Morgunblaðið - 22.11.1997, Qupperneq 2

2 LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hinn nýi alþjóðlegi hafréttardómur í Hamborg
Fyrsta mál dóms-
ins þingfest í gær
FYRSTA málið, sem berst Alþjóð-
lega hafréttardómnum í Hamborg,
var þingfest í gær. Málið er höfðað
af hálfu St. Vincent og Grenadine-
eyja í Karíbahafi á hendur Vestur-
Afríkuríkinu Gíneu vegna töku
skips, sem skrásett er á eyjunum,
úti fyrir strönd Afríkuríkisins.
Ríkisstjóm St. Vincent og Grenad-
ine-eyja sakar stjómvöld í Gíneu um
að hafa ráðizt með skothríð á skipið
„Saiga“ og halda skipinu og áhöfn
þess nauðugri í höfuðborginni Cona-
kry. Segja stjórnvöld í Kingstown,
höfuðborg Karíbahafsríkisins, að yf-
irvöld í Gíneu hafi ekki gefið neina
skýringu á athæfi sínu, ekki hleypt
fulltrúum útgerðarinnar um borð í
skipið og ekki fallizt á að sleppa
skipinu gegn tryggingu, eins og
kveðið sé á um í hafréttarsamningi
Sameinuðu þjóðanna.
Óalgengt að mál berist
strax á fyrsta ári
Málið var þingfest í gær en að ósk
stjómvalda í Gíneu var eiginlegum
málflutningi frestað og verður málið
tekið fyrir á fimmtudag í næstu viku.
Hafréttardómurinn tók til starfa
fyrir rúmu ári og hefur undanfarin
misseri unnið að því að setja sér
starfsreglur. Því starfi lauk í síðasta
mánuði. Hús dómstólsins, sem verið
er að reisa í Hamborg, er enn ekki
tilbúið og lánuðu þýzk stjómvöld há-
tíðarsal ráðjiússins í Hamborg til
réttarhaldsins í gær.
Thomas A. Mensah, forseti dóms-
ins, sagði í samtali við Morgunblaðið
að málið, sem þingfest var í gær,
væri mikilvægt af tveimur ástæðum.
,Annars vegar er þetta fyrsta mál
dómsins og það berst okkur aðeins
ári eftir að dómstóllinn tekur til
starfa. í sögu alþjóðlegra dómstóla
er ekki algengt að þeim berist mál
strax á fyrsta árinu,“ segir Mensah.
Snertir nýstárlegan
þátt í lögsögu dómsins
„Hins vegar snertir. þetta mál
einn hinna nýstárlegu þátta í lög-
sögu dómstólsins, sem fjallar um
tafarlausa lausn skipa og áhafna.
Enginn alþjóðlegur dómstóll hefur
áður haft lögsögu í málum af þessu
tagi. Þessi dómstóll hefur lögsögu í
slíkum málum, komi aðilar sér ekki
saman um að leggja málið í annan
dóm. Þetta mál er einstakt og sam-
bærilegt mál hefur aldrei verið lagt
fyrir alþjóðlegan dómstól."
Mensah segist almennt eiga von jþ
fleiri málum þegar fram líði stundir.
„Hafréttardómurinn er stofnaður til
að taka á málum, þar sem aðilar
geta ekki komið sér saman um aðra
friðsamlega lausn. Við munum ekki
líta svo á að dómstóllinn hafi brugð-
izt á nokkum hátt, þótt ríki leysi
deilur sínar með samningum. En
þegar það er ekki hægt, er vonazt til
að þau leiti til dómsins. Eins og dag-
urinn í dag sýnir erum við reiðubún-
ir að fást við mál ef það berst okk-
ur,“ segir Thomas Mensah.
„Það er alltaf fagnaðarefni þegar
nýr dómstóll tekur til starfa til að
fjölga þeim möguleikum, sem ríki
heims hafa til að leysa deilur á frið-
samlegan hátt,“ sagði Guðmundur
Eiríksson, dómari við hafréttardóm-
inn, í samtali við Morgunblaðið.
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
LEIFUR Hallgrímsson fyrir framan ferðamannafjósið sem hann er að
byggja í Vogum í Mývatnssveit.
Ferðamannafj ós
byggt í Mývatnssveit
„ALLIR alvöru kúabændur hlæja
að okkur, þetta er svo lítið fjós.
Þeir mega það mín vegna,“ segir
Leifur Hallgrfmsson, bóndi og
flugmaður í Vogum í Mývatns-
sveit, um ,,ferðamannafjós“ sem
hann og Olöf systir hans eru að
byggja í Vogum.
Gamla fjósið í Vognm er fímm-
tugt og segir Leifúr að tími hafí
verið kominn til að endumýja
það. Ákveðið var að hafa tvíþætt-
an tilgang með byggingunni og
verður nýja fjósið því fyrir 16
kýr og allt að 50 ferðamenn, sem
geta fylgst með dýmm og fólki
að störfum í fjósinu gegnum gler.
Ekki er ætlunin að bjóða upp á
veitingar í fjósinu, að minnsta
kosti ekki í upphafi, en Leifur
segir að þessi hugmynd eigi eftir
að þróast og kunni að breytast
með tímanum. Telur hann líkur á
að eftirspum verði eftir þessari
þjónustu, margir ferðamenn hafi
áhuga á nánari tengslum við at-
vinnulffið en þeir hafi hingað til
átt kost á.
* Morgunblaðið/Magnús Magnússon
MAGNUS Ástvaldsson frá Hafrannsóknastofnun og Sveinn Guðmundsson líffræðingur skoðuðu búrhvalshræið í flæðarmálinu í Steingrímsfirði og tóku
úr honum sýni í gær. Fremst á myndinni sést að neðri kjálkann vantar á dýrið og er talið að um fæðingargalla eða löngu gróinn áverka sé að ræða.
Vanskapað hvals-
hræið fer á safn
á Húsavík
HRÆ búrhvalsins, sem rak á
land í Steingrímsfirði á dögun-
um, verður dregið til Húsavíkur
og beinagrind dýrsins sýnd á
hvalasafni bæjarins. Halldór
Halldórsson, bóndi í Hrófbergi,
eigandi hvalsins, staðfesti þetta f
samtali við Morgunblaðið í gær.
Við skoðun lfffræðinga f gær
kom í yós að búrhvalurinn er
vanskapaður og vantar á hann
neðri kjálkann. Ekki er um
nýlegan áverka að ræða heldur
sennilega fæðingargalla.
Bátur á leið að
sækja hvalinn
Halldór Halldórsson sagði við
Morgunblaðið í gær að Húsvík-
ingar hefðu haft samband við sig
og falast eftir hvalnum. í gær-
kvöldi var bátur á leið í Stein-
grímsfjörð að draga hvalshræið
á flot og sigla með það austur á
Skjálfanda. Halldór sagði að sér
skildist að til stæði að úrbeina
hvalinn og koma beinagrind
hans upp f hvalasafni sem opnað
var á Húsavík í sumar. Hug-
myndir væm um að mala kjötið
og þurrka í refafóður.
Enginn búhnykkur
Var hvalrekinn búhnykkur
fyrir Halldór bónda fyrst kaup-
endur gáfu sig fram? „Nei, en
það var gaman að þessu,“ sagði
Halldór. Hann kvaðst telja að ævi
hvalsins hefði fengið farsælan
endi því við skoðun sérfræðinga
sem fóm vestur kom í Ijós að
dýrið var vanskapað.
„Þegar farið var að skoða
hann og mæla þá kom í fjós að
það vantaði á hann kjálkann,"
sagði Halldór. „Það hlýtur að
hafa verið erfitt fyrir dýrið að
lifa svona.“
Magnús Ástvaldsson, starfsmað-
ur Hafrannsóknastofnunar, og
Sveinn Guðmundsson, líffræðing-
ur, fóm að skoða hræið vestra í
gær og sagði Magnús við Morgun-
blaðið í gærkvöldi að fyrst hefði
þeim sýnst að búið væri að saga
kjálkann úr dýrinu. „Við nánari
eftirgrennslan var greinilegt að
hann hefði fæðst svona, það var
gróið fyrir og enginn kjálki sjáan-
legur. Þegar maður sér búrhval
er kjálkinn greinilegur. Þetta
kom okkur mjög á óvart.“
Sérfræðingamir mældu dýrið
og tóku sýni úr kjöti og spiki sem
fara í úrvinnslu hjá Hafrann-
sóknastofnun. Innyflasýni vom
ekki tekin á staðnum enda hval-
urinn á leið til Húsavíkur þar
sem gert verður að honum.
5-15 ára dýr
Gísli Víkingsson, hvalasér-
fræðingur hjá Hafrannsókna-
stofnun, fór ekki að sjá dýrið og
hafði ekki séð myndir af því, en
sagði í samtali við Morgunblaðið
í gær að miðað við mælingar
kollega hans væri þetta 12-13
metra skepna og gæti hvalurinn
verið á aldrinum 5-15 ára; all-
stálpað dýr þrátt fyrir vansköp-
unina. „Búrhvalur hefur bara
tennur í neðri kjálka en í efri
kjálka em holur sem tennurnar
ganga upp í. Efri kjálkinn á þess-
um hval er sléttur. Tennurnar
nota þeir aðallega sem griptenn- ,.
ur þegar þeir eru að eiga við
stærri dýr, en aðalveiðitækið er
sog.“ Gísli sagðist ekki áður hafa
heyrt uin búrhval með vansköp-
un af þessu tagi.
Alþingi
Risnukostn-
aður hækk-
aði um 67%
í fyrra
RISNUKOSTNAÐUR Alþingis
hækkaði um 67% í fyrra fyrst og
fremst vegna aukins kostnaðar við
móttöku erlendra gesta. Kostnaður
við ferðalög alþingismanna og
starfsmanna þingsins til útlanda
lækkaði hins vegar um 7,4% milli
ára. Á síðustu fjórum árum hefur
Alþingi greitt 306 milljónir vegna
risnu, ferðalaga og bifreiðakostnað-
ar alþingismanna og starfsmanna
þingsins, en þar af nemur risnu-
kostnaður 36,4 milljónum.
Á árunum 1993-1995 var risnu-
kostnaður Alþingis 7-8 milljónir á
ári, en í fyrra hækkaði hann hins
vegar verulega og fór í 12,8 milljón-
ir. Kostnaður við móttöku erlendra
gesta hækkaði úr 880 þúsundum
króna í 4,6 milljónir. Kostnaður við
þingveislu, starfsmannaveislu og
fleira nam 4,4 milljónum króna og
hækkaði um 10% milli ára. Til sam-
anburðar má geta þess að sam-
kvæmt nýlegu svari viðskiptaráð-
herra við fyrirspurn Jóhönnu Sig-
urðardóttur alþingismanns nam
risnukostnaður Landsbanka, Bún-
aðarbanka og Seðlabanka á árinu
1996 samtals 43,7 milljónum. Bank-
amir greiða fasta risnu til yfir-
manna bankans, en föst risna þekk-
ist ekki hjá Alþingi.
Ferðakostnaður hefur lækkað
Bifreiðakostnaður Alþingis nam
18,6 milljónum í fyrra og breyttist
lítið milli ára. Árið 1994 nam bif-
reiðakostnaður 20 milljónum króna.
Alþingismenn og starfsmenn Al-
þingis fá bifreiðakostnað endur-
greiddan fyrir akstur eigin bifreiðar
samkvæmt akstursbók.
Alþingi greiddi 18,5 milljónir fyrir
fargjöld þingmanna og starfsmanna
þingsins erlendis, en árið 1995 nam
þessi kostnaður 22 milljónum. Al-
þingi greiddi 17,1 milljón í dagpen-
inga til þingmanna og starfsmanna
þingsins í fyrra, sem er svipað og ár-
ið á undan. Þingmenn fá greiddan
gistikostnað á ferðum erlendis, en
eklu fæði eða akstur leigubíla, risnu
og þess háttar. Þessi kostnaður nam
8,4 milljónum hjá Alþingi í fyrra og
hækkaði um liðlega hálfa milljón
milli ára.