Morgunblaðið - 01.12.1996, Blaðsíða 54

54 E SUNNUDAGUR 1. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MARBERT
...(//tilt/*
,se//i
oe/tu/*•
(//>/>
ti/fuuuntjim
Vib seljum Marbert:
Nana, Hólagarði; Libia, Mjódd; Spes, Háaleitisbraut; Sandra, Laugavegi; Brá, Laugavegi; Evíta, Kringlunni; Bylgjan, Kópavogi;
Snyrtihöllin, Garðabæ; Sandra, Hafnarfirði; Gallery Förðun, Keflavik; Krisma, Isafirái; Vöruhúsið, Akureyri; Apólek Vestmannaeyja.
^ \erid hagsýn
og gerið jólagjafirnar sjálf.
Mikið úrval af margskonar
jólaföndurvörum.
• Sendum í póstkröfu.
t/r/fó<Xtf0/VP(f# ____^ Skólavörðustíg 14 og 16
------ i *-—> sími 552 1412
Vel klædd
kona, er
ánægð
kona
.. Tískuverslunin
(~/>skubuska
fyrir frjálslega vaxnar
konur á öllum aldri
Suðurlandsbraut 52
(blóu húsin við Faxafen),
sími 588 3800.
Opið mán.-fös. 11-18, lau. 11-16.
óe/7i
ÓHÁTÍÐLEG
Ef einhver heldur aó ítölskum
kaþólikkum sé lagió aó draga
fram hátíólegan jólaanda, þá
sannfærist sá sami um hió
gagnstæóa meó þvi eyóa aó-
fangadagskvöldi i Róm. Þessu
komst SIGRÚN DAVÍÐSDÓTTIR
aó en hún boróaói vel þar, en
rakst aldrei á hinn alvarlega
og hátíólega jólaanda eins og
vió þekkjum hann.
KLUKKAN að ganga átta
á aðfangadagskvöldi í
Róm er fátt sem bendir
til þess heilagleika pg
jólakyrrðar sem við ís-
lendingar tengjum jólun-
um. Búðirnar í miðbænum
eru að loka og fólk á rambi
heim á leið. Engum virðist
liggja sérlega mikið á, ítal-
ir borða seint og þá eins
á aðfangadagskvöld og
aðra daga. Það er hlýtt í
veðri, svona eins og góð-
ur dagur síðla í ágúst á
íslandi, þó dömunum
finnist greinilega fimbul-
vetur og gangi um í pels-
um hnepptum upp í háls.
Og af því ítalir geta verið
með afbrigðum smekk-
legir þá er leitun á jafnfal-
legum jólaskreytingum og
skreyta þröngar göturnar
í hinum sögufræga
miðbæ Rómaborgar.
Álará götum úti
ítölsku jólin mín í fyrra
hófust í Napólí og einnig
þar eru göturnar skreyttar
og nokkrum stigum hlýrra
en í Róm. Napólí er fræg
fyrir jöturnar sínar svo-
kölluðu. Bæði í kirkjum og
heimahúsum er raðað
upp persónum jólaguð-
spjallsins í kringum jötuna
í fjárhúsinu. í heimahús-
um eru það eftir efnum
og aðstæðum María, Jós-
ef, Jesúbarnið og kannski fjárhirð-
arnir og vitringarnir þrír, en stund-
um meira borið í. í kirkjunum er
heilt þorp í kringum fjárhúsið. í
þorpinu sinna allir sínu daglega
donti og vita ekki hvílíkur fögnuður
er í vændum.
í litlum þröngum götum í hjarta
borgarinnar er allt fullt af búðum,
sem selja listilega gerðar persónur
í jólalandslagið, auk engla, húsa,
gróðurs, grænmetis, húsdýra og
annars, sem þarf til að koma því
saman. Fjölskyldurnar huga að
hvað vanti og kaupa svolítið í jóla-
landslagið sitt á hverju ári. En
þarna er líka hægt að kaupa stytt-
ur af þekktum stjórnmálamönnum,
hvort sem þeim er nú raðað við
jötuna eða ekki. Antonio Di Pietro
fyrrum innanríkisráðherra í nokkra
mánuði og dómarinn sem hóf stór-
hreingerningar í rotnu flokkskerf-
inu fæst þarna með geislabaug um
höfuðið.
Á götum úti eru víða fisksalar
síðustu dagana fyrir jól. Auk venju-
legs framboðs af alls kyns fisk-
meti úr Miðjarðarhafinu eru balar
með svartri bendu, því nýr áll er
ómissandi á jólaborð Napólíbúa.
Það er ekki þar með sagt að allir
ítalir borði ál um jólin. Állinn er
sérjólamatur Napólíbúa, því þó
Garibaldi hafi tekist að sameina
Ítalíu í eitt ríki árið 1860 hefur hvert
hérað sína matarsiði. En það er
eins gott fyrir fisksalana að hafa
augun hjá sér, því álarnir eru
sprelllifandi og gera iðulega tilraun
til að stinga af og halda út í heim
upp á eigin spýtur. Þegar kaup-
anda ber að velur hann sér ál við
hæfi, sem fisksalinn grípur föstum
tökum, færir upp á borð hjá sér
sprellspriklandi og heggur um-
svifalaust í bita. Þar með hefur
kaupandinn jólamatinn tryggðan.
Hinn þögli jólasveinn
Rómarbúar eru alltaf kaupglaðir
og margt í búðunum, en það er
þó alveg sérstök búðarstemmning
dagana fyrir jól og mikið af innilega
vel klæddum hjónum og fjölskyld-
um á gangi í miðbænum, drekk-
hlaðin pinklum. Þaðtilheyrirvetrin-
um að víða er verið að selja ristað-
ar kastaníuhnetur á götunni og
lírukassaleikur heyrist víða innan
um einstaklega fallegar og fjöl-
breyttar jólaskreytingar miðborg-
arinnar. Það tíðkast ekki í nándar
eins ríkum mæli og hjá okkur að
skreyta í heimahúsum fyrir jólin.
Helst að jatan og tilheyrandi sé
sett upp í stofunni, en jólatré eru
sjaldséð á Mið- og Suður-Ítalíu.
Á göngu í bænum síðdegis á
jóladag er erfitt fyrir íslending að
finna að jólin iiggi í loftinu. Hvorki
hátíðarblær í loftinu, kyrrð né á
nokkurn hátt sérstakt andrúms-
loft. Sagt er um Rómarbúa að
þeir geti yfirleitt ekki tekið neitt
alvarlega og það virðist að minnsta
kosti gilda að þeir taki aðfangadag-
inn ekki sérlega alvarlega. Þegar
búðirnar loka ein af annarri og
straumurinn liggur frá búðahverf-
inu er ekkert sem bendir til að
mesta hátíð ársins sé í nánd.
En jólin eru þó hátíð fjölskyld-
unnar á Ítalíu eins og annars stað-
ar og þegar tekur að halla undir
klukkan níu eru flestir komnir á vit
stórfjölskyldunnar. Við erum átján
sem hittumst, þrjár kynslóðir
tengdar á ýmsan hátt, börn, for-
eldrar, ömmur og afar og tengda-
foreldrar, sem hittast á heimili við
miðborgina. Elsta kynslóðin man
eftir að á jólunum fóru allir í sitt
fínasta púss, en yngri kynslóðin
hefur tekið upp afslappaðri siði og
hirðir ekki lengur um að klæðast
veislufötum á jólunum. Krakkarnir
leika sér á gólfinu og það er
spenna í loftinu: í fyrsta skiptiö er
von á jólasveininum. Jólasveinninn
er ekki nýtt fyrirbæri á Ítalíu, en
hann hefur þurft að glíma við Bef-
ana um athygli, góðlega norn, sem
færir krökkunum gjafir á þrettánd-
anum. Áður fyrr voru jólagjafirnar
hóflegar, því aðalgjafirnar komu til
góðu barnanna á þrettándanum.
Vondu börnin fengu kol.
Fyrir litlu börnin í fjölskyldunni
hefur einn faðirinn leigt jólasveina-
búning og hverfur af vettvangi til
að skrýðast honum. Þegar hann
birtist slær þögn á börnin, sem
hopa undan og hafa aldrei séð
neitt þessu líkt, meðan
aðrir foreldrar, ömmur og
afar hafa ómælt gaman
af og hvetja börnin óspart
til að heilsa nú karlinum.
Krakkarnir eru hins vegar
fljótir að átta sig á að
hann er með pakka og
missa nú með öllu áhuga
á karlinum skrýtna, en eru
því áhugasamari um
pakkana. Af einskærri
hræðslu við að koma upp
um sig hefur jólasveinn-
inn misst málið, en ýmsir
aðrir verða til að tala fyrir
hann, svo það er hvorki
hljóðlátt né kyrrt í kring-
um hann. Engir ítalskir
jólasöngvar eru á allra
vörum, svo krakkarnir
syngja ekki fyrir jólasvein-
inn, sem hverfur á braut
jafnþögull og hann kom,
en eftir sitja krakkarnir í
gjafahaugum.
Aðfangadagsmat-
urinn: fiskur af
öllu tagi
Nú er klukkan um níu
og kominn matartími.
Gestirnir tínast að borð-
inu, sem er fallega búið,
en hvergi sjást kerti, enda
hafa kerti löngum verið
tengd jarðarförum en ekki
hátíðum á Ítalíu, þótt það
sé aðeins að breytast.
Byrjað er á ýmsum smá-
réttum, til dæmis ansjósum í ediki
og olíu, skelfisksalati með kol-
krabba og öðru góðmeti og öðrum
smáréttum úr hafinu. Þar næst
kemur pasta með skeldýrum í tóm-
atsósu og í þessu tilfelli eru skel-
dýrin úr litlum skeljum, ekki ósvip-
uðum litlum kúfiskskeljum. Þar
næst koma tvær tegundir af nýjum
fiski, bakaðar í ofni, síðan salat og
að lokum ýmsar tegundir af eftir-
réttum, meðal annars heimagerð-
ur ís.
í Napólí er jólamaturinn með
svolítið öðrum brag, en rétt eins
og í Róm er það fiskur sem setur
svip á aðfangadagsmatinn. Franco
vinur minn í Napólí borðar eftirfar-
andi með sinni stórfjölskyldu: Skel-
dýrasalat svipað og í Róm, en einn-
ig sérstakt salat úr sýrðu græn-
meti eins og blómkáli, ólífum, gul-
rótum og fleiru, bragðbætt með
rauðum pipar, sem er svolítið
öðruvísi en venjulegur rauður pip-
ar, því hylkin eru bæði minni og
sterkari. Þessu næst kemur sami
pastarétturinn og í Róm, en á eftir
því meginrétturinn, sem er djúp-
steiktur fiskur af öllum tegundum
og gerðum, þar sem uppáhald
Francos er djúpsteiktur saltfiskur.
Ofnbakaður fiskur fylgir, að
ógleymdum álnum og einn megin-
rétturinn er salat, svolítið beiskt á
bragðið eins og jólasalat, bakað í
ofni með ansjósum, kapers og ólíf-
um og er einn hápunktur máltíðar-
innar. Á eftir koma svo ómissandi
djúpsteiktar litlar kökur, sem velt
er upp úr hunangi og marglitum
sykurkúlum. Það liggur vísast í
augum uppi að með öllum þessum
fiski er aðfangadagsvínið yfirleitt
hvítvín.
Á jóladag safnast ítalskar fjöl-
skyldur aftur saman og þá í hádeg-
ismat, sem stendur fram á kvöld.
Þá er sjaldnast neinn ákveðinn
réttur, en bæði í Róm og Napólí
er oft borðað kálfakjöt bakað í ofni
eða fylltur kalkúnn á einhvern hátt
og ekki ósjaldan afgangar frá að-
fangadagskvöldi, að ógleymdu
panettone, ítalska jólabrauðinu,
sem er gerkaka með sykruðum
ávöxtum og rúsínum.