir að
Eistland sé lengst komið
af Eystrasaltsríkjunum
þremur í aðlögun sinni að
Evrópusambandinu og eigi
þar af leiðandi bezta mögu-
leika á ESB-aðild.
Ráðamenn í Eystrasalts-
ríkjunum segjast vonast
eftir að aðild ríkjanna
þriggja að ESB geti orðið
upp úr aldamótum, en
ýmislegt bendir til að Eist-
ar séu ekki tilbúnir til að
bíða eftir Lettum og Lit-
háum sé ESB yfirleitt
reiðubúið að ræða við þá á
undan hinum.
Síðastliðið sumar hafa
öll Eystrasaltsríkin sam-
þykkt svokallaða Evrópu-
samninga við ESB, sem
kveða á um aðlögun efna-
hags- og stjórnmálakerfis
ríkjanna að því, sem gerist
í ESB, og að ríkin muni í
fyllingu tímans öðlast fulla
aðild að sambandinu, þó
engar dagsetningar séu nefndar í
því sambandi.
Adolfas Slezevicus, forsætisráð-
herra Litháens,' sagði á fundi með
norrænum blaðamönnum í Vilníus
á þriðjudag að stjórnvöld þar í landi
væru raunsæ og gerðu sér grein
fyrir að efnahagskerfi Litháens
gæti ekki staðizt samkeppni á for-
sendum Evrópusambandsins við
núverandi aðstæður. Einkum væri
landbúnaðurinn viðkvæmur fyrir
erlendri samkeppni, og hafa yrði í
huga að þriðjungur landsmanna
hefði lifibrauð af landbúnaðarfram-
leiðslu.
„Ég geri ráð fyrir að viðræður
um aðild Eystrasaltsríkjanna um
aðild að ESB geti hafizt í lok aldar-
innar,“ sagði Slezevicus. „Tímann
fram að því munum við nýta til
hins ýtrasta til að bæta efnahag-
inn.“
Oþolinmæði í Eistlandi
í Litháen og Lettlandi ganga
flestir stjórnmálamenn út frá því
að Eystrasaltsríkin þijú muni semja
um ESB-aðild í senn og ganga í
sambandið á sama tíma. I Eistlandi
gætir hins vegar vaxandi óþolimæði
í garð nágrannaríkjanna tveggja,
þar sem endurreisn atvinnulífsins
Tallinn, höfuðborg Eistlands.
gengur mun hægar en í Eistlandi.
Á blaðamannafundi í Tallinn vildi
Tiit Váhi ekki svara með beinum
hætti spurningum Morgunblaðsins
um það hvort Eistar myndu bíða
eftir nágrönnum sínum. „Við undir-
ritum Evrópusamninganna var
Eistland eina Eystrasaltsríkið, sem
ekki þurfti að semja um aðlögunar-
tíma eða undanþágur," sagði Váhi.
„Eistland er þess vegna bezt undir-
búið og á mesta möguleika á ESB-
aðild.“ j
Þótt undirbúningur fyrir aðild að
Evrópusambandinu felizt ekkl síst
í umbótum á efnahagssviðinu, er
auðheyrt á stjórnmálamönnum í
Eystrasaltsríkjunum að öryggis-
sjónarmið eru helzta ástæða þess
að ríkin vilja tryggja sér aðild sem
allra fyrst. „Álmenningur tekur
fyrst og fremst afstöðu út frá ör-
yggismálum og nauðsyn þess að
tryggja sjálfstæði landsins," sagði
Vytautas Landsbergis, fyrrverandi
forseti Litháens, í samtali við Morg-
unblaðið. „Við höfum hins vegar tíu
ár til að undirbúa okkur og þau
verðum við að nota bæði til að gera
nauðsynlegar breytingar á löggjöf
okkar og til að undirbúa hugarfar
aimennings fyrir aðild að samfélagi
Evrópuþjóða."
Morgunblaðið/StS
FRÁ
Undirbúningur ríkjaráðstefnunnar
Sviar leggja ofur-
áherslu á atvinnumál
Brussel. Heuter.
SVIAR vilja leggja áherslu á það
á ríkjaráðstefnunni á næsta ári að
sérstökum vinnuaukakafla verði
bætt við Maastricht-samkomulag-
ið. Hugmyndir Svía voru ræddar á
fundi hugleiðingahópsins svokall-
aða, er vinnur að undirbúningi ríkj-
aráðstefnunnar, fyrr í þessari viku
og hlutu góðan hljómgrunn.
Fulltrúi Svíþjóðar í hópnum, ráð-
herrann Gunnar Lund, mælti fyrir
tillögunum. Svíar telja eitt mikil-
vægasta verkefni ESB vera að
vinna gegn atvinnuleysi og því sé
mikilvægt að bæta við vinnumála-
kafla til að þrýsta á aðildarríkin
að auka atvinnu.
Atvinnuleysi í ríkjum ESB er nú
að meðaltali 11%.
Atvinnubandalag?
Lund lagði fyrst fram þessa hug-
mynd á nefndarfundi í júlí og var
þá beðinn um að útfæra þær nánar.
Ingvar Carlsson, forsætisráð-
herra Svíþjóðar, sagði í útvarpsvið-
tali í síðustu viku að nauðsynlegt
væri að festa ákvæði um atvinnu-
mál í stjórnarskrá Evrópusam-
bandsins. Samhliða efnahagslegu
og peningalegu bandalagi ESB-
ríkja væri þörf á „atvinnubanda-
lagi“.