Morgunblaðið - 18.12.1998, Síða 60

60 FÖSTUDAGUR 18. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
*
I
Landspítalinn
nauðasamninga?
í NÝLEGRI fréttaskýringu Jó-
hannesar Tómassonar í Morgun-
blaðinu er gerð ljós gi-ein fyrir þeim
gífurlega fjárhagsvanda sem blasir
við báðum stóra sjúkrahúsunum í
Reykjavík, ef engin breyting verður
gerð á fjárlögum og fjáraukalögum.
A Landspítalanum lítur dæmið
svona út:
‘ Óbættur halli áranna 1995-1997
200 m.kr.
Halli ársins 1998 307 m.kr.
Vöntun í fjárlög til að halda óbreytt-
um rekstri 1999 280 m.kr.
Til að fullnægja vinnutímatilskipun
EES 430 m.kr.
Tölvukostnaður til að mæta árinu
2000 150 m.kr.
Samtals 1.367 m.kr.
Þessi upphæð er vissulega hrika-
leg eða tæp 14% af heildarfjárfram-
lagi til spítalans. Auk hennar fór yf-
irstjóm spítalans fram á rúmar 1000
m.kr. til að geta annað aðkallandi
aukningu á starfsemi spítalans,
keypt ný tæki og endurnýjað eldri
tæki, sinnt viðhaldi og ráðið við
'■'stofnkostnað. Það er sannarlega
dýrt að reka og halda við hátækni-
sjúkrahúsi í dag. Ef Landspítalinn
væri einkafyrirtæki blöstu líklega
við nauðasamningar eða jafnvel
gjaldþrot.
Er ekki hægt að
spara meira?
Geysileg hagræðing hefur farið
fram á Landspítalanum á undan-
fðmum áram. í úttekt Jóhannesar
Tómassonar kom fram að á milli ár-
nna 1994 og 1998 jókst launakostn-
aður aðeins um 6,4% og rekstrar-
kostnaður um 7,3%. A sama tíma
fjölgaði sjúklingum um 11% en 4,2%
fækkun varð á starfsmönnum. Þetta
þýðir einfaldlega að vinnuálag hefur
aukist og þegar við bætist vaxandi
skortur á heilbrigðisstarfsfólki,
einkum hjúkranarfi-æðingum og
sjúkraliðum, fara menn að óttast
kulnun og uppgjöf ýmissa starfs-
manna.
I svo umfangsmiklum rekstri eins
og á sér stað á Landspítalanum er
nánast endalaust hægt að hagræða í
einhverjum þáttum. Nú er hins veg-
ar svo komið að menn koma ekki
lengur auga á neitt stórvægilegt
sem gæti bjargað fjárhagsstöðu
spítalans. Þess má geta að fyrr á
þessu ári hlaut spítalinn viðurkenn-
ingu íyrir góðan rekstur meðal rík-
isfyrirtækja. Varla hefði hann fengið
slíka viðurkenningu, væri talið að
um stjórnlaust bruðl væri að ræða!
Hvað ef fjárlögum verður
ekki breytt?
Þá er um tvennt að velja. Heimila
spítalanum innheimtu þjónustu-
gjalda eða skera niður þjónustu til
að mæta hallanum. Lítum fyrst á
fyrri kostinn. Andstaða hefur verið
mikil á meðal almennings gegn
þátttöku sjúklinga í greiðslu fyrir
sjúkrahúsaþjónustu en hins vegar
þykir gi’eiðsluþátttaka fyrir læknis-
þjónustu sem veitt er utan spítala
sjálfsögð. Er einhver eðlismunur á
þjónustunni? Það er satt að segja
fáránlegt að sama læknisverk kosti
sjúkling verulega upphæð ef valin
er ódýrari leiðin og það framkvæmt
á göngudeild, en sé dýrari leiðin
valin og sjúklingur lagður inn á
sjúkrahús er allt ókeypis! Fjár-
Hvaða bíleigandi sem
lenti í tjóni, spyr
_ *
Tryggvi Asmundsson,
mundi sætta sig við
að bíllinn hans lenti
á biðlista til viðgerða
og biðin gæti tekið
nokkur ár?
málaráðherra hefur nýlega bent á
að sú þjóð sé vandfundin sem greiði
jafn lítið og íslendingar fyrir þessa
þjónustu. Óneitanlega þyrfti þó
kjarkmikinn heilbrigðisráðherra og
bjartsýna alþingismenn til að sam-
þykkja lög til að heimila slíkt
skömmu fyrir kosningar.
Niðurskurður í þjónustu er held-
ur ekki góður kostur. Um 70% sjúk-
linga sem leita til spítalans eru
bráðveik og eiga ekki í önnur hús að
venda. Þar er því lítið
svigrúm til niðurskurð-
ar. Draga má úr
annarri þjónustu en við
það lengjast biðlistar.
Ekki er víst að slíkar
aðgerðir leiði til sparn-
aðar fyrir þjóðarbúið,
en það sparar fé á spít-
alanum. Sumt í nútíma
læknisfræði er mjög
dýrt og fátækar þjóðir
telja sig ekki hafa efni
á slíku. Má þar nefna
opnar hjartaaðgerðir,
liðskipta- og hryggað-
gerðir, kransæðavíkk-
anir o.fl. Sum lyfjameð-
ferð við illkynja sjúk-
Tryggvi
Ásmundsson
dómum er einnig gríðarlega kostn-
aðarsöm. Eru þá ótaldir aðrir út-
gjaldafrekir þættir í rekstri heil-
brigðisþjónustu. Hæpið er þó að
þjóðin styddi stjórnmálamenn sem
legðu til sparnað með afnámi slíkrar
þjónustu. Ef svo færi kæmi það í
hlut yfirstjómar spítalans að gera
tillögur um, hvaða starfsemi hún
teldi helst koma til greina að leggja
niður og heilbrigðisráðuneytið yrði
síðan að velja og hafna. Til að ná inn
þeim sparnaði á Landspítalanum
sem til þyrfti, 1,4 milljörðum króna,
yrði þó ekki um neinar smáaðgerðir
að ræða. Það er álíka upphæð og
kostaði að reka allt lyflækningasvið
spítalans sl. ár.
Úrbætur
Aður hefur verið
bent á að fjármögnun
sjúkrahússins með föst-
um fjárveitingum er
með öllu úrelt. Slík
fjármögnun er talin
henta vel í vanþróuðum
og fátækum löndum, en
það er Island sem bet-
ur fer ekki í dag.
Fjárveitingar til spít-
alans þurfa að vera
þrennskonar:
1. Fastar fjárhæðir
til grannreksturs,
kennslu og visinda-
starfsemi.
Breytilegar fjárveitingar
2. Breytilegar tjárveitingar í
samræmi við afköst.
3. Upphæð sem verja mætti til
umbunar og nýsköpunar.
Mikið hefur verið unnið við að
kostnaðargreina starfsemi spítalans
og nýleg ummæli fjármálaráðherra
vekja vonir um að breyting til bóta
sé í vændum. Nauðsynlegt er einnig
að endurvekja tryggingarhugtakið í
heilbrigðismálum.
Hvaða bíleigandi sem lenti í tjóni
mundi sætta sig við að bíllinn hans
lenti á biðlista til viðgerða og biðin
gæti tekið nokkur ár?
Höfundur er læknir og fornmður
læknaráðs Landspítalans.
„Þungaskattspúkiim“!
FYRIR Alþingi liggur framvarp
til breytinga á lögum um innheimtu
bifreiðagjalds annars vegar og inn-
heimtu þungaskatts hins vegar. Nú-
gUdandi lög voru samþykkt á síð-
ustu dögum þingsins síðastliðið vor.
Það er með hreinum ólíkindum að
enn skuli höggvið í sama knérann og
aukin skattheimta á þá sem hafa
Auglýsendur
athugið!

Atvinnu-, rað- og smáauglýsingar
Auglýsingatexta og fullunnum auglýsingum, sem eiga
að birtast á aðfangadag, fimmtudaginn 24. desember,
þarf að skila fyrir kl. 16 þriðjudaginn 22. desember.
AUGLYSIN6ADEILD
Sími: 569 1111 • Bréfasími: 569 1110 • Netfang: augl@mbl.is
leigu og akstur vörabif-
reiða að atvinnu sinni.
Um bifreiðagjald
í ágústmánuði síð-
astliðnum afhenti
Landssamband vöru-
bifreiðastjóra fjármála-
ráðherra undirskrifta-
lista frá félagsmönnum
sínum þar sem þeir
mótmæltu harðlega
hækkun bifreiðagjalds
undanfarin ár. Þar var
bent á að gjaldið hefði
hækkað um og yfir
100% á tveimur áram.
Afstaða Landssam-
bandsins hefur í engu
breyst frá í sumar, það telur að kr.
36.200 hámarksgjald í frumvarpinu
nú fyrir hvert gjaldtímabil, sé allt of
hátt. Athygli er vakin á því að laga-
breytingin síðastliðið vor fólst í því
m.a. að afnema hámark á bifreiða-
gjald en það var kr. 26.750 fyrir
hvert gjaldtímabil. Sú aðferð að
hækka gjöld upp úr öllu valdi og
skömmu síðar lækka þau lítillega,
nægir ekki til að slá ryki í augu
þeirra sem greiða eiga skattinn.
Bifreiðagjald er skattur sem rennur
beint í ríkissjóð. Það er gjald sem
þeir greiða til ríkisins sem eiga bif-
reið og hafa atvinnu sína af rekstri
hennar, en njóta í engu sérstaklega.
Þetta er sambærilegt við það að þeir
sem stunda fiskveiðar og eiga í því
skyni skip, myndu greiða sérstakt
gjald í ríkissjóð sem miðaðist við
stærð skipsins, einhvers konar
„skipagjald“. Svo er ekki og er hér
með bent á þá staðreynd að atvinnu-
bifreiðastjórar er eina stéttin á Is-
landi sem býr við svo sérstaka skatt-
heimtu.
Það er skýlaus krafa Landssam-
bands vörubifreiðastjóra að lög um
bifreiðagjald verði tekin til endur-
skoðunar og kveðið verði á um lækk-
un þessa skatts í einhverjum þrep-
um á næstu áram, þannig að hann
að lokum hverfi. Fyrsta skrefið er
þá að færa hámarksgjaldið í það
horf sem það var 1996, þ.e. kr.
26.750 fyrir hvert tímabil.
Um þungaskatt
Fyrir sjö mánuðum samþykkti Al-
þingi breytingu á lögum um inn-
heimtu þungaskatts. Þær breyting-
ar vora þvert á allar tillögur sem
hagsmunasamtök greiðenda þunga-
skatts höfðu komið fram með. Það
var einróma viljí þessara hagsmuna-
aðila að horfið yrði frá núverandi
þungaskattskerfi og innheimt yrði
svokallað „olíugjald“ í staðinn. Ekki
er annað hægt en að lýsa furðu sinni
Unnur
Sverrisdóttir
á því að nú skuli liggja
fyrir framvarp til
hækkunar þeim þunga-
skatti sem Alþjngi sam-
þykkti í vor. í athuga-
semdum við fyrirliggj-
andi framvarp kemur
fram að boðaðar hækk-
anir á þungaskatti skv.
mæli séu til að mæta
hækkunum forsendna í
vegaáætlun íyrir árin
1998 til 2002. Þessi
vegaáætlun lá fyrir og
var samþykkt síðastlið-
ið vor eins og breyting-
ar á innheimtu þunga-
skatts. Það er óskiljan-
legt hvað hefur breyst
á þessum stutta tíma. Var breyting-
in á innheimtu þungaskatts ekki
samþykkt með tilliti til þeirrar vega-
Landssamband vöru-
bifreiðastjóra, segir
Unnur Sverrisdóttir,
telur ekki rök fyrir
hækkun mælagjaldsins.
áætlunar sem lá íyrir Alþingi á
sama tíma? Hjá greiðendum þunga-
skatts hlýtur að vakna sú spurning,
hvers sé að vænta í vor, hvaða gjöld
hækka mest þá.
Það er í stuttu máli afstaða
Landssambands vörabifreiðastjóra
að engin haldbær rök liggi iýrir
hækkun mælagjaldsins einmitt nú.
Það er lágmark að bíða og sjá
hverju breytingarnar sem gerðar
voru á innheimtu þungaskatts í vor
skila til vegagerðar á ársgrundvelli.
Svar við því fæst ekki fyrr en um
mitt næsta sumar, þá en ekki fyrr,
er eðlilegt að setjast niður og meta
kosti og galla þess kerfís sem Al-
þingi samþykkti síðastliðið vor.
Vörabifreiðastjórar era sein-
þreyttir til vandræða eins og sjá má
af því hvernig þeir hafa sætt sig við
auknar álögur undanfarin ár. Öllu
má þó ofgera. Þessi hringlandahátt-
ur og sífelldar breytingar á inn-
heimtu skatta og ýmiss konar gjalda
í atvinnugreininni era farnar að
standa henni fyrir þrifum. Það era
því eindregin tilmæli til þingmanna
að endurskoðuð verði lög um bif-
reiðagjald til framtíðar og að beðið
verði til sumars 1999 með að taka
ákvörðun um fjárhæð þungaskatts á
hvern ekinn kílómetra.
Höfundur er framkvæmdasijóri
Landssambands vörubifreiðasljóra.