Morgunblaðið - 18.03.1999, Side 29

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 18. MARZ 1999 29
LISTIR
síðar og hefur því verið haldið fram
að rekja megi hroðvirkni Millais eftir
það til þess, hversu frek til fjárins
fjölskyldan var. A móti er sagt, að
Millais hafi, þegar þarna var komið
sögu, verið búinn að festa sig í sessi
sem portrettmálari; einkum barna,
og síðan hafí leið hans legið upp á við
til frægustu og valdamestu samtíma-
manna hans; m.a. hafi hann málað
^jóra forsætisráðherra og þurfí þá
ekki frekari vitna við!
Það er, hvað sem öðru líður, gam-
an að skoða andlitin, sem Millais
málaði, hvort sem það eru bamsand-
lit blíð, eins og Charles Liddell, mjúk
konuandlit, eins og Hoare-systumar,
eða harðgerð ásjóna forsætisráð-
herrans Disraeli. Og það er líka fróð-
legt að bera fastmótað handbragð
MUlais og uppstillingar saman við
fjölbreytUeika portrettanna frammi
á ganginum, að ekki sé nú talað um
skopteikningar Gerald Scarfe. Sá
síðamefndi á að hafa sagt, að por-
trettmálarinn viti að hann verður á
einhverju stigi að sýna fyrirmynd-
inni verk sitt. Því geti hann ekki sýnt
allan sannleikann. Sjálfur hafi hann
ekki þennan djöful að draga. Hann
þurfí ekki að taka tillit tU þeirra, sem
hann teikni, og standi reyndar gjör-
samlega á sama um, hvað þeim
finnst.
Kannski er það að bera í
bakkafullan lækinn að fjalla
um enn eina portrettsýning-
una. En það er stutt að fara því, því
eins og það sé ekki nóg að hafa
National Portrait Gallery á sér öðr-
um megin, bætir National Gallery
um betur og sýnir portrettverk In-
gres hinum megin við sig, í Sains-
bury-álmunni. Og sú sýning er vel
þess virði að bæta henni á sig.
Jean-Auguste-Dominique Ingres
(1780-1867) er talinn með fremstu
portrettlistamönnum 19du aldar, ef
ekki sá fremsti, og þá jafnt íyrir mál-
verk sín sem teikningar. Þessi sýn-
ing, sem stendur tU 25. aprU, er sú
fyrsta utan heimalands hans, Frakk-
lands, sem sýnir eingöngu portrett-
verk hans og sú fyrsta, þar sem sam-
an má skoða málverk hans og teikn-
ingar. Ingres nam fyrst hjá fóður
sínum í Maontauban og svo við lista-
skólann í Toulouse, en 1797 lá leiðin
til Parísar. Ungur maður í París
málaði hann Napóleon keisara og
síðar í Róm málaði hann mörg fyrir-
menni, bæði meðan hemám Napóle-
ons stóð og eftir 1815 dvaldi hann
áfram í Róm og Flórens og málaði
þá fólk, sem sótti til hans víða að,
m.a. brezka ferðamenn, sem sóttu
Italíu þá heim á nýjan leik. 1824
snéri hann aftur tU Parísar.
A listamannsferli sínum, sem
spannaði meira en sex áratugi, mál-
aði Ingres portrett af mörgum
helztu valdamönnum, listamönnum,
auðmönnum og fegurðardísum Evr-
ópu. Hann hafði galdur málverksins
vel á valdi sínu og var frábær teikn-
ari. Öfugt við MUlais er hann talinn
hafa átt nær fullkominn feril alla tíð
og öfugt við Millais, sem var þekktur
að skjótum vinnubrögðum, þá vann
Ingres oft árum saman að portrett-
um sínum. Hann var aftur á móti
snöggur teiknari og lauk oft við por-
trettteikningar sínar á einum degi.
En Ingres leit fyrst og fremst á
sig sem málara, sem gerði sögunni
skil í stórbrotnum málverkum af trú-
arlegum og sagnfræðUegum toga.
Innst inni harmaði hann þær verald-
legu þarfir, sem knúðu hann til að
taka að sér að mála portrettin, og
hann sá eftir þeim tíma, sem þau
tóku frá því málverki, sem hann
helzt vildi sinna. Bölvað veri por-
trettið á hann einhverju sinni að hafa
sagt. Það heldur mér alltaf frá því
sem máli skiptir. En þrátt fyrir þetta
gaf hann portettið ekki frá sér og
hann kastaði aldrei tU þess höndun-
um, hvorki málverks né teikningar.
Þess vegna eru þau mörg hver talin í
hópi áhrifamestu listaverka hans.
Það er erfitt að taka einhver por-
trett Ingres út úr, en frá fyrstu
Parísarárunum má nefna myndina af
hinni munúðarfullu frú Phihbert Ri-
viére. Áður en Ingres hélt tU Rómar
málaði hann Philibert Riviére skatt-
heimtumann, Sabine konu hans og
Caroline dóttur þeirra. Málverkið af
Sabine er nú talið til meistaraverka,
en fékk slæmar viðtökur, þegar hann
sýndi það fyrst 1806, eins og reyndar
mynd hans af Napóleon keisara á
valdastóli.
Þama á sýningunni gefur líka að
hta tvö málverk af Madame
Moitessier, sem situr á öðru en
stendur á hinu. Ingres byrjaði á því
fyrrnefnda, en það tók hann tólf ár
að ljúka því. I mUlitíðinni málaði
hann frúna standandi. Hjá málverk-
unum eru skissur, sem sýna hvernig
Ingres hefur þreifað sig áfram með
mismunandi stellingar, umhverfi og
klæðnað. Það er einkar fróðlegt að
lesa vinnubrögð hans út úr þessum
myndum og sjá svo, hvað verður of-
an á í málverkunum.
Ingres málaði líka greifann af Or-
léans, erfingja frönsku krúnunnar,
en hann lézt skömmu síðar af slys-
fórum. Konungurinn pantaði síðan
nokkrar myndir af greifanum og
varð eftirspurnin slík, að Ingres varð
að fá aðstoðarmenn til að mála annað
en andlitið, sem var fjölfaldað með
tækni þess tíma! Upphaflega por-
trettið er á sýningunni og einnig ein
af síðari myndunum, þar sem líta má
greifann allan.
að var hressandi eftir þessa
ferð um ný og eldri portrett-
verk að koma út á Trafalgar-
torg og mæta lifandi fólki í sveita
síns andlitis. En samt stóð ég mig að
því á heimleiðinni að taka eitt og eitt
andlit á gangstéttinni út úr og í neð-
anjarðarlestinni og hugsa sem svo:
Hvernig ætli þessi yrði hjá Gerald
Scarfe, Guð minn góður!, eða þessi
hjá Peter Edwai’ds? Og hvernig
skyldu Millais og Ingres hafa málað
þetta fólk? Því listin gefur lífinu lit -
og andlitinu líka.
NÆTURÞOKA. Verk eftir Pollock.
Monet og Pollock
TVÆR málverkasýning-
ar standa nú yfir í
London sem enginn ætti
að láta fara fram hjá sér.
Þetta eru sýningar á
verkum franska málar-
ans Claude Monet og
bandaríska málarans
Jackson Pollock. Sýning-
in á verkuin Monet
(1840-1926) nefnist Mo-
net á tuttugustu öld og
er í Royal Academy. I
Lesbók Morgunblaðsins
14. nóvember Ijallaði Jó-
hann Hjálmarsson um
þessa sýningu, sem þá
var í Museum of Fine
Arts í Boston í Banda-
ríkjunum. Grein Jóhanns
nefndist Unnandi vatnaliljanna
og sagði hann m.a. sýninguna
vera sérstakan, kannski einstak-
an listviðburð í lok aldarinnar.
Sýningin á verkum Jackson Poll-
ock (1912-1956) er í Tate-safninu
í London. Hún var áður í New
York og skrifaði þá Hulda Stef-
ánsdóttir grein um Pollock, sem
VATNALILJUR eftir Monet.
birtist í Morgunblaðinu 7. janúar
sl. Greinina nefndi hún Slettu-
Jón eða snillingur? sem lýsir vel
þeim skiptu skoðunum, sem uppi
eru um verk hans, „en sjaldan
eða aldrei hefur listmálari fengið
slíka fjölmiðlaathygli sem Poll-
ock gerði á sínum tíma“, eins og
Hulda skrifar.
Jafnvel
færustu
stjórnendur
mega vera
barnalegir
Láttu það ekki henda þig
að kaupa tölvu sem verður
úrelt áður en kveikt er
á henni I fyrsta sinn.
Hugbúnaður morgun- viðskíptatöivan
dagsins er hannaður fyrir nýju Dell
OptiPlex viðskiptatölvuna með
Pentium III örgjörva. Sýndu ekki
barnaskap í viðskiptum þó þú njótir leiksins.
Reiknaðu með Dell viðskiptatölvunni.
EJS / 563 3000 / www.ejs.is / Grensásvegi 10 / 128 Reykjavik