Morgunblaðið - 22.11.1997, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1997 37
AÐSENDAR GREINAR
Á sjómannaafslátt-
urinn rétt á sér?
ENN Á ný eru menn
að ráðast gegn sjó-
mannaafslættinum.
Hefur Pétur H. Blöndal
lagt fram þingsályktun-
artillögu um breytingu
á skattalögum, meðal
annars til að afnema
sj ómannaafsláttinn.
Þykir honum og öðrum,
sem launþegum þessa
lands vera gert mishátt
undir höfði. Rökin sem
hann og fleiri aðilar
nota gegn sjómannaaf-
slættinum, eru meðal
annars á þá leið að aðrir
launþegar njóti ekki
sömu réttinda í skatta-
kerfinu og sjómenn.
Telja þessir aðilar að þar sem sjó-
menn hafi almennt það góðar tekjur
geti þeir alveg borgað fullan skatt á
við aðra. Meira að segja kvað svo
fast að orði hjá háttvirtum þing-
manninum í framsögu sinni að ætla
mætti að sjómenn væru með öllu
skattfrjálsir. En áður en lengra er
haldið, skýrum þá hvernig kerfið
virkar. Sjómannaafslátturinn er í
dag 671 kr. pr. lögskráningardag,
sem gerir 20.130 kr. á mánuði.
Þannig að sjómenn gi’eiða þá vænt-
anlega einhvem skatt.
Það var árið 1954 sem lög um sjó-
mannaafsláttinn voru samþykkt,
hefur hann því verið við lýði í 43 ár.
Þykir sumum að tímabært sé að af-
nema þennan skattaafslátt, þó fyrr
hefði verið. En eftir stendur hitt
sjónarmiðið, þ.e. kjai’askerðingin
sem er óumdeilanleg. Verður hún
bætt með öðrum hætti? Mér er til
efs að sú kjarabót verði sótt án
átaka. Ef háttvirtur þingmaður tel-
ur að sjómenn vilji leggja eyru við
tillögu þessari, þarf að taka meira
með í dæmið. Því staðreyndin er sú
að sjómenn eru margir hverjir á
móti þessum skattaafslætti, sem
rýrir stöðu okkar gagnavart öðrum
launþegum. En eitthvað þarf að
koma á móti. I kjarabaráttu skerða
menn ekki kjör annarra með laga-
breytingum einum saman án þess
að láta eitthvað í staðinn. Ætlar
þingmaðurinn og þingheimur allur
að búa þannig um hnútana að við
sjómenn sitjum við sama borð og
aðrir launþegar varðandi slysa-, ör-
orku- og dánarbætur? Eins og mál-
um er háttað í þeim efnum í dag
þarf að finna sökudólg, þ.e.a.s. það
þarf einhver annar en sá slasaði að
hafa sýnt af sér vanrækslu eða yfir-
sjón í starfi til að bætur fáist að
fullu greiddar. Ef hins vegar er
Valgeir
Gunnarsson
hægt að sýna fram á
með einhverjum hætti
að sá slasaði hafi gert
eitthvað af sér, t.d.
fljótfæmi eða annað, þá
lækka bætur til hans
allverulega og er jafn-
vel til í dæminu að þær
falli alveg niður. Hér er
ég að tala um muninn á
171. gr. og 172. gr. sigl-
ingalaga þar sem fjall-
að er um ábyrgð. Þetta
ástand er með öllu
óþolandi. Störf sjó-
manna krefjast þess að
menn séu ávallt með
fulla athygli sama
hvemig aðstæður era.
Ekki hvarflar að mér
að ætla að menn hlaupi út í hættur
og slasi sig til þess eins að fá bætur,
eins og rökin era fyrir því að við-
halda núverandi bótakerfi. Þessu
verður að breyta tafarlaust.
Fyrir einhverjum áram mætti
Guðmundur Hallvarðsson þingmað-
ur á aðalfund Sjómannafélags Eyja-
fjarðar og kynnti tillögur í þessum
efnum; hvar era þær? Hafa þær
verið lagðar fram eða hefur þessum
tillögum verið stungið undir stól, er
málið kannski ekki það stórt í aug-
um þingheims að það taki því ekki
að vinna í þessum málum? Hvað
þurfa margar fjölskyldur að þola
þetta misrétti áður en viðunandi úr-
bætur líta dagsins ljós? Er
skemmst að minnast þess hörmu-
lega slyss er varð um borð í einu
Ég er sannfærður um
það, segir Valgeir
Gunnarsson, að ís-
lenskir sjómenn njóti
ekki sannmælis þegar
talað er um þá sem
afætur þjóðfélagsins
sem enga skatta greiði.
varðskipa okkar síðasta vetur og
var mikið í umræðunni, þar var
spumingin um hvort greiða ætti
bætur skv. 171. eða 172. gr. sigll.
Því miður er það nú þannig, þrátt
fyrir góðan vilja og vakningu meðal
sjómanna um öryggismáhn að slys-
in verða áfram, oft af öflum sem við
ráðum ekki við. Ljóst er að úrbóta
er þörf og það strax, við hljótum að
vera þess virði.
Ég, sem sjómaður, sem stendur
vörð um hagsmuni mína og minnar
fjölskyldu, væri tilbúinn að falla frá
svonefndum sjómannaafslætti, ef
tryggt væri að kjaraskerðingin
verði leiðrétt með raunhæfum hætti
sem stuðlar t.d. að hærri slysabót-
um, sem eyðir vissum óvissuþáttum
um réttindi okkar og aflagningar
hlutdeildar okkar sjómanna í út-
gerðarkostnaði, sama hvaða nafni
það nefnist. í dag eru bótamálin
þannig að hver hugsandi og ábyrgð-
arfullur sjómaður kaupir sér auka-
tryggingu á frjálsa tryggingamark-
aðinum svo fjölskyldan verði ekki
lögð í rúst (í fjárhagslegu tilliti) ef
illa fer, nóg er það samt.
Ég er sannfærður um það, eftir
að hafa starfað á ýmsum vettvangi
og við margskonar kjör, að íslenskir
sjómenn njóti ekki sannmælis þegar
talað er um þá sem afætur þjóðfé-
lagsins sem enga skatta greiði, eins
og mátti skilja á ummælum hátt-
virts þingmanns, Péturs H. Blöndal,
í framsögu sinni á Alþingi, öðru
nær. Vert er að benda þeim sem
fetta fingur út í „skattafríðindi“ sjó-
manna, að sennilega era ekki marg-
ar aðrar stéttir með jafnopið skatt-
eftirlit og einmitt sjómannastéttin,
þar sem allar tekjur sjómanna era
uppgefnar til skattsins (sem betur
fer).
Ekki er unnt að stinga launum
undan í því launakerfi sem sjómenn
starfa við. Því samkvæmt reglugerð
er lögboðinn lágmarksfjöldi áhafnar
á fiskiskipum, lögskráningarbækur
era vonandi undantekningarlaust
útfylltar samviskusamlega, sam-
kvæmt lögum, og fiskverð ásamt
aflatölum era opinber gögn, sem al-
menningur jafnt sem skattayfirvöld
hafa greiðan aðgang að. Hugsan-
lega er það einmitt þess vegna sem
launum sjómanna er veitt jafnmikil
eftirtekt og raun ber vitni.
Kannski er þetta bara enn einn
gráttónninn frá okkur sjómönnum,
að mati þeirra sem hafa alltaf séð
ofsjónum yfir afrakstri erfiðis og
hafa hvorki getu né orku til annars
en vera sífellt vælandi án þess
nokkurn tíma hvarfli að þeim að
kanna hvað býr að baki þess sem
þeir eru að nagast út í, þegar við
reynum að standa vörð um lögskip-
aða hagsmuni okkar.
Enn á ég eftir að minnast á það
óréttlæti sem í gangi er af hálfu rík-
isins varðandi samskipti sjómanna
við fjölskyldur sínar og era að heim-
an svo jafnvel vikum og mánuðum
sldptir við að draga björg í þjóðar-
búið (Hvað ætli það ráði miklu í
þeirri góðu afkomu sem ríkisstjórn-'
in eignar sér?). Þar á ég við að öll
þau símtöl sem sjómenn reyna eðli-
lega að nýta sér þegar samband
gefst og era ekki bara á upp-
sprengdu verði, heldur þurfa menn
að bera virðisaukaskatt af þeim að
fullu. Væri ekki nær að setja þann
skatt á áhugaveiðimenn eins og t.d.
laxveiðimenn sem fara í þær ár sem
þeir vilja án þess að greiða einasta
virðisaukaskatt af áhugamáli sínu?
Þá þurfa sjómenn oft að bíða hálfa
eða alla frívaktina eftir símtali og
greiða síðan fyrir það 51 kr. á mín- •
útuna á stuttbylgju. Getur þá tekið
á taugamar að vera að berja þetta
fjarri heimaslóðum og bera ekki
meira úr býtum en raun ber vitni.
Má ég spyrja; hver er virðisaukinn
þegar menn reyna að viðhalda eðli-
legum fjölskyldutengslum?
Oft kemur fyrir að vel fiskast og
er því þá umsvifalaust slegið upp á
forsíðum dagblaðanna, sem síðan
gefur almenningi þá mynd af sjó-
mennskunni að hún sé eintóm ham-
ingja sem ekkert þarf að hafa fyrir,
heldur streymi peningarnir fyrir-
hafnarlaust í belg og biðu í vasa sjó-
manna. Gleymist þá sú vinna sem
liggur þar að baki og það sem rfldð
á eftir að fá til sín af tekjunum, sen) *
er ekki lítið.
Þeir sem eitthvað hafa komið
nærri sjómennskunni vita að þar
skiptast á skin og skúrir og í upp-
hafi hverrar veiðiferðar spá menn
oft í stærsta happdrættið, afla-
brögðin. Það er frekar það sem ger-
ir starfið spennandi, heldur en að
menn séu að sækjast eftir því að
dvelja langdvölum fjarri fjölskyldu
og vinum fyrir skattaafslátt.
Höfundur er sjómaður, Akureyri. j,
Hvaöa eigna-
samsetniw passar þér':
* GN AS A MS ETNI N( i:
^JLVÆGASTA HUGTAKIÐ
FJÁRMUNA
Aiiír Sfpðjr VíiJ hafa ákveðna
eígnaia m se tnin tru.

Leiðbeiningar
og góð ráð
á bls. 14-15
Ef þú hefur ekki
þegar fengið
þjónustulístann,
vinsamlega hríngdu
I sima 560-8900
og við
sendum hann.
VERÐBRÉFAMARKAÐUR ÍSLANDSBANKA HF.
• Aðili að Verðbréfaþingi íslands •
Kirkjusandi. Sími 560-8900, 800-4-800. Myndsendir: 560-8910.