Morgunblaðið - 16.04.1998, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
LANDSBANKINN
FIMMTUDAGUR 16. APRÍL 1998 11
Tafla 3 Viðskipti Landsbanka íslands og
dótturfélaga við Bálk ehf. 1994 -1997
Árið 1994______________
15.01.94 Landsbanki íslands keypt veiöileyfi í Hrútafjarðará kr. 232.650
31.01.94 Reginn hf. keypt veiðileyfi í Hrútafjarðará 405.550
31.01.94 Rekstrarfélagið hf. keypt veiðileyfi í Hrútafjarðará 424.050
18.07.94 Landsbanki íslands keypt veiðileyfi í Hrútafjarðará 180.000
Samtals 1.242.250
Arið 1995______________t____________________________ " ~=
02.02.95 Landsbanki íslands keypt veiðileyfi í Hrútafjarðará kr. 1.194.000
Samtals 1.194.000
Arið 1996______________t____________________________ ~
01.02.96 Landsbanki íslands keypt veiðileyfi í Hrútafjarðará kr. 1.194.000
Samtals 1.194.000
Arið 1997______________t____________________________ ~
08.01.97 Landsbanki íslands keypt veiðileyfi í Hrútafjarðará kr. 1.097.000
21.04.97 Hömlurhf. keypt veiðileyfi í Hrútafjarðará 360.000
Samtals 1.457.000
Tafla 4 Risnukostnaður Landsbanka íslands
1994-1997 (íþús. kr.)
Ár V. veiðiferða Önnur risna Risna samt. Skýringa óskað
1994 5.403 9.710 15.113 6.363
1995 7.428 10.228 17.656 3.184
1996 4.964 11.393 16.357 2.602
1997 5.226 13.955 19.181 6.796
Samtals 23.021 45.286 68.307 18.945
Tafla 5 Risnukostnaður, sem Ríkisendurskoðun
óskaði eftir nánari skýringum á
Björgvin Halldór Sverrir Ósamþykkt
Ár Vilmundarson Guðbjarnason Hermannsson Aðrir greiðsluskjöl Samtals
1994 kr. 1.259.452 489.990 2.122.420 1.195.556 1.295.255 6.362.673
1995 653.216 86.470 998.915 793.996 651.448 3.184.045
1996 681.405 168.795 1.213.971 509.361 28.120 2.601.652
1997 2.602.382 511.323 2.271.936 1.275.989 134.430 6.796.060
Samtals 5.196.455 1.256.578 6.607.242 3.774.902 2.109.253 18.944.430
Tafla 6 Risnukostnaður tengdur Sverri Hermannssyni Hóte|og Ár Áfengi veitingastaðir Annað Alls
1994 796.362 582.762 408.896 1.788.020
1995 466.554 323.809 51.592 841.955
1996 646.270 215.692 352.009 1.213.971
1997 1.336.017 624.405 311.514 2.271.936
Samtals 3.245.203 1.746.668 1.124.011 6.115.882
Tafla 7 Risnukostnaður tengdur Björgvini
Vilmundarsyni Hóte|og
Ár Áfengi veitingastaðir Annað Alls
1994 230.730 333.305 170.060 734.095
1995 451.630 356.471 2.075 810.176
1996 261.750 375.135 44.520 681.405
1997 777.283 398.924 0 1.176.207
Samtals 1.721.393 1.463.835 216.655 3.401.883

Tafla 8 Risnukostnaður tengdur Halldóri
Guðbjarnasyni Hótel og
Ar Afengi veitingastaðir Annað Alls
1994 67.690 45.790 74.700 188.180
1995 46.280 40.190 0 86.470
1996 157.400 11.395 0 168.795
1997 34.330 249.720 0 284.050
Samtals 305.700 347.095 74.700 727.495
dalsá og Laxá í Aðaldal, Stóru-
Laxá, Þverá og Laxá í Dölum. Arið
1996 var farið í Hrútafjarðará,
Straumfjarðará, Selá, Víðidalsá,
Laxá í Aðaldal og Grímsá. Loks var
árið 1997 farið í Hrútafjarðará,
Straumfjarðará, Selá, Víðidalsá og
Laxá í Aðaldal. Sundurliðun eftir
fjölda veiðiferða í hverja á liggur
ekki fyrir.
í svari bankans til viðskiptaráð-
herra, dags. 3. mars sl., í tilefni af
fyrirspurn Jóhönnu Sigurðardóttur,
alþingismanns, til ráðherrans um
veiðiferðir stjórnenda ríkisvið-
skiptabankanna og Seðlabanka,
voru birtar upplýsingar um kostnað
bankans vegna slíkra ferða (sbr.
töflu 2). Þær upplýsingar, sem nú
liggja fyrir, sýna hins vegar að
kostnaður bankans var umtalsvert
hærri en áður hafði komið fram og
munar þar allt að helmingi sum ár-
in.
[TAFLA 2] Kostnaður Lands-
banka Islands vegna veiðiferða skv.
svari bankans til viðskiptaráðherra
II.2 Kaup Landsbankans og
dótturfélaga á veiðileyfum af
Bálki ehf.
Landsbankinn og þrjú dótturfyr-
irtæki hans, Hömlur hf., Reginn hf.
og Rekstrarfélagið hf., hafa átt við-
skipti við einkahlutafélagið Bálk
vegna kaupa á veiðileyfum í Hrúta-
fjarðará, en það félag mun vera
leigutaki árinnar. Fram hefur kom-
ið að einn barnkastjóri Landsbank-
ans, Sveirir Hermannsson, er
tengdur Bálki ehf. Tengslin eru
með þeim hætti að eiginkona Sverr-
is, Gréta Kristjánsdóttir, og sonur
hans, Kristján Sverrisson, eru skv.
upplýsingum frá Hlutafélagaski'á
stofnendur félagsins og stjórnar-
menn. Kristján er jafnframt fram-
kvæmdastjóri og prókúruhafi fé-
lagsins.
Viðskipti bankans og dótturfé-
laga hans við Bálk ehf. á þeim ár-
um, sem til skoðunar voru, námu
samtals 5.087.250 kr. í öllum tilfell-
um var um að ræða kaup á veiði-
leyfum í Hrútafjarðará, sem sund-
urliðast þannig:
[tafla 3] Viðskipti Landsbanka
íslands og dótturfélaga við Bálk
ehf. 1994-1997
Tekið skal fram að kjörinn endur-
skoðandi Landsbankans á þeim ár-
um, sem hér um ræðir, Árni Tómas-
son, lögg. endursk., upplýsti Ríkis-
endurskoðun um að hann hefði áður
gert athugasemdir vegna viðskipta
þessara við bankastjórnina og að sá
bankastjóri, sem hlut átti að máli,
hafí undirritað svofellda yfirlýsingu
þann 27. febrúar 1997:
,,Áí7i] Tómasson,
endurskoðandi.
Með vísun til samtals milii þín og
okkar Björgvins Vilmundarsonar
í dag, staðfestist hér með, að
meðan undirritaður gegnir störf-
um hjá Landsbanka Islands
munu engin frekari viðskipti gerð
milli bankans og Bálks eh f.
Sverrir Hermannsson
Ljósrit: Bj. Vilm.s."
Samkvæmt upplýsingum frá
Hömlum hf. höfðu kaup félagsins á
veiðileyfi vegna ársins 1997 verið
gerð í nóvember 1996, þ.e. áður en
ofangreind yfirlýsing var gefin,
enda þótt greiðsla ætti sér ekki stað
fyrr en í apríl 1997.
„f skýringum Sverris Hermanns-
sonar á þessum viðskiptum við Bálk
ehf. kemur fram að upphaf viðskipt-
anna megi rekja til þess að á árinu
1989 hafi meirihluti bankaráðsins,
m.a. þáverandi formaður og vara-
formaður, ákveðið að keypt skyldu
veiðileyfi í Hrútafjarðará.
Athugun á þessum viðskiptum
gefur ekki tilefni til að ætla annað
en að verð, sem bankinn hefur
greitt Bálki ehf. fyrir veiðileyfi, sé í
samræmi við markaðsverð á slíkum
leyfum í sambærilegum ám. Einnig
skal tekið fram að viðskiptin hafa
verið staðfest, með áritun aðal-
bankastjóra Landsbankans á reikn-
inga, en ekki af Sverri Hermanns-
syni sjálfum. Engu að síður telur
Ríkisendurskoðun afar óæskilegt
vegna hættu á hagsmunárekstrum
að bankinn eigi viðskipti með þeim
hætti, sem hér er lýst, við aðila svo
nátengda einum af æðstu yfirmönn-
um hans.
II.3 Tilefni veiðiferða
Almennt verður að telja að
Landsbankinn geti lagt í kostnað
vegna veiðiferða í sama tilgangi og
þegar stofnað er til annars kostnað-
ar vegna gestamóttöku og risnu,
þ.e. fyrst og fremst til þess að sýna
gestrisni eða þakklæti í því skyni að
afla, treysta eða viðhalda viðskipta-
samböndum. Slá má því föstu að
óheimilt sé að stofna til annars
kostnaðar vegna gestamóttöku og
risnu, en sem beint þjónar hags-
munum bankans. Til hliðsjónar í
þessu sambandi er jafnframt eðli-
legt að hafa í huga ákvæði 4. töluliðs
6. gr. reglugerðar nr. 483/1994 um
frádrátt frá tekjum af atvinnu-
rekstri og sjálfstæðri starfsemi,
varðandi heimildir og skilyrði í
þessum efnum ef kostnaður af
þessu tagi er dreginn frá skatt-
skyldum tekjum skattskylds rekstr-
araðila.
Þar sem upplýsingar um þátttak-
endur í veiðiferðum lágu ekki fyrir
hjá bankanum óskaði Ríldsendur-
skoðun eftir því við bankastjórn
Landsbankans, að hún upplýsti um
þátttakendur í þessum ferðum.
Tveir bankastjórar, Halldór Guð-
bjamason og Sverrir Hermannsson,
veittu umbeðnar upplýsingar. Svar
hefur ekki borist frá Björgvini Vil-
mundarsyni, en hann hefur að und-
anfórnu verið frá störfum sökum
veikinda.
Eftir að hafa farið yfir fyrirliggj-
andi upplýsingar og skýringar er
það mat Ríkisendurskoðunar, að
verulegur hluti veiðiferða á kostnað
bankans, amk. þriðjungur, verði
vart rökstuddur með vísan til ofan-
greindra sjónarmiða um viðskipta-
hagsmuni. Tekið skal fram að at-
hugasemd þessi á ekki við um veiði-
ferðir á vegum Halldórs Guðbjarna-
sonar, bankastjóra.
Tekið skal fram að Ríkisendur-
skoðun mun ekki birta nöfn þátttak-
enda í veiðiferðum á vegum Lands-
bankans og dótturfélaga hans, þar
sem slík birting snertir að mati
stofnunarinnar einkahagsmuni við-
komandi manna og hefur hún m.a. í
því efni hliðsjón af 43. gr. laga um
viðskiptabanka og sparisjóði nr.
43/1993 og 5. gr. upplýsingalaga nr.
50/1996.
III Risnukostnaður, bifreiða-
kostnaður og ferðakostnað-
ur Landsbankans
III.l Athugun á risnukostnaði
Landsbankans 1994-1997
Ríkisendurskoðun kannaði kostn-
að Landsbankans vegna gestamót-
töku (risnu) á árunum 1994-1997
með það fyrir augum að meta hvort
kostnaður þessi tengist starfsemi
bankans á eðlilegan hátt og til að
ganga úr skugga um að skráning og
frágangur bókhaldsgagna væri full-
nægjandi. Einnig var gengið úr
skugga um hvort fullnægjandi grein
hefði verið gerð fyrir þessum kostn-
aði í bréfi bankans til iðnaðar- og
viðskiptaráðuneytisins frá 23. októ-
ber 1997. Ekki gafst tími til þess að
kanna sambærilegan kostnað dótt-
urfélaga bankans með hliðstæðum
hætti.
Athugun Ríkisendurskoðunar
fór fram með þeim hætti, að hreyf-
ingarlistar bókhalds vegna reikn-
ingslykilsins „274000 Móttaka
gesta“ voru yfirfarnir af starfs-
mönnum stofnunarinnar og tekin
út öll fylgiskjöl vegna gestamót-
töku innanlands, sem lágu að baki
bókunarfjárhæðum, er voru 10.000
kr. eða hærri. Síðan var kannað
hvort um væri að ræða lögformleg
greiðsluskjöl, hvort þau hefðu ver-
ið árituð (samþykkt) til greiðslu af
til þess bærum aðila innan bankans
og hvort fram kæmi með hvaða
hætti útgjöldin tengdust rekstri
bankans.
Bankastjórninni var gefinn kost-
ur á að koma á framfæri athuga-
semdum og frekari skýringum
vegna þeirra bókhaldsgagna, sem
að mati Ríkisendurskoðunar voru
talin ófullnægjandi. Það var gert
með þeim hætti að útbúnir voru list-
ar yfir öll bókhaldsgögn, sem köll-
uðu á frekari skýringar, og þeir
sendir bankastjórninni ásamt ljós-
ritum af viðkomandi skjölum. Skjöl-
in voru flokkuð eftir þeim starfs-
mönnum, sem árituðu þau.
III.2 Athugasemdir vegna risnu-
kostnaðar
Heildarkostnaður Landsbankans,
sem færður var á gestamóttöku
(risnu), nam alls 68,3 m.kr. á árun-
um 1994-1997. Þar af eru rúmlega
23 m.kr. vegna veiðiferða, en fjallað
er sérstaklega um þann kostnað hér
að framan.
Samtals námu risnuútgjöld, sem
Ríkisendurskoðun taldi ástæðu til
að spyrjast nánar fyrir um, 18,9
m.kr. eða um 28% af kostnaði vegna
risnu á þessum árum.
[TAFLA 4] Risnukostnaður Lands-
banka íslands 1994- 1997 (í þús. kr.)
Skv. meðfylgjandi yfirliti tengdist
stærstur hluti þessa risnukostnaðar
bankastjórunum þremur eða tæpar
13 m.kr.
[tafla 5] Risnukostnaður, sem
Ríkisendurskoðun óskaði eftir nán-
ari skýringum á
Ósamþykkt greiðsluskjöl námu
samtals 2,1 m.kr. Utgjöld sam-
kvæmt greiðsluskjölum vegna ann-
arra en bankastjóra námu tæpum
3,8 m.kr. Hér á eftir verður m.a.
fjallað nánar um risnuútgjöld hvers
bankastjóra fyrir sig.
A) Sverrir Hermannsson,
bankastjóri
Alls nema risnuútgjöld sam-
kvæmt fylgiskjölum, sem snerta
Sverri Hermannsson, 6,6 m.kr. Ef
litið er framhjá fylgislqölum, sem
tengjast veiðiferðum, stendur eftir
6,1 m.kr. á árunum 1994-1997.
[tafla 6] Risnukostnaður tengd-
ur Sverri Hermannssyni
Eftir að hafa yfirfarið þær skýr-
ingar, sem Sverrir Hermannsson
hefur gefið, telur Ríkisendurskoðun
að ennþá hafi ekki verið gerð full-
nægjandi grein fyrir útgjöldum að
fjárhæð 2.813.012 kr., en þar af hef-
ur Sverrir nú endurgreitt bankan-
um 853.950 kr. Eftir standa þá
1.959.062 kr. Hér þykir rétt að birta
orðrétta yfirlýsingu, sem Sverrir
hefur gefið af þessu tilefni:
„Allt frá þyí að ég hóf störf í
Landsbanka Islands kom það öðr-
um fremur í hlut minn úr hópi
bankastjóra að standa fyrir marg-
víslegum móttökum og bjðða fram
veitingar í nafni bankans og banka-
stjórnar. I samræmi við þetta sinnti
ég um að árita reikninga vegna
þessa og þar var einnig í nokkrum
mæli um að ræða kaup á áfengi til
veitinga á vegum bankastjóra. Þeg-
ar dregnar höfðu verið saman upp-
lýsingar vegna útgjalda bankans
við kaup á áfengi á síðasta ári varð
mér Ijóst að þar hafði keyrt svo
verulega úr hófí að ekki var við un-
að. Þar áttu hins vegar fíeiri hlut að
máli heldur en ég. Aðstæður voru
með þeim hætti að ég átti þess ekki
kost að ræða þessi mál við aðaI-
ÖLFUSHREPPUR
ÚTBOÐ
Menningar- og skrifstofuhús í Þorlákshöfn
— nýbyggingarhluti 1731 m2
Ölfushreppur óskar eftir tilboðum í Menningar- og skrifstofuhús í Þor-
lákshöfn. Útboðið nær til þess að fullgera húsið að utan en að innan sé
byggingarstigið fokhelt. Á byggingartímanum verður norðurhluti
byggingarinnar boðinn út, tilbúinn til innréttingar.
Nýbygging þessi byggist við og yfir eldri byggingu, sem er 517m2.
Nýbyggingarhluti er 1731m2. Húsið verður tveggja hæða.
Húsið verður steypt upp, einangrað að utan, pússað og steinað. Milli-
bygging/anddyri er að hluta glerbygging.
Aætluð verklok byggingarstiga er að húsið sé uppsteypt 15. desem-
ber 1998 og verklok þessa áfanga 1. júlí 1999.
Útboðsgögn verða afhent gegn 20.000 kr. skilatryggingu á skrifstofu
Ölfushrepps, Selvogsbraut 2, 815 Þorlákshöfn, sínii 483 3800, og hjá
Arkitektar sf., Skógarhlíð 18, Reykjavík, sími 551 1010, frá og með
þriðjudeginum 7. apríl nk.
Tilboð verða opnuð í félagsheimilinu Hafnarbergi 1, þriðjudaginn
28. aprfl nk. kl. 11.00.
Sveitarstjóri Ölfushrepps.