Morgunblaðið - 14.07.1996, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ
£*SSSSW£l&t*‘-~
SUNNUDAGUR 14. JÚLÍ 1996 11
laxi á maðk og spón
áður en þeir koma. Svo
eru þeir aðallega að
veiða úr smálaxa-
göngum og fá bara einn
og einn stóran. Þá svíður
undan þessu og þeir hafa hvatt
mjög til þess að veiða-sleppa fyrir-
komulagið verði sett hér á landi.
Benda þeir á að það hafi gefið
góða raun í Rússlandi og Kanada."
Sjálfur segist Brynjólfur hafa veitt
í Alaska, þar sé að vísu Kyrrahafs-
lax, en öllu er sleppt og fiskmagn-
ið er gífurlegt.
Einstök tilfinning
Brynjólfur heldur áfram: „Við
Gestur höfðum hvorugur sleppt
löxum fyrr en nú í vor. Ég verð
að segja að það var einstök tilfinn-
ing. Mér finnst laxinn auk þess
vera allt of falleg skepna til að
drepa yfirleitt, þó ég hafi gert það
á löngum veiðiferli mínum. Ég
trúi því að þetta sé komið til að
vera, en sennilega tekur það mörg
mörg ár fyrir íslendinga að með-
taka það.“
Gestur Árnason tekur undir orð
Brynjólfs og bætir við: „Við erum
að byija á þessu. Þetta er visst
brautryðjendastarf og við vitum
að fyrirkomulagið er umdeilt með-
al íslenskra stangaveiðimanna. Ég
hygg þó að ef menn skoða hug
sem veitt verður og drepið eftir
miðjan ágúst?
„Hér megum við ekki gleyma,
að þetta er nýtt og til reynslu. Það
þarf að fá svör við ýmsum spurn-
ingum, m.a. hvað þetta eykur veið-
ina mikið með þeim hætti að sömu
laxarnir veiðist tvisvar eða oftar.
Þess vegna er reynt að merkja
allan lax áður en honum er sleppt
auk þess að hann er lengdarmæld-
ur og reynt er að slá á þyngd út
frá því. Eftir 17. ágúst verður leyfð
maðk- og spónveiði, þó
þannig að einungis er
leyfilegt að draga 6 laxa
á stöng á dag,“ segir
Gestur.
Því fylgja talsverð
átök að ná stórum laxi, en megnið
af júnílaxi í Vatnsdalsá er fiskur
um og yfir 10 pund. í sumar hef-
ur veiðst allt að 22 punda lax. Það
virðist í fljótu bragði að það gæti
riðið laxi að fullu að vera fyrst
yfirbugaður, síðan tekinn með
höndum eða í háf og síðan mældur
og merktur. Merkinu er skotið
með sérstakri byssu inn undir bak-
uggann. Hvað segja þeir félagar
um slíkar aðfarir?
„Það fylgir þessu auðvitað
nokkur áhætta. Hreistrið á ný-
runnum löxum er oft laust í sér
og getur skafist af ef ekki er var-
lega farið. Tumi Tómasson fiski-
fræðingur ráðlagði okkur að nota
ekki háf nema að klæða hann fyrst
að innan með nælonsokk. Verði lax
fyrir áverkum á roði getur sýking
komist í sárin og dregið hann til
dauða. Þá munu alltaf einhveijir
laxar skaddast svo af flugunum
að þeir ná sér ekki. Við gerum
okkur grein fyrir því. Þá tekur það
laxinn alltaf nokkra stund að jafna
sig og það verður að halda honum
varlega í straumi. Þegar hann fer
að taka við sér er gott að stijúka
í þágu árinnar, hvort sem það
væri Vatnsdalsá eða einhver önn-
ur. Ýmsir þeirra höfðu gert slíkt
áður, t.d. sleppt legnum haustlöx-
um. Þeim þótti það pínulítið súrt
þar sem tilgangurinn í sumar er
sagður í og með til að gleðja er-
lenda veiðimenn, jafnvel þótt þeir
sleppi laxinum líka. Og umræddir
veiðimenn voru ekki hrifnir af því
að lax sem þeir væru að veiða nú
myndi renna sér á maðk og vera
drepinn í ágúst eða september.
Þessi viðhorf komu fram er
púlsinn var tekinn á árbakkanum.
Mönnum þótti þó til bóta í þessu
umhverfi að leyfilegt er að hirða
smálax, örmerkta laxa, Maríulaxa
og svo ef einhver veiðir sinn
stærsta lax fyrr og síðar.
Pétur Pétursson fyrrum kaup-
maður í Kjötbúri Péturs er annar
þeirra sem taka við Vatnsdalsá
eftir þetta sumar. Pétur leigir ána
næstu þijú ár í samvinnu við
Fransmanninn Guy Geffroy og
sagði hann í viðtali að fyrirkomu-
lagið yrði við lýði allt sumarið,
ekki aðeins hluta þess. Skrefið
yrði stigið til fulls eins og hann
orðaði það. „Þó verður það ekki
án sveigjanleika og endanlegar
reglur í þessum efnum verða sett-
ar í samráði við viðskiptavinina.
Til dæmis verða reyndir leiðsögu-
menn með öllum veiðimönnum og
náið samráð haft hveiju sinni. Það
er of mikið að tala um algjört
bann þó ekki væri nema vegna
þess að eitthvað af laxi verður
alltaf sár og myndi drepast ef
honum væri sleppt. Slíkt verður
metið og fiskurinn þá frekar hirt-
ur,“ segir Pétur.
Sjálfur segist Pétur aðhyllast
fyrirkomulagið, honum þyki það
vera „bara vesen" að hirða lax.
Hann telur einnig, eins og þeir
Brynjólfur og Gestur, að þetta sé
komið til að vera, en þó sé ólíklegt
að það flæði yfir land og lýð.
„Sennilega verða þetta einhver
afmörkuð svæði og mun það fara
eftir innstillingu einstakra lan-
deigenda eða leigutaka hvar þau
verða. Ég geri mér grein fyrir að
hefðin meðal íslenskra stanga-
veiðimanna er að aflinn sé upp-
skeran og því verður ekki breytt
á einni nóttu, né stendur það til,“
segir Pétur og klikkir út með þess-
um orðum:
„Svo er annað, þegar við Guy
tökum við verður þetta merkingar-
fyrirkomulag lagt af. Það var ekki
mitt að skipta mér af því, en ég
er á móti því. Ég sé ekki annað
en að það sé verið að búa til áverka
á laxinum með því að skjóta í
hann þessum merkjum. Það er
ekki á það bætandi hjá laxinum
eftir allar hremmingarnar sem á
undan eru gengnar. Nei, þetta
verður lagt af, laxinn verður ein-
faldlega losaður af flugunni og
honum sleppt.“
Þjóðarsálin
En hvað segja íslenskir stanga-
veiðimenn? Geta þeir átt von á
því að eftir fá ár verði það meira
og minna lögbundið að þeir sleppi
öllum löxum sem þeir veiða?
Greinarhöfundur hefur rætt við
allmarga og flestir, ekki þó allir,
eru mótfallnir þessu fyrirkomu-
lagi. Algeng mótrök eru: „Það er
og hefur alltaf verið nóg af laxi
í íslenskum ám, meira að segja
þegar illa árar er nóg af fiski“.
Það sé því ekki hægt að bera
saman ástandið hér og á einhverj-
um heljarslóðum laxins í útlönd-
um. Og aðalrökin: Hefðin.
íslenskir stangaveiðimenn hafa
upp til hópa litið á afla sinn sem
uppskeru. Laxveiði er dýrt sport
og margir sem stunda það eiga
ekki gott með það af fjárhagsleg-
um ástæðum. Þá er reynt að velja
ódýrari daga og skipta kostnaði
með veiðifélaga. Dagarnir verða
kannski og oft miklu færri heldur
en menn vildu. Oft á það sama
við um aflann, hann hefði mátt
verða meiri og hefði trúlega verið
það ef veiðistaðurinn hefði verið
valinn af dýrari gerðinni.
Að koma heim með veiði er því
það sama og að koma í hús með
uppskeru. Laxinn er snæddur soð-
inn, steiktur, grafinn eða reyktur.
Vinum og vandamönnum er gef-
inn lax og fyrir því eru orðnar
langar og skemmtilegar hefðir.
Rafn Hafnfjörð hefur verið með
snjöllustu stangaveiðimönnum
landsins um áratuga skeið. Hann
veiðir einungis á flugu og hefur
gert lengst af. Hann sleppir oft
löxum, einkum legnum hrygnum.
Hann var og formaður Landssam-
bands stangaveiðifélaga til
margra ára og hefur unnið ötul-
lega að því að gera stangaveiðina
að fjölskyldusporti. Hvað segir
Rafn?
„Þessi della kemur frá Rúss-
landi og stafar af því að þar er
erfitt að flytja afla, þyrlurnar sem
þeir nota ráða hreinlega ekki við
það. Mér finnst hún ekki eiga við
hér á landi. íslendingar eru veiði-
mannaþjóð. Ég man þegar ég var
ungur drengur í Hafnarfirði, þá
gengu vænir sjóbirtingar í lækinn
og það voru mínar ánægjulegustu
stundir þegar ég fór að veiða og
gat komið heim með fisk í soðið.
Þegar ég fór síðar í sveit í Borgar-
firði tók það sama við. Ég vann
mín störf, við kýrnar, mokaði flór-
inn og fleira. Síðan fór ég á veið-
ar og lagði ríkulega til heimilis-
ins. Veiðimennskan er greipt í
þjóðarsálina og því verður ekki
breytt."
Og Rafn heldur áfram: „Mér
dettur í fljótu bragði í hug tvennt
til viðbótar sem ræður þessu við-
horfi mínu. Það fyrra er, að ég
hef ekkert gaman af því að veiða
lax sem annar hefur veitt á undan
mér. Hitt er, að Islendingar hafa
lengi státað af góðum veiðiskýrsl-
um. Svona fyrirkomulag brenglar
skýrslurnar.
Að merkja eitthvað af aflanum
og telja svo hvað veiðast margir
aftur á einu sumri gefur engin
skýr svör og þar sem þetta verður
viðhaft mun í raun vera fátt að
segja um raunverulega veiði þar
sem enginn mun vita hvað af lax-
inum veiðist tvisvar, þrisvar eða
jafnvel oftar. Þyngdartölur verða
auk þess aldrei annað en getgátur
og þar með verður ekki af neinni
nákvæmni reiknað út hver meðal-
vigt er.“
Svo mörg voru þau orð Rafns,
en tíminn leiðir í ljós hver þróun-
in verður í þessum efnum.
Ítalíuferð
Heims-
klúbbs
Ingólfs
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi fréttatilkynning frá
Heimsklúbbi Ingólfs:
„Óperan Nabucco eftir Verdi
er nú sýnd í Arenunni í Veróna
sem er stærsta óperusvið heims-
ins. Þetta er 74. sumarhátíðin,
sem fram fer á staðnum í gamla
hringleikahúsinu frá dögum Róm-
veija. Arenan rúmar um 30 þús-
und manns á hverri sýningu, en
aðgöngumiða þarf að tryggja með
allt að árs fyrirvara. Stemmningin
er ólýsanleg með logandi blysum
á efstu brún hringsins og ótal log-
andi kertum, sem tónleikagestir
tendra í upphafí hverrar sýningar,
en algjör kyrrð ríkir í áheyrenda-
hópnum um leið og tónlistin hefst.
Nabucco er ein vinsælasta óp-
era Verdis og sú sem gerði hann
fýrst frægan. Sviðsmyndin sýnir
hina fornu Babýlon og þykir ein-
staklega íburðarmikil og glæsileg
í þessari sýningu. Eins og vænta
má, eru söngvaramir í tölu hinna
bestu í heimi. Nunzio Todisco er
í hlutverki Ismaels, hinn heims-
frægi rússneski bassi Paata Bur-
kuladse í hlutverki Zakkaria, en
Abigaille syngur María Guleghina.
Þótt allir kannist við einstök
atriði óperunnar er hún í heild lítt
iekkt hér á landi og hefur enn
ekki verið flutt hér. Heimsklúb-
burinn keypti 40 aðgöngumiða að
sýningunni 11. ágúst, og er nú
tveimur óráðstafað vegna forfalla.
Ingólfur Guðbrandsson, for-
stjóri Heimsklúbbsins, mun rekja
efnisþráð óperunnar og kynna
hana með tóndæmum á óperu- og
ferðakynningu í Þingsal á Hótel
Sögu, nk. þriðjudagskvöld kl.
20.30. Jafnframt mun hann sýna
nokkrar myndir frá frægum borg-
um Italíu, sem heimsóttar verða
í ferðinni, Töfrum Ítalíu, sem hefst
hinn 10. ágúst. Aðgangur er
ókeypis.
Hestar í norðri
A hestbaki
um Island
ÚT er komið sjötta bindi Hesta í
norðri og heitir bókin Á hestbaki
um ísland. Fjallað er um hestaleig-
ur og aðra þá, er sinna ferðaþjón-
ustu í tengslum vi hestamennsku.
í bókinni er fjallað um nálægt
70 aðila. Á bókarkápu kemur fram
að rekstur þein-a er ýmist stór eða
smár í sniðum. Sumir gangast
fyrir mislöngum, skipulögðum he-
staferðum, aðrir reka eingöngu
hestaleigu. Gistimöguleikar í
tengslum við hestaleigurnar eru
tíundaðir, þar sem það á við. „Er
það von útgefanda, að bókin megi
verða handhægt hjálpargagn fyrir
þá fjölmörgu ferðamenn, íslenska
jafnt sem erlenda, sem vilja kynn-
ast bæði landinu og íslenska hest-
inum nánar," segir á bókarkápu.
Bókin er gefin út samtímis á ís-
lensku, ensku, þýsku og sænsku.
Bókaútgáfan á Hofí í Vatnsdal
gefur bókina út og Hjördís Gísla-
dóttir tók upplýsingarnar saman.
í formála segir Gísli Pálsson að
bókin sé ætluð þeim sívaxandi
fjölda erlendra áhugamanna um
íslenska hestinn sem kemur hing-
að til lands til að kynnast um-
hverfi hans. Til að auðvelda þeim
að finna sína draumaferð á hest-
baki. En bókin sé ekki síður ætluð
sem handbók þeim sívaxandi
ijölda Islendinga, sem kynnast
vilja landinu sínu af hestbaki, eða
kynnast betur þessum gamla
landa sínum, hestinum.
„Þessi della
kemur frá
Rússlandi
og stafar af
því að þar er
erfitt að
flytja afla
VEIÐIMENN skjóta merki undir bakugga u.þ.b. 12 jiuiuþa hrygnu úr Hnausastreng.
honum uin kviðinn.
Honum finnst það svo
gott að hann vill - helst
ekki fara á meðan það
er gert.“
Nokkrir veiðimenn
sem rætt var við á bökk-
lega stórlaxi.“ um Vatnsdalsár sögðust geta sætt
En er þetta raunhæf tilraun þar sig við að sleppa laxi ef það væri
sinn séu þeir sammála
um að það eigi ekki að
drepa eins mikið af laxi
í ánum og raun ber vitni.
Það á að vera meira eft-
ir af laxi er hverri vertíð
lýkur og alveg sérstak-
Mér finnst
laxinn auk
þess vera
allt of falleg
skepna til
að drepa
yfirleitt