Morgunblaðið - 14.02.1996, Side 18

18 MIÐVIKUDAGUR 14. FEBRÚAR 1996
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Bragi
,,allur“
BRAGI Ásgeirsson: Að hefja listina til vegs (1973).
MVNDLIST
Gcrðubcrg/Sjónar-
hóll
MÁLVERK, GRAFÍK,
BLÖNDUÐ TÆKNI
Bragi Asgeirsson. Gerðuberg: Opið
kl. 12-21 mánud.-fimmtud. til 3. mars.
Sjónarhóil: Opið alla daga nema
mánud. kl. 14-18 til 3. mars. Aðgang-
ur ókeypis.
ÞAÐ ber að fagna breyttri stefnu
í sýningarhaldi Menningarmiðstöð-
varinnar Gerðubergs; hið gamla
form var að ganga sér til húðar.
Hér er að finna stefnumörkun, þar
sem leitast er við að kynna á breið-
ari grundvelli lífsverk listafólks,
sem hefur haslað sér nokkurn völl
í listalífinu. Einnig hefur verið opn-
aður nýr sýningarstaður í miðborg-
inni í samvinnu við atvinnulífíð.
Loks er það vel til fundið að fá
Braga Ásgeirsson, listamann, kenn-
ara og gagnrýnanda, til að ríða á
vaðið á þessum nýja vettvangi.
í raun er um tvær sjálfstæðar
sýningar að ræða; annars vegar er
nokkurt yfirlit yfír farinn veg, en
hins vegar ágrip af því sem Bragi
hefur verið að fást við síðustu árin.
Þessar sýningar mynda þó eina
heild, sem vert er að skoða í réttu
samhengi.
Gerðuberg
Breytt hefur verið um sýningar-
húsnæði, þannig að alls hafa nær
íjörutíu verk Braga verið sett upp
á tveimur hæðum hússins. Þessi
verk spanna allt frá 1949 til 1989,
en flest eru frá sjötta áratugnum,
sem var bæði tími náms og kraft-
mikilla tilrauna í list hans.
Meðal elstu myndanna er bæði
að fínna módelmyndir og abstrakt-
verk. Hér getur að líta mikinn metn-
að listamannsins í vinnu formsins,
sem og næmt auga fyrir vægi lit-
anna, enda hefur oft verið nefnt að
í myndum Braga frá þessum tíma
megi fínna visst flæði litbrigða og
tóna, sem vísa sterklega til tónlist-
ar; verk eins og „Ástarfuni, Róm“
(1954) og „Hausttónar“ (1957) eru
talandi dæmi um þetta. Víða í þess-
um verkum er einnig sterk tenging
við það mikla litaspil, sem hefur
ráðið mestu í málverki Braga síð-
ustu ár.
Kvenímyndin hefur alla tíð verið
mikilvægur þáttur í verkum lista-
mannsins, og hér má fylgja þróun
hennar, allt frá módelteikningum og
málverkum (t.d. frá Ósló, 1953) til
þeirra fjölbreytilegu sköpunarverka
sem tengja hana óbeint poplistinni,
eins og t.d. „Fljúga hvítu fíðrildin"
(1977). ímynd konunnar er oft afar
erótísk, eins og glögglega má sjá í
ýmsum myndum hér, en þessi þáttur
hefur einnig verið áberandi í verkum
Braga allt frá upphafí.
Einn er sá þáttur í listsköpun
margra sem ekki hefur notið verð-
skuldaðrar athygli, en það eru sjálfs-
myndir listamanna. Hér má sjá tvö
slflc, og er í báðum tilvikum um afar
opin verk að ræða, sem hver lista-
maður gæti verið stoltur af.
Sjónþing sem haldið var með
listamanninum fyrir fullu húsi gesta
á sunnudag reyndist skemmtileg
nýbreytni, þó tímalengd samkom-
unnar færi nokkuð úr böndum. Þar
má segja að Bragi Ásgeirsson „all-
ur“ hafí verið til umfjöllunar; kom
ýmislegt fróðlegt fram um listferil
hans og viðhorf, þannig að á stund-
um vargott trjör í salnum. Slík þing
ættu að geta verið fróðlegt innlegg
í myndlistarumræðuna, og var þétt-
setinn salurinn til vitnis um lifandi
áhuga fólks á viðfangsefninu.
Verður fróðlegt að sjá þessari
samkomu gerð þau skil í lokaút-
gáfu, sem um var talað í kynningu.
Sjónarhóll
Á horni Hverfísgötu og Ingólfs-
strætis hefur verið opnaður nýr
sýningarstaður, SjónarhólL Húsið
er í eigu Sævars Karls Ólasonar
klæðskera, sem um langt skeið hef-
ur verið dijúgur stuðningsaðili lif-
andi listar í landinu; auk hans styðja
þijú önnur fyrirtæki við bakið á
rekstri þessa staðar, og er þetta
starf vonandi upphafíð að enn meiri
aðild atvinnulífsins að listalífinu.
Frágangur húsnæðisins er afar
vel heppnaður fyrir listsýningar;
hlutlausir veggir og loft og hvít-
kalkað gólfið draga úr öllum ytri
áhrifum á það, sem á auðvitað að
vera aðalatriðið - listina sem hér
er sýnd. Er rétt að óska öllum við-
komandi til hamingju með hversu
vel hefur tekist til.
Hið fyrsta sem tekur á móti gest-
um er kraftmikil sjálfsmynd lista-
mannsins frá 1949, en önnur verk
eru öll frá síðustu árum. Hér eru
m.a. nokkrar af þeim steinþrykks-
myndum sem Bragi kynnti á ágætri
sýningu á Akureyri síðasta sumar,
og bera þess glöggt vitni, að á þeim
vettvangi er hann meðal okkar
fremstu listamanna. En einkum eru
það málverkin, sem draga að sér
athyglina.
Litríkar myndir Braga síðustu
ára hafa byggt á mikilli vinnslu lit-
anna, sem hafa öðru fremur verið
tengdir landinu og hvörfum árstíð-
anna. Nýjustu málverkin bera síðan
með sér mun meiri birtu en áður,
þegar ljósið kraumaði fremur undir
yfirborðinu; heitir litir fylla ríkulega
fletina og ylja áhorfandanum, líkt
og vetrarsólin hefur gert við höfuð-
borgarbúa síðustu daga. Þessi nýja
birta kemur vel fram í verkum eins
og „Birtuhvörf" (1994-95) og „Sól-
blettir" (1995-96), og vísar til þess
að enn á ný eru að verða umskipti
í listsköpun Braga.
Þessar tvær sýningar vinna
þannig ágætlega saman, og fram-
kvæmdin í heild er til fyrirmyndar;
verður vonandi gott framhald á
slíku á næstu mánuðum.
Það er hins vegar allt of mikið
sagt sem fram kemur í kynningu
þessa framtaks, og virðist jafnvel
talað af ókunnugleik þegar sagt er
að ófremdarástand ríki í skrásetn-
ingu íslenskrar samtímalistar.
Listasafn Islands og Listasafn
Reykjavíkur hafa um langt árabil
haldið vandaðar yfírlitssýningar á
verkum valinna listamanna, og sýn-
ingarskrár þeirra hafa oftar en ekki
verið ríkulegar heimildir. Bæði þessi
söfn reka veigamikil bókasöfn, þar
sem fram fer reglubundin söfnun á
öllu efni sem tengist íslenskri mynd-
list. Loks geymir Samband ís-
lenskra myndlistarmanna (SÍM)
ýmis áhugaverð gögn á þessu sviði,
og er nú að vinna að kerfisbundinni
skráningu upplýsinga um alla sína
félaga.
Engu að síður er þetta starf á
vegum Gerðubergs góð viðbót á
þessum vettvangi, einkum þar sem
orð og viðhorf listafólksins sjálfs
verða meðal þess sem eftir situr,
þegar sýningunum er lokið. Formið
býður upp á ýmsa möguleika, sem
verður áhugavert að sjá þróast í
framtíðinni.
Listunnendur eru hvattir til að
fylgjast með þessari nýju sýningar-
röð frá byijun til að sjá nú yfirlit
þess, sem Bragi Ásgeirsson hefur
lagt til íslenskrar myndlistar til
þessa. Ákveðin glettni hefur ætíð
verið áberandi í fari listamannsins,
bæði í verkum hans og skrifum, og
sú ljósmynd, sem fylgir kynningu
sýninganna er ef til vill besta dæm-
ið um þetta; listin er átak, en það
er mikilvægur þáttur lífsgleðinnar
að helja hana til vegs.
Eiríkur Þorláksson
Ingólfur Guðbrands-
son með námskeið
um J. S. Bach
Hin sanna
fyrirmynd
Á MÁNUDAGSKVÖLD hófst
námskeið í safnaðarsal Hallgríms-
kirkju um líf og list Johanns Se-
bastians Bach (1685-1750). Nám-
skeiðið, sem stendur fram í lok
apríl, er haldið á vegum Listvina-
félags Hallgrímskirkju og Endur-
menntunarstofnunar Háskóla ís-
lands. Leiðbeinandi er Ingólfur
Guðbrandsson og nefnir hann
námskeiðið Hátindar barokktón-
listar og meistari meistaranna,
Johann Sebastian Bach. Ingójfur
er einn af brautryðjendum á ís-
landi í kynningu á tónlist Bachs
og flutti öll stærstu verk hans
með Pólýfónkórnum og Sinfóníu-
hijómsveit íslands á sínum tíma.
Ingólfur sagði í fyrsta tíma
námskeiðsins að jafnhliða því að
lýsa ævi Bachs og aðstæðum, sem
höfðu afgerandi áhrif á tónsköp-
un hans, yrðu tóndæmi flutt úr
völdum verkum hans, veraldleg-
um og kirkjulegum.
Ingólfur benti á að það séu
aðeins fáeinir áratugir síðan tón-
list Bachs tók að heyrast hér á
landi og í raun sé ekki svo langt
síðan menn voru enn tiltölulega
ókunnugir barokktónlistinni. Á
síðustu áratugum hafi hins vegar
orðið barokkvakning. „Mörg
merk tónskáld koma við sögu
þessa tímabils en án tvímælis
gnæfir þó einn upp úr sakir full-
kominnar kunnáttu sinnar, snilli
og andagiftar, Johann Sebastian
Bach.“
Ingólfur sagði að í lifanda lífi
hafi Bacli verið viðurkenndur
sem orgel- og sembalsnillingur.
„En ekkert sérstakt orð fór af
tónsmíðum hans, nema helst að
þær þóttu of djarfar, skreyttar,
framúrstefnulegar, ómstríðar og
ókirkjulegar. Fæst verka Bachs
voru gefin út fyrr en löngu eftir
dauða hans. Mest af þeirri tón-
Iist, sem átti að leysa list Bachs
af hólmi, er nú léttvæg fundin
og fallin í gleymskunnar dá með-
an list hans dafnar sem aldrei
fyrr.“
Ingólfur sagði ennfremur að
enginn hefði reynt að feta í fót-
spor Bachs, „en hann er hin sanna
fyrirmynd sem allir hafa og allir
geta lært af“. Þéttsetið var á nám-
skeiðinu á mánudagskvöld, taldist
svo til að um 85 manns hafi verið
mætt. Safnaðarsalurinn tekur
hins vegar 100 manns í sæti og
því er enn hægt að bæta nokkrum
þátttakendum við.
Opinber list
og umhverfi
hennar
THORGNY Larsson myndhöggvari
heldur fyrirlesturinn „Genius Loci:
Public Art and it’s Environment í
Myndlista- og handíðaskóla íslands,
Skipholti 1, 4. h. (Barmahlíð) á
morgun kl. 16.30. Fyrirlesturinn
fjallar í máli og myndum um list á
opinberum vettvangi og umhverfis-
list.
Thorgny Larsson hefur unnið að
listaverkum fyrir opinberar bygg-
ingar og aðila í heimalandi sínu,
Svíþjóð. Verk hans eru gjarnan
„site specifíc“ éða umhverfísmiðuð
og unnin í samvinnu við arkitekta
og landslagsarkitekta. Thorgny er
gestakennari við Myndlista- og
handíðaskóla íslands þar sem hann
kennir námskeið um list á opinber-
um vettvangi og umhverfismiðaða
list. Hann mun vinna með nemend-
um sinum að verkefni um Reykja-
víkurhöfn, nánar tiltekið Vestur-
höfnina og nærliggjandi svæði.

, Morgunblaðið/Árni Sæberg
ÞETTSETIÐ var í fyrsta tíma Bach-námskeiðs Ingólfs Guðbrandssonar, taldist til að um 85 áheyrendur hafi verið mættir.
Jmjm ÍÆ
ffS