Morgunblaðið - 14.07.1996, Qupperneq 14

14 SUNNUDAGUR 14. JÚLÍ 1996
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Kvenna-
gullæði
Ósk Vilhjálmsdóttir
tekur þátt í stórri
samsýningu í Berlín
i Berlín. Morgunblaðið.
GULLÆÐI eða „Goldrausch" er
heiti samsýningar fimmtán
ungra listakvenna, sem um þess-
ar mundir skartar sali listasafns-
ins Martin Gropius Bau í Berlín.
Undanfari sýningarinnar var
átta mánaða sameiginlegt nám-
skeið sem ætlað er að styrkja
háskólamenntaðar myndlistar-
konur í starfi. Ein kvennanna er
íslendingurinn og Berlinarbúinn
Ósk Vilhjálmsdóttir.
Verk sýningarinnar eru eins
ólík og konurnar eru margar.
Ósk hefur undanfarið m.a. unnið
með „fundnar" Ijósmyndir,
keyptar hjá skransölum. Hér eru
myndir sem margar hafa upplit-
ast og sumar máðst þannig að
útlínur eru horfnar. Þessi annar-
legi blær á myndunum er ekki
dreginn fram með ákveðinni
tækni eða mannshöndinni, heldur
hefur sólarljósið unnið á þeim í
tímans rás.
Myndverkið samanstendur af
mörg hundruð slíkum lj ósmyndum
sem Osk raðar upp. I verkinu set-
ur hún saman form og liti án þess
að skeyta um innihald myndanna.
Blindur sess í listasögunni
í kynningarbæklingi sýningar-
innar stendur að konan skipi
blindan sess í listasögunni:...
„henni var þvingað í hlutverk
fyrirsætunnar. Máluð sem gyðja
til að þýðast auga hins ráðandi
kyns.“ Aðeins örfáar konur hlutu
viðurkenningu sem starfandi
listamenn. í dag er raunin önn-
ur, konur standa karlmönnum
. jafnfætis í hverskyns listsköpun.
Aftur á móti er staðreyndin sú
að konur fá mun færri tækifæri
en karlmenn, bæði til sýningar-
halds og kynningar á hinum al-
menna markaði, og eiga þar með
erfiðara með að selja verk sín.
Það er því langt í að listakonur
njóti jafnréttis í starfsgrein sinni.
Markmið kyndbundins nám-
skeiðs af þessu tagi er að sögn
Anne Marie Freyborg, leiðbein-
anda og sýningarstjóra, að skapa
umræðuvettvang sem og sam-
kennd meðal þátttakenda á jafn-
réttisgrundvelli. Þá er þeim miðl-
uð sú fagmennska sem nauðsyn-
leg er til framdráttar á markaði
lista og menningar.
Námskeið af þessum toga
vekja sifellt meiri athygli og
gætu reynst fyrirmynd fyrir aðra
hópa eða starfsgreinar. Arlega
berast á annað hundrað umsókna
um að komast á námskeiðið en
einungis fimmtán komast að.
Fyrir listakonurnar er þátttakan
ómetanleg reynsla og um leið
heiður vegna þeirrar virðingar
er námskeiðið nýtur í listalífi
Berlínarborgar.
Morgunblaðið/Rósa Guðrún Erlingsdóttir.
ÓSK Vilhjálmsdóttir myndlist-
armaður situr fyrir framan
hluta verks síns á sýningu 15
kvenna í „Martin-Gropius Bau“
í Berlín. Alls eru myndirnar í
verkinu 449 talsins.
Miskunnarlausir
gagnrýnendur dagblaða
KAUPMANNAHAFNARBÚAR
eru töluvert uppteknir af
djasshátíð sinni enda er hún með
veglegasta hætti. Dagblaðið
Politiken heldur úti daglegum
pistlum sem skrifaðir eru af mis-
kunnarlausum gagnrýnendum
blaðsins, Boris Rabinowitsch og
Thorbjörn Sjögren. Rabinow-
itsch fjallar um tónleika Svend
Asmussen í Circus byggingunni
7. júlí og kvaðst hafa leiðst það
hve vel prógrammið var æft og
lítið um óvænt tilþrif. Það fór
t.d. í taugarnar á honum hve
mörgum tilvitnunum í Ellington
Asmussen tróð inn í sóló sitt í
Bye Bye Blackbird og segir að
útsetningar hafi verið ofunnar.
Sjögren segir um tónleika Chick
Corea, Wallace Roney, Joshua
Redman, Christian McBride og
Roy Haynes, sem léku verk eftir
Bud Powell í Grönnegárden
sama dag, að þeir hafi alls ekki
verið minnisstæðir. Blásararnir
hafi ekki verið fæddir þegar
Powell lauk hérvistinni, þeir hafi
virkað stífir og spilað vélrænt.
Auk þessa er dagleg umijöllun
um hátíðina í Berlingske Tidende
og Politiken gefur einnig út ein-
blöðung sem er eingöngu helgað-
ur djasstónlist og er seldur á
tvær danskar krónur.
Danir segja að Kaupmanna-
hafnarhátíðin sé sú stærsta í
heimi. Hvað sem öllum saman-
Danskir gagnrýnendur
setja út á bandarískar
stórstjörnur á djasshá-
tíðinni í Kaupmanna-
höfn. Guðjón Guð-
mundsson heldur
áfram umfjöllun sinni.
burði líður þá er víst að fjöl-
breytileikinn er ríkjandi. Harð-
soðið bíbopp glymur að vísu víð-
ast en fusion tónlist á sinn sama-
stað sem og heimstónlist, sýru-
djass, sambadjass, skandinavísk-
ur tregadjass, blús og dixieland.
Á Copenhagen Jazzhouse við
Niels Hemmingsens-gade spilaði
gamla gítargoðið Jim Hall ásamt
tenórsaxófónleikaranum Joe
Lovano, dyggilega studdir af
kontrabassaleikaranum Scott
Colley og trommaranum Yoron
Israel. Þarna frumflutti Hall
m.a. nýtt frumsamið verk, Down
in Antiqua, angurvært og inn-
hverft djassljóð.
Danir eiga sjálfir marga mjög
frambærilega djassleikara sem
hafa staðið lengi í harkinu og
sumir náð heimsfrægð, eins og
Niels Henning Örsted Pedersen,
Lars Möller og Thomas Clausen
sem allir hafa leikið á íslandi.
Aðrir eiga sinn dygga aðdáenda-
hóp í borginni við sundið og ann-
ars staðar á Norðurlöndum. Þar
má t.a.m. nefna píanóleikarann
Jan Kaspersen sem margir vilja
líkja við sjálfan Thelonius Monk,
reyndar ekki alveg að ástæðu-
lausu. Kaspersen er með kvintett
um þessar mundir og lék hann
á Vandkunsten ll.júlí. Stundum
tekur dálítið á taugarnar að
hlusta á sóló Kaspersens sem
eru, eins og þau voru tíðum hjá
Monk, hinn undarlegasti sam-
setningur, sem alltaf gengur þó
upp með þótt „naívur“ sé með
ráði. Kaspersen er með frábæra
spilara með sér, Ole Römer,
trommur, Anders Bergcrantz,
trompet, Bob Rockwell, saxófón,
og Peter Danstrup, bassa.
Við Pumpehuset í Studie-
stræde lék síðar sama dag kvart-
ett Jens Winther efni af nýjasta
diski sínum, The Planets. Tón-
leikarnir fóru reyndar að miklu
leyti í barning við hljóðkerfið sem
gerði að verkum að lítið heyrðist
í Ben Besiakow, sem er einn
sleipasti píanóleikari Dana, en
Jens naut sín í Maynard Fergu-
son-legum strófum. Hann lætur
aldrei snuða sig um hljóðmögn-
un.
Tónleikar í Listasafni Sigurjóns
„Flest einleiksverk
vísa til Bachs“
STEFÁN Örn Arnarsson sellóleikari.
STEFÁN Örn Arnarsson sellóleik-
ari leikur þijú verk frá þessari öld
á tónleikum sínum í Listasafni Sig-
uijóns Ólafssonar næstkomandi
þriðjudagskvöld klukkan 20.30.
Á efnisskránni er sónata fyrir
einleiksselló opus 25, nr. 3 eftir
Paul Hindemith, Dal Regno Del
Silenzio eftir Atla Heimi Sveinsson
og Svíta fyrir selló opus 72 eftir
Benjamin Britten.
„Sónatan eftir Hindemith er sam-
in árið 1923 þegar menn voru að
bijótast út úr rómantískum anda.
Þetta átti ekki síst við um sellóið
því það hafði sérstaklega verið not-
að sem rómantískt hljóðfæri um
Iangan aldur,“ segir Stefán. „Hin-
demith sjálfur var ótrúlega leikin í
hljómfræði og skrifaði tónverk fyrir
öll hljóðfæri og hafði lítið fyrir því,“
bætir hann við.
Tónverkið eftir Atla Heimi er
samið á Flatey í Breiðafirði árið
1989 og útleggst á íslensku „Frá
ríki þagnarinnar". „Þetta verk er
tileinkað Erlingi Blöndal Bengts-
syni og ég hef virkilega gaman af
þessu verki. Mig grunar að þögnin
í Flatey hafi orðið til þess að Atli
Heimir hafi gert heilmiklar rann-
sóknir í þögnum. Þetta er ljúft og
fallegt verk sem ég erfði eftir meist-
ara minn Erling Blöndal Bengts-
son,“ segir Stefán.
Þriðja verkið á tónleikum Stef-
áns, Svíta eftir Benjamin Britten,
hefur að sögn Stefáns legið á púlt-
inu hans um nokkura ára skeið og
segist hann Iengi hafa ætlað sér
að spila það. „Svítan hefur klárlega
sterka vísun til Svíta Bachs, sem
eru Biblía sellóbókmenntanna og
reyndar má segja að það eigi meira
eða minna við um flest einleiksverk
fyrir selló,“ segir Stefán.
Stefán hóf ungur tónlistarnám
sitt í Tónmenntaskólanum i Reykja-
vík hjá Lovísu Fjeldsted og Olöfu
Sesselíu Óskarsdóttur. Þaðan lá
leiðin í Tónlistarskólann í Reykjavík
þar sem hann lærði hjá Gunnari
Kvaran. Að loknu einleikaraprófi
fór Stefán í framhaldsnám við Uni-
versity of Michigan í Ann Arbor
þar sem Erling Blöndal Bengtsson
var aðalkennari hans. Þaðan út-
skrifaðist Stefán með meistarapróf
og lék í kjölfarið með ýmsum sinfó-
níuhljómsveitum þar ytra.
„Skólinn í Ann Arbor er mjög
góður og það sem mér kom rriest á
óvart var hversu nemendum og
kennurum er búin góð aðstaða. Hver
kennari hafði sitt eigið hljóðver með
fínasta flygli og úti í bæ voru stórir
tónleikasalir í eigu skólans. Þetta
þykir gott í bæ sem er á stærð við
Reykjavík,“ segir Stefán. „Þegar ég
hóf nám í skólanum fékk ég nám
mitt úr Tónlistarskólanum í Reykja-
vik vel metið sem staðfstir gæði
hans,“ segir Stefán ennfremur
Stefán hefur nú tekið við stöðu
sellókennara við Tónlistarskólann á
Akureyri og hefur jafnframt verið
ráðinn sem fyrsti sellóleikari í sinf-
óníuhljómsveit Norðurlands. Að
auki er Stefán einn fimm keppenda
sem keppa til úrslita í Tónvakanum,
tónlistarkeppni Ríkisútvarpsins á
þessu ári.
4