Morgunblaðið - 03.04.1996, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 3. APRÍL 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Samstarf grumi-
og framhaldsskóla
SEGJA verður söguna eins og
hún er; samstarf milli þessara
skólastiga er víðast hvar lítið.
Formleg samskipti eru einkum í
því fólgin, að fulltrúar framhalds-
skólanna heimsækja grunnskólana
á vormisseri og kynna nemendum
í 10. bekk hvaða nám er boðið upp
á í hveijum skóla. Þessu þarf að
breyta, og því fyrr þeim mun
betra.
Samstarf kennara og annars
starfsfólks á þessum
skólastigum er til þess
fallið að gera allt nám
markvissara, það
sparar nemendum
tíma og síðast en ekki
sízt dregur það úr
brottfalli nemenda í
framhaldsskóla sem
er höfuðmeinsemdin í
skólakerfinu.
Þetta samstarf má
hugsa sér með ýmsum
hætti.
í fyrsta lagi þarf
að semja námskrá í
öllum greinum sem
tekur mið af því að
allt að 90% nemenda
hefja nám í framhaldsskóla og að
minnsta kosti 80% þeirra eru þar
í tvö ár. Ný námskrá á því að
taka mið af þeirri staðreynd, að
mikill meirihluti nemenda er að
minnsta kosti 12 ár í skóla, en
Opnum skólana á sumr-
in, segir Sölvi Sveins-
son, sem segir samstarf
milli skólastiga of lítið.
ekki 10. Einungis þannig er hægt
að koma í veg fyrir ómarkvissa
endurtekningu og nýta tíma nem-
enda og kennara betur.en nú er
gert.
I öðru lagi þarf að efla námsráð-
gjöf, ekki sízt í grunnskólum, og
hefja starfsfræðslu fyrr en nú er
gert. í tæknivæddum samfélögum
vesturlanda fara um það bil 70%
nemenda í starfsnám, 30% leggja
fyrir sig bóknám. Hér fara um 30%
beint í starfsnám, 70% í bóknám,
en síðan fer hluti þess hóps í
verknám.
GREINAKU PPUR
RUNNAKUPPUR
TRJÁKLIPPUR
ÞÓR HF
Raykjavík - Akuroyri
Reykjavik: Ármúla 11 - Sími 568-1500
Akureyri: Lónsbakka - Sími 461-1070
í þriðja lagi á að skipuleggja
valgreinar í efri bekkjum grunn-
skóla með því móti, að þær svari
til byijunaráfanga í framhalds-
skóla. Með því vinnst margt. Nem-
andi styttir nám sitt í framhalds-
skóla. Tökum dæmi. Nemandi sem
les þýzku þijár kennslustundir á
viku einn vetur getur á þeim tíma
lesið námsefni í fyrsta þýzkuá-
fanga í framhaldsskóla, lokið prófi
og flutt með sér einkunn í áfanga-
skóla á sínu svæði.
Hafi nemandi lesið
málið tvo tíma á viku
fær hann þýzkuna
ekki metna til eininga,
fer í framhaldsskóla
og sezt á skólabekk
með krökkum sem
aldrei hafa lært
þýzku. Hliðstæða
sögu má segja af bók-
færslu og fleiri grein-
um. Auðvelt er að
koma við slíkri sam-
vinnu í greinum til
samræmdra prófa,
bjóða þar upp á val í
tengslum við fram-
haldsskóla.
Samvinna af þessu tagi er nú
þegar allvíða, t.d. á Húsvík, í
nokkrum skólum í Reykjavík og
nágrenni, á Akranesi og víðar. En
betur má. Margir nemendur í
9.-10. bekk gætu lokið allt að 9
einingum af framhaldsskólanámi
ef valgreinar eru skipulagðar af
kostgæfni.
í fjórða lagi þurfa einstök fag-
greinafélög að samræma stefnu
sína, koma á skipulegum samráðs-
fundum um námsefni, tengja það
betur milli skólastiga; það á ekki
að vera gjá milli 10. bekkjar og
fýrsta árs í framhaldsskóla, heldur
beinn og breiður vegur, ekki til
glötunar, heldur upp á við til
menntunar og þroska hvers og
eins. Mörg félög hafa unnið mjkið
og gott starf á þessum vettvangi,
og væntanlega fá þau bakhjarl í
ráðuneyti til þess að gera það sýni-
legt í nýrri námskrá.
í fimmta lagi þurfa áfangaskól-
ar að fá heimild til þess að kenna
á sumrin. Tímar hinna fram-
kvæmdaglöðu manna eru liðnir og
koma aldrei aftur. Sífellt fleiri
nemendur á framhaldsskólastigi
fá ekki vinnu í sumarleyfi sínu.
Hluti þessa fólks gengur atvinnu-
laus, en það er mannskemmandi.
Tímanum er betur varið til náms.
Opnum skólana á sumrin!
Höfundur er skólameistari Fjöl-
brautaskólans við Ármúla.
Sölvi
Sveinsson
Það sem verra er ...
Hugleiðingar um lífeyrissparnað
ÞEGAR forfeður
okkar námu hér land,
fyrir rúmum 1100
árum bar hver maður
ábyrgð á sjálfum sér
og sínu heimilisfólki.
Þar að auki var sam-
ábyrgð allrar ættar-
innar. Fljótlega kömu
menn sér þó upp
tryggingarkerfi, sam-
tryggingu allra þeirra,
sem bjuggu í sama
hreppi. Þetta kerfi
hafði þann ókost að
þeir sem ekki áttu
heimilisfestu eða voru
ættlausir urðu útund-
an. Á tólftu öld kom kirkjan, með
stuðningi goðaveldisins, á tíund,
sem skyldi nota til framfærslu
fátækra. Þessi tvö kerfi saman
enduðu á því að þeir sem minna
máttu sín voru sendir hreppaflutn-
ingi landshorna á milli og jafnvel
boðnir upp í nafni hagræðingar
og sparnaðar. Síðan komum við
okkur upp almannatryggingum,
sem áttu að tryggja ölium
áhyggjulaust ævikvöld — við vit-
um öll hvernig það virkar í raun.
Það hefur jafnvel verið talað um
að bjóða kerfið út í nafni hagræð-
ingar og sparnaðar.
Uppboð á lífeyris-
ómögum?
Síðasta tilraunin í þessa átt er
síðan lífeyrissjóðakerfið, en þar
hefur verið gripið til nokkurs kon-
ar nútíma sveitarfestu. Launþegar
skulu greiða til þeirra lífeyrissjóða
sem máttarvöldin ákveða hvort
sem mönnum líkar betur eða verr
og það sem verra er, hvort sem
sjóðirnir geta staðið undir sínum
skuldbindingum eður ei. Þegar í
þrot er komið eru síðan greiðend-
umir boðnir upp og
seldir næsta lífeyris-
sjóði, en þá á kostnað
þeirra sem í þann sjóð
hafa greitt og héldu
sig í öruggri höfn.
Þetta kallast sam-
trygging á máli sjóðs-
eigendanna og er að-
alkostur þeirra.
Almannarómur
í síðastliðinni viku
tók undirritaður þátt
umræðuþættinum
Almannarómi á Stöð
2. Þar var rætt um
lífeyrismál hér á landi
og sýndist sitt hveijum, svo sem
von er til. Ekki tókst mér að vekja
þá athygli stjórnanda þáttarins að
ég kæmi þeim atriðum að, sem
ég gjarnan vildi. Þátturinn snerist
því miður upp í pólitískt þras, eins
og oft vill verða hér á landi þegar
drepa þarf góðum málum á dreif.
Því geri ég hér bragarbót.
Áhugi eða áhyggjur
almennings
Stjórnandi þáttarins skýrði frá
því í upphafi að aldrei hefði verið
meira um upphringingar frá al-
menningi en fyrir þennan þátt og
voru vonbrigðin því meiri þegar í
ljós kom að ákaflega fáir hringdu
og og völdu um þá tvo kosti, sem
í boði voru. Þetta skyldi' engan
undra því annar kosturinn var
vondur og hinn slæmur. Það
þekkja menn úr þingkosningum
og fer því þátttaka þar líka þverr-
andi.
ASÍ + VSÍ = AVSÍ
Lífeyrissjóðaeigendurnir voru
sammála um það að það kerfi sem
Jörmundur Ingi
Því í ósköpunum mega
menn ekki tryggja sér
lífeyri, spyr Jörmundur
Ingi, eins og þeim finnst
bezt og hagkvæmast.
í boði væri væri það besta af öllum
mögulegum kerfum og með
minnsta stjórnunarkostnað af öll-
um mögulegum kostnaði. Kerfið
er bara ekki komið í gang og fer
í raun ekki gang fyrr en fjórðung-
ur er af næstu öld, eða svo. Þá
verðum við líka öfunduð af öllum.
Trúi nú hver sem betur getur.
Ég notaði orðið lífeyrissjóðaeig-
endur því það kom í ljós á fund-
inum að þeir sem greiða inn í kerf-
ið eiga ekki sjóðina. Þeir eru sam-
eign ASÍ og VSÍ, eða þannig sko.
Það sem greiðandinn á er réttur
til 85% af meðalmánaðartekjum
sínum, til æviioka. Það er að segja
ef þeir fara á eftirlaun árið 2020
og ef stjórnir sjóðanna, sem menn
AVSÍ stjórna, ákveða ekki að
skerða greiðslurnar til samræm-
ingar við eitthvað, sem þeim dett-
ur í hug árið 2019. Við aumin-
gjamir getum svo haft áhyggjur
af því, þegar þar að kemur.
Gjaldþrota sjóðhít
Hver skyldi nú vera ástæðan
fyrir því að allur almenningur van-
treystir sjóðunum til að standa við
skuldbindingar sínar? Öll erum við
í lífeyrissjóði allra landsmanna,
reknum af Tryggingastofnum rík-
isins. í þennan sjóð hafa nær allir
landsmenn greitt nær alla sína tíð.
Ekki þarf ég að segja almenningi
hve margir ellilífaurarnir eru. Eg
þarf ekki heldur að segja þeim sem
fá greiðslur frá sjóðum ASVÍ hvað
Skattastefna og
umfer ðar öryggi
Vörugjöld
VÖRUGJÖLD við innflutning á
fólksbílum ráðast af vélarstærð
og.eru lögð á í fjórum gjaldflokk-
um miðað við sprengirými aflvélar
mælt í rúmsentimetrum, éða frá
30% og upp í 75%.
Það er ljóst að í okkar harðbýla
landi er bíllinn nauðsynjatæki en
ekki lúxus. Eðlilegast er að hafa
alla bíla í sama vörugjaldsflokki,
t.d. 30% gjaldi, en til þess skortir
pólitískt þor. Ef allir bílar væru í
30% vörugjaldi væru þeir eftir sem
áður háskattavara. Því miður eru
ríkjandi fordómar gagnvart stærri
bílum. Eðlilegast er að borga sömu
hlutfallstölu af öllum bílum enda
er stærri og betur búinn bíil dýr-
ari frá framleiðanda og gefur þar
með meira af sér í ríkissjóð, auk
þess að vera drýgri tekjuupp-
Stretsbuxur kr. 2.900
Konubuxur kr. 1.490
Mikib úrval af
allskonar buxum
Opib á laugardögum
Auknir bílaskattar, seg-
*
ir Runólfur Olafsson,
draga úr eðlilegri end-
urnýjun bílaflotans.
spretta vegna notkunarskatta.
Notkunarskattar af bílum hafa
hækkað verulega undanfarin ár
enda er nú svo komið að eirtkabíll-
inn er dýrasti útgjaldaliður ís-
lenskra fjölskyldna.
Barnafjölskyldur
og dreifbýlið
Fjórflokkunin felur í sér neyslu-
stýringu sem bitnar á öllum neyt-
endum en þó verst á barnafjöl-
skyldum og landsbyggðarfólki.
Neytendur eru hvattir til að kaupa
minni og óöruggari bíla og aðeins
þeim tekjuhærri gert kleift að
kaupa stærri og öruggari bíla.
Barnafjölskyldur eiga ekki eðlilegt
val og geta ekki keypt bíl í sam-
ræmi við fjölskyldustærð. Hjón
með fleiri en 3 börn neyðast yfir-
leitt til að kaupa bíla sem eru í
III. og IV. gjaldflokki þar sem
ekki er boðið upp á bíla fyrir fleiri
en 5 í I. og II. gjaldflokki.
Erfiðir staðhættir og válynd
veður hér á landi gera það að verk-
um að í dreifbýlinu eru jeppar og
fjórhjóladrifnir bílar nauðsynleg
öryggistæki. Víða um land er
einkabíllinn eina samgöngutækið
sem hægt er að notast við, enda
ekki boðið upp á aðra samgöngu-
möguleika. Við ákveðnar aðstæður
er vel búinn aldrifsbíll það eina
sem dugar. Núverandi kerfi er því
í raun dreifbýlisskattur.
Eðlileg endurnýjun
Þróunin er ör í bílaheiminum
þannig að nýjustu árgerðir eru
mun öruggari en eldri árgerðir.
Nýir bílar eru einnig þyngri, m.a.
vegna þess að öryggisbúnaður og
hönnun sem eykur öryggi, eykur
þyngd. Um 70% bíla í umferð hér
á landi eru eldri en 6 ára. Auknir
bílaskattar draga úr eðlilegri end-
urnýjun bílaflotans. Samspilið á
milli vélarstærðar og vörugjalds
dregur úr möguleikum íslenskra
neytenda að kaupa örugg öku-
tæki. Fyrir utan vörugjöldin er
bifreiðagjaldið (kílóaskatturinn)
hærra af bílum útbúnum öryggis-
búnaði en af bílum án þessa bún-
aðar. Oryggið er þannig nánast
bara á færi þeirra sem betur mega
sín.
Mengun
Umhverfissjónarmið hafa oft
verið nefnd til að réttlæta þessa
skattastefnu en það er staðreynd
að minni bílar eru hættulegri í
umferðinni en stærri bílar og það
á einnig við um nýjustu smábíl-
ana. Claes Tingvall, sem er for-
stöðumaður umferðaröryggismála
hjá Vágverket (Vegagerðinni) í
Svíþjóð, hefur sérstaklega bent á
þetta atriði og telur óforsvaranlegt
að fórna örygginu á altari um-
hverfisverndar. Nýjustu bílarnir
eru þyngri en eyða engu að síður
minna eldsneyti og gefa frá sér
mun minna af mengandi efnum í
útblæstri en eldri bílar. í nýlegri
könnun samtaka þýskra trygg-
ingafélaga kemur fram að líkur á