Morgunblaðið - 21.01.1997, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 21. JANÚAR 1997 27
LISTIR
Fyrirheit um
meiri háttar hátíð
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
EF Schubert-hátíð Garðbæinga verður með þeim formerkjum, sem
þessir tónleikar, verður þetta meiri háttar tónlistarhátíð segir
gagnrýnandi Morgunblaðsins. A myndinni fagna Rannveig Fríða
Bragadóttir og Gerrit Schuil í lok tónleikanna.
TÓNLIST
K i r k j u h v o 11
„LJÓÐA “ TÓNLEIKAR
Rannveig Fríða Bragadóttir og
Gerrit Schuil fluttu söngverk eftir
Franz Peter Schubert.
Laugardagurinn 18. maí, 1997.
VÍNARBÚUM hefur oft verir strítt
á því, að þrátt fyrir 200 ára forustu
Vínveija á sviði tónlistar, hafi fyrsta
innfædda Vínartónskáldið, sem eitt-
hvað kvað að, verið Jóhann Strauss
yngri. Schubert fæddist að vísu í
Vínarborg en faðir hans var Tékki
og móðirin líklega pólsk. Þá þykir
Vínarbúum það heldur verra, þegar
því er haldið fram, að tónlist Schu-
berts sé ekki vitund „vínarísk" og
að sá stimpill hafí fyrst verið settur
á verk þessa snillings, eftir að hann
öðlaðist frægð, þá látinn fyrir löngu.
Það sem er merkilegt við tónlist Schu-
berts, umfram innri gæði hennar, er
frumleikinn. Þar í er fólgin skýringin
á því, hversu það tók í raun langan
tíma fyrir Vínarbúa, að átta sig á
þessum snillingi.
Lieder-verk hans eru algjör nýj-
ung, því þannig hafði enginn samið
fram að þeim tíma og því er afstaða
Goethes skiljanleg. Hann einfaldlega
gat ekki meðtekið Alfakong Schu-
berts, því þetta stórkostlega söng-
verk var hreinlega of nýtískulegt.
Eitt af einkennilegri atvikum varð-
andi flutning á sinfónískum verkum
Schuberts, er sagan um „Ófull-
gerðu" sinfóníuna. Schubert hafði
verið heiðraður 1822 af tónlistarfé-
lagi í Graz og sem þakklætisvott
sendi hann tvo þætti af sinfóníu í
h-moll og líklega verið tilbúinn til
að ljúka verkinu, ef einhver áhugi
hefði komið í ljós af hálfu tónlistarfé-
lagsins. Staðreyndin er sú, að verkið
var æft en aldrei flutt opinberlega,
var lagt til hliðar og geymt í bóka-
safni vinar Schuberts, Anselm
Huttenbrenner í 38 ár. Þá komst
handritið í hendur hljómsveitarstjór-
ans Johanns Herbeck og fimm árum
seinna, 1865, er þessi sinfónía fyrst
flutt og telst þá enn til frumlegri
sinfónískra verka rómantíska
tímans, sem segir nokkuð til um
snilld Schuberts.
Það sama má segja um ljóða-
söngverk þessa snillings. Mörg ljóða-
söngverka hans hafa enn ekki al-
mennt verið flutt og hann er því enn
að koma á óvart. Á fyrstu tónleikum
Tónlistarhátíðarinnar í Garðabæ,
fluttu Rannveig Fríða Bragadóttir
og Gerrit Schuil nokkur af þeim
snilldarverkum Schubert, sem ekki
hafa verið mikið flutt. Mönnum
hættir til að velja þá söngva, þar
sem lagsnilld meistarans blómstraði,
en síður þau verk sem eru leikrænni
og gædd djúpri tilfinningatúlkun.
Tónleikarnir hófust á An den Mond,
„Fullest wieder Busch und Tal“ (Go-
ethe), samið 19. ágúst 1815, Schu-
bert var þá 18 ára og hafði samið
nærri 180 sönglög. Im Freien,
„Draussen in der weiten Nacht"
(Seidl) var annað viðfangsefnið,
samið 1826. Þijú næstu söngverkin
eru sjaldan sungin en þar eru
Thekla, Eine Geisterstimme (1813,
16 ára) „Wo ich sei, und wo mich
hingewendet" (Schiller), Kolmas
Klage (1815) „Rund um mich
Nacht“ (Ossian) og Ellens Gesánge,
(1825) þtjú söngverk við texta eftir
Sir Walther Scott, sem öll voru flutt
af mikilli snilld. Þriðja lagið í Ellens
Gesánge, er hin fræga Ave María
og auðvitað er áhrifamikið að hitta
gamlan kunningja en að heyra Ave
Maríuna, sem hefur óverðskuldað
þurft að þola alls konar drusluklæðn-
að, svona fallega uppfærða, er sér-
stæð lífsreynsla og ómetanleg.
Eftir hlé voru flutt Lob der Trán-
en (Schlegel), Lieb Minna (Stadler),
Bertha’s Lied in der Nacht (Grill-
parzer) og hið stórbrotna lag Der
Zwerg (Collins). Síðasti hluti efnis-
skrárinnar samanstóð af þekktari
lögum, eins og t.d. Fischerweise
(Schlechta), An den Mond (Hölty),
það af þremur með þessu nafni, sem
hefst á líkri hljómskipan og 15 ára
eldra verk, Tungiskinssónatan eftir
Beethoven. Tvö síðustu lögin voru
Sei mir gegrússt (Rúckert) og síðast
Rastlose Liebe (Goethe).
Rannveig Fríða Bragadóttir er
frábær listamaður og söng bæði vel
og af innlifun, t.d Kolmas Klage og
alla þtjá, af Ellens Gesang en þó
sérstakiega þriðja, Ave Maríuna.
Thekla, sem Schubert samdi 16
ára, er mjög sérkennilegt og tónsvið
söngraddarinnar aðeins hrein fer-
und. Hér er um að ræða mjög ein-
falt stef, sem sitt á hvað er útfært
í moll og dúr og náði bæði söngvar-
inn og undirleikari að gæða þetta
sérkennilega lag einstaklega fögrum
blæbrigðum. Fischerweise var fal-
lega mótað, svo og Sei mir gegrússt.
Það hefur ávallt verið erfitt að nálg-
ast Schubert, því ekki er nóg að
syngja laglínurnar með fallegri
röddu og ekki má heldur oftúlka
textann. Það þarf að sameina lag
og texta og þá fær tónlistin nýja
merkingu. Þessi galdur er Rann-
veigu Fríðu gefinn og skipar henni
í flokk með bestu ljóðasöngvurum.
Undirspilið, sem venjulega var
aðeins hljómrænn stuðningur með
einstaka millispili, varð hjá Schubert
þriðji þátturinn í gerð söngvanna,
eins konar leiktjöld eða stemmnings
umhverfi en aldrei þó eftirherma. í
lögunum eru margvísleg tónbrigði
lögð í hendur píanistans og voru þau
meistaralega mótuð af Gerrit Schuil
og má vel segja, að sem iistamanni
megi skipa honum þar sem Rann-
veig Fríða er meðal jafningja. Ef
Schubert-hátíð Garðbæinga verður
með þeim formerkjum, sem þessir
tónleikar, verður þetta meiri háttar
tónlistarhátíð. Fyrirhugaðir eru átta
tónleikar til viðbótar og á næstu
tónleikum, þann 1. febrúar, mun
annar sönglistamaður, Sólrún
Bragadóttir, ásamt Gerrit Schuil,
flytja okkur söngva meistarans.
Jón Ásgeirsson
v Kf |w. ..y' ’ si
W ' J ^■ j I ÍÍM ■ y yv. í, ■
Á -" i 1 1 I f * | 1 ÍU:Ú EMÍ ■ ' h * ' jjffi
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
LEIKENDUM og aðstandendum sýningarinnar fagnað í leikslok.
Egils eða Fanta
LEIKLIST
L c i k f c I a g
Mcnntaskólans við
Ilamrahlíö:
POPPLEIKURINN ÓLI II
Spuni frá 1970 endur- og uppspunn-
inn. Höfundar: Litla leikfélagið og
LFMH Höfundar tónlistar: Óðmenn
og Svavar K. Kristinsson. Leikstjóri:
Kolbrún Halldórsdóttir. Tónlistar-
stjóri: Jón Ólafsson. Ljósahönnuður:
Egill Ingibergsson. Leikendur: Þijá-
tíu og funm félagar í leikfélagið MH.
Hljómsveit: Svavar K. Kristinsson,
Haukur Halldórsson, Ólafur Stein-
grímsson, Freyr Bergsteinsson, Jón
G. Jóhannson. Gestaleikari: Jóhanna
G. Þórisdóttir. Frumsýning i Tjara-
arbíói, Reykjavík, 18. janúar.
POPPLEIKURINN Óli var sam-
inn og sýndur af Litla leikfélaginu
árið 1970. Að því félagi stóð hópur
leikara sem útskrifast höfðu úr Leik-
listarskóla Leikfélags Reykjavíkur
árin áður og eru nú margir hvetjir
orðnir landskunnir listamenn. Andi
hippaáranna sveif yfir verkinu 1970.
Fjallað var um samskipti barna og
fullorðinna og mötun og mótun ein-
staklingsins. í leikskrá sem fylgir
sýningunni nú er sagt frá því að
atriði um dægurmál á borð við Víet-
namsstríðið, kommúnisma og kalda
stríðið hafi verið tekin út en ný sett
í staðinn sem lýsa ungu fólki í dag.
Þessi sýning er í alla staði vel
unnin. Tónlistin er ágætlega gerð
og leikin og margt ljúft fyrir eyrað
og stöku óður ögrandi, eins og t.d.
í eiturlyfjaatriðinu. Þar hefur Jón
Ólafsson haft hönd í bagga. Þijátíu
ára gömul tónlist ræður ríkjum og
ekkert farið að slá í hana enda hljóð-
færaskipunin traust. Gítar, bassi,
trommur og stöku angistarhljóð úr
barka bregðast ekki fremur en fyrri
daginn.
Það eru oftast á milli þijátíu og
ijörutíu manns á sviði og sá fjöldi
er agaður og veit hvað hann á að
gera og ekki að gera _og það er
eflaust því að þakka að Óli var æfð-
ur upp á leiklistarnámskeiði í MH
en það námskeið var undanfari sýn-
ingarinnar. Kolbrún Halldórsdóttir
kenndi á námskeiðinu og leikstýrir
verkinu og gerir það vel að vanda.
Búningar eru litskrúðugir og lýsing
örugg og markviss. í MH er sterkur
hópur efnilegra leikara, og þó að
allur hópurinn eigi heiðurinn af
þessu má ég til með að nefna nokkra
sem mest mæddi á: Stefán Hallur,
Sara Hlín, Björn Thors, Unnur Ösp
og Guðrún Jóhanna stóðu sig öll vel
í einstökum leikatriðum, og sömu
sögu er að segja um Tómas Lem-
arquis í ýmsum hlutverkum.
Þó þótti mér miður að verða þess
áskynja á þessari sýningu að í stað
kommúnismans, kalda stríðsins og
stríðsins í Víetnam, sem unga kyn-
slóðin barðist gegn fyrir þijátíu
árum og notaði til að skerpa siðgæð-
isvitundina, hefur enginn annar
heimsósómi komið. Hér örlar hvergi
á vandlætingu gegn stríðsrekstri á
Balkanskaga, þjóðarmorðum í Rú-
anda, ofbeldinu fyrir botni Miðjarð-
arhafs. Orkan beinist öll að eigin
persónu og verður sjálfhverf: Mestu
þrengingarnar hljótast af því að
standa frammi fyrir sífelldu vali all-
nægtaþjóðfélagsins. Hvort vel ég
Egils eða Fanta? Hugsjónir virðast
liðnar undir lok og þrótturinn sem
þeim fylgir rokinn út í veður og vind.
I staðinn er kominn einhver háðs-
tónn en hann fer ungu fólki illa því
hann er í eðli sínu geldur en ekki
gefandi því hann sprettur upp af
brostnum vonum. Þarna er ekki við
unga fólkið að sakast, ef rétt reyn-
ist, heldur miklu fremur okkur sem
á undan fórum og misstum á ein-
hvern hátt frá okkur ástríðudraum-
inn um betri heim.
í leikslok setjast allir niður, róa
fram í gráðið og heita því að vera
góðir. Það er allt gott og blessað.
Þó er á þessum aidri hollara að vera
reiður.
Guðbrandur Gíslason
Söngtónleikar
í Hvoli
SONGNEMENDUR frá Tóniistar-
skóla Árnesinga og Tónlistarskóla
Rangæinga halda sameiginlega tón-
leika í Hvoli á Hvolsvelli miðvikudag-
inn 22. janúar og hefjat þeir kl. 21.
Er þetta í annað sinn sem nem-
endur þessara skóla halda sameig-
inlega tónleika. Fram koma 14 ein-
söngsnemendur, fimm frá Árnesing-
um og níu frá Rangæingum og eru
Árnesingarnir nemendur Ingveldar
Hjaltested en Rangæingarnir nem-
endur Jóns Sigurbjörnssonar og
Eyrúnar Jónasdóttur. Munu þeir
flytja íslensk og erlend lög en einnig
munu Rangæingarnir syngja nokkur
lög saman.
Tónleikar þessir eru fyrstu af-
mælistónleikanir sem haldnir verða
í vetur en Tónlistarskóli Rangæinga
heldur upp á 40. starfsár sitt á þessu
skólaári. Munu nemendur skólans
standa fyrir margvíslegu tónleika-
haldi í tilefni afmælisins og verða
t.d. þrennir einsöngstónleikar í sai
skólans á Hvolsvelli þar sem fram
koma þeir nemendur sem lengst eru
komnir í námi. Einnig munu nem-
endur í hljóðfæraleik halda tónleika
þegar líða fer á vorið.
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN
Kringlunni, sími 568 9212
BRUNO MAGLI
kvenskór
PETER KAISER
Rýmingarsala í 2 daga
Peter Kaiser frá: 3.995,-
Bruno Magli frá: 4.995,-
Ath.: Einungis í Kringlunni