Morgunblaðið - 21.02.1996, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
MIÐVIKUDAGUR 21. FEBRÚAR 1996 29
KARÍTAS
ÁSGEIRSDÓTTIR
+ Karítas Ásgeirs-
dóttir fæddist á
Eiði í Hestfirði í ísa-
fjarðarsýslu 19.
september 1906.
Hún lézt á Sólvangi
í Hafnarfirði 12.
febrúar síðastlið-
inn. Móðir hennar
var Sigríður Krist-
ín, f. 1. ág. 1875, d.
4. apríl 1932, Jóns-
dóttir á Sandeyri,
f. 13. maí 1852, Guð-
mundssonar. Móðir
Sigríðar Kristínar
var Guðrún, f. 27.
júní 1856, Guðmundsdóttir,
bónda á Eyri í Seyðisfirði, f. 30.
júlí 1821, Bárðarsonar. Faðir
Karítasar var Ásgeir, bóndi og
sjómaður á Eiði, f. 28. sept.
1866, d. 30. nóv. 1939, Jónsson,
f. 27. febr. 1832, Jóhannessonar
b. á Fæti, Jónssonar á Þórustöð-
um í Önundarfirði, Jónssonar,
en móðir Ásgeirs var Gróa, f.
10. júní 1828, Benediktsdóttir
skutlara í Vatnsfirði, Björns-
sonar. Systkini Karítasar voru
13. Hálfbróðir hcnnar var Finn-
ur Veturliði, f. 15. febr. 1887,
sonur Ásgeirs og Þóru Rósinkr-
ansdóttur. Hann drukknaði í
sjóróðri frá níu börnum 1923.
Álsystkini hennar voru Rann-
veig, f. 4. júlí 1893, látin, Guð-
rún Jóna, f. 31. okt. 1896, dáin
sama ár, Ingibjörg Bárðlína, f.
24. apr. 1898, látin, Guðmunda,
f. 6. maí 1900, látin, Magnús,
f. 9. apríl 1902, látinn, Valdi-
mar, f. 27. maí 1903, drukknaði
1926, Jóna, f. 19. apríl 1905,
látin, Guðmundur, f. 2. nóv.
1908, látinn, Jón, f. 2. nóv. 1910,
látinn, Guðrún, f. 4. nóv. 1912,
Agnes, f. 14. sept. 1914, dó 1915,
og Sigurður, f. 28. okt. 1915,
dáinn 17. febrúar síðastliðinn.
Karítas giftist 30.
des. 1933 Daníel
Hörðdal, málara-
meistara, f. 16. jan.
1900, Jóhannessyni,
f. 2. júli 1864, land-
pósts Þórðarsonar
frá Skorravík á
Fellsströnd, Þórð-
arsonar. Móðir
Daníels var Málfríð-
ur Kristjana Dan-
íelsdóttir, f. 8. júní
1859, frá Hrafna-
björgum í Hörðudal
í Dalasýslu. Karítas
og Daníel eignuðust
þijú börn: 1) Kristinn Sigurður,
vélvirki, f. 15. mai 1933, m.
Ásiaug Hafsteinsdóttir, matr-
áðskona, f. 29. júlí 1938. Sonur
hans er Steingrímur, bóndi á
Skriðuiandi i Langadal, Húna-
vatnssýslu, f. 8. ág. 1966. Sonur
hennar og fóstursonur hans er
Aðalsteinn Jörgensen, brids-
meistari, f. 18. ág. 1959. 2) Fríða
Jóhanna, kennari, f. 15. jan.
1935, m. Víglundur Þór Þor-
steinsson, læknir, f. 24. júlí
1934. Börn þeirra eru: a) Sig-
rún, rekstrarhagfræðingur, f.
6. nóv. 1960, m. Brypjólfur Jóns-
son, ljósmyndari, f. 22. ág 1957.
Þeirra börn eru Hildur, f. 25.
okt. 1980, Daníel, f. 13. marz
1991 og Auður, f. 26. apríl 1995.
b) Þorsteinn Ingi, iðnaðarverk-
fræðingur, f. 10. júní 1962, m.
Auður Björg Þorvarðardóttir,
hjúkrunarfræðingur, f. 3. ág.
1964. c) Víglundur Þór, véla-
verkfræðingur, f. 15. febr. 1966.
d) Ásgerður Edda, f. 8. okt.
1971. 3) Jóhannes, f. 16. júlí
1942, d. 7. sept. 1984.
Útför Karítasar fer fram frá
Kirkjugarðskapellunni í Hafn-
arfirði í dag og hefst athöfnin
klukkan 15.
ÞAÐ VAR síðla sumars. Á heiðskír-
um degi hafði tilvonandi tengda-
mamma brugðið sér á beijamó.
Ungu hjónaefnin ætluðu að sækja
hana, er á daginn liði. Þegar komið
var á svæðið blasti við sjón, sem
seint iíður úr minni. Brekkurnar
voru þaktar kjarri og lyngi og ilmur-
inn var ómótstæðilegur, en á einum
hólnum sat álfkona í bláum kjól
með hvíta skuplu bundna um hárið
og söng af hjartans list. Allt í kring-
um hana stóðu koppar og kirnur
fullar af beijum, krækiber, bláber
og aðalbláber, þanin af sætum saf-
anum. Þetta var ævintýraheimur,
ekki sízt fyrir ungan mann, sem
ólst upp úti á sæbörðu skeri, þar
sem lítið var um beijalyng nema
stöku krækibeijalyng, sem þróaði
lítið meira en grænjaxlana. En hér
var náttúrubarnið hún Kæja í essinu
sínu. Hér lifði hún sælustundir.
Karítas fæddist á Eiði í Hestfirði
við Djúp. Hún var áttunda barn
foreldra sinna, sem bjuggu þar
leiguliðar. Þeim, sem fara nú þjóð-
veginn yfir ásana milli Seyðisfjarð-
ar og Hestfjarðar, bak Hestinum,
gæti blöskrað að líta á skikann, sem
Ásgeir hafði til ræktunar og heyja.
Bærinn er nú í eyði, en þar ól Sig-
ríður Kristín 13 börn á 23 árum.
„Við vorum aldrei svöng,“ sagði
Kæja, „en við vorum snemma látin
hjálpa til.“ Ekki veitti af. Ásgeir
HÖTEL BORG
Tökum að okkur erfidrykkjur
Upplýsingar í símum
551 1440 og 551 1247
réri á vetrum frá Bolungarvík, svo
að starfið heima við hvíldi á móður-
inni og eldri börnunum, jafnóðum
og þau komust á legg. Stúlkurnar
gengu í hvaða verk, sem þurfti.
Þannig réri Rannveig, elzta barnið,
á móti föður sínum til og frá
Isafirði, sem er líklega ívið lengri
sjóleið en á milli Akraness og
Reykjavíkur. Ásgeir réri hinsvegar
frá og til Bolungarvíkur, er færi
gafst á vertíð, til að færa fólki sínu
nýmetið. Slíkum hetjum var ekki
fisjað saman. Um hann mátti segja
eins og um starfsbróður hans
Stjána bláa, að „betri þóttu hand-
tök hans heldur en nokkurs annars
manns“. Þegar hann aldraður og
farinn af gikt, gat ekki staðið við
sláttinn í þýfðri mýrinni, gerði hann
sér orf við hæfi og sló á hnjánum.
Margir afkomendur hans bera hið
samanrekna líkamsmót hans, afl,
áræði og sjálfræðisþörf. Má nánast
þekkja þá úr fjarska án fyrri kynna.
Aldrei komust jarðarafgjöldin í
vanskil, en þau voru lengst af
greidd í smjöri.
Það má einnig sjá fyrir sér stóran
bamahópinn í glöðum leik í beija-
brekkum við söng Fjallsins fyrir
ofan eða á kyrrum vetrardögum í
sleðaferð. Fjallið Hestur var tákn
allrar tignar. Hann var næstum
guðlegur bústaður. Ógnir ævintýr-
anna vofðu yfir, draugar, sjó-
H
Styrktarfélag krabbamelnssJúkra barna
Minningarkort Styrktarfélags
Krabbameinssjúkra barna fást
hjá félaginu í síma 588 7555.
Ennfremur í Garðsapóteki
sími 568 0990 og
Reykjavikurapóteki
sími 551 1760.
skrímsli og huldumenn, en samt var
ekkert eins hræðilegt og vemleik-
inn, þegar nautunum frá Vigur hafði
verið hleypt á land í Folafæti og
þau gerðu innrás í ríki kyrrðar og
öryggis. Þá var best að hlaupa í hús
og kúra í skoti unz ógnin var afstað-
in.
Þetta líf mótaði Karítas. Skóla-
ganga fátækrar alþýðu á þessum
árum var lítil sem engin. Lestur
og skrift voru kennd heima og oft
af gamla fólkinu á bænum eða eldri
systkinum. Einfaldur reikningur
kom einhvem veginn af sjálfu sér.
Síðan prófaði presturinn börnin, er
hann húsvitjaði. Talað hafði verið
um, að Kæja fengi að vera í skóla
árið áður en hún fermdist. Prestur
kom að húsvitja árið á undan og
fór að spyija stelpuna út úr. Hún
kunni þá allt kverið og býsn af
sálmum, hafði lært það, er eldri
systkini hennar voru að búa sig
undir fermingu. Það var því drifið
í að ferma hana ári fyrr en ella og
þar með var skólagangan fyrir bí,
því að fullorðin manneskjan varð
að fara að vinna fyrir sér. Það var
nú líkast til. Svona vom verðlaun
heimsins.
Upp frá þessu hleypti Karítas
heimdraganum og sá sér farborða.
Stundaði hún alla almenna vinnu
og þótti alls staðar forkur dugleg
og karlmannsígildi við flest störf.
Svo hafa sagt gamlir ísfirðingar,
að stundum hafí karlmenn átt fullt
í fangi með að hafa við henni og
sumir fullfrískir jafnvel kveinkað
sér. Það hlæði hana. Þó var hún
kvenna fínlegust. Táp, reglusemi,
trúmennska og mikil staðfesta ein-
kenndu hana og gerðu hana eftir-
sóknarverða til allra starfa. Launin
vom þó ekki alltaf í samræmi við
þetta og lítið fékk alþýða manna
af hrósi. Því minntist hún þess sér-
staklega, er hún var vinnukona í
Reykjavík og kreppa var, eins og
svo oft á þessu landi, að vinnukonur
buðust til starfa á lægri launum en
áður. Þá heyrði hún óvart gegnum
vegg, að húsbóndinn spurði konu
sína, hvort ekki ætti að láta Karítas
fara, þar sem hægt væri að fá lægra
launaðar stúlkur til starfa. „Kemur
ekki til mála,“ sagði frúin, „það
kemur engin í staðinn fyrir hana
Karítas."
Þau Daníel giftu sig 30. desem-
ber 1933 og settust að á ísafirði.
Þar bjuggu þau að Smiðjugötu 9 til
ársins 1952. Hann stundaði störf
sín sem málari, en hún annaðist
heimilið og börnin. Hún var listhög
og bar heimilið því vitni, m.a. með
hannyrðum hennar. Heimilið varð
einskonar miðstöð fyrir frændfólkið
innan úr Djúpi og af Ströndum.
Böm dvöldu hjá þeim, er þau sóttu
skóla á ísafirði, og hélt Karítas þeim
þétt við efnið.
Eldri börnin vildu leita sér mennt-
unar. Ekki andartakshik. Flutt var
í Hafnarfjörð. Húsnæðisleysi. Karít-
as bauðst ráðskonustaða hjá öldruð-
um ekkjumanni. Bömin fengu
samastað og gátu hafið nám. Sjálf
vann hún alla daga að auki í fisk-
vinnu. Fljótlega gátu hjónin eignast
sitt eigið hús, fyrst á Oldugötu 16,
en síðan að Klettagötu 2, hús sem
þau byggðu ásamt syni sínum,
Kristni.
Fyrir 16 árum slasaðist Karítas
illa og var fötluð upp frá því. Erfíð-
ir tímar fóru í hönd fyrir svo virka
dugnaðarkonu. Hún dvaldi síðustu
árin á Sólvangi, þar sem vel fór um
hana. Hún fékk hægt andiát 12.
febrúar síðastliðinn.
Karítas átti sér þijá foringja. Sá
fyrsti var Almættið og hirðin öll.
Þeim laut hún af sannfæringu, líka
eftir að guð flutti úr Fjallinu. Guð
hafði af góðleika sínum haldið
verndarhendi yfír föður hennar, er
hann sótti björg í bú, skýlt henni,
þegar ill klaufdýr aldarfarsins sóttu
að henni, og hann hafði af algjöru
miskunnarleysi drekkt tveim bræðr-
um hennar og einum mági frá íjórt-
án ungum börnum og að lokum
hrifið frá henni soninn Jóhannes á
bezta aldri. Getur trúin orðið sterk-
ari? Sá annar leiðtogi var vinnan,
sem veitti henni meiri gleði en fá-
tækleg orð geta lýst. Sá þriðji var
Hannibal Valdimarsson, sá einn,
sem var hlutlægur í þessum heimi
fátækra og umkomulítilla. Honum
hefði hún fylgt gegnum eld og eim-
yrju.
Með Karítas er genginn mikill
öðlingur og drengur góður. Það var
mér og börnum mínum mikil gæfa
að fá að vera samvistum við hana.
Við viljum líta hana í blámóðunni,
syngjandi við beijakirnumar sínar,
ljómandi af gleði og hamingju.
Víglundur Þór Þorsteinsson.
Við viljum í nokkrum orðum
minnast ömmu Karítasar. Við eldri
systkinin fengum notið návistar
hennar í bamæsku en þá gætti hún
okkar á meðan móðir okkar var að
kenna og faðir okkar var í skóla.'
Við dvöldum síðan nokkur ár er-
lendis og gleymum við því seint er
amma sendi okkur fyrstu úrin okk-
ar, pökkuð inn í ullarsokka, alla
leið til Chicago. Amma bjó við hlið-
ina á Sundlaug Hafnarfjarðar og
þegar við fjölmenntum í sund með
frændsystkinum okkar, hvatti
amma okkur til þess að líta inn í
kaffi. Mátti ekki á milli sjá hvern
það gladdi mest þegar okkur var
boðið upp á dýrindis heimabakað
vínarbrauð og appelsín. Var stund-
um barnmargt í eldhúskróknum þar _
sem allir voru velkomnir. Ekki var
fjörið minna þegar við fórum með
ömmu í beijamó upp í Heiðmörk,'
kappið við beijatínsluna var slíkt
þótt hún væri komin á sjötugsaldur-
inn. Ekki lét hún sig muna um að
klífa hátt upp í brekkurnar ef eitt-
hvað var þar að fá, og lét sig gossa
niður aftur eins og unglamb væri
þar á ferð.
Það er erfítt fyrir okkur sem höf-
um alist upp á seinustu árum að
gera okkur grein fyrir þeim aðstæð-
um sem mótuðu ömmu. Hitt er víst
að þar fór kona sem hafði mikinn
viljastyrk, dugnað og var fylgin sér.
Þar hafa aðstæður frá barnmörgu
heimili vestur á Fjörðum haft mikil
áhrif. Við minnumst þess alltaf þeg-
ar amma var að hvetja okkur til
þess að leggja hart að okkur í námi.
Þá sagði hún okkur þá sögu að hún
hefði aldrei fengið neina skóla-
göngu. Hún átti að fá nokkurra
vikna kennslu, en þegar til kom
kunni hún allt kverið utanbókar.
Því þótti ástæðulaust að eyða tíma
hennar á skólabekk og varð hún af
náminu, en var þess í stað látin
vinna. Þetta þótti okkur einkenni-
legt sem bömum, þar sem amma
gat skrifað og lesið jafn vel og við
þótt hún hefði aldrei verið í skóla.
Síðustu árin dvaldi amma á Sól-
vangi í Hafnarfirði við góða umönn-
un starfsfólks.
Ég legg aftur augun og horfi á hendur þínar,
hnúa, fíngur og æðar: sérhvem drátt
erfiðishanda; og undrast styrk þeirra og
mátt,
þá iðni og seiglu sem skort hefur hendur
mínar.
Ég horfi á þær starfa: kreppast um kilp og
hrífu
eða klappið hjá læknum; þrífa, bæta og
• staga,
spinna og pijóna úr ullinni ár og daga,
elda á hlóðum, snúa kveiki úr fífu.
Ég sé þeim forlast, að taugunum slitnum
og slökum,
þó slokknar ekki kærleikinn sem þeim
stjómar:
Þær stijúka um vanga af mýkt þeirrar mildi
og fómar
sem mundi seint verða lýst í fáeinum stökum.
Hendur þínar. Hendur genginna lýða.
Hendur mæðra sem urðu að þjást og stríða.
(Ólafur Jóh. Sig.)
Barnabömin.
t
Ástkær eiginmaftur minn, faftir okkar,
afi og langafi,
ALBERT HANSSON,
Gnoftarvogi 36,
Reykjavík,
sem lést á sjúkradeild Hrafnistu f
Reykjavík þann 10. febrúar, verður jarft-
sunginn frá Dómkirkjunni fimmtudaginn
22. febrúar kl. 15.00.
Helga Theódórsdóttir,
Bjargmundur Albertsson, Alda Guðmannsdóttir,
Valgerður Albertsdóttir, Guðjón Þór Steinsson,
Sigurbjörg Albertsdóttir, Björn Reynisson,
barnabörn og barnabarnabarn.
+
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir,
amma og langamma,
KATRÍN GUNNARSDÓTTIR
kennari,
Efstasundi 12,
Reykjavík,
verftur jarðsungin frá Fossvogskirkju
fimmtudaginn 22. febrúar kl. 13.30.
Sigrún Arthursdóttir, Gauti Gunnarsson,
Gunnar Arthursson, Ingunn Kristjánsdóttir,
Rannveig Celata, Katrín Rögnvaldsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.