Morgunblaðið - 31.10.1998, Page 50

Morgunblaðið - 31.10.1998, Page 50
t'50 LAUGARDAGUR 31. OKTÓBER 1998 AÐSENDAR GREINAR MORGUNBLAÐIÐ SKOÐUN Nám á nýrri öld ÖLDIN OKKAR STÚDENTARÁÐ Háskóla fslands og Hollvinasamtök Há- skóla íslands hafa ráðist í söfnunarátak með það að markmiði að vekja athygli á slæmum tölvu- skorti Háskólans og að > safna tölvum, forritum og öðrum tölvutengdum búnaði. Ástæðan er ein- fóld. Tölvukostur Há- skóla íslands er í dag orðinn það lakur að við óbreytt ástand verður ekki unað. Fram til þessa hafa stjórnvöld ekki veitt neinum fjár- munum Háskólans sér- staklega til tölvukaupa. Tölvukost- urinn hefur einungis verið byggður upp á sjálfsaflafé Háskólans í gegn- um Happdrætti Háskólans. Það þarf ekki að fjölyrða um mik- ilvægi tölvunnar í nútímasamfélagi. Hún kemur daglega við sögu á öll- _ um sviðum samfélagins og er for- senda þess að fólk hafi ótakmarkað- an aðgang að þeim upplýsingum " sem í boði eru. í háskólanámi er vægi tölvunnar ekki minna þar sem í nær öllum fræðigreinum eru sér- hæfð forrit notuð við að vinna ákveðin verkefni. Gerðar eru kröfur um að stúdentar tileinki sér nýjustu tækni á sínu sviði. Stúdentar leita til þjóðarinnar Allir háskólar kappkosta að vera framarlega í sínum störfum og til- einka sér þær nýjungar sem fram koma. Pannig er háskóli sem ekki er búinn nýjustu tækni og vegleg- um tölvubúnaði engan veginn í stakk búinn til sigra á sviði vísind- anna og samkeppni við aðra há- skóla. Pað er kappsmál þjóðarinnar allr- ar að Háskóli íslands bjóði upp á jafngóða eða betri menntun en er- lendir háskólar og því er leitað til þjóðarinnar um framlög í Tölvu- átakið. Viðbrögðin háfa verið góð, bæði af hálfu atvinnulífsins og ein- staklinga, en betur má ef duga skal. Einstak- Kngar og fyrirtæki geta með fjölbreyttum hætti lagt átakinu lið í gegn- um skrifstofu SHÍ. Einstaklingar geta ánafnað sérstökum deildum sín fjárframlög eða sett þau í endumýj- unarsjóð sem settur verður á stofn. Með sjóðnum er tryggt að framlög verði ekki sett í ákveðið tæki sem úr- eldist fljótt heldur verður ávöxtun af stofnfjárhæð sjóðsins notuð árlega til endur- nýjurnar á tölvukosti. Hið sama gildir um fyrirtæki sem að auki geta veitt Háskólanum lið með beinum hætti, þ.e. með þvi gefa tölvur, Það er kappsmál þjóð- arinnar allrar að Há- skóli Islands bjóði upp á jafngóða eða betri menntun, segir Finnur Beck, en erlendir há- skólar og því er leitað til íslensku þjóðarinnar. prentara eða annan tölvutengdan kost. Stórt skref inn í nýja öld Sett markmið í Tölvuátaki SHÍ og Hollvina HI er 20 milljónir til tölvukaupa fyrir Háskóla íslands. Það er ljóst að ef Tölvuátakið nýtur áfram skilnings og stuðnings ís- lensku þjóðarinnar verður stigið stórt skref í að búa Háskólann og stúdenta undir nám á nýrri öld. Höfundur er nemandi f Háskóla íslands. NÚ SKRÁMIR mér ljós nokkurt fyrir augum, sagði karlinn, og yar þetta fyrirboði trúskiptanna. Árið 2000 er framundan. Ritað stendur um trú, von og kærleik. Islendingar tóku trú árið 1000, eiga von 2000, kærleikurinn verður vonandi kominn 3000. Fyrir_þér er einn dagur sem þúsund ár. Óðinn og Þór ekki viðurkenndir leng- ur. Snorri goði var klár maður og þó gat hann litlu spáð um næstu 1000 árin. Hann þekkti pólitík og hagfræði, kunni talsvert fyrir sér í jarðfræði. En gat ekki spáð að tækniöld rynni upp. Það gat Þorgeir ekki heldur Ljósvetn- ingagoðinn og hafði þó vit á að hugsa sig um - reyndi það að minnsta kosti undir feldinum. Við aldatugamót 2000 er líka erfitt að spá um næsta árþúsund. Pólitík tekur einatt óvænta stefnu. Enginn veit hvert tækniþróun leiðir okkm- - en hinu má spá, að hún verður ekki stöðvuð - þó að einhver vildi það. Smíði kjamorkusprengjunnar hefði aðeins verið hægt að tefja um ein- hver misseri. Klónun manns er tæknilega það einfóld að hana má gera úti í bílskúr. Við virðumst alltaf óviðbúin nýjum hugmyndum. Á komandi öld verða ráðandi öfl: pólitík, auðfræði og tækni. Auðsöflin taka tækninýjungar undir sig- og stjóma stjómmálamönnum. Stundum þykir manni ónógt hug- myndaflug hamla okkur íslending- um. I framtíðinni verðm- flókið verk að hafa hemil á stjómendum þessara meginafla - í pólitík, auðfræði og tækni - þeir vilja ólmir reyna aflið. Það verður flókið að leggja mat á nýjar hugmyndir til fjármyndunar. Meginöflunum getur dottið margt í hug, sem við eram ekki viðbúin. Meginöfl má nota til góðs -; þau verða líka misnotuð. Tæknilega má leggja veg upp á Herðubreið, með pólitík og auðfræði má selja Herðu- breið. Dyngjujökul líka, og setja auglýsingu framan á Esjuna. Varla er til sú hugmynd að ekki megi gera hana fýsilega með glúmum málflutn- ingi. Ef kærleikurinn kemm- ekki fyrr en 3000, þá þarf að huga að tímabil- inu þangað til - byrjum á næstu 100 árum. Það væri fróðlegt að vita hvemig sagnfræðingar árið 2100 ræða okkar tíma. Sjálfír dæmum við forfeður okkar frá sögu- öld. Þá var oft beitt of- beldi í samskiptum manna. Erfðafræðilega breytist mannskepnan ekki (nánast) á 1000 ár- um. Við fellum dóma um þá. Við munum og verða dæmdir. Við undmmst forfeður okkar frá síð- ustu aldamótum - sem nauðbeittu landið og skildu skjóllaust eftir. Og eftir 100 ár mun sagnfræðingur segja frá umgengni okkar, í lok 20. aldar, við land okkar. Hann mun segja frá að ennþá var leifar heiðni En maðurinn breytist varla neitt erfðafræði- lega á 1000 árum, segir Valgarður Egilsson, það sem einu sinni hef- ur gerst, það gerist kannski aftur. að finna í hugsunarhætti okkar: að okkur þyki enn eðli Þórs tilkomu- mest, samt hafði Þór aðeins eitt eðli, hann var sterkur - og ekkert annað. Ekki var honum gefínn flmleikur, hálfgerður dænasor. Gerður af ein- um eiginleika samtals. Draumur íslendingsins við lok 20. aldar er einfaldur og kennir þar óvíða fimleiks _ en meira afls. Úr menningararfi íslendinga frá liðnum öldum er margt aðdáunarvert; annað er dapurlegra og mótar enn smekk okkar. Eftir barning við kargaþýfi liðinna alda, þá þykir okkur nú slétt- ur flötur fegurri en mishæðótt land. Krókóttar hestagötur máttu menn troða, nú þykir okkur beinn vegur, bein lína, fegum. Lágir voru mold- arkofamir og síðan er allt stórt til- komumikið í augum okkar smárra. Eftir erfiði aldanna í kargaþýfinu - svo að við gáfumst nálega upp - þá þykir nú tröllaukið afl tilkomumest alls. Það er minni frá öld Þórs. Greiðastan aðgang að okkur eiga hugmyndir sem krefjast afls. Og skal þá ekki um annað spurt, og ekki þá um smekkvísi heldur. Sagnfræðingurinn árið 2100 mun hafa áttað sig á þessu og því skilja hvemig við umgengumst land okkar, og að svo fyrirferðarmiklar í draum- um okkar eru stórvirkar vinnuvélar, dag og nótt. Þetta skýrist, mun hann segja, af aðdáun okkar á Þór - og langærri þreytu við þúfnakargann - að okkur þykir aflbeiting tilkomumikil. I barnslegri smæð okkar þyldr okkur allt stórt vera merkilegt. En fimleiki er allur ófenginn. Til skýringar á fyrirferð stórvh'kra vinnuvéla í draumum okkar nefnir sagnfræðing- urinn 2100 líka til risaeðlu- leikföng- in, sem vinsæl hafa verið um langt skeið (risaeðlu-bömin era nú orðin fullorðin). Skap eðlnanna minnti á Þór. Og sagnfræðingurinn telur þetta líka skýra það, að Islendingar klára sjaldan nokkra hugsun, ýmist vegna anna, eða vegna skapsmuna; og amast jafnvel við efandi hugsun. Miklir vora skapsmunir Þórs, og datt honum sjaldan neitt í hug. Snorri goði spáði ekki um tækniöldina. Það má samt reyna að spá nánar um texta sagnfræðingsins frá árinu 2100, það er rúmur manns- aldur - jafnlangt og frá aldamótun- um 1900. Með afli skal nú handrit hans sett í framsöguhátt. Úr handriti sagnfræðingsins 2100 Finnur Beck Valgarður Egilsson LANEND OG ORKAN Sýndar eru myndir Ragnars Axelssonar Ijósmyndara Morgunblaösins af svæðum sem gætu farið undir virkjanir, samkvæmt áætlunum, sem gerðar hafa verið. Einnig eru sýndar samanburðarmyndir þar sem fyrirhuguð uppistöðulón og mannvirki hafa verið teiknuð inná. Myndirnar á sýningunni eru til sölu. y>\ Komiö og sjáiö hálendi íslands meö augum Ragnars Axelssonar. Dómur sagnfræðingsins yfir okk- ur er satt að segja mildur og þó kem- ur þar sitthvað á óvart - er það í samræmi við, að sagan fer einatt eig- in leiðir. Hugmyndir sem árið 2000 þykja furðulegar, þær eru hispurs- laust ræddar árið 2100. Sfr. ræðir alllengi um nytjastefnu Islendinga í uppeldismálum; það hafi verið einasta markmið að ná sem mestum afurðum frá hverjum ein- staklingi, þ.e. til að niðurstöður á rík- isreikningi yrðu sem haganlegastar. En þetta átti eftir að breytast um miðbik aldarinnar (nálægt 2050), þegar íslendingum lærðist meiri leikni við að njóta lífsins. Sfr. undrast þegar íslendingar í upphafi aldar eyðileggja vinjar á efra hálendi landsins (í Evrópu verð- ur nánast ekkert eftir af ósnortinni náttúra árið 2100). En vinjar þessar, segir sfr., að mundu þó hafa þótt gimsteinar, ef enn væru ofan vatns, mundu hafa, segir hann. Hann er þó mildur í dómum, sem fyrr er sagt, það sé afsakanlegt út frá þjóðarsálarfræði Þórs, þegar stórvirkar vinnuvélar eigraðu um hálendið eins og risaeðlur, gular og með reistan sveran háls, tanngripin eirðu engu. Menn höfðu nánast sleppt þeim lausum, sögðu það væru 10.000 vinjar þar á hálendinu, óhætt að fórna 3% af þeim. Svo var talið, og við umhverfismat kom í ljós að þær höfðu aðeins verið tíu og fjóram var fargað kringum árið 2000. En menn höfðu nánast misst stjórn á öllu, þó vora vélarnar í eigu ríkisins. Betur tókst til þegar þessu linnti og fjármunafræðingar seldu arabísk-

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.