Morgunblaðið - 07.09.1996, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
LAUGARDAGUR 7. SEPTEMBER 1996 35
fjallinu og um alla Hvalfjarðar-
strönd upp að Þyrli. Þar er drukk-
ið afmæliskaffi Jóns Setberg (varð
42 ára) og honum „óskað alls hins
besta, sem gefst í heimi þessum“.
Að því loknu stigu þeir á bak og
komu að Neðra-Hálsi kl. 21.30.
Var þeim þar vel tekið og sváfu
þar um nóttina.
X.
Þann 14. júlí, hinn tíunda og
síðasta dag ferðarinnar, héldu þeir
svo enn þá áfram áleiðis til Reykja-
víkur, niður í Kjós, út á Kjalar-
nes, niður Mosfellssveit og heim.
Komu þeir til bæjarins kl. 18.30
og þannig endaði hin góða og
skemmtilega ferð þremenning-
anna til Þingvalla, norður Kaldad-
al, um allan Borgarfjörð og til
Reykjavíkur aftur.
EFTIRMÁLI
Þar sem 84 ár eru liðin frá því
að þremenningarnir riðu Húsa-
fellshringinn, þykir mér rétt að
telja upp ábúendurna á þeim bæj-
um sem þeir höfðu viðstöðu á og
gera þeim nokkur skil:
1. Húsafell: Ekkjufrú Ástríður
Þorsteinsdóttir, systir Kristleifs á
Stóra-Kroppi. Hún fædd 6.6.
1847, dáin 27. júní 1921. Sonur
hennar er Þorsteinn Þorsteinsson,
f. 6. júlí 1889, sá er fylgdi þre-
menningunum í Surtshelli. Síðar
bóndi og hreppstjóri á Húsafelli.
2. Kalmanstunga: Ólafur Stef-
ánsson er bóndi þar, f. 1864, d.
1930.
3. Haukagil: Jón Sigurðsson
hreppstjóri, f. 1871, d. 1935, fyrr-
um alþingismaður Mýramanna,
árin 1908-1911.
4. Norðtunga: Bóndi þar Run-
ólfur Runólfsson, f. 25.9. 1861,
d. 13.4. 1935. Faðir Sigurðar, er
var einn af stofnendum Sjóklæða-
gerðarinnar hf. og afi Sverris Sig-
urðssonar listhöfðingja. Runólfur
var fyrsti maður er hóf að stunda
bændagistingu sem aukabúgrein.
5. Steinar í Stafholtstungum.
Kristján Franklin Björnsson, f.
1884, og Rannveig Oddsdóttir
gengu í hjónaband árið 1911. Hún
fædd 1890.
6. Svignaskarð: Bóndi þar Guð-
mundur Daníelsson, f. 1873, d.
1939.
7. Haugar: Bóndi þar Sigurður
Jónsson, ca. 71 árs 1912, en kona
hans er Guðrún Sigurðardóttir, ca.
46 ára. „Heimasæturnar“ eru upp-
eldisdætur þeirra hjóna: Jóhanna
Bogadóttir, ca. 24 ára og Kristín
Ólafsdóttir, f. 1. okt. 1888, d. 25.
mars 1970.
8. Eskiholt: Oddur Jónsson er
bóndi þar.
9. Hvanneyri: Þar er skóla-
stjóri Halldór Vilhjálmsson, f.
1875, d. 1936. Hann var skóla-
stjóri á Hvanneyri 1907 til ævi-
loka 1936.
10. Höfn í Melasveit: Þórunn
Richardsdóttir Sívertsen, f. 1862,
d. 1958, ekkja eftir Torfa Síverts-
en (1865-1908), bróður Sigríðar
prestmaddömu á Gilsbakka í Hvít-
ársíðu og Sigurðar guðfræðipró-
fessors. Þórunn var heimiliskenn-
ari á Gilsbakka 1896-98 hjá sr.
Magnúsi Andréssyni og fjölskyldu
hans. Þórunn var menntuð í Skot-
landi og árið 1927 fékk hún verð-
laun í samkeppni skosks tímarits:
„Some interesting objects in the
place where I live“.
11. Þyrill: Helgi Jónsson er
bóndi á Þyrli, f. 1876, d. 1933.
Faðir sr. Valgeirs Helgasonar, er
lengst var prestur í Ásum í Skapt-
ártungu..
12. Neðri-Háls í Kjós: Bóndi
þar Þórður Guðmundsson hrepp-
stjóri og héraðshöfðingi, f. 1844,
d. 1921. Sonur hans Þorbjörn
Þórðarson lengst læknir í Bíldudal
(1875-1961).
1) losa bæinn = slá kringum bæinn. (íslensk orðabók,
litgáfa Menningarsjóðs
Höfundur er lögfræðingur og
fyrrvernndi frnmkvæmdastjóri
Völundnr hf.
í tilefni sál-
fræðingaskorts
FRÉTTAFLUTN-
INGUR hefur verið
nokkur að undanförnu
af flutningi grunnskól-
anna frá ríki til sveitar-
félaga. Er það vel og
sjálfsagt ekki vanþörf
á að skýra þýðingu
þessara miklu breyt-
inga sem best. Upp á
síðkastið hafa fréttir
af sálfræðingaskorti til
þjónustu í skólakerfinu
verið nokkrar og tilefni
leiðaraskrifa í a.m.k.
einu dagblaðanna.
Sumar af þessum frétt-
um eru tilefni þessara
skrifa.
Biðlaun
Sumir forsvarsmenn í skólamál-
um hafa látið hafa þá ályktun eftir
sér í fjölmiðlum að biðlaunum sé
um að kenna að erfitt sé að fá sál-
fræðinga til starfa í skólakerfinu.
Áður en ég skoða þetta sérstaklega
er rétt að líta aðeins á biðlaun og
hlutverk þeirra.
Skv. lögum áttu þeir, sem fast-
ráðnir voru að Fræðsluskrifstofun-
um sálugu, rétt á biðlaunum í 6 eða
12 mánuði (ræðst af starfsaldri),
þegar stöður þeirra voru lagðar nið-
ur 1. ág. sl. Á mínum gamla vinnu-
stað, Fræðsluskrifstofu Norður-
lands eystra, munu allir rétthafar
hafa nýtt þennan rétt sinn.
Hlutverk biðlauna er fjölþætt. Þessi
eru helst:
- Vinnuveitandinn (ríkið) vill að
fullri starfsemi, sem leggja skal nið-
ur, sé haldið fram á síðasta dag.
Með biðlaunarétti starfsfólks er
reynt að hindra að það tínist í burtu
eitt af öðru í ótíma, og skortur á
starfsöryggi og virk atvinnuleit
komi niður á nauðsynlegum afköst-
um.
- Biðlaun gefa starfsfólki það svig-
rúm að geta leitað að nýju starfi
með menntun sína og hæfni í fyrir-
rúmi, ekki fjárhagslega afkomu.
Það getur leyft sér að
bíða svolítið ef nauðsyn
krefur, flust búferlum
á heppilegum tíma, o.fl.
í þessum dúr, er tengist
breytingu á atvinnu-
högum.
- Finni starfsfólk ekki
hliðstætt starf og það
hefur áður gegnt gefa
biðlaun möguleika á
umskólun án þess að
fjárhagslegri afkomu
sé stefnt í voða. Sama
kost á sá eða sú sem
beinlínis kýs að nota
þetta tækifæri til end-
ur- eða viðbótarmennt-
unar í sínu fagi.
- Loks má nefna það (dulda) póli-
tíska hlutverk, sem biðlaun hafa í
krafti þess fyrirkomulags, sem
stjórnmálamenn hafa gefið þeim.
Núverandi fyrirkomulag var sam-
þykkt á Alþingi sl. starfsár og er í
því fólgið að öll laun, er biðlauna-
þegi hlýtur í þjónustu annarra,
lækka biðlaun tilsvarandi. Það ger-
ist hins vegar ekki ef biðlaunaþeg-
inn starfar hjá sjálfum sér. Þarna
er beinlínis hvatt til sjálfstæðrar
atvinnustarfsemi og þar með á viss-
an hátt til einkavæðingar á áður
opinberri starfsemi.
Sálfræðingar í verktöku
Fram hefur komið í fréttum af
þessum málum að nokkrir sálfræð-
ingar, þ. á m. undirritaður, hafi
stofnað með sér félag og hyggi á
sjálfstæða verktakastarfsemi. Þeir
hafi síðan m.a. boðið Skólaþjónustu
Eyþings á Akureyri þjónustu sína.
Engin svör hafa borist við þeim til-
boðum nema þau er lesa hefur mátt
í blöðum sem vitna þá til orða for-
stöðumanns Skólaþjónustunnar.
Síðast mátti lesa í Morgunblaðinu
þ. 21. ág. sl. þá niðurstöðu forstöðu-
mannsins að þjónustusamningur við
sjálfstætt starfandi sálfræðinga
mundi hafa fjórfaldan kostnað í för
með sér fyrir Skólaþjónustuna mið-
Það er ekki að undra,
segir Már V. Magnús-
son, að sálfræðingar
skoði vel sinn gang á
þessum tímamótum.
að við að hafa þá starfandi inni á
stofnuninni. Án þess að ég telji það
mitt hlutverk að segja forstöðu-
manninum til í rekstrarmálum er
ég ósköp hræddur um að hér sé
mikill misskilningur á ferðinni. Mis-
skilningur sem óleiðréttur gefur í
skyn að þjónusta sjálfstætt starf-
andi sálfræðinga sé svo óskaplega
dýr að opinberar stofnanir geti ekki
nýtt sér hana, hvað þá einstaklingar
sem kynnu að hafa þörf á því.
Tilboð okkar miðaðist við að við
héldum þeim launum, sem okkur
voru greidd, er Fræðsluskrifstofan
var lögð niður og við mundum sjálf-
ir standa straum af þeim réttindum
og skyldum sem fastráðningu hjá
Ríkinu fylgir. Hér er um að ræða
launatengt álag en í því felast atriði
eins og orlofsgreiðslur, tryggingar,
lífeyrissjóðsgjöld og endurmenntun
svo helstu atriðin séu nefnd. Hér
er um sambærilega kostnað að ræða
við hvort fyrirkomulagið sem er.
Auk þessa gerðum við í tilboði okk-
ar ráð fyrir því að við mundum bera
ákveðinn verktakakakostnað vegna
húsaleigu, ritara- og símaþjónustu,
handleiðslu og almennan rekstrar-
kostnað. Þetta allt mundi Skólaþjón-
ustan trúlega ekki spara sér strax
við að hafa sálfræðinga ekki í vinnu
hjá sér. Engu að síður er vandséð
hvernig forstöðumaðurinn fær til-
boð, sem byggist á þessum forsend-
um, til að fjórfalda kostnað við þjón-
ustusamning miðað við fastráðn-
ingu.
I áðurnefndri frétt Morgunblaðs-
ins er haft eftir forstöðumanninum,
að með þjónustusamningi við sál-
fræðinga, væri hann „að tryggja
Már Magnússon
að sálfræðingar kæmu ekki til
starfa inn á skrifstofuna í framtíð-
inni.“ Rétt er að staldra aðeins við
þessa fullyrðingu. Með henni er for-
stöðumaðurinn að gefa sér að sveit-
arfélögin, sem að Skólaþjónustunni
standa, muni í framtíðinni (um
ókomna tíð?) telja þeirri sálfræði-
þjónustu, sem lögin skylda þau til
að veita, best fyrir komið hjá Skóla-
þjónustunni. Það tel ég hins vegar
engan veginn sjálfgefið. Sveitarfé-
lögum ber að veita sálfræðiþjónustu,
uppeldisráðgjöf og -leiðsögn og
sinna forvörnum af ýmsu tagi víða
í þjónustukerfi sínu við borgarana.
Sum sveitarfélög kynnu að sjá sér
hag í því að sameina þessa þjónustu
undir einum hatti og láta hana þar
með standa öllum aldurshópum
borgaranna til boða. Þau kynnu með
þessum hætti telja sig sinna íbúun-
um öllum betur en með núverandi
fyrirkomulagi.
Annað, sem forstöðumaðurinn
gefur sér með ofangreindri fullyrð-
ingu er að sálfræðingar vilji/óski
að starfa „inni á skrifstofunni í
framtíðinni." Kannski er það svo en
samt ekki sjálfgefið, heldur ekki
fyrir þá sem áður störfuðu á
Fræðsluskrifstofunum fyrir 1. ág-
úst. Það er nú þannig að hér er
alls ekki um sömu störfin að ræða
og hliðstæðar stöður fyrir sálfpæð-
inga og áður voru á Fræðsluskrif-
stofunum ekki fyrir hendi. Starf-
semin hefur verið endurskiplögð,
áherslum breytt o.s.frv. í viðtali var
á Gerði Óskarsdóttur, fræðslustjóra
í Reykjavík, að skilja að ekki væri
við því að búast að sálfræðiþjónust-
an þar fengi mikinn stuðning næstu
árin. Sú þjónusta hefur verið í nið-
urskurði síðustu árin innan Fræðslu-
skrifstofunnar í Reykjavík og svo
virðist sem áfram skuli haldið á
þeirri braut. Nýir vinnustaðir innan
skólakerfisins fyrir sálfræðinga
virðast því ekki fjarska aðlaðandi
þegar litið er til möguleika á fag-
legri þróun og stuðningi við hana.
Það er því ekki að undra að sálfræð-
ingar skoði vel sinn gang á þessum
tímamótum, líti í kringum sig eftir
nýjum störfum eða geri tilraun til
að skapa sinn eigin starfsvettvang.
Biðlaunin, sem sálfræðingar og ann-
að starfsfólk á Fræðsluskrifstofun-
um hefur í raun þegar greitt fyrir
með lágum launum í gegnum tíðina,
eru því ekki að halda fólki frá vinnu.
Þyngra vega bág kjör og framtíðar-
lítil störf í nýstofnuðu kerfi.
Hörfundur er sálfræðingur á
Akreyri.
Kattrýni
Undan
skilningstrjenu
ÉG ER kattavinur, sem kemur best
fram i því að ég á ekki kött. Enn
fremur skil ég kattamál, og er það
í stórum dráttum eina mál sem ég
skil. Kettir Grjótaþorpsins eiga sér
áhyggjur og raunir eins og hveijir
aðrir, gleðistundir í sólskini, eða í
góðærinu í ágúst árið 1984, þegar
allt fylltist af músum. Nú finnst
þeim að sér þrengt. Tveir þeirra
komu að máli báðir hvor við annan,
eins og væri sagt á fréttastofum.
Annar er kattþrifinn, kynborinn
með stýri eins og reykjarlopi liðist
til himins, hefðarköttur af sóma-
heimili. Hinn er ótýndur flækingur
með eyrun tætt og lufsulegt skott.
Hann laut lægra er þeir hittust eitt
sinn fyrir löngu á förnum kattvegi,
hafði reyndar áður orðið að láta
unnustu sína, Katttrýnu, af fæti við
hinn. Hveijum væri ekki hvíld í því
eins og mér, að heyra á mál slíkra
kumpána? Það snýst altént um ann-
að en forsetakosningar:
Æðri köttur: „Þar ferð þú um líkt
og lopahespa í kuðli, áhyggjulaus
um hag annarra sem og sjálfs þín,
þótt einmitt þú sjálfur værir þitt
rétta áhyggjuefni. Væri ekki nær
að leiða að því huga á þessum al-
vörutímum fyrir ketti og aðrar
skepnur, hvað mætti betur fara hér
í þorpinu hvað viðvíkur oss.“
Óæðri köttur: „Ó þér uppi á stein-
vegg en ég í ryki götu. Þér sem
eruð svo fullkomnari mér sem sól
kattaguðsins er svartholunum. Ég
lít upp til yðar, ekki einungis bók-
staflega skilið, heldur einnig í and-
legum skilningi, ef ég mætti svo
taka til orða um rnína forsmán. Seg
mér hvað mætti til betri vegar horfa
oss köttum."
Æðri köttur: „Nú er ei annað
fýrir en vér hefjum kröfugerð á
hendur borgaryfirvöldum manna,
vér kettir allra kattstétta, með
kröfuspjöld á stýri.“
Óæðri köttur: „Ó, æðri köttur!
Hvað á svo sem að standa á þeim
spjöldum? Ekki ræður Imbutetur
Yfírmanneskja fyrir fjölda músa í
veiðilendum okkar.“
Æðri köttur: „Óæðri köttur! Finn-
ur þú ei til hins sama og ég, þótt
lítilmótlegur sért, að þótt gnægð
músa sé oss útmæld af forsjóninni,
gefst oss annað verr, sem er að fínna
stað fýrir frálagið er af þeim kem-
ur. Nú hafa borgaryfírvöld með hjálp
undirdánugra tekið af oss þann hefð-
bundna rétt að mega ganga öma
vorra í sandkössum vor eigin. Nú
hafa verið hér um þorpsslóðir sem
og um Vesturbæ vítt verið strengd
nælonnet þvert um sandkassa, svo
að engin vegur er að þeir gegni sínu
rétta hlutverki, heldur eru þeir opn-
aðir af mönnum með höppum og
glöppum, net tekið frá og börn
manna sett að leik, í vorum sandi.
En ei er oss gefið annað að hægja
oss á en nælonnetið eitt, sem ei fest-
ir á kló, og mikil kattraun að klifra
út á það og láta gossa. Það er aldeil-
is dæmt til að renna út í sandinn."
Óæðri köttur: „Ó, æðri köttur! Á
þá að standa á spjöldunum á stýri
oss: „Netin af sandkössunum?““
Æðri köttur: „Þú ert skýrleiks-
heili af óæðri ketti að vera og þótt
þú hafir ei fengið til þess uppeldið.“
Óæðri köttur: „Mætti ég af mín-
um lítilmótlegheitum koma með
mótbáru: Er ei hér í Gijótaþorpi
utanverðu svæði þakið sandi og
möl, rétt vítt til allra átta og nægt
til þess að þijú þúsund kettir leggi
frá sér ómelta parta þijú þúsund
músa?“
Æðri köttur: „Ónei, óæðri kött-
ur: Er þér ei kunnugt um að Imba
hefur ásamt kirkjuyfírvöldum þegar
einnig því ráðstafað því svæði
mönnum eða réttara sagt konum
til handa, og fóta, og alls líkamans?
Þar hefur verið skipulagður kvenna-
kirkjugarður borgarinnar til fram-
tíðarinnar, og eftir þá framkvæmd
er hann alls ótækur til slíks verkn-
aðar, þar sem leiði eru ei vel fallin
til þess háttar yfirklórs sem vér
kettir ástundum.“
Óæðri köttur: „Æ, sælir verið
þér, æðri köttur. Skilið kveðju til
Katttrýnu unnustu minnar fyrrver-
andi. Segið henni að ég skilji vel
að hún hafi ekki viljað mig. Hennar
hefði ekkert beðið nema ógæfan,
leggjandi lag sitt við óketti á við
mína forsmán."
Egill Egilsson
Vöggusœngur,
vöggusett.
SköUvOrBuAlg 21 Sixni 5S1 405« Rcyktavik.