Morgunblaðið - 05.10.1995, Side 26

Morgunblaðið - 05.10.1995, Side 26
26 FIMMTUDAGUR 5. OKTÓBER 1995 MORGUNBLAÐIÐ - LISTIR Ný rússnesk Tosca NÝ Tosca hefur stigið í fótspor Mariu Callas, að mati Financial Times sem segir arftakann vera rússnesku sópransöngkonuna Galinu Gortsjakovu. Allt frá því að Konunglega óp- eran hafi sett Toscu Puccinis á svið árið 1964, hafi sópransöngkonur sungið hlutverkið í skugga Callas. Sú tíð sé Iiðin með frammistöðu Gort- sjakovu í sama óperuhúsi. Gort- sjakova mun syngja á Listahátíð á næsta ári. „Til að byrja með, skyldu bún- ingarnir passa,“ segir í upphafi dóms FT. „ Galína Gortsjakova, sú síðasta í röð þeirra sem prófa rauða flauelskvöldkjól- inn, ber hann frá- bærlega, grönn, ungleg, dökkhærð, lifleg og ákveðin, hún ber kjólinn stolt eins og hann hafi verið gerður fyrir hana eina. Þessi rússneska söngkona er ein stærsta von framtíðarinnar. Hlúð hefur verið að rödd hennar hjá Kírov-óperunni í Pétursborg og er hún ein af hinni makalausu kynslóð söngvara sem litið hefur dagsins ljós hjá Kírov á síðastliðn- um áratug. Fyrir skömmu hefði maður ef til vill ekki hikað við að segja rödd hennar þá bestu en óstyrk framkoma hennar á nýliðinni Edinborgarhátíð breytti þar nokkru um. í Tosca söng hún varlega í byijun en frábærlega undir lokin. I sópranrödd hennar er hin dæmigerða dökka rússkneska sál, sérstaklega á lægstu tónunum en í háu tónunum skiptir hún alveg um. Þegar Tosca fer um tvær átt- undir niður af háa C, gerir hún það af eins mikiu ör- yggi og hægt er.“ Gortsjakova er ekki fyrsta rúss- neska söngkonan sem syngur Toscu í Lundúnum frá þvi að Callas sló í gegn. Nefna má Galfnu Visjnevskaju, sem að mati FTtúlkaði Toscu af þvílíkum krafti og dramatík að mörgum þótti nóg um. Túlkun Gortsjakovu sé á allt öðrum og hófstilltari nótum, að frátöldum fyrsta kaflanum, þar sem allar hreyfingar séu held- ur ýktar. Aðrir aðalsöngvarar í sýning- unni, Justín Díaz, Johan Botha fá ágæta dóma fyrir frammistöðuna og ná á engan hátt að skyggja á Gortsjakovu. Stjórnandinn, Sim- one Young, fær hins vegar á bauk- inn og er sagður ósannfærandi. Sýningum Konunglegu óperunn- ar á Toscu Iýkur 20. október. Kveðja, viðvörun ákall BÓKMENNTIR Ljóöaþýöing VIÐ HÖFUM EKKI SÉST ÉENGI eftir Jaan Kaplinski. Hjörtur Pálsson íslenskaði. Oddi prentaði. Urta 1995 — 63 síður. 1.140 kr. EYSTRASALTSLÖND geta stát- að af góðum skáldum og bókmenn- talífi. Við höfum lengi vitað að eitt helsta skáld Eistlendinga heitir Jaan Kaplinski. Hann hefur náð frama víða. Það eru því talsverð tíðindi að heilt ljóðasafn eftir hann liggur nú fyrir á íslensku. Þýðandinn er Hjört- ur Pálsson og safnið er í hinum smekklega Urtuflokki. Kaplinski er 54 ára, alinn upp í Tartu þar sem hann hefur lengst búið og starfað. Hann er pólskur í föðurætt. Ljóðheimur hans er í senn eistneskur og alþjóðlegur og hefur hann meðal annars orðið fyrir aust- urienskum áhrifum. Hann reynir til dæmis ekki að dylja hneigð sína til búddisma. Einfaldar hversdagsmyndir og flóknari skáldskapur Ljóð Kaplinskis eru ekki öll eins. Hann er ekki eitt þeirra skálda sem eru alltaf að yrkja sama ljóðið. Ljóð hans geta verið stutt og hnitmiðuð og líka mælsk. Hann dregur upp einfaldar hversdagsmyndir en iðkar einnig flóknari skáldskap með sögu- legum og menningarlegum skírskot- unum. Samt er ekki hægt að segja að ljóð hans birti ólík viðhorf. Jaan Kaplinski Grundvöllurinn er sá sami. Það er óhugsandi að sá sem hér ritar geti dæmt þýðingarnar með hliðsjón af eistneska frumtextanum, en ljóðin eru þýdd úr skandinavísk- um málum og stuðst við ensku. Miðað við það sem ég hef lesið eft- ir Kaplinski í öðrum þýðingum má vel una við íslensku þýðingarnar, einkum styttri ijóðin. í lengri Ijóðun- um er stundum snúið upp á text- ann, hátíðlegt Ijóðmál tekur við af venjulegu og öfugt. Hér er fyrst og fremst verið að tala um smekk, enda Hjörtur Pálsson þrautþjálfaður þýðandi. Litlir vængir og stórir í örstuttum ljóðum eins og Lján- um stingurðu undir sperru er meira fólgið í orðunum en þau gefa til kynna í fljótu bragði: Ljánum stingurðu undir sperru. Lætur hrífuna út í skemmu. Heyið í hlöðu. En grasið vex á ný og man ekki neitt. Kaplinski yrkir oft um heima- byggð sína, Tartu, eða gerir hana að vettvangi ljóðanna. Þetta gildir til dæmis um Spörvana í Tartu: GALlNA Gortsjakova og Justin Díaz í hlut- verkum sínum í Toscu í uppfærslu Konunglegu óperunnarí Lundúnum. Nýbók eftir Murdoch Lundúnum. Reuter. ÍRSKI rithöfundurinn Iris Murdoch er lítt hrifin af nútímaþjóðfélaginu og telur að tæknivæðing þess sé fjandsamleg listum. Hún hefur megnustu skömm á sjón- varpi, veitir sjaldan viðtöl og leyfir enn sjaldn- ar myndatökur enda hefur sama myndin af henni prýtt bókarkáp- ur hennar sl. áratug. í dag, fimmtudag, bætist enn ein bókin við þann lista en hún nefnist „Jack- son’s Dilemma" og flallar um hóp gesta sem mætir í brúðkaup sem ekkert verður af. „Jackson’s Dilemma" er 26. bók Murdoch og eins og margar fyrri bækur hennar, fjallar hún um sam- skipti mannanna og leit hinna best settu að hamingju. Aðalpersónurnar eru flestar auð- ugar og þekkja lítið til daglegs brauðstrits almúgans; svo sem vinnu, innkaupa og afborgana hús- næðislána. Þær aka hraðskreiðum bílum á milli fínustu hverfa Lund- úna og sveitasetra án þess að lenda í umferðarhnút. Murdoch, sem hefur unnið til fjölda bókmenntaverðlauna, hefur ekki orðið fyrir áhrifum ríkjandi bókmenntastefna. „Jackson’s dil- emma“ er þar engin undantekning, hlaðin bókmenntalegum tilvísunum og kunnuglegum yrkisefnum á borð við heimspeki, trúmál og dulspeki, að því er segir í skeyti Reuter- fréttastofunnar. ÍSLENSKI dansflokkurinn hefur tekið til starfa á ný eftir sumar- leyfi sem tekið var eftir að flokk- urinn hafði farið á menningarhá- tíð í Þýskalandi í ág- úst síðastliðinn. Þar voru sýnd verkin „Af mönnum“ eftir Hlíf Svavarsdóttur, „Sól- ardansar" eftir Lam- bros Lambrou og „Adagietto" eftir Charles Czarny. Dansflokkurinn hefur hafið æfingar fyrir sýningu sem frumsýnd verður í Borgarleikhúsinu þann 9. nóvember. Sýndar verða perlur úr gömlum og nýjum sígildum verkum. Náðst hafa samn- ingar við hinn kunna aðaldansara og dans- höfund hjá New York City Ballet, Robert LaFosse og mun hann setja upp verk sitt „Rags“ við tónlist Scott Joplin. Verk Ro- berts hafa verið flutt víða um heim við góðar undirtektir. Þá verða fluttir tvfdansar úr verkun- um „Blómahátíðin í Genzano" og „La Sylphide" eftir Bournonville og stutt brot úr verkinu Rauðar rósir eftir Stephen Mills við söngva Ed- ith Piaf. Einnig verð- ur flutt hið vinsæla Grand pas de dus úr Hnotubijótnum. Þá frumflytur dans- flokkurinn verkið „Næsti viðkomustað- ur: Álfasteinn" eftir Ingibjörgu Björns- dóttur. Utsetningu og undirleik annast Szymon Kuran. Samkvæmt frétta- tilkynningu frá ís- lenska dansflokknum verður frumflutt nýtt íslenskt, myndrænt dansverk í apríl nk. um æfi Guðmundar góða, eftir Nönnu Olafsdóttur og Sigur- jón Jóhannsson. LAUREN Hauser, María Gísladóttir, Guðmundur Helga- son, David Greenall, Lára Stefánsdóttir, Schristy Dunlap, Eldar Valiev, Svala Norðdahl, Vilborg Gunnars- dóttir, Birgitte Heide, Sigrún Guðmundsdóttir, Júlía Gold, Lilia Valieva og Jóhann Freyr Björgvinsson. Dansperlur í Borgarleikhúsinu VÍSNASÖNGKONAN Anna Pál- ína Árnadóttir, píanóleikarinn Gunnar Gunnarsson og kontra- bassaleikarinn Jón Rafnsson efna til tónleika í Kaffileikhúsinu í Hlaðvarpanum á sunnudaginn kemur, undir yfirskriftinni Haust- vísa í Hlaðvarpanum. Á efnisskránni verður frönsk, norræn og íslensk ljóð og lög sem eiga það sameiginlegt að fjalla um ástina, haustið og lífið sjálft í allri sinni dýrð, eins og segir í kynn- ingu. Anna Pálína hefur á undanförn- um árum getið sér gott orð fyrir flutning á vísnatónlist bæði hér- lendis og á Norðurlöndum. Hún Haustvísa í Hlaðvarp- anum JÓN, Anna Pálína og Gunnar stundaði söngnám í Tónlistarskóla FÍH og hjá einkakennurum. Fyrr á þessu ári hlaut hún styrk sem veittur er ungum norrænum lista- mönnum til að stunda nám í söng og túlkun hjá sænska kennaranum Torsten Föllinger. Anna Pálína hefur sent frá sér tvær geislaplöt- ur. Gunnar Gunnarsson og Jón Rafnsson hafa starfað saman um árabil í djasstríóinu „Skipað þeim“ frá Akureyri, en báðir hafa þeir leikið jöfnum höndum djass og sí- gilda tónlist. „Haustvísa í Hlaðvarpanum" verður aðeins flutt í þetta eina skipti og hefjast tónleikarnir kl. 21, en húsið verður opnað kl. 20. Miðaverð er kr. 700. Spörvamir í Tartu spörvamir til ykkar verður mér hugsað þegar ég kem eða fer yfir ána - í okkur er sama hjartað sama forvitnin annar hefur litla hinn stóra vængi annar ímyndaða hinn ekki ímyndaða sömu reykháfar gera okkur alia borgargráa af sóti röddin ein er ekki grá - röddin kveðja viðvömn ákall skrifað eða í snjónum fyrir utan gluggann á hvítt blað bókstafa-spor línur ljóð kveðja viðvömn ákall hjartansrödd fuglanna Viðvörunin í ljóðinu getur beinst að umhverfinu, staðnum þar sem maður og fugl eiga að lifa iífinu. Það er aftur á móti beinskeyttari viðvörun í Vercingetorix mælti, sem hefst svona: „Vercingetorix mælti: Sesar, þú getur/ svipt okkur landinu þar sem við eigum heima,/ en land- inu þar sem við deyjum, getur þú ekki svipt okkur.“ Þótt skáldið þykist yrkja um Rómaveldi er það statt í heimaiandi sínu og í samtímanum meðal þeirra sem eftir eru („ég sé að þeir eru þegar farnir að læra mál herraþjóð- arinnar og gleyma tungu feðra sinna“). Þótt skáldið verði barið til bana fær enginn drepið ást þess og hatur, Þetta ljóð hefur verið enn áhrifa- meira þegar það var órt, en heldur enn gildi sínu, ekki síst vegna klass- ísks yfirbragðs. ' Samfélagsefni eru sjaldan langt undan hjá Kaplinski, en náttúran og tilvist mannsins í heiminum er það sem skáldið yrkir oftast um, klæðir í Ijóðrænan búning með góðum ár- angri, stundum meistaralega. Opnu og orðmörgu ljóðin (Móður- systir mín þekkti þá vel, Einhvers staðar miili Tartu og Tallinn, Eins og maðurinn skapar bókmenntir, Hvílíkt kvennaval) birta gamansemi Kaplinskis og tvísæi, en vissuiega alvöru líka. Sem fyrr segir veit ég ekki hvernig þessi ijóð eru á frum- málinu, en líf þeirra er fólgið í hisp- ursleysi skáldsins og því að rabb- tónninn glatist ekki. Jóhann Hjálmarsson Ljóða- upplest- ur og tónlist UÓÐAUPPLESTUR og tónlist verður á Kaffi List í kvöld, fimmtu- dagskvöid, kl. 20.30-23. Fram koma Haraldur Jónsson, myndlistarmaður, sem hefur nýver- ið gefið út ljóðabókina Stundum alltaf hjá bókaútgáfunni Bjarti; Didda, sem hefur vakið mikla at- hygli fyrir fyrstu ljóðabók sína, Lastafans og lausar skrúfur, sem kom út nýlega hjá Forlaginu; Magn- úx Gezzon, ljóðskáld. Nýjasta bók hans, Syngjandi sólkerfi, leit dags- ins ljós fyrir nokkrum dögum; Ólaf- ur Stefánsson, sem um þessar mundir er að gefa út sína fyrstu ljóðabók; Michael D. Pollock, ljóð- skáld og tónlistarmaður sem hefur verið búsettur lengi á íslandi. Gaf út sína fyrstu bók, The Martial Arts of Pagan Diaries, fyrir nokkr- um mánuðum. Hann mun lesa á ensku; Ingunn V. Snædal, ljóðskáld, sem fyrir stuttu gaf út sína fyrstu bók, Á heitu malbiki; Bragi Olafs- son, ljóðskáid, sem innan skamms gefur út fjórðu ljóðabók sína, Klink, hjá bókaforlaginu Bjarti; Gímaldin, ljóðskáld og tónlistarmaður. Hann mun syngja lög við eigin undirleik; Sigfús Bjartmarsson, ljóðskáld og rithöfundur. Frá honum er væntan- leg ný ljóðabók sem Bjartur gefur út; Arnar Gunnar, ungur tenór sem er á leiðinni í nám erlendis. Hann mun syngja nokkur lög við undir- leik; Elísabet Jökulsdóttir, rithöf- undur. Síðasta bók hennar heitir Galdrabók Ellu Stínu. Aðgangur ókeypis!

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.