Morgunblaðið - 06.08.1997, Blaðsíða 26

MORGUNBLAÐIÐ
26 MIÐVIKUDAGUR 6. ÁGÚST 1997
Herraskór
EKTA |
/LEÐURV
Verð 2.995,-
Áður 6.995,
Tegund 5745
Stærðir 41-46
Litur Brúnt.
Póstsendum samdægurs
rjopP skórinn
• Veltusundi við Ingólfstorg
• Sími 5521212.
Haustferð til
Budapest
Þann 20. september næstkomandi býður Ferðaskrifstofa
Guðmundar Jónassonar vikuferð til stórborgarinnar Budapest
í beinu leiguflugi.
Budapest er hvorttveggja í senn forn og ný, nýtísku borg sem
jafnframt er tákn stórfenglegrar fortíðar þar sem hún stendur
sitt hvoru megin Dónár og þar sem áður lágu landamæri
rómverska heimsveldisins. Oft nefnd litla París eða perlan við
Dóná. Budapest er vel viku virði.
Meðal þess sem er í boði er fluq og gisting fyrir krónur 54.600.
Innifalið er þá flug, flugvallarskattar, flugvallarakstur, gisting,
morgunverður, skoðunarferð um borgina og íslensk fararstjórn.
Einnig verður boðið upp á aðrar skoðunarferðir sem bókast
hjá fararstjóra.
Leitið nánari upplýsinga hjá utanlandsdeild okkar.
ForAaskrifstofa
QUÐMUNDAR JÓNASSONAR HF.
Borgartóni 34, *«nf 511 151«
AÐSENDAR GREINAR
Nú verður gaman að
læra dönsku
MEÐAL nemenda
hefur það lengi verið
útbreidd skoðun að
danska sé leiðinlegasta
greinin í grunnskóla. Til
þess eru ýmsar ástæður
sem tengjast ekki ótvír-
ætt gæðum kennslu eða
námsefnis. Mörg rök
hníga hins vegar að því
að ef byrjað er á að
kenna ensku eins og nú
er stefnt að, en báðum
tungum áfram gert jafn
hátt undir höfði í
kennslustundafjölda,
geti dönskukennslan
fengið það bætiefni sem
hún þarf til að nemend-
ur læri af ánægju — og þar með
meira og betur.
Um 1970 hófst byltingarkennd
endurskoðun námsskipunar í grann-
skóla. Áberandi þáttur í henni var
að færa upphaf dönskukennslu niður,
frá unglingastiginu til 4. bekkjar
grannskóla (sem heitir nú 5. bekk-
ur). Um leið hófst viðamikil herferð
til að hvetja til breyttra kennsluað-
ferða undir stjóm skólarannsóknar-
deildar menntamálaráðuneytisins og
tveggja námstjóra, þeirra Gurli Dol-
trap og Harðar Bergmanns. Nú átti
talmálið að ráða. Á kennaranámskeið-
um og í námsefni var lögð áhersia á
að nemendur og kennarar töluðu ekki
nema dönsku í tímum. Haldin vora
mýmörg kennaranámskeið og fram-
leitt nýtt námsefni sem var tilrauna-
kennt og endurskoðað — allt afskap-
lega vandað og faglegt.
Rannsóknir
Veturinn 1979-80 var gerð könnun
meðal dönskukennara á grannskóla-
stigi á kennslu þeirra og hvemig þeim
fyndist að hún tækist hjá þeim. Sá
sem þetta skrifar vann úr henni og
niðurstaðan var ekki uppörvandi.
Menn voru þá þegar að gefast upp á
að kenna dönsku í 4. bekk. Nýrra
kennsluhátta gætti í 4., 5. og 6. bekk
en mjög lítið í 8. og 9. bekk. í 4. og
5. bekk vora nemendur jákvæðir
gagnvart dönskukennslunni en áhug-
inn dofnaði fijótt og um leið breikk-
aði bilið milli góðra og lélegra nem-
enda. Það var mjög ljóst að kennuram
fannst róðurinn þungur.
Vorið 1987 heimsótti dr. Bent
Sondergaard, prófessor í dönsku við
kennaraháskólann í Flensborg í
Schleswig-Holstein, ísland og gerði
úttekt á dönskukennslunni hér. Nið-
urstöður hans vora skýrar: Nemendur
lærðu of litla dönsku í grannskóla
miðað við kennslustundafjölda. Enn-
fremur taldi hann, eins og reyndar
margir danskir skólamenn og aðrir
sem hingað hafa komið, að það gæti
ekki byggst á rökhugsun heldur frek-
ar á rómantískri afneitun staðreynda
þegar nemendur væru látnir læra
dönsku eins og það væri mikilvæg-
asta tungumálið. Síðan hefur mjög
vel rökstudd tillaga
hans að nýskipan verið
til á prenti. Er því ekki
ágætt að hún skuli vera
tekin upp nú tíu áram
síðar?!
Ástandið í dag
Það er ekki áberandi
erfítt fyrir okkur fram-
haldsskólakennara í
dönsku að vekja áhuga
nemenda og ég efast
stórlega um að danska
sé sérlega óvinsæl grein
í framhaldsskóla. Hins
vegar er því ekki að
neita að nemendur
koma ekki til okkar með
mjög jákvæðar væntingar.
Algengt er að halda því fram að
orsakir þeirra viðhorfa sem nemendur
hafa til dönsku séu að þeir sjái ekki
tilgang með því að læra hana, sjái
ekki hvaða not þeir geta haft fyrir
hana. Ég tel að þar sé verið að of-
meta sjóndeildarhring nemenda stór-
lega. Ef svo væri ættu nemendur frek-
ar að spyija um nytsemi stærðfræði-
kennslu. Undirritaður hefur ekki haft
minnsta not fýrir þá miklu þjálfun
sem hann fékk í skóla í diffran og
tegran! Nemendur era ánægðir í skóla
ef þeim finnst að þeir læri eitthvað
nýtt, að þeim fari fram. Nemendur
gangast upp í stærðfræði vegna þess
að þar er sífellt verið að leysa dæmi.
Þar er umbun veitt á stundinni.
Það er afskaplega fátt
utan skólans, segir Pét-
ur Rasmussen, sem
stuðlar að því að við-
halda dönskuþekkingu
unglinga.
En hvað með dönsku? Við óform-
legar kannanir meðal nemenda minna
hef ég komist að þeirri niðurstöðu
að þeim finnst almennt að þeir ættu
að kunna meira í dönsku miðað við
öll þau ár sem þeir hafa lært hana í
grunnskóla. Og með að kunna meira
eiga þeir framar öliu við það að geta
talað dönsku og skilið mælta dönsku.
Ef við veitum þeim þetta í framhalds-
skóla fá þeir áhuga aftur. Samtal á
dönsku er umbun á stundinni.
Enska — danska
Vandamál dönskukennslunnar í
grannskóla er að hún teygist yfir
fimm ár. Á fimm áram er hægt að
gleyma mjög miklu ef efninu er ekki
haldið við. Þar er kominn kjami máls-
ins. Það er afskaplega fátt utan skól-
ans sem stuðlar að því að viðhalda
dönskuþekkingu unglinga þessa lands
og því fær engin skólastefna breytt
því það er miklu víðtækara fyrirbæri.
Hér koma líka til þættir eins og sál-
fræði tungumálanotkunar, t.d. hvers
vegna Danir velja ósjálfrátt að svara
á ensku þegar „hvítir“ útlendingar
ávarpa þá. Þegar íslenskir nemendur
hafa aðeins þijá tíma á viku í dönsku
í grunnskóla ná þeir að gleyma allt
að því jafn miklu milli tíma og þeir
læra í tímum.
Annað á við um ensku. Kannanir
hafa sýnt fram á að áður en nemend-
ur byija að læra ensku í grannskóla
kunna þeir þó nokkuð af orðum og
setningum í ensku. Það sýnir út-
breiðslu enskunnar. Af þeim sökum
er hægt að kenna ensku fáa tíma á
viku í mörg ár án þess að tapa á því.
Svo er hitt: Þegar við læram fram-
andi tungumál í fyrsta sinn læram
við um leið heilmargt, um eðli tungu-
málanáms. Mjög almennt orðað lær-
um við að móðurmál okkar er bara
ein af mörgum hugsanlegum leiðum
til að flalla um heiminn í kringum
okkar, að tengsl orða og hluta eru
ekki einföld heldur afstæð og tilviljun-
arkennd. Það er erfitt að skilja í fyrsta
sinn að „væri“ þýðir ýmist „was“ eða
„were“ á ensku og eftir mjög flóknum
reglum. Þess vegna skiptir miklu að
byija á að kenna þá tungu sem er
mest lifandi í umhverfi nemenda.
Þegar farið var út í að breyta
dönskukennslu um 1970, væntanlega
eftir fyrirmynd í tilraunum með
enskukennslu í Danmörku, gleymdist
að ein mikilvæg forsenda þess að
kennslan yrði árangursrík er að
tungumálið sem kennt er sé þáttur í
lífi nemenda utan skólans. Það hefur
naumast átt við um dönsku hér á
landi síðan 1950 en það á mjög vel
við um ensku, ekki síst undanfarin
15 ár.
Þegar nemendur hafa lært ensku
í skóla að vissu marki og um leið
óafvitandi heilmargt um hvemig við
föram að því að læra tungumál þá
er hægt að kenna þeim dönsku með
miklu minni fyrirhöfn, ekki síst ef
kennslunni verður þjappað saman
þannig að hægt verði að kenna marga
tíma á viku.
Þá verður gaman að læra dönsku,
og gaman að kenna hana.
Hér væri hægt að fínna mörg önn-
ur rök en blaðagrein verður að vera
stutt. Það er vonandi orðið Ijóst að
ég tel þá nýskipan tungumálakennslu
í grunnskóla sem nú er stefnt að löngu
tímabæra. I meira en 15 ár hefur það
verið ljóst, þeim sem sjá vildu, að það
skipulag kennslunnar sem við höfum
búið við er ekki bara óeðlilegt heldur
beinlínis dragbítur á dönskuþekkingu
í landinu.
Höfundur er dönskukennari og
konrektor við Menntaskólann við
Sund ogkenndi dönsku við
Háskóla íslands 1970-80.
Pétur
Rasmussen
Útsalan hefst kl. 7.00
oppskórinn
Toppskórinn við Ingólfstorg
sími: 552 1212
Ath. vörur frá
Steinari Waage skóverslun