Morgunblaðið - 16.09.1998, Qupperneq 22

22 MIÐVIKUDAGUR 16. SEPTEMBER 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Möguleikhúsið
Einar
Askell á
Austur-
landi
MÖGULEIKHÚSIÐ verður á ferð
um Austurland með barnaleikritið
„Góðan daginn, Einar Áskell!“,
sem er gert eftir hinni kunnu sögu
sænska höfundarins Gunillu
Bergström um Einar Askel.
Fyrsta sýningin verður í Iþrótta-
húsinu á Djúpavogi fímmtudaginn
17. september kl. 17, þá í Félags-
heimilinu Skrúði, Fáski-úðsfirði,
laugardaginn 19. september kl. 14;
Egilsbúð, Neskaupstað, laugardag-
inn 19. september kl. 17; Vala-
skjálf, Egilsstöðum, sunnudaginn
20. september kl. 14 og í Grunn-
skólanum á Þórshöfn, miðvikudag-
inn 23. september kl. 17. Auk þess-
ara opnu sýninga verður sýnt í
leik- og grunnskólum á Höfn,
Breiðdalsvík, Stöðvarfirði, Nes-
kaupstað, Eskifirði, Reyðai’firði,
Egilsstöðum, Hallormsstað,
Seyðisfirði, Vopnafirði og Bakka-
firði.
Sýningin er byggð á þremur
bókum um Einar Askel, þ.e. Flýttu
þér, Einar Askell, Svei-attan, Ein-
ar Askell og Góða nótt, Einar
Askell. Leikgerðin er eftir Pétur
Eggerz, sem jafnframt er leikstjóri
og leikari og er unnið í samráði við
höfundinn. Tónlistin er eftir Georg
Riedel. Höfundur leikmyndar er
Bjarni Ingvarsson og Katrín Þor-
valdsdóttir sér um búninga og
brúðugerð. Þýðing söngtexta er
eftir Þórarin Hjartarson, en að
öðru leyti er leikgerðin byggð á
þýðingum Sigrúnar Arnadóttur.
Leikari er, auk Péturs, Skúli
Gautason.
Nýjar bækur
• MILLI himins ogjarðar. Mað-
ur, guð og menning í hnotskurn
hugvísinda hefur að geyma
þrjátíu og fjórar ritgerðir eftir
jafnmarga íslenska fræðimenn um
bókmenntir, guðfræði, heimspeki,
málfræði og sagnfræði og gefur
fjölbreytta sýn yfír gróskumiklar
rannsóknir í hugvísindum hér á
landi, segir í fréttatilkynningu.
Ritstjórar eru Anna Agnarsdóttir,
Pétur Pétursson og Torfí H. Tul-
inius.
Að stofni til eru ritgerðirnar fyr-
irlestrar frá ráðstefnu sem efnt
var til af guðfræði- og heimspeki-
deild HÍ á haustdögum 1996.
Markmið ritsins er að gefa lesend-
um tækifæri til að kynnast ólíkum
viðfangsefnum og aðferðum fræði-
greina sem heyra hugvísindum til
en sem öll fjalla um manninn og
viðleitni hans til að skapa sjálfan
sig og skilja.
Farið er yfír vítt og margbrotið
svið. Bókmenntaritgerðirnar
spanna alla bókmenntasöguna frá
dróttkvæðum að hlutverki gagn-
rýnandans í nútímasamfélagi, og
skoða margvíslega þætti hennar
frá ólíkum sjónarhornum. í
guðfræði er m.a. fengist við skýr-
ingu biblíutexta, frumkristni og
kvennaguðfræði en í heimspeki um
hlutverk menningartímarita,
siðfræði og málspeki. Málfræðing-
arnir fjalla um málsögu, setningar-
fræði, samanburðarmálfræði og
hagnýtingu málfræðirannsókna
m.a. í tungumálakennslu. Loks
skrifa sagnfræðingar um
kristnitöku, þjóðlífá 18. og 19. öld,
þjóðemisvitund og mikilvægi þess
að tengja saman kennslu og
rannsóknir í sagnfræði.
Útgefandi er Háskólaútgáfan.
Ritið er 435 bls. og kostar 2.490
kr. Háskólaútgáfan sér um dreif-
ingu.
Fjöldi bóka væntanlegur frá Máli og menningu fyrir komandi jól
UM 150 bækur koma út
hjá Máli og menningu í
ár, þar af er um þriðj-
ungur endurútgáfur.
Ríflega helmingur útgáfubókanna
kemur út nú en útgáfa forlagsins
dreifist æ jafnar á alla mánuði
ársins.
íslenskar skáldsögur haustsins
eru átta talsins. Thor Vilhjálms-
son skrifar sögu um Sturlu Sig-
hvatsson, höfðingja Sturlungaald-
ar, upphefð hans og fall. í Brota-
sögu fjallar Björn Th. Björnsson
um litríka ævintýrakonu sem
fædd var á síðustu öld. Einar
Kárason sýnir á sér
óvænta hlið í sögu-
legri skáldsögu. Sag-
an fjallar um örlög
manns á átjándu öld
sem hrekst í útlegð.
Nokkrir höfundar
þreyta frumraun sína
í skáldsagnagerð.
Auður Ólafsdóttir list-
fræðingur sendir frá
sér skáldsöguna Upp-
hækkuð jörð, sem er
saga af ungri stúlku í
íslensku þorpi. Lúx
heitir _ fyrsta skáld-
saga Arna Sigurjóns-
sonar bókmennta-
fræðings en þar segir
frá ungum manni sem þvælist um
Evrópu í leit að menntun og ævin-
týrum. Arni Þórarinsson
blaðamaður sendir einnig frá sér
fyrstu skáldsögu sína, en það er
íslensk glæpasaga um drykkfelld-
an blaðamann sem flækist inn í
morðgátu. Helgi Ingólfsson send-
ir frá sér þriðju gamansögu sína
úr íslensku samfélagi fyrir þessi
jól. Ein bók kemur út í ritröðinni
MM-ung sem er vettvangur fyrir
fyrstu skáldverk ungra höfunda,
en það er skáldsaga Auðar Jóns-
dóttur Stjórnlaus lukka. Eitt smá-
sagnasafn er á útgáfuáætlun Máls
og menningar í haust, Eitruð epli
eftir Gerði Kristnýju. „í þessum
drepfyndnu en dularfullu og á
köflum martraðarkenndu sögum
tekst Gerður á við ýmsar hliðar
þess að vera kona og hvar mörk
kynferðisins liggja," segir í kynn-
ingu.
Skáld þekkt fyrir annars
konar skrif
Ljóðabækur haustsins eru fjór-
ar, allar eftir rithöfunda sem hafa
orðið þekktari fyrir annars konar
skrif. Hallgn'mur Helgason sendir
frá sér fyrstu ljóðabók sína,
Ljóðmæli, ljóð ort á síðustu nítján
árum. Kristín Ómarsdóttir sendir
frá sér bókina Lokaðu augunum
og hugsaðu um mig sem er þriðja
ljóðabók hennar. Sjón snýr sér í
ár aftur að ljóðum eftir nokkurt
hlé en bók hans ber titilinn Myrk-
ar fígúrur. Sveinbjörn I. Baldvins-
son, sem að undanförnu hefur get-
ið sér orð fyrir kvikmyndahandrit,
sendir frá sér ljóðabókina Stofa
kraftaverkanna. Fyrr á árinu hafa
komið út ljóðabækurnar Kveiki-
steinar eftir Aðalstein Svan og
Skjólsteinn eftir Sigurlaug Elías-
son.
Þýddar fagurbókmenntir
Fjórar þýðingar úr ólíkum átt-
um koma út hjá Máli og menningu
nú í haust til viðbótar við þær sem
komið hafa út fyrr á árinu og þær
sem koma út í Kiljuklúbbnum.
Ástráður Eysteinsson og Ey-
steinn Þorvaldsson halda áfram
þýðingum sínum á verkum Franz
Kafka og hafa nú lokið við að þýða
verk hans, Ameríku. Annað stór-
virki bókmenntasögunnar, In-
fernó eftir August Strindberg,
kom út fyrr á árinu í þýðingu Þór-
arins Eldjáms. Aðrar bækur sem
koma út í íslenskri þýðingu eru
nýrri af nálinni en hafa þó allar
vakið mikla athygli. Fríða Björk
Ingvarsdóttir þýðir skáldsögu
breska rithöfundarins Grahams
Átta nýjar
íslenskar
skáldsögnr
Thor Vilhjálmsson
Einar Kárason
Kristín Ómarsdóttir
Gerður Kristný
Swifts, Hinstu óskir, Kolbrún
Sveinsdóttir þýðir skáldsöguna E1
Anatomista eftir Argentínumann-
inn Federico Andahazi sem kom
út á síðasta ári og hefur vakið
heimsathygli og verið þýdd á ann-
an tug tungumála. Liljuleikhúsið
eftir Lulu Wang hefur ekki síður
vakið athygli á undanförnum
misserum en þar er á ferðinni
ævisaga kínverskrar konu sem
ung upplifði menningarbylting-
una. Sverrir Hólmarsson þýddi.
Fyrr á árinu komu út þýðingar
Adolfs Friðrikssonar á skáldsögu
Marie Darrieusseeq Gyltingu,
Einars Kárasonar á smásagna-
safni Kelds Askildsens Hundarnir
í Þessalóniku, Arthúrs Björgvins
Bollasonar á Lesaranum eftir
Bernhard Schlink og Þorgeirs
Guðlaugssonar á skáldsögu Ger-
rits Jans Zwier, Ráðgátunni, en
hún fjallar um dularfulla atburði
sem áttu sér stað við Öskju
snemma á þessari öld.
Barna- og
unglingabækur
Nálægt tuttugu barna- og ung-
lingabækur eftir íslenska höfunda
koma út hjá Máli og menningu í
ár. Flestir þeirra hafa sent frá sér
barnabækur áður, en einnig er um
að ræða nýja höfunda sem „koma
munu þægilega á óvart“, að sögn
útgáfunnar. Æ fleiri rithöfundar
sem eingöngu hafa fengist við full-
orðinsskrif semja nú einnig fyrir
börn. Má þar nefna -------------------------
Sveinbjörn I. Bald- Stjórnlaus lukka
vinsson með Tár úr og Eitruð epli
steini, frumsamið meðal bóka
ævintýri úr sam- _
nefndri kvikmynd,
Þorfinns Guðnasonar og er bókin
prýdd ljósmyndum Þorfinns. Þó
nokkrar þýddar bækur líta dags-
ins ljós. Guðmundur Andri Thors-
son hefur þýtt bók sem notið hef-
ur vinsælda víða um heim og heit-
ir Gettu hve mikið ég elska þig og
ný bók bætist í safn Einars
Áskels-aðdáenda, Ne-hei, Einar
Áskell, í þýðingu Sigrúnar Árna-
dóttur. Sigrún hefur einnig þýtt
unglingabókina Kapalgátuna eftir
Jostein Gaarder. Þá má nefna
Sigurð drekabana eftir Torill
Thorstad Hauger, Drengurinn
sem svaf með snjó í rúminu eftir
Henning Mankell og I loftbelg yf-
h' hafið eftir Mats Wahl.
Sjávarnytjar og
goðafræði
Á næstu dögum kemur út bók
Karls Gunnarssonar, Gunnars
Jónssonar og Ólafs Karvels Páls-
sonar, Sjávarnytjar við ísland, en
þar er fjallað í máli og myndum
um sjávarfang og útveg við Is-
land. Annað stórt verk sem von er
á er ríkulega myndskreytt al-
fræðirit um goðafræði, Goðafræði
mannkyns, í þýðingu Ingunnar
Ásdísardóttur, en dr. Roy Willis
ritstýrði þessu verki, sem hefur
komið út á fjölmörgum tungumál-
Fyrr á árinu kom út Heimsatlas
Máls og menningar sem fékk góð-
ar viðtökur. „Þetta er líklega mest
selda bókin á Islandi það sem af
---------- er árinu og er önnur
prentun hans væntan-
leg bráðlega," segir í
kynningu. Síðastliðið
vor komu Eddukvæði
út með skýringum og
sem Anna V. Gunnarsdóttir hefur
myndskreytt.
Kristín Helga Gunnarsdóttir
sendir frá sér Bíttu á jaxlinn
Binna mín, framhald Elsku besta
Binna mín sem kom út í fyrra og
Magnea frá Kleifum er með fjórðu
bókina um Sossu. Þar með lýkur
sögunni af fjörkálfinum. Helgi
Guðmundsson og Yrsa Sigurðar-
dóttir, sem er nýgræðingur á bók-
menntasviðinu, senda frá sér
ærslasögur, Helgi ævintýrið Ljón-
ið leikur lausum hala og Yrsa
spennusöguna Þar lágu Danir í
því. Unglingabækur koma út eftir
Gunnhildi Hrólfsdóttur, Þorstein
Marelsson og Þórð Helgason og
myndabækur eftir Áslaugu Jóns-
dóttur, Ragnheiði Gestsdóttur,
Eirík Brynjólfsson og Jean
Posocco. Gunnar Gunnarsson hef-
ur skráð sögu músahjónanna
Óskars og Helgu eftir kvikmynd
formála eftir Gísla Sigurðsson. Þá
hefur geisladiskur með Islend-
ingasögunum á stafrænu formi nú
verið gefinn út fyrir almenning en
slík útgáfa býður upp á ýmiss
konar könnun á efni og orðfæri
sagnanna.
Einnig má geta þess að í ár er
Saga listarinnar eftir Gombrich
endurútgefin.
Jón Múli og Pétur Ben.
Fjórar ævisögur koma út hjá
Máli og menningu þetta haustið.
Jón Múli Árnason heldur áfram
að segja frá ævi sinni og sam-
ferðamönnum í bókinni Þjóðsögur
II. Mörgum leikur sjálfsagt for-
vitni á að lesa ævisögu Péturs
Benediktssonar, sendiherra og
bankastjóra, sem Jakob F. Ás-
geirsson ritar. í bókinni Svipþing
- minningarþættir ritar Sveinn
Skorri Höskuldsson prófessor
þætti í þjóðlegum anda. Már
Jónsson sagnfræðingur sendir frá
sér ítarlega og yfirgripsmikla
ævisögu handritasafnarans Ái’na
Magnússonar.
Allt milli himins og jarðar
Tvö ritgerðasöfn koma út hjá
Máli og menningu nú í haust.
Helgi Hálfdanarson gefur út rit-
gerðir um ljóðlist og Guðmundur
Andri Thorsson safnar þankabrot-
um um „allt milli himins og jarð-
ar“ í bókina Eg vildi að ég kynni
að dansa. Guðjón Arngrímsson
blaðamaður sendh’ nú frá sér aðra
bók sína um Vestur-
íslendinga, Tvö
Islönd, en bók hans
Nýja Island vakti
mikla athygli í íyrra.
Tryggvi Gíslason,
skólameistari á Akur-
eyri, sendir frá sér
Kaupmannahafnar-
bókina - Borgin við
Sundið, leiðsögubók
um borgina sem um
margra alda skeið var
höfuðborg Islands.
Bók þýska skálds-
ins Hans Magnus
Enzensberger,
Talnapúkinn, er
rómuð bók sem færir
stærðfræðikennslu í búning fyrir
börn. Hollt og sterkt og Gott og
grænt eru þýddar matreiðslubæk-
ur.
Fyrir fræðimenn
og almenning
Háskólaforlagið Heimski-ingla
hefur á undanfórnum árum gefið
út íslenskar og erlendar bækur
fyrir fræðimenn og almenning og
eru þær fjórar í ár. Fyrst ber að
geta safns af fyrirlestrum um
raunvísindi, Undur veraldar, sem
haldnir voru á vordögum 1997 á
vegum raunvísindadeilar Háskóla
íslands og Hollvinafélags hennar,
Þorsteinn Vilhjálmsson prófessor
ritstýrir. Fyrr á árinu gaf
Heimski’ingla út tvær bækur um
íslenskar miðaldabókmenntir,
Hetjan og höfundurinn eftir Jón
Karl Helgason og Samræður við
söguöld eftir Véstein Olason pró-
fessor, en hún kom einnig út á
ensku í þýðingu Andrews Wawn.
Þá er væntanlegt greinasafnið
Réttlæti og ranglæti eftir Þor-
stein Gylfason heimspeking en
fyrir greinasafn sitt Að hugsa á ís-
lenzku hlaut hann íslensku bók-
menntaverðlaunin.
Ströndin í náttúru Islands eftir
Guðmund P. Ólafsson hefur notið
vinsælda og hlotið ýmsar viður-
kenningar hérlendis og erlendis.
Hún kemur í ár út í enskri
þýðingu Bemards Scudders undir
heitinu The Coast of Iceland.
Einnig mun Mál og menning
halda áfram íslandskortaútgáfu
sinni. Þá hafa komið endurbættar
útgáfur af tölvuorðabókum Máls
og menningar.
Frá draumi til draums
Fjórir geisladiskar eru væntan-
legir frá Máli og menningu nú í
haust. Fyrstan ber að telja disk
Rússíbana Elddansinn. Tómas R.
Einarsson sendir nú frá sér
diskinn Á góðum degi þar sem
hann leikur eigin djasslög ásamt
kunnum tónlistarmönnum.
Baritónsöngvarinn Finnui’ Bjarna-
son og píanóleikarinn Gemt Schuil
leika og syngja sönglög eftir
Schumann á samnefndum geisla-
diski og í tilefni af fertugsafmæli
Kammermúsíkklúbbsins er gefinn
út tvöfaldur hljómdiskur með úr-
vali íslenskrar og erlendrar tónlist-
ar sem flutt var á tónleikum á fer-
tugasta starfsári hans. Hljómdisk-
urinn ber heitið Frá draumi til
draums eins og strengjakvartett
Jóns Nordals sem klúbburinn
frumflutti á afmælistónleikunum 9.
febrúar 1997.