Morgunblaðið - 26.06.1998, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 26. JÚNÍ 1998 27
LISTIR
ARNGUNNUR Ýr hefur á stuttum
tíma skipað sér í fremstu röð ís-
lenskra myndlistarmanna, sem og
erlendra, og á leið sinni þangað
komist að skemmtilegum niðurstöðum um líf-
ið, tilveruna og listina. Hún lauk tveimur ár-
um í Myndlista- og handíðaskóla Islands en
árið 1984 gerði útþráin vart við sig. Arngunn-
ur hóf nám við San Francisco Art Institute
og lauk námi við þann skóla árið 1986. Því
næst tóku við sýningar í Bandaríkjunum og
ársútlegð í Amsterdam en að því búnu sneri
hún aftur til San Francisco-svæðisins og hóf
nám við Mills College. Eftir að hún útskrifað-
ist þaðan settist hún að í Oakland á austur-
bakka San Francisco-flóans ásamt eigin-
manni sínum, Bandaríkjamanninum Lari-y
Andrews, sem einnig leggur stund á myndlist
auk þess að vera kvikmyndamaður og kenn-
ari við Kaliforníuháskólann í Santa Cruz.
„Eg hef verið í Bandaríkjunum meira eða
minna í 14 ár,“ segir Arngunnur, „en ég eyði
þó alltaf miklum tíma á íslandi. Ég fer oft
heim tvisvar á ári og er þá gjarnan yfir sum-
artímann þar sem ég hef starfað sem leið-
sögumaður uppi á hálendinu en jafnframt var
ég heima fyrir stuttu í rúmt eitt og hálft ár
og kenndi þá við Kennaraháskólann, leið-
beindi tilvonandi myndmenntakennurum
landsins. Það sem ég stefni á er að reyna að
skipta þessu einhvern veginn, vera 50% af
tímanum hér og 50% heima. Ég er bara svo
mikill Islendingur í mér og sakna þess svo að
vera ekki heima. Ég hreinlega þarfnast
þess,“ segir hún og er ég spyr hvernig Larry
líki á íslandi, hvort hann fínni starf við sitt
hæfí, svarar hún sposk á svip: „Hann bara
neyðist til þess að fylgja konunni sinni.“
A þeim tíma er Arngunnur kláraði nám sitt
var hálfgerð kreppa í myndlist í Bandaríkj-
unum að hennar sögn. Mjög mörg gallerí
hættu starfsemi, jafnvel stór gallerí sem
höfðu starfað lengi. „Ég man að frænka mín
heimsótti mig hingað út og ég fór með hana í
galleríhverfið. Þar voru heilu byggingarnar
auðar sem áður höfðu skartað stórfínum gall-
eríum. Sem betur fer hefur þetta breyst aft-
ur með mikilli uppsveiflu í efnahagslífinu,"
segir Arngunnur. „Gallerístarfsemin fylgir
auðvitað efnhagsástandinu. A uppgangstím-
um hefur fleira fólk efni á að kaupa Iist, en
það hefur ekkert að gera með Iistina sjálfa.
Hún verður alltaf til og bágt efnahagsástand
takmarkar ekki sköpun hennar. Ég mála
ekki til þess að selja heldur til þess að ná
þeim takmörkum sem ég set mér sjálf.“
Að mati Arngunnar er íslensk mynd-
list á mjög háu stigi miðað við það
sem gengur og gerist annars stað-
ar. Það sem einna helst setur strik í
reikninginn er það hve markaðurinn fyrir
myndlist og list almennt er lítill og takmark-
aður. „Ég held það, án þess að ég fullyrði
nokkuð, að það sé settur svona hálfgerður
kvóti á íslénska myndlistarmenn. Þetta gerir
það erfitt fyrir málara heima á Islandi að lifa
af listinni, af því að sá hópur sem kannski
hefur áhuga á að kaupa verk eftir ákveðinn
málara er lítill og maður er fljótur að fara
hringinn. Annars held ég að listamenn alls
staðar í heiminum eigi oft erfitt með að ná
endum sarnan," segir hún. „Hins vegar held
ég að það sé svo með flest myndlistarfólk að
allt sem kallast sala og markaðssetning er
númer tvö en sköpunin og það að geta haldið
uppi eins konar samræðum milli áhorfandans
og verksins sem og skapara þess sé númer
eitt.“
Að sögn Arngunnar er það allt annar hópur
af fólki sem kaupir myndlist í Bandaríkjunm
en á Islandi. „Islendingar almennt hafa mjög
mikinn áhuga á myndlist og þegar komið er
„Síðasti mó-
híkaninn“
✓
Listakonan Arngunnur Yr Gylfadóttir hefur undanfar-
in 14 ár búið í Bandaríkjunum en ávallt verið með ann-
------------------7--------------------------------
an fótinn heima á Islandi. Hún hefur nýlokið við tvær
sýningar í San Francisco og framundan er samsýning í
Karlottuborgar-safninu 1 Danmörku þar sem fulltrúar
allra Norðurlandanna koma saman og sýna verk sín.
Gunnlaugur Árnason ræddi við Arngunni um listina
og lífíð á heimili hennar rétt fyrir utan San Francisco.
Morgunblaðið/Gunnlaugur Árnason
ARNGUNNUR Ýr Gylfadóttir við eitt málverka sinna.
inn á íslenskt heimili er mun líklegra að þar
sé að finna góða list á veggjunum en hér. ís-
lensk heimili eru oftast full af bókum og mál-
verkum," segir hún. „Hér í Bandaríkjunum
eru það meira safnarar sem kaupa listaverk.
Út af þessu hefur skapast svolítið neikvætt
viðhorf meðal margra listamanna og annarra
kaupenda til þessara ríku safnara. Þeim
finnst að safnararnir líti á málverkin sem
fjárfestingu frekar en list. Ég held hins vegar
að flestir þessir safnarar hafi innilegan áhuga
á myndlist og mér finnst alveg óþarfi að hafa
einhverja óbeit á þeim sem eiga peninga. Ég
held að listamenn ættu frekar að vera þakk-
látir fyrir að þetta fólk er ekki að eyða pen-
ingunum sínum í eitthvað annað, eins og
lystisnekkjur eða safna lúxusbílum."
Aðspurð hvort San Francisco sé listvæn
borg, kannski fremur en aðrar borgir í
Bandaríkjunum, svarar Arngunnur að svo sé
en að borgin sé furðuleg hvað myndlist snert-
ir. „San Francisco er svolítið óvenjuleg miðað
við aðrar amerískar borgir. Til dæmis er að-
allistaverkahöndlari minn búsettur í Los
Angeles en ekki í San Francisco. Listmenn-
ing hér hneigist frekar til myndbandslistar
og þess sem er kallað „new genre“,“ segir
hún.
ins vegar sýni ég mikið í San
Francisco og var nýverið að taka
niður eina sýningu og opnaði aðra
6. júní. Það stendur svo til að ég
verði með aðra stóra sýningu í borginni
næsta vor. Fyrir mig skiptir það ekki miklu
máli hvar ég er stödd í Bandaríkjunum til
þess að koma list minni á framfæri. Ég er
einnig með gallerí í Flórída og þessi lista-
verkahöndlari minn, sem ég nefndi áðan, er
að auki með gallerí í Chicago og Washington
D.C. á sínum snærum. Það er gott að búa í
San Francisco og nágrenni, góð orka hérna,
fallegt, og borgin er mjög hrein miðað við
aðrar stórborgir. Það skiptir mig mestu máli.
Ég kæri mig ekki um að vera með tvö börn í
einhverri holu á Manhattan," segir Arngunn-
ur, en hún og Larry, eiginmaður hennar, eiga
saman tvö börn, Daríu Sól og Dyami Rafn.
„Þegar ég er að mála er ég mjög mikill ein-
fari. Ég hef auðvitað mjög gaman af fólki en
ég þarf mikinn tíma fyrir sjálfa mig til þess
að geta stundað mína list, og hér get ég gert
það.“
Arngunnur vinnur núorðið eingöngu
að myndlistinni. En hvernig nær
hún að stunda hana af fullri alvöru
með tvö lítil börn? „Ég hef alveg
fjóra daga í viku út af fyrir mig til þess að
vera í stúdíóinu," segir hún. „Þangað er ég
komin klukkan níu á morgnana en ég er mjög
skipulögð manneskja og vinn langan vinnu-
dag. Allt annað sem ég þarf að gera set ég
niður á þá daga sem ég er ekki að mála svo
að þurfi ég að hitta fólk eða fara að versla er
ég alltaf með halarófu af börnum á eftir mér.
Þetta er eina leiðin fyrir mig til þess að geta
haldið áfram sem alvarlegur listamaður, að
segja bara: Þetta eru mínir dagar og minn
tími.“
En Arngunnur gerir ýmislegt fleira sem
tengist myndlistinni en að mála málverk. Til
dæmis tók hún að sér verkefni fyrir barna-
skóla í litlum bæ, Dublin, sem er rétt fyrir
utan San Francisco. Þar tók hún að sér að
hafa yfirumsjón með vinnu að veggmynd sem
krakkarnir í skólanum gerðu. „Þetta var
verkefni sem ég vann algjörlega með nem-
endum skólans. Við settumst niður saman og
hjálpuðumst að við að þróa hugmyndirnar,
sem allar komu frá þeim, en þeir sáu alveg
um að mála myndirnar á vegginn. Mitt hlut-
verk var því aðeins að búa til endanlegu
myndbygginguna, púsla saman þeirra vinnu
og reyna að skapa góða heild. Þetta tók um
14 vikur, ég fór einn dag í viku, en það var
alltaf rigning og ekkert auðvelt að vinna að
svona útiverkefni með E1 Ni~no blásandi í
sífellu. En þetta gekk allt vel,“ segir Arn-
gunnur og bætir við: „Ég hef líka tekið það
að mér að myndskreyta bækur og ég bjó til
barnabók fyrir krakkana mína og þeirra
frændsystkin þannig að einstaka sinnum tek
ég að mér önnur verkefni sem mér finnst
skemmtileg."
Framundan hjá Arngunni er sam-
sýning í Karlottuborgarsafninu í
Danmörku þar sem hún ásamt
þremur öðrum íslendingum, Eiríki
Smith, Georgi Guðna og Jóhönnu Boga, og
fulltrúum hinna Norðurlandanna, sýnir verk
sín, en þema sýningarinnar er náttúran. En
hver finnst Arngunni vera aðalmismunurinn
á myndlist í Ameríku og Evrópu? „Myndlist
í Evrópu finnst mér vera kaldari en hér, þar
sem hún er meira á tilfinningalegu línunum,"
segir Arngunnur og aðspurð hvað hún haldi
um framtíð málverksins svarar hún: „Það er
auðvitað svo margt nýtt í gangi og er það af
hinu góða. Það er svo erfitt að skilgreina
hvað er góð list og hvað er ekki góð list,
setja það upp eins og stærðfræðiformúlu.
Allt snýst þetta um skynjun og hvernig mað-
ur skynjar hlutina og listin vinnur á svo
mörgum mismunandi sviðum. Hún er til þess
að skapa umræðu, koma okkur til þess að
hugsa og ekki endilega til þess að láta okkur
líða vel heldur virka sem ákveðinn spegill
fyrir umhverfið og það sem er að gerast í
kringum okkur. Sérhver listamaður verður
því einfaldlega að finna réttan búning til
þess að koma list sinni til skila. Ég kaus
myndlistina og fólk hefur auðvitað mismun-
andi skoðanir á henni. Sumum finnst mál-
verkið jafnvel orðið svolítið gamaldags, en
mér finnst bara gaman að því að vera svona
eins og „síðasti móhíkaninn" og mála með
pensli."
„Stríðsárin köldu send á
kvikmyndahátíð í Kiruna“
ÁKVEÐIÐ hefur verið að heimildar-
kvikmyndin „Stríðsárin köldu“, sem
sýnd var í sjónvarpinu 19. og 24.
september síðastliðinn verði send á
kvikmyndahátíðina Nordisk
Panorama í Kiruna í Svíþjóð, sem
haldin verður í haust, dagana 30.
september til 4. október. Nordisk
Panorama er kvikmyndahátíð fyrir
stuttmyndir og heimildarkvikmynd-
ir.
„Stríðsárin köldu“ er kvikmynd,
sem Petter A. Tafjord gerði í sam-
vinnu við Karl Sigtryggsson kvik-
myndagerðarmann og Magnús
Bjarnfreðsson fréttamann, en hann
samdi texta myndarinnar og flutti.
Myndin fjallar um norska herdeild,
sem send var til íslands árið 1940, er
hersveitir Hitlers höfðu hernumið
Noreg. Dvaldist hersveitin hérlend-
is, lengst af á Akureyri, og var verk-
efni hennar að kenna Bretum og
þjálfa þá í vetrarhernaði á norðlæg-
um slóðum. Var sveitin hér fram til
ársins 1943, um 200 manns, þessara
erinda, en síðar fékk þessi norska
hersveit það viðfangsefni að verja og
gæta veðurstofu á Jan Mayen. Fjall-
ar kvikmynd Petters A. Tafjords um
bæði þessi verkefni, notaðar eru
gamlar fréttamyndir, og tekin eru
viðtöl við eftirlifandi þátttakendur í
hersveitinni.
Petter Tafjord er norskur í fóður-
ættina, en á íslenzka móður. Faðir
hans, sem enn er á lífi 74ra ára gam-
all, Arne P. Tafjord, býr í Álasundi.
Hann var í þessari hersveit og þaðan
kemur áhugi sonar hans á að gera
myndina meðan enn er einhver til
frásagnar. Það var annars tilviljun,
að Arne P. Tafjord var í þessari her-
sveit, því að hann var háseti á skipi,
sem var í skipalest á leið vestur um
haf, fékk botnlangakast og var sett-
ur á land í Hvalfirði. Öll skipalestin
tortímdist hins vegar og var hann
því eini þátttakandinn í henni, sem
komst af.
Eins og áður sagði hefur kvik-
myndin „Stríðsái-in köldu“ verið
sýnd í íslenzka sjónvarpinu og sam-
kvæmt upplýsingum Petters hefur
honum tekizt að selja alls 21 eintak
af myndinni til bókasafna og bæjar-
félaga.
FYRSTU liðsmennirnir í vetrarhersveitinni norsku, sem sendir voru til
þess að gæta veðurstofu norska hersins á Jan Mayen voru 13 talsins.
Þeir fóru til Jan Mayen í febrúar 1941 í einmanalega dvöl þar í hálft ár.